Β3. Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΟΜΗ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ ΚΑΙ Η ΧΩΡΙΚΗ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΖΑΧΑΡΗ Β.3.1. Συνοπτική περιγραφή του ήµου Περιστερίου. Β.3.2. Θεµατική και χωρική ανάλυση Β.3.2.1. Συνιστώσα πρώτη: Εµπορικά κέντρα Β.3.2 3.2.2. Συνιστώσα δεύτερη: Παραγωγή υλικών για κτιστό κέλυφος και κατασκευή µηχανηµάτων πάσης φύσεως Β.3.2.3. Συνιστώσα τρίτη: Βιοµηχανικό κέντρο καταναλωτικών αγαθών Β.3.2.4. Συνιστώσα τέταρτη: ιακίνηση εµπορία ειδών χάρτου, καταα- σκευή ηλεκτρικών κών ειδών Β.3.3. Το κέντρο του δήµου Περιστερίου Β.3.4. Συµπεράσµατα 2
Β.3.1 3.1.. Συνοπτική περιγραφή του ήµου Περιστερίου ου. Ο ήµος Περιστερίου είναι ο µεγαλύτερος από τους 9 ήµους της υτικής Αθήνας, τόσο σε έκταση όσο και σε πληθυσµό και ο τέταρτος της χώρας σε πληθυσµό. Το Περιστέρι συνορεύει µε τους ήµους Ιλίου (βόρεια), Αθηναίων (ανατολικά), Αιγάλεω (νότια), Χαϊδαρίου (δυτικά), Πετρούπολης και Αγ. Αναργύρων (βορειοδυτικά). ιαθέτει συνολική έκταση 1.100 ha από τα οποία η νοµοθετηµένη έκταση καλύπτει τα 977 ha.. Το Περιστέρι συγκαταλέγεται στους µεγαλύτερους πληθυσµιακά ήµους της χώρας. Η επίσηµη απογραφή της ΕΣΥΕ για το 2001 εκτιµά πληθυσµό 138.305 κατοίκους 1. Τις τελευταίες δεκαετίες ο πληθυσµός του δήµου παρουσιάζει αυξητική εξέλιξη. Με βάση τα στοιχεία της Ε- ΣΥΕ µπορεί να εκτιµηθεί µια µέση µικτή πυκνότητα της τάξης του 149,2 κατ/ ha, ενώ µέση καθαρή 298,5 κατ/ha. Σχετικά µε την οικονοµική δραστηριότητα του δήµου, παρατηρείται σηµαντική συµµετοχή του δευτερογενούς τοµέα (35.02%), αν και τα τελευταία χρόνια ο τοµέας έχει περιέλθει σε κρίση. Τη δεκαετία 1981 1991 ο τοµέας συρρικνώθηκε κατά 31,42% (Ρόδη, 2007). Ο τριτογενής τοµέας παρουσιάζει αυξητική τάση και συγκεντρώνει το 55,72% της απασχόλησης. Γενικά ο δήµος γνώρισε σηµαντική οικιστική ανάπτυξη, µε βασικό χαρακτηριστικό την αυτοστέγαση. Οι κάτοικοι δηµιουργούσαν τις κατοικίες τους µε ίδια µέσα και έτσι καθορίστηκε η ποιότητα και το µέγεθος της κατοικίας. Η οργανωµένη δόµηση στην περιοχή του δήµου καλύπτει µόνο ένα µικρό ποσοστό. Σηµαντικό είναι το γεγονός ότι ο δήµος χαρακτηρίζεται από πυκνή δόµηση και έλλειψη ελεύθερων χώρων. Υπάρχουν δύο χώροι πρασίνου, στα δυτικά όρια του δήµου και στις υπώρειες του Ποικίλου ό- ρους (όπ. αν). Επιπλέον, υπάρχουν σηµαντικές ελείψεις σε κοινωνικό εξοπλισµό. 1 ενώ αντίθετα τα Στατιστικά ελτία καταναλωτών της ΕΗ για το 1989 εκτιµούν πληθυσµό πλέον των 250.000 κατοίκων (πηγή: www.balcinet.org). 3
Β.3. 3.2. Θεµατική και χωρική ανάλυση Η θεµατική ανάλυση προκύπτει από τις συσχετίσεις µεταξύ των οικονοµικών δραστηριοτήτων, που προκύπτουν από τις οµαδοποιήσεις και την ερµηνεία των συσχετίσεων. Οι οµαδοποιήσεις των µεταβλητών γίνονται µε βάση το κριτήριο της χωρικής συνύπαρξης. Έτσι, οι υπάρχουσες συσχετίσεις µεταξύ των µεταβλητών επιτρέπει να µελετήσουµε το βαθµό εξάρτησης που έχουν µεταξύ τους οι οικονοµικές δραστηριότητες. Τόσο για τη θεµατική εξέταση των µεταβλητών, όσο και για τη χωρική πραγµατοποιήθηκε Ανάλυση Κυρίων Συνιστωσών µε βάση το στατιστικό πρόγραµµα SPSS. Από την Ανάλυση Κυρίων Συνιστωσών προέκυψαν οι συνιστώσες που οµαδοποιούν τις οικονοµικές δραστηριότητες ανάλογα µε τις συσχετίσεις τους. Η συνολική εξηγούµενη διακύµανση το ποσοστό της πραγµατικότητας που εξηγείται από τον κάθε παράγοντα, αλλά και τη συνολική εξηγούµενη διακύµανση. Το συνολικό ποσοστό διακύµανσης σηµαίνει ότι η δοµή που προέκυψε ερµηνεύει κατά 59,802% την πραγµατικότητα. Άρα, η δοµή είναι σχετικά ισχυρή. Αυτό συµβαίνει γιατί ο δήµος του Περιστερίου φιλοξενεί πολλές και διαφορετικές δραστηριότητες και έτσι δεν είναι δυνατό να προκύψει µια απόλυτα ξεκάθαρη δοµή των λειτουργιών. Η µήτρα περιστροφής των συνιστωσών δίνει τη λειτουργική δο- µή. Με βάση αυτή µπορούν να εξεταστούν οι συσχετίσεις των θεµατικών µεταβλητών (οικονοµικές δραστηριότητες) µε τις χωρικές µεταβλητές (συνιστώσες). Κάθε συνιστώσα αποτελεί µια δοµή, στην οποία εµφανίζονται µέσα συγκεκριµένες οικονοµικές δραστηριότητες. Οι διαβροχές που δίνει η µήτρα περιστροφής των παραγόντων αποτελούν τους συντελεστές συσχέτισης µεταξύ των µεταβλητών και των συνιστωσών. ηλαδή, η διαβροχή για την κάθε οικονοµική δραστηριότητα (µεταβλητή) δίνει το «βάρος» αυτής, µέσα στη συγκεκριµένη δοµή που δηµιουργεί η συνιστώσα. Η σπουδαιότητα της κάθε οικονοµικής δραστηριότητας µέσα σε µία συνιστώσα, καθορίζεται από το ποσοστό διαβροχής της. Όσο πιο υψηλή είναι η διαβροχή, τόσο πιο σηµαντική θέση έχει µέσα στη δοµή. Επιπλέον, όσο υψηλότερες είναι οι διαβροχές των µεταβλητών µέσα σε µια συνιστώσα, τόσο πιο ισχυρά συσχετισµένες είναι µεταξύ τους. 4
Από την ανάλυση κυρίων συνιστωσών προκύπτουν επίσης τα παραγοντικά βάρη των συνιστωσών. Οι τιµές των παραγοντικών βαρών α- ντιστοιχούν στις τιµές των µεταβλητών που εκφράζουν τη συνιστώσα, δηλαδή των οικονοµικών δραστηριοτήτων που περιλαµβάνει. Τα παραγοντικά βάρη µπορούν να χρησιµοποιηθούν για τη χαρτογράφηση των συνιστωσών. Για το δήµο Περιστερίου προέκυψαν δεκατέσσερις συνολικά συνιστώσες. Οι υπόλοιπες εικοσιένα συνιστώσες που χαρακτηρίζονται από ιδιοτιµές µικρότερες της µονάδας δηλαδή εµπεριέχουν µικρότερη διασπορά από τις προς ανάλυση εισαγόµενες µεταβλητές, δε συµπεριλαµβάνονται στην ανάλυση για τη θεµατική και χωρική ανάλυση του δή- µου. Παρακάτω αναλύονται οι τέσσερις πρώτες συνιστώσες. Β.3. 3.2. 2.1. Συνιστώσα πρώτη: Εµπορικά κέντρα Η πρώτη συνιστώσα που προκύπτει από την ανάλυση κυρίων συνιστωσών στο δήµο Περιστερίου είναι η εξής: 1η Οικονοµικές δραστηριότητες Εµπορικά Κέντρα Λιανικό εµπό- ριο Α+Β Εστιατόρια και ξενοδοχεία Συνι- στώσα Κωδ. ια- Απασχ/νοι ΕΣΥΕ βροχή D64+65 0,802 4525 D66 0,735 1202 Ιδιο- % δι- δ τιµ. ακ/νσης 3,330 9,794 Αυτή η συνιστώσα έχει ιδιοτιµή 3,33 και συµβάλει στην εξήγηση της πραγµατικής κατάστασης κατά 9,794%, σε συνολικό ποσοστό διακύµανσης 59,802. ίνει την πιο συνεκτική χωρική συµπεριφορά 2 και ερµηνεύει το µεγαλύτερο ποσοστό της συνολικής διακύµανσης. Ακολουθούν οι υπόλοιπες συνιστώσες µε φθίνουσα ταξινόµηση. Οι διψήφιοι κωδικοί της ΕΣΥΕ αναλύονται περαιτέρω σε τριψήφιους που δείχνουν καλύτερα την εικόνα των οικονοµικών δραστηριοτήτων για τον κάθε δήµο. Ο κωδικός D64 + 65, που υποδηλώνει το λιανικό εµπόριο αναλύεται ως εξής, µε βάση τους τριψήφιους κωδικούς (Πίνακας Β.3.1.): Ο κωδικός D66 (εστιατόρια και ξενοδοχεία) αποτελείται από τον D661 που υποδηλώνει τα καταστήµατα επιτόπιου σερβιρίσµατος, φαγη- 2 Αντιστοιχεί στον «καλύτερο» γραµµικό συνδυασµό των αρχικών µεταβλητών 5
τών, γλυκών και ποτών. Η οικονοµική δραστηριότητα D661 απασχολεί 1202,77 εργαζόµενους και τη συγκροτούν 604 επιχειρήσεις. H ονοµασία που δόθηκε στην πρώτη συνιστώσα είναι εµπορικά κέντρα, καθώς οι δραστηριότητες που συνθέτουν τη συνιστώσα είναι κεντρικές και το εµπόριο είναι δραστηριότητα που συσχετίζεται πιο ι- σχυρά στη συνιστώσα, δηλαδή την ερµηνεύει καλύτερα, καθώς έχει µεγαλύτερη διαβροχή. Η συνιστώσα αυτή δηλαδή περιγράφει το κέντρο του δήµου Περιστερίου. Τριψήφιος κωδικός D641 D642 D643 Οικονοµική δραστηριότητα Μεγάλα καταστήµατα γενικών πωλήσεων κυρίως ειδών διατροφής, οίνων και ποτών % συµµετοχής στο σύνολο των απασχολούµενων της D64 14,62 Καταστήµατα πωλήσεως ειδών διατροφής οίνων και ποτών 19,88 Φαρµακεία, καταστήµατα πωλήσεως καλλυντικών, ιατρικών και ορθοπεδικών ειδών 4,79 644 645 646 647 648 649 Καταστήµατα πωλήσεως ειδών ενδυµασίας, υφασµάτων και υφαντικών υλών Καταστήµατα πωλήσεως υποδηµάτων και δερµατίνων ειδών Καταστήµατα πωλήσεως υφασµάτων επιπλώσεως, ταπήτων και πανικών οικιακής χρήσεως Καταστήµατα πωλήσεως επίπλων, ειδών επιπλώσεως και ηλεκτρικών συσκευών Καταστήµατα πωλήσεως ειδών κιγκαλερίας και σκευών οικιακής χρήσεως Καταστήµατα πωλήσεως αυτοκινήτου, µοτοσικλετών και ποδηλάτου 651 Πρατήρια υγρών καυσίµων και λιπαντικών 653 654 Καταστήµατα πωλήσεως βιβλίων, χαρτικών, εφηµερίδων και σιγαρέτων Καταστήµατα πωλήσεως παιχνιδιών, αθλητικών ειδών, ειδών κατασκηνώσεως και ειδών κυνηγιού 655 Καταστήµατα πωλήσεως ψιλικών 656 Καταστήµατα λιανικού εµπορίου Πίνακας Β.3.1. 19,93 5,11 3,04 11,34 11,28 10,00 13,16 28,36 4,41 24,48 29,60 Η συνύπαρξη των δραστηριοτήτων D64 + 65 και D66 µπορεί να εξηγηθεί από το κριτήριο της κεντρικής θέσης. Και οι δύο δραστηριότητες αποτελούν κεντρικές αστικές λειτουργίες, δηλαδή συγκροτούν τη βασική αγορά της πόλης. Καλύπτουν τις καθηµερινές ανάγκες του 6
πληθυσµού της ευρύτερης περιοχής (διατροφή, ενδυµασία, φαρµακεία, βενζινάδικα, βιβλιοπωλεία, εστιατόρια κτλ.). Οι λειτουργίες που συνθέτουν την πρώτη συνιστώσα είναι υπερτοπικού χαρακτήρα, δηλαδή εξυπηρετούν την ευρύτερη περιοχή των δυτικών προαστίων. Όσον αφορά τη χωροθέτηση της πρώτης δραστηριότητας, όπως προκύπτει από τη χαρτογράφηση των παραγοντικών βαρών, διαπιστώνεται καταρχήν ότι οι κεντρικές λειτουργίες δε φαίνεται να συγκεντρώνονται µε σαφή τρόπο στο κέντρο της πόλης (εικόνα Β.3.2.). Σε γενικές γραµµές παρατηρείται µια διάχυση των κεντρικών λειτουργιών στο σύνολο του δήµου. Όµως, παρατηρείται µια σχετική πύκνωση αυτών γύρω από το οδικό τρίγωνο ανάµεσα στη Θηβών, στη Μ. Αλεξάνδρου και στη Τσαλδάρη, που οριοθετεί κεντρική περιοχή. Επίσης εµφανίζεται συγκέντρωση των δραστηριοτήτων της πρώτης συνιστώσας γύρω από τις βασικές οδικές αρτηρίες του δήµου (π.χ. Κένεντυ και Θηβών). Η σχετική διάχυση των κεντρικών δραστηριοτήτων µπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι το Περιστέρι αποτελεί υπερτοπικό κέντρο, δηλαδή απευθύνεται σε αγορά µεγαλύτερη αυτής του δήµου, εποµένως η ακτίνα εξυπηρέτησης είναι µεγαλύτερη από τα όρια αυτού και έτσι το σύνολο του δήµου µπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί κέντρο. Επίσης, στο αποτέλεσµα της διάχυσης των κεντρικών λειτουργιών, συνέβαλε σηµαντικά η τακτική του πληθυσµού να συνδυάζουν το χώρο κατοικίας µε το χώρο εργασίας. Ο χώρος εργασίας συνήθως βρισκόταν στα ισόγεια των πολυκατοικιών. Η συγκέντρωση κεντρικών λειτουργιών γύρω από οδικούς άξονες υποδηλώνει την ανάγκη των οικονοµικών υποκειµένων για προσβασι- µότητα. Επίσης, φανερώνει ότι οι δραστηριότητες αναπτύσσονται γραµµικά, γεγονός έκδηλο στις περισσότερες αστικές περιοχές της Αττικής. Ένταση των κεντρικών λειτουργιών εµφανίζεται επίσης στο ανατολικό τµήµα του δήµου, κυρίως στο κοµµάτι που οριοθετείται ανάµεσα στις οδούς Κύπρου, Αγ. Παρασκευής και Βας. Γεωργίου. Αυτό µπορεί να εξηγηθεί εν µέρει από το γεγονός ότι συµβαίνει για να υπάρχει συνέχεια στην παροχή υπερτοπικών λειτουργιών, εφόσον το τµήµα αυτό του δήµου συναντάται µε το δήµο Αθηναίων. 7
εικόνα Β.3.2. Η Χωροθέτηση της 1 ης Συνιστώσας. Β.3.2.2. Συνιστώσα δεύτερη: Παραγωγή υλικών υ για κτιστό κέλυφος και κατασκευή µηχανηµάτων µάτων πάσης φύσεως Η δεύτερη συνιστώσα εµπεριέχει βιοµηχανικές δραστηριότητες. Έχει ιδιοτιµή 2,058 και ποσοστό διακύµανσης 6,052. Αποτελείται από τις δραστηριότητες D36 και D33, δηλαδή κατασκευή µηχανών και συσκευών, εκτός των ηλεκτρικών και των µέσων µεταφοράς και βιοµηχανίες προϊόντων εκ µη µεταλλικών ορυκτών, εκτός των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακος, όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί: 8
Συνιστώσα Παραγωγή υλι- κών για κτιστό κέλυφος και κατασκευή µη- µ χανηµάτων πά- π σης φύσεως φ Οικονοµικές δραστηριότητες Κατασκευή µηχανών, µηχανηµάτων και υλικών για κτιστό κέλυφος Κατασκευή µηχανών και συσκευών, εκτός των ηλεκτρικών και των µέσων µεταφοράς Βιοµηχανίες προϊό- ντων εκ µη µεταλλι- κών ορυκτών, εκτός των παραγώγων πε- π τρελαίου και άνθρα- κος D36 0,736 834 D33 0,665 345 Κωδ. ιαβρο- Απασχ. ΕΣΥΕ χή % δι- Ιδιοτ. ακ/νση ς 2,058 6,052 Οι τριψήφιοι αριθµοί που αναλύουν τις δραστηριότητες D36 για το δήµο Περιστερίου (πίνακας Β.3.3.). είναι οι εξής: Τριψήφιος κωδικός Οικονοµική δραστηριότητα % συµµετοχής 361 Κατασκευή µηχανών εσωτερικής καύσεως 3.25 362 Κατασκευή µηχανηµάτων κλιµατισµού 6.60 363 364 365 366 367 368 369 Κατασκευή µηχανηµάτων για τη γεωργία και τη ζωοκοµία Κατασκευή µηχανηµάτων λατοµείων, οδοποιίας και οικοδοµικής Κατασκευή µηχανηµάτων για την παραγωγή ειδών διατροφής, ποτών και καπνού Κατασκευή µηχανηµάτων υφαντουργίας και επεξεργασίας ξύλου και µετάλλου Κατασκευή πυροσβεστήρων, αντλιών και ψεκαστήρων Κατασκευή µηχανών γραφείου, πλαστιγγών και ζυγών Μηχανουργεία κατασκευής και επισκευής µηχανήµατος µη ειδικώς κατονοµαζοµένων Πίνακας Β.3.3. 1.77 20.81 11.53 1.79 11.32 2.34 40.61 Για την οικονοµική δραστηριότητα D33 οι επιµέρους δραστηριότητες που λειτουργούν στο δήµο είναι οι εξής (Πίνακας Β.3.4). 9
Τριψήφιος κωδικός 331 332 Υαλουργία 333 Οικονοµική δραστηριότητα Κατασκευή υλικών για οικοδοµές εξ οπτής γης, ως και πυρίµαχων υλικών Κατασκευή ειδών εκ πηλού, πορσελάνης και φαγεντιανών 335 Ασβεστοποιία, παραγωγή γύψου και στόκου 336 Κατασκευή ειδών εκ τσιµέντου 337 339 Κατεργασία µαρµάρου και παραγωγή ειδών εκ µαρµάρου Παραγωγή λοιπών ειδών εκ µη µεταλλικών ο- ρυκτών µ.ά.ά. Πίνακας Β.3.4. % συµµετοχής 0.58 21.88 25.23 5.78 14.20 26.54 5.78 Η δεύτερη συνιστώσα ονοµάστηκε κατασκευή µηχανών, µηχανηµάτων και υλικών για κτιστό κέλυφος, µε βάση τις δραστηριότητες που περιλαµβάνει. ιαπιστώνεται ότι η δεύτερη συνιστώσα περιλαµβάνει δραστηριότητες της «βαριάς» βιοµηχανίας. Η χωρική συνύπαρξη των δραστηριοτήτων D36 και D33 ερµηνεύεται από τυχόν σχέσεις προµήθειας, αλλά και γενικότερα από τις δηµιουργούµενες οικονοµίες κλίµακας που προκύπτουν από τη χωρική συγκέντρωση των δραστηριοτήτων. Από τον χάρτη (εικόνα Β.3.5.) που απεικονίζει τα τοπικά βάρη της δεύτερης συνιστώσας παρατηρείται ότι εµφανίζεται συγκέντρωση των βιοµηχανικών δραστηριοτήτων κυρίως στο νοτιοανατολικό τµήµα του δήµου, στις περιοχές Τσαλαβούτα και Νέας Κολοκυνθούς. 10
εικόνα Β.3.5. Η Χωροθέτηση της 2 ης Συνιστώσας. Πέρα από την ένταση της δραστηριότητας στο νοτιοανατολικό τµήµα του δήµου, παρατηρείται γενικότερη διασπορά της βιοµηχανίας στο σύνολο του δήµου, µε σηµειακές εγκαταστάσεις αυτών των δραστηριοτήτων. Επιπλέον, και στην περίπτωση αυτής της συνιστώσας εµφανίζονται κάποιες γραµµικές συγκεντρώσεις. Για παράδειγµα, παρατηρείται σηµαντική συγκέντρωση στο νότιο τµήµα της λεωφόρου Αθηνών Καβάλας. Αξιοσηµείωτο είναι ότι στον οδικό άξονα της Θηβών, δε διαπιστώνεται µεγάλη συγκέντρωση της βιοµηχανίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι αποτελεί κυρίως εµπορικό άξονα. Β.3. 3.2. 2.3. Συνιστώσα τρίτη: Βιοµηχανικό κέντρο καταναλωτικών αγαθών Η τρίτη συνιστώσα εµφανίζει ιδιοτιµή 1,758 και ποσοστό διακύµανσης 5,171. 11
3η Οικονοµικές δραστηριότητες Βιοµηχανικό κέ- κ ντρο καταναλωτι- κών αγαθών Βασικές µεταλλουργικές βιοµηχανίες Βιοµηχανίες ειδών υποδήσεως, ενδυµασίες και διαφόρων ειδών εξ υφάσµατος Βιοµηχανίες επίπλων και ειδών ε- πιπλώσεως Προσωπικές υπηρεσίες Συνι- στώσα Κωδ. ιαβρο- Απασχ. ΕΣΥΕ χή D34 0,773 2 D24 0,549 3.386 D26 0,522 1.110 D98 0.416 526 Ιδιοτ. % διακ/ δ νσης 1,758 5,171 Η οικονοµική δραστηριότητα των βασικών µεταλλουργικών βιοµηχανιών εµφανίζει τη µεγαλύτερη διαβροχή (0,773) και έτσι φαίνεται πως έχει µεγαλύτερη συσχέτιση µέσα στη δοµή που δηµιουργεί η συνιστώσα. Όµως, η δραστηριότητα αυτή απασχολεί µόνο δύο εργαζόµενους και αφορά την παραγωγή και πρώτη κατεργασία λοιπών µετάλλων, πλην σιδήρου (d342). Ο πολύ µικρός αριθµός απασχολουµένων αποδεικνύει ότι η δραστηριότητα δεν εµφανίζει ιδιαίτερο δυναµισµό.οι τριψήφιοι αριθµοί που αναλύουν τις δραστηριότητες D24, D26 και D98 για το δήµο Περιστερίου είναι οι εξής (Πίνακας Β.3.6). Τριψήφιος κωδικός 241 Υποδηµατοποιία Οικονοµική δραστηριότητα 242 Επισκευή υποδηµάτων 243 Κατασκευή ειδών ενδυµασίας 244 261 262 % συµµετοχής 35.59 1.50 58.60 Κατασκευή διαφόρων ειδών εξ υφάσµατος, εκτός των ειδών 4.30 ενδυµασίας Κατασκευή επίπλων και ειδών επιπλώσεως, εκτός των µεταλλικών 90.41 Κατασκευή µεταλλικών επίπλων 9.59 981 Πλυντήρια, καθαριστήρια, στιλβωτήρια και µανταρίσµατα ενδυµάτων 982 Κουρεία, κοµµωτήρια, ινστιτούτα καλλονής 35.54 52.97 983 Φωτογραφεία 8.26 984 Προσωπικές υπηρεσίες µ,ά.ά. Πίνακας Β.3.6. 3.23 12
Η τρίτη συνιστώσα εµφανίζει κυρίως µεταποιητικές λειτουργίες στα είδη των ενδυµάτων, υποδηµάτων και επίπλων. Οι προσωπικές υ- πηρεσίες που ανήκουν στον τριτογενή τοµέα παρουσιάζουν αρκετά χα- µηλό ποσοστό διαβροχής και αφορούν κυρίως κοµµωτήρια, ινστιτούτα οµορφιάς και στεγνοκαθαριστήρια. Εποµένως, θεωρήθηκε σκόπιµο να δοθεί η ονοµασία βιοµηχανικό κέντρο καταναλωτικών αγαθών. Οι δραστηριότητες της τρίτης συνιστώσας έλκονται καθώς µπορεί να χαρακτηρίζονται από σχέσεις προµήθειας ή να εµφανίζουν άλλου είδους ε- ξαρτήσεις για τις οποίες είναι χρήσιµο να υπάρχει εγγύτητα µεταξύ αυτών των δραστηριοτήτων. Εξαιτίας της συνάφειας των οικονοµικών δραστηριοτήτων (π.χ. υποδηµατοποιία επισκευή υποδηµάτων) είναι σκόπιµο να χωροθετούνται συγκεντρωµένες οι δραστηριότητες αυτές, ώστε να εξυπηρετούν καλύτερα τους προµηθεύοντες (δε χρειάζεται να διανύουν µεγάλες αποστάσεις για την αγορά συναφών ειδών).σύµφωνα µε τα τοπικά βάρη της τρίτης συνιστώσας, (εικόνα Β.3.7.) διαπιστώνεται ότι εµφανίζεται διασπορά των δραστηριοτήτων που περιέχει. Βέβαια, παρουσιάζονται και στην περίπτωση αυτή κάποιες συγκεντρώσεις, κυρίως γύρω από βασικούς άξονες. Σηµαντική είναι η συγκέντρωση στη λεωφόρο Κηφισού, καθώς και στην οδό Κωνσταντινουπόλεως. εικόνα Β.3.7. Η Χωροθέτηση της 3 ης Συνιστώσας. 13
Β.3. 3.2. 2.4. Συνιστώσα τέταρτη: ιακίνηση εµπορία ειδών χάρτου, καταα- σκευή ηλεκτρικών ειδών ε Η τέταρτη συνιστώσα του δήµου Περιστερίου έχει ιδιοτιµή 1,585 και ποσοστό διακύµανσης 4,663. Οι δραστηριότητες που περιλαµβάνει είναι οι D28, D27, D37 και D96, όπως φαίνεται ακολούθως: 4η Οικονοµικές δραστηριότητες Κωδ. ιαβρο- Απασχ. ΕΣΥΕ χή Κατασκευή εµπο- ρία διακίνηση ειδών χάρτου, καταα- σκευή ηλεκτρικών ειδών και υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοι- ας Βιοµηχανίες χάρτου Εκτυπώσεις, εκδόσεις και συναφείς δραστηριότητες Κατασκευή ηλεκτρικών µηχανών, συσκευών και λοιπών ειδών Κοινωνική πρόνοια και λοιπές επαγγελµατικές οργανώσεις Συνι- στώσα D27 0,655 288 D28 0,590 917 D37 0,482 635 D96 0.360 141 Ιδιοτ. % διακ/ δ νσης 1,585 4,663 Οι τριψήφιοι αριθµοί που αναλύουν τις δραστηριότητες D27, D28 και D37 και D96 είναι οι εξής (Πίνακας Β.3.8.): % Τριψήφιος Οικονοµική δραστηριότητα συµ- µετοχής κωδικός 271 Παραγωγή χαρτοµάζης, χάρτου και χαρτονιού 1.79 272 Κατασκευή ειδών εκ χάρτου και χαρτονιού 98.21 281 282 Έκδοση και εκτύπωση εφηµερίδων, περιοδικών, βιβλίων και φυλλαδίων Λοιπές τυπογραφικές εργασίες και συναφείς δραστηριότητες 371 Κατασκευή ηλεκτρικών µηχανών 372 373 Κατασκευή συσσωρευτών και ξηρών ηλεκτρικών στοιχείων Κατασκευή συρµάτων και καλωδίου µεταφοράς ηλεκτρισµού 36.27 63.73 2.83 0.16 0.76 14
374 Κατασκευή ηλεκτρικών λαµπτήρων και φωτεινών επιγραφών 375 Κατασκευή λοιπών ηλεκτρολογικών υλικών 376 377 Κατασκευή τηλεπικοινωνιακού υλικού και ηλεκτροακουστικών συσκευών Κατασκευή ηλεκτρικών επιστηµονικών και τεχνικών συσκευών και οργάνων 378 Κατασκευή λοιπών ηλεκτρικών συσκευών 379 963 2.70 27.91 11.18 1.42 52.09 Εργαστήρια επισκευή ηλεκτρικών συσκευών 0.94 Οργανισµοί και ιδρύµατα παροχής κοινωνικής προνοίας 100.0 0 Πίνακας Β.3.8. Παρατηρείται ότι και η 4 η συνιστώσα του δήµου χαρακτηρίζεται κυρίως από δραστηριότητες του δευτερογενούς τοµέα. Το «βάρος» της τέταρτης µεταβλητής στη συνιστώσα δεν είναι ιδιαίτερα σηµαντικό, διότι η διαβροχή της είναι 0,360, δηλαδή σχετικά χαµηλή. Εποµένως, οι υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας δε συµµετέχουν σε µεγάλο βαθµό στη δοµή που δηµιουργεί η τέταρτη συνιστώσα. Η κοινή χωροθέτηση των δύο πρώτων οικονοµικών δραστηριοτήτων που συνθέτουν τη συνιστώσα µπορεί να ερµηνευτεί βάσει των σχέσεων «προµηθευτή προµηθευόµενου». Η πρώτη µεταβλητή περιλαµβάνει δραστηριότητες χαρτοποιίας και η δεύτερη εµπορίας χάρτου, ε- ποµένως εύκολα υποθέτει κανείς ότι οι δύο δραστηριότητες χαρακτηρίζονται από αλληλεξαρτήσεις και συµπληρωµατικότητες. Οι δραστηριότητες που αφορούν τη βιοµηχανία ηλεκτρικών ειδών µάλλον έχουν κοινά κριτήρια χωροθέτησης µε τις δύο πρώτες οικονοµικές δραστηριότητες. Κοινά κριτήρια µπορεί να είναι οι αξίες γης, οι πολεοδοµικές ρυθµίσεις, η προσβασιµότητα, καθώς και η ακτίνα εξυπηρέτησης του πληθυσµού. Όσον αφορά τη χωρική συµπεριφορά της τέταρτης συνιστώσας (εικόνα Β.3.9.) παρατηρείται ότι ακολουθεί γενικά τη χωρική κατανο- µή της βιοµηχανικής δραστηριότητας στο δήµο Περιστερίου. Συγκεκριµένα, εµφανίζεται µια γενική διασπορά της συνιστώσας, µε ιδιαίτερη ένταση της χωρικής συγκέντρωσης στο νοτιοανατολικό τµήµα του δήµου. Στην περίπτωση αυτή η συγκέντρωση είναι πιο ξεκάθαρη, ενώ η 15
διασπορά που χαρακτηρίζεται από πυρηνική συγκέντρωση που οριοθετείται από οδικούς άξονες, φαίνεται πως είναι λιγότερο έντονη από τις άλλες συνιστώσες. Η χωροθέτηση κοντά σε άξονες δείχνει και στην περίπτωση αυτή ότι βέβαιο κριτήριο χωροθέτησης που τέθηκε από τις περισσότερες δραστηριότητες είναι η προσβασιµότητα. εικόνα Β.3.9. Η Χωροθέτηση της 4 ης Συνιστώσας. Β.3. 3.3.. Το κέντρο του δήµου Περιστερίου Οι κεντρικές λειτουργίες που επιτελούνται στο Περιστέρι συνθέτουν την πρώτη συνιστώσα. Εποµένως η πρώτη συνιστώσα θεωρείται το εµπορικό λειτουργικό κέντρο. Από το χάρτη που δείχνει τα τοπικά βάρη της συνιστώσας που αποκαλύπτει τις κεντρικές λειτουργίες του δήµου, παρατηρήθηκε γενική διασπορά αυτών και ταυτόχρονη ένταση στη συγκέντρωσή τους τόσο στο κέντρο του δήµου, όσο και γύρω από βασικές αρτηρίες. 16
Κεντρικές λειτουργίες έχει επίσης η τρίτη και η τέταρτη συνιστώσα. Η τελευταία (τέταρτη) µεταβλητή της τρίτης συνιστώσας είναι οι προσωπικές υπηρεσίες και πιο συγκεκριµένα υπηρεσίες κοµµωτηρίων, ινστιτούτων καλλονής, στεγνοκαθαριστηρίων κτλ. Όµως, η δραστηριότητα αυτή δεν έχει µεγάλη επιβάρυνση στη συνιστώσα, εποµένως η τελευταία κυριαρχείται από βιοµηχανικές δραστηριότητες. Η διαβροχή της είναι 0,416, δηλαδή λιγότερο από το 25% της διακύµανσης της µεταβλητής αυτής εξηγείται από τη συνιστώσα. Για τους παραπάνω λόγους δεν µπορεί να θεωρηθεί ότι η Τρίτη συνιστώσα χαρακτηρίζεται από κεντρικές λειτουργίες. Η τελευταία, µε βάση τη διαβροχή, µεταβλητή της τέταρτης συνιστώσας αφορά οργανισµούς και δραστηριότητες κοινωνικής πρόνοιας που συνιστά κεντρική λειτουργία. Όµως, το µικρό ποσοστό διαβροχής δείχνει ότι και περίπτωση αυτή η δραστηριότητα έχει µικρή επιβάρυνση στη συνιστώσα, ενώ αυτή κυριαρχείται από δραστηριότητες του δευτερογενούς τοµέα. Έτσι και η συνιστώσα αυτή δεν χαρακτηρίζεται από κεντρικές λειτουργίες Εποµένως, για την απεικόνιση των κεντρικών λειτουργιών του δήµου Περιστερίου επιλέγεται ο χάρτης που δείχνει τα τοπικά βάρη της πρώτης συνιστώσας. Στο χάρτη αυτό απεικονίζεται το κέντρο του δήµου και η χωρική συµπεριφορά του περιγράφηκε στην ενότητα 3.1. Β.3.4.. Συµπεράσµατα Από τη θεµατική και χωρική ανάλυση που έγινε για το δήµο Περιστερίου και από την εξέταση των τεσσάρων πρώτων συνιστωσών, εξάγονται ορισµένες βασικές διαπιστώσεις γι αυτή την αστική περιοχή. Καταρχήν, αποκαλύπτεται ότι ο δήµος έχει συγκεκριµένη λειτουργική δοµή, ενώ η δοµή αυτή χαρακτηρίζεται από κανονικότητες, δηλαδή η κατανοµή των δραστηριοτήτων και οι χωρικές τους συγκεντρώσεις δε διαµορφώθηκαν µε τυχαίο τρόπο. Η λειτουργική δοµή του δήµου όπως φάνηκε από την ανάλυση που προηγήθηκε οφείλεται σε συγκεκριµένες παραµέτρους, δηλαδή έχει ερµηνεία. Επιπλέον, από την ανάλυση που έγινε, επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι ο δήµος Περιστερίου χαρακτηρίζεται από µικτές χρήσεις, µε δραστηριότητες υπερτοπικού επιπέδου και διασπορά των διάφορων λειτουργιών. Το αποτέλεσµα αυτό δε δηµιουργήθηκε εξαιτίας της υπαγωγής σε συγκεκριµένες πολεοδοµικούς κανόνες, αλλά εξαιτίας των ανα- 17
γκών των κατοίκων και των οικονοµικών δρώντων στο δήµο Περιστερίου. Οι κεντρικές λειτουργίες του δήµου παρά το γεγονός ότι φαίνεται µια εντονότερη συγκέντρωση στον κεντρικό πυρήνα του δήµου, βασικά αναπτύχθηκαν γραµµικά, σε µεγάλες οδικές αρτηρίες µε µεγάλη κίνηση. Αυτό έγινε για λόγους προσβασιµότητας και εκµετάλλευσης της κίνησης των οδικών αξόνων, αλλά έτσι χάνεται η έννοια του κέντρου που προϋποθέτει ακτίνα εξυπηρέτησης. Ο δευτερογενής τοµέας, αυτός των βιοµηχανικών και µεταποιητικών δραστηριοτήτων εµφανίζει σχετική συγκέντρωση στην νοτιοανατολική περιοχή του δήµου, µέχρι και τη λεωφόρο Κηφισού. 18