ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ Π. ΑΣΒΕΣΤΑΣ Επ. Καθηγητής Τμήμα Μηχανικών Βιοϊατρικής Τεχνολογίας ΤΕΙ Αθήνας Email: pasv@teiath.gr Διαθέσιμο: http://medisp.bme.teiath.gr/pydio/data/public/a7a8ca ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Συστήματα Αποθήκευσης και Μεταφοράς Εικόνας (PACS) Ψηφιακή Απεικόνιση και Επικοινωνίες στην Ιατρική (DICOM) DICOM και ακτινοθεραπεία Επικοινωνία DICOM 2 1

Αποθήκευση Δεδομένων σε PACS ΑΞΟΝΙΚΟΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΕΑΣ (SWITCH) ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΚΤΙΝΟΦΥΣΙΚΟΣ 3 ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΔΙΑΚΟΜΙΣΤΗΣ PACS Αποθήκευση Δεδομένων σε PACS Ένα σύστημα PACS (Picture Archiving and Communication System) αποθηκεύει ιατρικές εικόνες από τα διάφορα απεικονιστικά συστήματα καθώς και δεδομένα που αφορούν τους ασθενείς (π.χ. δημογραφικά στοιχεία, ιστορικό κ.α.) με χρήση βάσεων δεδομένων. Βάση δεδομένων ΒΔ (database): μία ολοκληρωμένη και δομημένη συλλογή από δεδομένα στην οποία μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτή εξ αποστάσεως πολλοί χρήστες ταυτόχρονα. 4 2

Αποθήκευση Δεδομένων σε PACS Συνήθως, τα συστήματα PACS στηρίζονται στο μοντέλο πελάτη/διακομιστή (client/server). Κάθε υπολογιστικό στείλει σύστημα το οποίο στέλνει για αποθήκευση ή αιτείται την ανάκτηση δεδομένων σε ένα σύστημα PACS ονομάζεται πελάτης (client). Ο διακομιστής (server) είναι ένας υπολογιστής με ειδικό λογισμικό (software) και υλικό (hardware). Tο λογισμικό ενός διακομιστήpacs είναι υπεύθυνο μεταξύ άλλων για την: Αποδοχή και αποτελεσματική αποθήκευση δεδομένων Αναζήτηση και ανάκτηση δεδομένων με χρήση κριτηρίων Διαχείριση χρηστών και δικαιωμάτων πρόσβασης Δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας 5 Αποθήκευση Δεδομένων σε PACS Οι πελάτες (clients) συνδέονται μέσω δικτύου με τον διακομιστή του συστήματος PACS και υποβάλλουν ερωτήματα (queries) για την αλληλεπίδραση με τη βάση δεδομένων του συστήματος PACS. Παραδείγματα ερωτημάτων: αποθήκευση εικόνων/δεδομένων ασθενή ανάκτηση εικόνων συγκεκριμένου ασθενή ανάκτηση εικόνων από εξέταση που έγινε συγκεκριμένη ημερομηνία ανάκτηση εικόνων συγκεκριμένης απεικονιστικής τεχνικής Ο διακομιστής παραλαμβάνει τα ερωτήματα, τα επεξεργάζεται και τα εκτελεί. Τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την εκτέλεση των ερωτημάτων αποστέλλονται από τον διακομιστή στους πελάτες. 6 3

Αποθήκευση Δεδομένων σε PACS Παράδειγμα ιατρικής βάσης αναζήτησης σε ιατρική βάση δεδομένων. Αναζήτηση με κριτήριο το όνομα του ασθενή. 7 Αποθήκευση Δεδομένων σε PACS Παράδειγμα ιατρικής βάσης αναζήτησης σε ιατρική βάση δεδομένων. Αναζήτηση με κριτήριο την απεικονιστική τεχνική. 8 4

Αποθήκευση Δεδομένων σε PACS Παράδειγμα ιατρικής βάσης αναζήτησης σε ιατρική βάση δεδομένων. Αναζήτηση με κριτήριο την ημερομηνία εξέτασης. 9 DICOM Εισαγωγή Τα απεικονιστικά συστήματα παράγουν εικόνες που είναι συμβατές με το πρότυπο DICOM (Digital Imaging and CΟmmunicationsin Medicine). Το DICOM είναι ένα σύνολο κανόνων (πρότυπο) για: αποθήκευση εκτύπωση και μεταφορά ιατρικών εικόνων Οι κανόνες καθορίζουν: τη μορφή του αρχείου (file format) για την αποθήκευση μιας ιατρικής εικόνας το πρωτόκολλο επικοινωνίας μεταξύ συστημάτων που είναι συμβατά με το πρότυπο DICOM Η συμμόρφωση(compliance) με τους κανόνες αυτούς εξασφαλίζει την επικοινωνία απεικονιστικών συστημάτων από διαφορετικούς κατασκευαστές. 10 5

DICOM Εισαγωγή Ιστορικά στοιχεία: 1985: 1 η έκδοση του προτύπου (ACR/NEMA 300) από το American College of Radiology (ACR) και τη National Electrical Manufacturers Association (NEMA) 1988: 2 η έκδοση του προτύπου (ACR/NEMA V2.0) 1992: 3 η έκδοση του προτύπου (DICOM) 1992 παρόν: ισχύει η 3 η έκδοση με προσθήκες 1997: προσθήκη υποστήριξης ακτινοθεραπείας 1999: επέκταση υποστήριξης ακτινοθεραπείας 11 DICOM Εισαγωγή To πρότυπο DICOM παρέχει: Ένα καθολικό πρότυπο της ψηφιακής απεικόνισης: όλα τα ψηφιακά απεικονιστικά μηχανήματα παράγουν εικόνες που είναι συμβατές με το πρότυπο DICOM Εξαιρετική ποιότητα εικόνας: υποστηρίζει μέχρι 65.536 (16 bits) τόνους του γκρίζου Πλήρης υποστήριξη πολλών παραμέτρων συλλογής εικόνων Πλήρη κωδικοποίηση των ιατρικών δεδομένων: περισσότερο από 2.000 τυποποιημένα χαρακτηριστικά 12 6

DICOM Εισαγωγή Ένα αρχείο σε μορφή DICOM εκτός από την ιατρική εικόνα περιλαμβάνει πληροφορίες που αφορούν στον ασθενή, στην εξέταση, στο μηχάνημα, στην εικόνα αυτή κάθε αυτή κ.α. 13 Εικόνα σε αρχείο DICOM Απόσπασμα πληροφοριών DICOM DICOM Λεξικό Δεδομένων Το πρότυπο DICOM ακολουθεί μία αντικειμενοστραφή (object oriented) προσέγγιση για την περιγραφή των ιατρικών δεδομένων Όλαταιατρικάδεδομένατουπραγματικούκόσμου(ασθενείς, εικόνες κ.ο.κ.) θεωρούνται ως αντικείμενα (objects) που προσδιορίζονται από χαρακτηριστικά (attributes) Ένα χαρακτηριστικό είναι μία ιδιότητα που περιγράφει μία πτυχή του αντικειμένου και περιλαμβάνει ένα όνομα και μία τιμή. Το πρότυπο DICOM ορίζει ένα μητρώο στο οποίο είναι καταχωρημένες περιγραφές των χαρακτηριστικών των αντικειμένων Το μητρώο αυτό είναι γνωστό ως λεξικό δεδομένων DICOM (DICOM data dictionary) και περιλαμβάνει πάνω από 2.000 καταχωρήσεις Κάθε καταχώρηση στο λεξικό ονομάζεται στοιχείο δεδομένων (data element) 14 7

DICOM Λεξικό Δεδομένων Τα στοιχεία δεδομένων κατηγοριοποιούνται σε ομάδες, όπου κάθε ομάδα χαρακτηρίζεται από έναν μοναδικό δεκαεξαδικό αριθμό 4 ψηφίων (π.χ. 0008, 0010 κ.λπ.), που ονομάζεται αριθμός ομάδας (Group Number). Για παράδειγμα, η ομάδα με αριθμό 0010 περιλαμβάνει στοιχεία δεδομένων που αφορούν στον ασθενή (π.χ. ονοματεπώνυμο, φύλο, ημερομηνία γέννησης, βάρος, αλλεργίες, ομάδα αίματος, διεύθυνση κατοικίας κ.λπ.). 15 DICOM Λεξικό Δεδομένων Κάθε στοιχείο δεδομένων σε μία ομάδα περιγράφεται με το συνδυασμό του αριθμού της ομάδας και ενός δεύτερου δεκαεξαδικού αριθμού, που ονομάζεται αριθμός στοιχείου (Element Number), στη μορφή (gggg,eeee), όπου gggg είναι ο αριθμός ομάδας και eeee είναι ο αριθμός κάθε στοιχείου μέσα στην ομάδα Ο κωδικός αυτός ονομάζεται Data Element tag ήαπλώςtag Παράδειγμα: Patient Name (όνομα ασθενή) έχει κωδικό (0010,0010). Manufacturer (κατασκευαστής) έχει κωδικό (0008,0070). Study Date (ημερομηνία εξέτασης) έχει κωδικό (0008,0020) 16 8

DICOM Λεξικό Δεδομένων Κάθε στοιχείο του λεξικού έχει έναν τύπο δεδομένων. Υπάρχουν 27 διαφορετικοί τύποι δεδομένων με αντίστοιχες ιδιότητες. Στο πρότυπο DICOM, oι τύποι δεδομένων ονομάζονται αναπαραστάσεις τιμών (value representations VR) Κάθε VR έχει τη δική του συντομογραφία, η οποία αποτελείται από δύο γράμματα, μία περιγραφή των επιτρεπτών τιμών και ένα μήκος δεδομένων (VR length). 17 DICOM Λεξικό Δεδομένων Παράδειγμα το tag (0010,0010) (Patient s Name) έχει αναπαράσταση τιμής (VR) PN, το οποίο σημαίνει ότι πρόκειται για συμβολοσειρά χαρακτήρων με μέγιστο μήκος 64 χαρακτήρες και χρησιμοποιείται ο χαρακτήρας ^ ως διαχωριστικό (π.χ. Smith^Joe ) Το tag (0008,0070) (Manufacturer) έχει έχει αναπαράσταση τιμής (VR) LO, δηλαδή συμβολοσειρά χαρακτήρων, όπου κενά στην αρχή ή στο τέλος διατηρούνται και με μέγιστο πλήθος 64 χαρακτήρων Το tag (0008,0020) (Study Date) έχει αναπαράσταση τιμής (VR) DA, δηλαδή πρόκειται για συμβολοσειρά 8 χαρακτήρων στη μορφή YYYYMMDD, όπου YYYY συμβολίζει το έτος, ΜΜ συμβολίζει το μήνα και DD συμβολίζει την ημέρα (π.χ. 20050822 αντιπροσωπεύει 22 Αυγούστου 2005) 18 9

DICOM Λεξικό Δεδομένων Το μήκος δεδομένων για κάθε VR (πλήθος χαρακτήρων για VR κειμένου) πρέπει να είναι άρτιος αριθμός. Εάν το μήκος δεδομένων δεν είναι άρτιος αριθμός συμπληρώνεται κατάλληλα με ένα διάστημα στο τέλος. Παράδειγμα: Αν το όνομα ασθενή είναι Smith Joe, δηλαδή αποτελείται από 9 χαρακτήρες, στο χαρακτηριστικό με tag (0010,0010) (Patient s Name) θα αποθηκευθεί η τιμή Smith^Joe, δηλαδή θα υπάρχει ένα διάστημα στο τέλος ώστε το πλήθος των χαρακτήρων να είναι άρτιο. 19 DICOM Λεξικό Δεδομένων 20 Τμήμα από το DICOM λεξικό δεδομένων 10

DICOM Λεξικό Δεδομένων Η στήλη με την επικεφαλίδα VM (Value Multiplicity) ορίζει εάν το αντίστοιχο στοιχείο δεδομένων μπορεί να περιλαμβάνει μία ή περισσότερες τιμές. Για παράδειγμα, το λεξικό δεδομένων DICOM ορίζει το Other Patient Names (άλλα ονόματα του ασθενή) με κωδικό (0010,1001) και αναπαράσταση τιμής PN, το οποίο έχει πολλαπλότητα 1 n, δηλαδή μπορεί να περιλαμβάνει περισσότερες από μία τιμές τύπου PN. Σε περίπτωση πολλαπλών τιμών, οι τιμές αυτές πρέπει να διαχωρίζονται με το χαρακτήρα \ Π.χ. Dr^Jekyll\Mr^Hide. 21 DICOM Λεξικό Δεδομένων Έστω ένας άρρεν ασθενής με το όνομα Joe Smith, οοποίοςέχει γεννηθεί στις 6 Αυγούστου 1954 Η περιγραφή του ασθενή περιλαμβάνει τρία χαρακτηριστικά: όνομα, φύλο ημερομηνία γέννησης 22 11

DICOM Λεξικό Δεδομένων Από το DICOM λεξικό δεδομένων βρίσκουμε ότι: το όνομα του ασθενή έχει tag (0010,0010) με VR PN το φύλο έχει tag (0010,0040) με VR CS (συμβολοσειρά μέχρι 16 χαρακτήρες, όπου διαστήματα στην αρχή ή στο τέλος αγνοούνται και επιτρεπτοί χαρακτήρες είναι κεφαλαία, 0 9, διάστημα, κάτω παύλα (_)) η ημερομηνία γέννησης έχει tag (0010,0030) με VR DA Η περιγραφή των χαρακτηριστικών του ασθενή στη γλώσσα DICOM θα είναι: (0010,0010)Smith^Joe (0010,0030)19540806(0010,0040)M 23 DICOM Κωδικοποίηση Κωδικοποίηση: δημιουργία μίας ακολουθίας από bytes για ένα στοιχείο δεδομένων και της τιμής του Κάθε στοιχείο δεδομένων κωδικοποιείται και οι ακολουθίες των bytes συνενώνονται για να δημιουργήσουν το DICOM αρχείο Δύο βασικοί τύποι κωδικοποίησης: έμμεση αναπαράσταση τιμής (implicit VR) άμεση αναπαράσταση τιμής (explicit VR) 24 12

DICOM Κωδικοποίηση Κωδικοποίηση έμμεσης αναπαράστασης τιμής (implicit VR) Tag Μήκος δεδομένων Δεδομένα Αριθμός ομάδας Αριθμός στοιχείου (ακέραιος χωρίς (ακέραιος χωρίς πρόσημο 2bytes) πρόσημο 2bytes) 2 bytes 2 bytes 4 bytes L bytes Ακέραιος L4bytes Άρτιος αριθμός L bytes 27 DICOM Κωδικοποίηση Παράδειγμα κωδικοποίησης έμμεσης αναπαράστασης τιμής (implicit VR) Little Endian tag (0010, 0010) (Patient s Name) με τιμή Smith^Joe (χωρίς τα εισαγωγικά) Byte# 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Χαρακτήρας ASCII DLE NUL DLE NUL LF NUL NUL NUL S m i t h ^ J o e (διάστημα) Δεκαδική 16 αναπαράσταση 0 16 0 10 0 0 0 83 109 105 116 104 94 74 111 101 32 Δεκαεξαδική 10 αναπαράσταση 00 10 00 0Α 00 00 00 53 6D 69 74 68 5E 4A 6F 65 20 Αριθμός Αριθμός Ομάδας Στοιχείου 0010 0010 Μήκος δεδομένων L = 10 (0x0000000A) Δεδομένα = Smith^joe (με διάστημα στο τέλος) 28 13

DICOM Κωδικοποίηση Κωδικοποίηση άμεσης αναπαράστασης τιμής (explicit VR) όλα VR εκτός από OB, OW, OF, UT και UN Tag VR Μήκος δεδομένων Δεδομένα Αριθμός Αριθμός VR (2 Ακέραιος L 2 Άρτιος ομάδας (ακέραιος χωρίς στοιχείου (ακέραιος χωρίς χαρακτήρες) bytes αριθμός bytes πρόσημο 2 πρόσημο 2 bytes) bytes) 2 bytes 2 bytes 2 bytes 2 bytes L bytes L 29 DICOM Κωδικοποίηση Παράδειγμα κωδικοποίηση άμεσης αναπαράστασης τιμής (explicit VR) Little Endian όλα VR εκτός από OB, OW, OF, UT και UN tag (0010, 0010) (Patient s Name) με τιμή Smith^Joe (χωρίς τα εισαγωγικά) Byte# 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Χαρακτήρας ASCII DLE NUL DLE NUL P N LF NUL S m i t h ^ J o e (διάστημα) Δεκαδική 16 αναπαράσταση 0 16 0 80 78 10 0 83 109 105 116 104 94 74 111 101 32 Δεκαεξαδική 10 αναπαράσταση 00 10 00 50 4E 0A 00 53 6D 69 74 68 5E 4A 6F 65 20 Αριθμός Αριθμός Ομάδας Στοιχείου 0010 0010 VR Μήκος δεδομένων Δεδομένα = Smith^joe (με διάστημα στο τέλος) 30 L = 10 (0x000A) 14

DICOM Κωδικοποίηση Κωδικοποίηση άμεσης αναπαράστασης τιμής (explicit VR) OB, OW, OF, UT και UN Tag VR Μήκος δεδομένων Δεδομένα Αριθμός Αριθμός VR (OB, OW, Δεσμευμέν Ακέραιος L Άρτιος ομάδας στοιχείου OF, UT ή α bytes 4bytes αριθμός (ακέραιος χωρίς (ακέραιος χωρίς UN) (0000) bytes πρόσημο 2 πρόσημο 2 bytes) bytes) 2 bytes 2 bytes 2 bytes 2 bytes 4 bytes L bytes L 31 DICOM Κωδικοποίηση Παράδειγμα άμεσης κωδικοποίησης άμεσης αναπαράστασης τιμής (explicit VR) Little Endian OB, OW, OF, UT και UN εικόνα μεγέθους 256 256 = 65.536 (0x00010000) pixels, όπου χρησιμοποιείται ένα byte ανά pixel. Τότε, για κάθε pixel χρησιμοποιείται ο τύπος OB, το tag είναι (7FE0,0010) Byte# 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 65547 65548 Χαρακτ ήρας ASCII DEL DLE NUL O B NUL NUL NUL NUL SOH NUL NUL ETX NUL LF LF Δεκαδικ ή αναπαρ άσταση Δεκαεξα δική αναπαρ άσταση 224 127 16 0 79 66 0 0 0 0 1 0 0 3 0 10 10 E0 7F 10 00 4F 42 00 00 00 00 01 00 00 03 00 0A 0A Αριθμός Ομάδας 7FE0 Αριθμός Στοιχείου 0010 VR Δεσμευμένα Μήκος δεδομένων L=0x00010000 Δεδομένα (1byte/pixel, L bytes) 32 15

DICOM Κωδικοποίηση Άσκηση Να γραφτούν οι implicit VR και explicit VR κωδικοποιήσεις για τα ακόλουθα στοιχεία δεδομένων: 1. (0008,0070) (Manufacturer) (VR: LO) με τιμή LG 2. (0008,0020) (Study Date) (VR: DA) με τιμή 20050822 3. (0008,0060) (Modality) (VR: CS) με τιμή CT 33 DICOM Τύπος στοιχείων δεδομένων Το πρότυπο DICOM ορίζει πέντε τύπου στοιχείων δεδομένων, ανάλογα με τον εάν είναι υποχρεωτική ή όχι η παρουσία τους: Τύπος 1: στοιχεία δεδομένων που θα πρέπει υποχρεωτικά να εμφανίζονται σε ένα αντικείμενο. Τα στοιχεία αυτά δεν μπορεί να είναι κενά και θα πρέπει να έχουν μία έγκυρη τιμή ανάλογα με το VR. Απουσία έγκυρης τιμής σημαίνει παραβίαση του προτύπου DICOM. Για παράδειγμα, το στοιχείο δεδομένων (0010,0020) Patiend Id (κωδικός ασθενή) πρέπει υποχρεωτικά να εμφανίζεται πάντα και να έχει κενή τιμή και άρα είναι τύπου 1. Τύπος 1C: τα στοιχεία δεδομένων της κατηγορίας αυτής θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται σε ένα αντικείμενο υπό ορισμένες συνθήκες. Εάνπρέπειναυπάρχουνθαπρέπειναλαμβάνουνμίαέγκυρητιμή σύμφωνα με το VR. Για παράδειγμα, το στοιχείο δεδομένων (0028,2110) Image Lossy Compression (συμπίεση εικόνας με απώλειας) αφορά εικόνες που έχουν υποστεί συμπίεση και επομένως είναι τύπου 1C. 34 16

DICOM Τύπος στοιχείων δεδομένων Το πρότυπο DICOM ορίζει πέντε τύπου στοιχείων δεδομένων, ανάλογα με τον εάν είναι υποχρεωτική ή όχι η παρουσία τους: Τύπος 2: αφοράστοιχείαδεδομένωνπουθαπρέπειναεμφανίζονταισε ένα αντικείμενο, αλλά μπορεί να μην έχουν τιμή. Για παράδειγμα, το στοιχείο δεδομένων (0010,0010) Patient Name πρέπει να εμφανίζεται αλλά μπορεί να είναι κενό και άρα είναι τύπου 2. Τύπος 2C: τα στοιχεία δεδομένων αυτού του τύπου θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται σε ένα αντικείμενο υπό συνθήκες. Εάν συμπεριλαμβάνονται, μπορεί να είναι κενά. Για παράδειγμα το στοιχείο δεδομένων (0018,0082) Inversion Time (χρόνος αντιστροφής) απαιτείται μόνο όταν το στοιχείο δεδομένων (0018,0020) Scanning Sequence (ακολουθία σάρωσης) έχει την τιμή IR, διαφορετικά δεν απαιτείται η παρουσία του. Τύπος 3: αφορά σε προαιρετικά στοιχεία δεδομένων. Δεν είναι υποχρεωτική η παρουσία τους και ακόμα και εάν είναι παρόντα μπορεί να μην έχουν τιμή. 35 DICOM Τύπος στοιχείων δεδομένων Οι πέντε τύποι συνοψίζονται στον πίνακα Τύπος Υποχρεωτική Τιμή Υποχρεωτικά Παρουσία Μη Κενή 1 NAI NAI 1C ΥΠΟ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΝΑΙ 2 ΝΑΙ ΟΧΙ 2C ΥΠΟ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΟΧΙ 3 ΟΧΙ ΟΧΙ 36 17

DICOM Μοναδικά Αναγνωριστικά Πολλές φορές στην κλινική πράξη, μία εικόνα ενός ασθενή παραλλάσσεται δημιουργώντας ένα ή περισσότερα αντίγραφα αντίγραφο μίας εικόνας στο οποίο ο ιατρός έχει σημειώσει ένα κλινικό εύρημα. συμπιεσμένη έκδοση μίας εικόνας με σκοπό τη μετάδοσής στο πλαίσιο μίας εφαρμογής τηλεϊατρικής. αντίγραφο της εικόνας το οποίο να αποθηκευθεί για ασφάλεια σε ένα αποθετήριο εικόνων. 37 DICOM Μοναδικά Αναγνωριστικά Παραλλαγές μίας εικόνας. Κάθε εικόνα χρειάζεται διαφορετικό αναγνωριστικό 38 18

DICOM Μοναδικά Αναγνωριστικά ηαρχικήεικόνακαικάθεπαραλλαγήτηςπρέπειναλάβουναπό ένα μοναδικό αναγνωριστικό (Unique Identifier UID) Τα μοναδικά χαρακτηριστικά δεν χρησιμοποιούνται μόνο για μεμονωμένες εικόνες αλλά και για σειρές εικόνων, εξετάσεις σε πρωτόκολλα ανταλλαγής δεδομένων κ.α. Κάθε μοναδικό αναγνωριστικό είναι μία συμβολοσειρά που περιλαμβάνει αριθμούς και τελείες και είναι σύμφωνο με VR UI (π.χ. 1.2.840.10008.1.2 ) 39 DICOM Ιεράρχηση πληροφοριών Το πρότυπο DICOM χρησιμοποιεί ένα ιεραρχικό μοντέλο για τη δόμηση των πληροφοριών που αφορούν σε έναν ασθενή και στις εξετάσεις τους Ένας ασθενής κάνει μία ή περισσότερες εξετάσεις Κάθε εξέταση περιλαμβάνει μία ή περισσότερες σειρές εικόνων Κάθε σειρά εικόνων περιλαμβάνει μία ή περισσότερες εικόνες 40 19

DICOM Ιεράρχηση πληροφοριών 41 DICOM Ιεράρχηση πληροφοριών Σεκάθεένααπότατέσσεραεπίπεδατηςιεραρχίας(ασθενής, εξέταση, σειρά εικόνων, εικόνα) ανατίθεται ένα αναγνωριστικό που προσδιορίζει το επίπεδο με μοναδικό τρόπο: Στο επίπεδο του ασθενή, το αναγνωριστικό αυτό είναι ο κωδικός ασθενή Patient ID (0010,0020) Στο επίπεδο της εξέτασης κάθε εξέταση έχει ένα μοναδικό αναγνωριστικό που είναι στο tag (0020,000D) Study Instance UID Κάθε σειρά εικόνων έχει το αναγνωριστικό (0020,000Ε) Series Instance UID Κάθε εικόνα έχει το αναγνωριστικό (0008,0018) Image SOP Instance UID 42 20

DICOM Σύστημα συντεταγμένων ως προς τον ασθενή 52 DICOM Σύστημα συντεταγμένων ως προς τον ασθενή i Anterior x j Σύστημα συντεταγμένων εικόνας Right Posterior Left y Σύστημα συντεταγμένων ασθενή 53 Αξονική (axial) ή εγκάρσια (transverse) 21

DICOM Σύστημα συντεταγμένων ως προς τον ασθενή i Head x j Σύστημα συντεταγμένων εικόνας Right Foot Στεφανιαία (Coronal) 23/11/2015 54 Left -z Σύστημα συντεταγμένων ασθενή 54 DICOM Σύστημα συντεταγμένων ως προς τον ασθενή i Head y j Σύστημα συντεταγμένων εικόνας Anterior Foot Οβελιαία Posterior (Sagittal) 23/11/2015 55 -z Σύστημα συντεταγμένων ασθενή 55 22

DICOM Μετατροπή από θέση pixel σε συντεταγμένες ως προς τον ασθενή Χρήσιμα πεδία DICOM ImagePositionPatient (0020,0032): Συντεταγμένες πάνω αριστερά pixel (3 αριθμοί) PixelSpacing (0028,0030): κατακόρυφη και οριζόντια απόσταση (σε mm) μεταξύ pixels (δύο αριθμοί) ImageOrientationPatient (0020,0037): εσωτερικό γινόμενο αξόνων στο επίπεδο της εικόνα με άξονες στο σύστημα συντεταγμένων ως προς ασθενή (6 αριθμοί) 56 DICOM Μετατροπή από θέση pixel σε συντεταγμένες ως προς τον ασθενή ImagePositionPatient PixelSpacing(1) ImageOrientationPatient(1:3) PixelSpacing(2) ImageOrientationPatient(4:6) 57 23

DICOM Μετατροπή από θέση pixel σε συντεταγμένες ως προς τον ασθενή Η απεικόνιση της θέσης ενός pixel (j,i) στο σύστημα συντεταγμένων του ασθενή γίνεται με βάση τον μετασχηματισμό: Px X x i Yx j 0 Sx i i P y X y i Yy j 0 S y j j M P Xz i Yz j 0 S 0 0 z z 1 0 0 0 1 1 1 (j, i): θέση pixel (το j υποδηλώνει τη γραμμή και το i τη στήλη) (P x, P y, P z ): οι συντεταγμένες στο σύστημα συντεταγμένων του ασθενή (S x, S y, S z ): ImagePositionPatient (Δj, Δi): PixelSpacing (X x, X y, X z, Y x, Y y, Y z ): ImageOrientationPatient 58 DICOM Μετατροπή από θέση pixel σε συντεταγμένες ως προς τον ασθενή Για εγκάρσια τομή: Οάξονας στο σύστημα συντεταγμένων εικόνας αντιστοιχεί στον άξονα στο σύστημα συντεταγμένων ασθενή,, 1,0,0 Οάξονας στο σύστημα συντεταγμένων εικόνας αντιστοιχεί στον άξονα στο σύστημα συντεταγμένων ασθενή,, 0,1,0 Δ jδj 59 24

DICOM Μετατροπή από θέση pixel σε συντεταγμένες ως προς τον ασθενή Για στεφανιαία τομή: Οάξονας στο σύστημα συντεταγμένων εικόνας αντιστοιχεί στον άξονα στο σύστημα συντεταγμένων ασθενή,, 1,0,0 Οάξονας στο σύστημα συντεταγμένων εικόνας αντιστοιχεί στον άξονα στο σύστημα συντεταγμένων ασθενή,, 0,0, 1 Δ jδj 60 DICOM Μετατροπή από θέση pixel σε συντεταγμένες ως προς τον ασθενή Για οβελιαία τομή: Οάξονας στο σύστημα συντεταγμένων εικόνας αντιστοιχεί στον άξονα στο σύστημα συντεταγμένων ασθενή,, 0,1,0 Οάξονας στο σύστημα συντεταγμένων εικόνας αντιστοιχεί στον άξονα στο σύστημα συντεταγμένων ασθενή,, 0,0, 1 Δ jδj 61 25

DICOM Παράδειγμα υπολογισμού συντεταγμένων Για μία τομή ισχύουν τα ακόλουθα: το πάνω αριστερά pixel έχει συντεταγμένες (0mm, 140mm, 140mm) (πεδίο ImagePositionPatient) Η απόσταση μεταξύ των pixels είναι (1,0938mm, 1,0938mm) (πεδίο PixelSpacing) Τα συνημίτονα κατεύθυνσης (πεδίο ImageOrientationPatient) για τον οριζόντιο και κατακόρυφο άξονα της εικόνας είναι (0,1,0) και (0,0, 1), αντίστοιχα Τι είδους τομή είναι (αξονική, οβελιαία, στεφανιαία); Να υπολογιστούν οι συντεταγμένες του pixel (100,50) στο χώρο 62 DICOM Παράδειγμα υπολογισμού συντεταγμένων Από τα συνημίτονα κατεύθυνσης προκύπτει ότι ο οριζόντιος άξονας της εικόνας συμπίπτει με τον άξονα y και ο κατακόρυφος άξονας με τον άξονα z. Συνεπώς, πρόκειται για οβελιαία τομή. Για το pixel (100,50), όπου i =50και j = 100 θα είναι: χ =0mm y = 140mm + 50*1,0938mm = 85,31mm z =140mm 100*1,0938mm = 30,62mm 63 26

DICOM ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Το πρότυπο DICOM έχει επεκταθεί ώστε να υποστηρίζει όλα τα στάδια της ακτινοθεραπείας (radiation therapy): προθεραπευτική απεικόνιση (εικόνες CT) καθορισμός όγκων και κρίσιμων οργάνων (GTV, CTV, PTV, OAR) σχεδιασμός θεραπείας (Κατανομή δόσης, πεδίο, παραγωγή DRR) εξομοίωση εκτίμηση πλάνου θεραπείας (συμβατική ή εικονική εξομοίωση) ακινητοποίηση ασθενούς ποιοτικός έλεγχος και επαλήθευση (λήψη EPI) χορήγηση θεραπείας 64 DICOM ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ H επέκταση DICOM για την ακτινοθεραπεία ονομάζεται DICOM RT καιπεριλαμβάνειταακόλουθααντικείμενα: RT Structure Set: ορίζει το σύνολο των περιοχών ενδιαφέροντος (GTV, CTV, PTV, OAR). RT Plan: πληροφορία σε μορφή κειμένου του σχεδιασμού της θεραπείας. RT Dose: περιγράφει την κατανομή της δόσης με ισοδοσιακές γραμμές εκφρασμένες σε ποσοστό ή μονάδες δόσης (grays). RT Image: περιγράφει μία εικόνα και περιλαμβάνει επιπλέον πληροφορίες που αφορούν στην ακτινοθεραπεία (π.χ. θέση ισοκέντρου, τη θέση του τραπεζιού κ.λπ.) RT Treatment Record: πληροφορίες σε μορφή αναφοράς για μία συνεδρία (π.χ. ημερομηνία και ώρα συνεδρίας, λεπτομέρειες εξωτερικής δέσμης κ.λπ.) 65 27

DICOM RT Structure Set Figure 5. CT scan with superimposed color coding shows an RT Structure Set, which includes tumor volume (outlined in red), OARs (femoral heads [green and pink], rectum [purple], bladder [blue]), and body contour. RadioGraphics, http://pubs.rsna.org/doi/abs/10.1148/rg.293075172 Published in: Maria Y. Y. Law; Brent Liu; RadioGraphics 2009, 29, 655-667. DOI: 10.1148/rg.293075172 RSNA, 2009 One PowerPoint slide of each figure may be downloaded and used for educational, non-promotional purposes by an author for slide presentations only. The RSNA citation line must appear in at least 10-point type on all figures in all presentations. Pharmaceutical and Medical Education companies must request permission to download and use slides, and authors and/or publishing companies using the slides for new article creations for books or journals must apply for permission. For permission requests, please contact the publisher at permissions@rsna.org 66 DICOM RT Plan Figure 6a. RT Plan. (a) Chart illustrates an RT Plan. Coll = collimator rotation, fr = fraction, ID = identification, I.L. = isodose level, IMRT = intensity-modulated radiation therapy, LA = linear accelerator, MU = monitor unit, RT = radiation therapy, SSD = source-skin distance, X and Y = collimator leaves in the x and y directions. RadioGraphics, http://pubs.rsna.org/doi/abs/10.1148/rg.293075172 Published in: Maria Y. Y. Law; Brent Liu; RadioGraphics 2009, 29, 655-667. DOI: 10.1148/rg.293075172 RSNA, 2009 67 One PowerPoint slide of each figure may be downloaded and used for educational, non-promotional purposes by an author for slide presentations only. The RSNA citation line must appear in at least 10- point type on all figures in all presentations. Pharmaceutical and Medical Education companies must request permission to download and use slides, and authors and/or publishing companies using the slides for new article creations for books or journals must apply for permission. For permission requests, please contact the publisher at permissions@rsna.org 28

DICOM RT Plan Figure 6b. Information from RT Plan superimposed on RT Structure Set and a CT scan. Nine radiation beams (attribute of RT Plan) are each indicated by a red label and three yellow lines. RadioGraphics, http://pubs.rsna.org/doi/abs/10.1148/rg.293075172 Published in: Maria Y. Y. Law; Brent Liu; RadioGraphics 2009, 29, 655-667. DOI: 10.1148/rg.293075172 RSNA, 2009 68 One PowerPoint slide of each figure may be downloaded and used for educational, non-promotional purposes by an author for slide presentations only. The RSNA citation line must appear in at least 10- point type on all figures in all presentations. Pharmaceutical and Medical Education companies must request permission to download and use slides, and authors and/or publishing companies using the slides for new article creations for books or journals must apply for permission. For permission requests, please contact the publisher at permissions@rsna.org DICOM RT Dose Figure 7a. RT Dose. (a) CT scan with superimposed color coding shows radiation dose data from a TPS. Isodose curves are shown in yellow, pink, green, magenta, and blue. Red shaded area indicates tumor volume (RT Structure Set). RadioGraphics, http://pubs.rsna.org/doi/abs/10.1148/rg.293075172 Published in: Maria Y. Y. Law; Brent Liu; RadioGraphics 2009, 29, 655-667. DOI: 10.1148/rg.293075172 RSNA, 2009 69 One PowerPoint slide of each figure may be downloaded and used for educational, non-promotional purposes by an author for slide presentations only. The RSNA citation line must appear in at least 10-point type on all figures in all presentations. Pharmaceutical and Medical Education companies must request permission to download and use slides, and authors and/or publishing companies using the slides for new article creations for books or journals must apply for permission. For permission requests, please contact the publisher at permissions@rsna.org 29

DICOM RT Dose Figure 7b. RT Dose. (b) A dose-volume histogram (which also belongs to the RT Dose object) is used for evaluation of a treatment plan. Such evaluation is key in determining whether a proper radiation dose is being applied to the target tumor while limiting the dose to surrounding critical healthy tissue and organs. Red line indicates that most of the tumor volume is receiving over 7500 cgy of radiation. Orange, green, magenta, and yellow lines show the dose received by the rectum, right femoral head, left femoral head, and bladder, respectively (OARs). Max = maximum, Min = minimum, Std Dev = standard deviation. RadioGraphics, http://pubs.rsna.org/doi/abs/10.1148/rg.293075172 Published in: Maria Y. Y. Law; Brent Liu; RadioGraphics 2009, 29, 655-667. DOI: 10.1148/rg.293075172 RSNA, 2009 70 One PowerPoint slide of each figure may be downloaded and used for educational, non-promotional purposes by an author for slide presentations only. The RSNA citation line must appear in at least 10- point type on all figures in all presentations. Pharmaceutical and Medical Education companies must request permission to download and use slides, and authors and/or publishing companies using the slides for new article creations for books or journals must apply for permission. For permission requests, please contact the publisher at permissions@rsna.org DICOM RT Image Figure 8a. RT Image. Projectional simulator image. RadioGraphics, http://pubs.rsna.org/doi/abs/10.1148/rg.293075172 Published in: Maria Y. Y. Law; Brent Liu; RadioGraphics 2009, 29, 655-667. DOI: 10.1148/rg.293075172 RSNA, 2009 71 One PowerPoint slide of each figure may be downloaded and used for educational, non-promotional purposes by an author for slide presentations only. The RSNA citation line must appear in at least 10- point type on all figures in all presentations. Pharmaceutical and Medical Education companies must request permission to download and use slides, and authors and/or publishing companies using the slides for new article creations for books or journals must apply for permission. For permission requests, please contact the publisher at permissions@rsna.org 30

DICOM RT Image Figure 8b. RT Image. DRR from a CT. Multileaf collimators are seen on the DRR (blue lines) and are an attribute of RT Image. RadioGraphics, http://pubs.rsna.org/doi/abs/10.1148/rg.293075172 Published in: Maria Y. Y. Law; Brent Liu; RadioGraphics 2009, 29, 655-667. DOI: 10.1148/rg.293075172 RSNA, 2009 72 One PowerPoint slide of each figure may be downloaded and used for educational, non-promotional purposes by an author for slide presentations only. The RSNA citation line must appear in at least 10-point type on all figures in all presentations. Pharmaceutical and Medical Education companies must request permission to download and use slides, and authors and/or publishing companies using the slides for new article creations for books or journals must apply for permission. For permission requests, please contact the publisher at permissions@rsna.org DICOM RT Image Figure 8c. RT Image. Portal image acquired at a linear accelerator. Portal images verify the accuracy of the placement of the treatment portal; oftentimes only the irradiated portal will be exposed. Portal images should be compared with reference images from the simulator or with the DRRs. RadioGraphics, http://pubs.rsna.org/doi/abs/10.1148/rg.293075172 Published in: Maria Y. Y. Law; Brent Liu; RadioGraphics 2009, 29, 655-667. DOI: 10.1148/rg.293075172 RSNA, 2009 73 One PowerPoint slide of each figure may be downloaded and used for educational, non-promotional purposes by an author for slide presentations only. The RSNA citation line must appear in at least 10- point type on all figures in all presentations. Pharmaceutical and Medical Education companies must request permission to download and use slides, and authors and/or publishing companies using the slides for new article creations for books or journals must apply for permission. For permission requests, please contact the publisher at permissions@rsna.org 31

DICOM RT TREATMENT RECORD Figure 9. An RT Beams Treatment Record is used to record the dose (in monitor units [MU]) delivered to each of the radiation fields (top row) at each treatment session (dates shown in first column). The last four columns (radiation fields 12 15) show a second phase of treatment involving only four radiation fields. RadioGraphics, http://pubs.rsna.org/doi/abs/10.1148/rg.293075172 Published in: Maria Y. Y. Law; Brent Liu; RadioGraphics 2009, 29, 655-667. DOI: 10.1148/rg.293075172 RSNA, 2009 74 One PowerPoint slide of each figure may be downloaded and used for educational, non-promotional purposes by an author for slide presentations only. The RSNA citation line must appear in at least 10-point type on all figures in all presentations. Pharmaceutical and Medical Education companies must request permission to download and use slides, and authors and/or publishing companies using the slides for new article creations for books or journals must apply for permission. For permission requests, please contact the publisher at permissions@rsna.org DICOM RT 1. Συλλογή δεδομένων 2. Σχεδιασμός πεδίου 3. Παραγωγή DRR 75 32

DICOM RT 4. Εξαγωγή πλάνου θεραπείας 5. Προγραμματισμός συνεδριών 7. Χορήγηση δόσης Διόρθωση θέσης Portal εικόνα από Linac 6. Σύγκριση με DRR 76 Αναφορά θεραπείας DICOM Επικοινωνία Γενικά Το πρότυπο DICOM δεν καθορίζει μόνο τον μορφότυπο (format) ενός αρχείου που περιέχει μία ιατρική εικόνα, αλλά περιλαμβάνει κανόνες για τη μετάδοση ιατρικών εικόνων μεταξύ διαφόρων συσκευών. Οι συσκευές που μπορούν να συμμετέχουν στη μετάδοση εικόνων είναι: Συσκευές συλλογή εικόνων, δηλαδή τα απεικονιστικά μηχανήματα. Διακομιστές, όπου αποθηκεύονται κεντρικά οι εικόνες. Σταθμοί εργασίας όπου γίνεται η διάγνωση. Συσκευές που εκτυπώνουν εικόνες σε φιλμ. 78 33

DICOM Επικοινωνία Γενικά Κάθε συσκευή έχει μία ή περισσότερες κάρτες δικτύου στις οποίες έχει αποδοθεί IP διεύθυνση. Κάθε συσκευή έχει μία εφαρμογή (ή καιπερισσότερες) η οποία έχει τη δυνατότητα να αποστέλλει ή/και να δέχεται DICOM εικόνες. Οι εφαρμογές αυτές ονομάζονται Application Entities (AE). Κάθε εφαρμογή έχει ένα συγκεκριμένο τίτλο, ο οποίος ονομάζεται Application Entity Title (AET). Ένα ΑΕΤ έχει τύπο δεδομένων (VR) ΑΕ, ο οποίος είναι συμβολοσειρά χαρακτήρων (μέγιστου μήκους 16 χαρακτήρων), όπου κενά στην αρχή ή στο τέλος αγνοούνται. Συνήθως, ητιμήενόςaet είναι με κεφαλαία γράμματα χωρίς κενά ή σημεία στίξης και υποδηλώνει είτε το όνομα της εφαρμογής (π.χ. PACSSERVER) ήτηθέσητουυπολογιστή(π.χ. DRBOBOFFICE). 79 DICOM Επικοινωνία Γενικά Η DICOM επικοινωνία βασίζεται στη χρήση του πρωτοκόλλου TCP (Transfer Control Protocol), το οποίο απαιτεί τη χρήση ενός αριθμού θύρας (port number) για να προσδιορίσει μία εφαρμογή στο δίκτυο (π.χ. για διαχείριση ιστοσελίδων ο αριθμός θύρας είναι 80, για διαχείριση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας είναι 25 κ.λπ.). Συνήθως, για τις εφαρμογές που διαχειρίζονται DICOM εικόνες, ο αριθμός θύρας είναι 104, ο οποίος μπορεί να αλλάξει. Οι μόνοι περιορισμοί είναι ο αριθμός θύρας να μην χρησιμοποιείται κάπου αλλού (π.χ. δεν έχει νόημα να αλλάξει σε 80) και όλες οι εφαρμογές στο δίκτυο που δέχονται ή αποστέλλουν DICOM δεδομένα να χρησιμοποιούν τον ίδιο αριθμό θύρας. Αρκετά συχνά, μία εφαρμογή έχει 2 αριθμούς θύρας, έναν για την αποστολή και έναν για τη λήψη DICOM εικόνων. 80 34

DICOM Επικοινωνία Γενικά Συνεπώς, για να μπορέσει μίαdicom εφαρμογή Χ να στείλει εικόνες σε μία εφαρμογή Y, η Χ πρέπει να ξέρει τα ακόλουθα στοιχεία της Y: Την ΙP διεύθυνση του υπολογιστή στον οποίο είναι εγκατεστημένη η εφαρμογή Υ. Το ΑΕΤ της Υ. Τον αριθμό θύρας που χρησιμοποιεί η Y. Πολλές φορές, είναι χρήσιμο να ρυθμίζεται η εφαρμογή Υ με τα στοιχεία της εφαρμογής Χ, ακόμα και αν η Υ δεν πρόκειται να στείλει ποτέ δεδομένα στη Χ. 81 DICOM Επικοινωνία Υπηρεσίες Η επικοινωνίαdicom στηρίζεται στη παροχή υπηρεσιών μίας DICOM εφαρμογής σε άλλη. Με άλλα λόγια, μία DICOM εφαρμογή Χ αιτείται μία υπηρεσία (π.χ. αποθήκευση εικόνας, ανάκτηση εικόνας, εκτύπωση, λίστα εξετάσεων) από μία άλλη εφαρμογή Υ και η Υ παρέχει την υπηρεσία αυτή στη Χ. Στην ορολογία DICOM, η εφαρμογή που αιτείται την υπηρεσία ονομάζεται SCU (Service Class User). Ο πάροχος της υπηρεσίας ονομάζεται SCP (Service Class Provider). Για παράδειγμα, εάν ο υπολογιστής Α είναι ένας κεντρικός διακομιστής στον οποίο αποθηκεύονται οι εικόνες. Στην περίπτωση που ένας υπολογιστής Β αποστέλλει εικόνες για αποθήκευση στον Α, τότε ο Α είναι το SCP και ο Β το SCU. 82 35

DICOM Επικοινωνία Υπηρεσίες Η επικοινωνία μεταξύ δύο εφαρμογών για τη χρήση μίας υπηρεσίας επιτυγχάνεται με ανταλλαγή κατάλληλων μηνυμάτων. Κάθε φορά που μία εφαρμογή αποστέλλει ένα μήνυμα σε μία άλλη εφαρμογή αιτούμενη μία υπηρεσία, υπάρχει αντίστοιχη αποστολή απάντησης από την άλλη εφαρμογή. Όπως και με τα δεδομένα, κάθε μήνυμα αποτελείται από χαρακτηριστικά. Η κωδικοποίηση των χαρακτηριστικών αυτών γίνεται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που κωδικοποιούνται και τα χαρακτηριστικά των δεδομένων. 83 DICOM Επικοινωνία Υπηρεσίες Ως αριθμός ομάδας για τα χαρακτηριστικά που απαρτίζουν τα μηνύματα χρησιμοποιείται το 0000. Υπάρχει ένα ειδικό χαρακτηριστικό που ονομάζεται Data Set Type με tag (0000,0800), το οποίο καθορίζει εάν το μήνυμα μεταφέρει κάποια δεδομένα (π.χ. μία εικόνα). Εάν η τιμή για το χαρακτηριστικό αυτό είναι 0101 (στο δεκαεξαδικό σύστημα), τότε δεν υπάρχει μεταφορά δεδομένων. Οποιαδήποτε άλλη τιμή, σημαίνει ότι ακολουθούν δεδομένα μαζί με το μήνυμα. 84 36

DICOM Επικοινωνία Υπηρεσίες Συνήθως, το όνομα μίας υπηρεσίας ξεκινάει με C. Για παράδειγμα, η υπηρεσία για αποθήκευση μίας εικόνας ονομάζεται C Store. Επίσης, το αίτημα χρήσης μίας υπηρεσίας από ένα SCU φέρνει την κατάληξη Rq. Επομένως, μία εφαρμογή που αιτείται την αποθήκευση μίας εικόνας θα στείλει ένα μήνυμα C Store Rq. Αντίστοιχα, η απάντηση στο αίτημα φέρνει την κατάληξη Rsp και το μήνυμα ονομάζεται C Store Rsp. 85 DICOM ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Υπηρεσία C Store C STORE: αποστολή εικόνων σε άλλο σταθμό εργασίας ή σε βάση δεδομένων (PACS). C Store SCU (Απεικονιστικό μηχάνημα) C Store SCP (Βάση δεδομένων) 86 37

DICOM ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Υπηρεσία C Find C Find: αναζήτηση με κριτήρια σε επίπεδο ασθενή ή εξέτασης ήσειράςεικόνωνήεικόνας. C Find SCU (Σταθμός Εργασίας) C Find SCP (Βάση δεδομένων) 87 DICOM ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Υπηρεσία Modality Worklist MODALITY WORKLIST (MWL): δίνει τη δυνατότητα σε απεικονιστική μονάδα να λάβει λίστα προγραμματισμένων εξετάσεων. Πληροφοριακό Σύστημα Ακτινολογικού (RIS) MWL SCP (Διακομιστής DICOM) MWL SCU (Απεικονιστικό μηχάνημα) 88 38

DICOM ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Υπηρεσία C Get C Get: Ανάκτηση εικόνων από βάση δεδομένων (PACS). C GET SCU & C Store SCP (Σταθμός Εργασίας)... C Get SCP & C Store SCU (Βάση δεδομένων) 89 DICOM ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Υπηρεσία C Move C Move: Μετακίνηση εικόνων από βάση δεδομένων (PACS) σε άλλον σταθμό εργασίας. C Move SCU (Σταθμός Εργασίας 1 ) C Move SCP & C Store SCU (Βάση δεδομένων) C Store SCP (Σταθμός Εργασίας 2) 90 39

DICOM Επικοινωνία Υπηρεσία C Echo Η πιο απλή υπηρεσία είναι αυτή που έχει να κάνει με την επιβεβαίωση της επικοινωνίας δύο εφαρμογών. Το ότι δύο υπολογιστές είναι συνδεδεμένοι στο δίκτυο και μπορούν να ανταλλάσουν δεδομένα γενικά, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι εφικτή η αποστολή μίαςdicom εικόνας από τη μία εφαρμογή στην άλλη, γιατί για παράδειγμα δεν έχουν ρυθμιστεί σωστά τα AET. Η επιβεβαίωση της DICOM επικοινωνίας γίνεται με χρήση της υπηρεσίας C Echo. Στην περίπτωση αυτή, ημίαεφαρμογήαποστέλλειένα αίτημαc Echo Rq. Εάν η άλλη εφαρμογή απαντήσει με μήνυμα C Echo Rsp, τότε υπάρχει επικοινωνία σε επίπεδο DICOM. 91 40