ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΚΥΡΙΑΚΗ 13/04/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 Ο Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Τα μονοκύτταρα αποτελούν κατηγορία: Α. Φαγοκυττάρων Β. Λεμφοκυττάρων Γ. Ερυθρών αιμοσφαιρίων Δ. Μακροφάγων 2. Συστατικό της δομής του HIV δεν αποτελεί: Α. Το έλυτρο Β. Η αντίστροφη μεταγραφάση Γ. Το DNA Δ. Το RNA 3. Οι τοξίνες παράγονται από: Α. Τους παθογόνους ιούς Β. Τα παθογόνα βακτήρια Γ. Τα τραυματισμένα κύτταρα Δ. Τα μακροφάγα 4. Τα Β-λεμφοκύτταρα: Α. Ενεργοποιούνται από τα μακροφάγα Β. Εκθέτουν στην επιφάνειά τους τμήματα του αντιγόνου Γ. Διαφοροποιούνται και ωριμάζουν στον μυελό των οστών Δ. Διαφοροποιούνται και ωριμάζουν στον θύμο αδένα ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ 5. Ρύπος που σχετίζεται με την εμφάνιση καρκίνου είναι το: Α. Μονοξείδιο του άνθρακα Β. Νιτρικό υπεροξυακετύλιο Γ. Βενζοπυρένιο Δ. Διοξείδιο του θείου ΜΟΝΑΔΕΣ 25 ΘΕΜΑ 2 Ο A. Να εξηγήσετε με ποιους τρόπους το πλάσμα του αίματος συμβάλλει στην άμυνα έναντι των παθογόνων μικροοργανισμών στην περιοχή της φλεγμονής. ΜΟΝΑΔΕΣ 4 Β. Η οικιακή γάτα ταξινομείται από τους επιστήμονες σε κοινή οικογένεια με τη λεοπάρδαλη και σε κοινή τάξη με τον λύκο. i. Να εξηγήσετε με ποιο κριτήριο έγινε η ταξινόμηση των τριών αυτών θηλαστικών σε είδη. ii. Να εξηγήσετε ποια (δύο) από τα τρία είδη προέρχονται από κοινό πρόγονο που έζησε περισσότερο πρόσφατα από τον κοινό πρόγονο των άλλων και ποιες κοινές ταξινομικές βαθμίδες μοιράζονται ο λύκος και η γάτα. ΜΟΝΑΔΕΣ 7 (3+2+2) Γ. Να γράψετε τις συνέπειες από τη μόλυνση ατόμου από Candida albicans, καθώς και τους πιθανούς τρόπους με τους οποίους το μικρόβιο αναπαράγεται. ΜΟΝΑΔΕΣ 5 (3+2) Δ. Να γράψετε με ποιους τρόπους οι ιοί εξασφαλίζουν τα απαραίτητα για τον πολλαπλασιασμό τους ένζυμα. ΜΟΝΑΔΕΣ 6 Ε. Να γράψετε τα οξέα της μη ειδικής άμυνας και πώς αποτρέπουν την είσοδο των παθογόνων μικροοργανισμών στον ανθρώπινο οργανισμό. ΜΟΝΑΔΕΣ 3 ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΘΕΜΑ 3 Ο Α. Είναι γνωστό ότι τη δεκαετία του 1970 παρατηρήθηκε μια βαθμιαία εξασθένηση της στιβάδας του όζοντος στην κατώτερη στρατόσφαιρα, η οποία στα μέσα της δεκαετίας του 1980 οδήγησε στη δημιουργία μιας τρύπας πάνω από την Ανταρκτική. 1. Να εξηγήσετε τον λόγο στον οποίο οφείλεται η εξασθένηση της στιβάδας του όζοντος μετά την δεκαετία του 1970. ΜΟΝΑΔΕΣ 3 2. Το διάγραμμα απεικονίζει τη μεταβολή του πληθυσμού των αποικοδομητών στην Ανταρκτική από τη δεκαετία του 1970 έως και του 2010: 100 80 60 40 αριθμός αποικοδομητών 20 0 1970 1980 1994 2000 2010 Λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες που φαίνονται στο διάγραμμα, i. να εξηγήσετε πώς το φαινόμενο αυτό σχετίζεται με τη μεταβολή του αριθμού των αποικοδομητών που παρατηρήθηκε στο χρονικό διάστημα 1970-1994. ii. να δώσετε μία ερμηνεία για τη μεταβολή του αριθμού των αποικοδομητών από το 1994 έως το 2010. ΜΟΝΑΔΕΣ 6 (3+3) 3. Να εξηγήσετε τον οικολογικό ρόλο των αποικοδομητών στον κύκλο του αζώτου. ΜΟΝΑΔΕΣ 4 Β. Σε νοσοκομείο της Ινδίας διακομίστηκε ασθενής για τον οποίο διαγνώστηκε χολέρα. Σε εργαστηριακές καλλιέργειες μικροβίων από τον ασθενή προστέθηκαν δύο αντιβιοτικά, η ερυθρομυκίνη και η τετρακυκλίνη. Η μεταβολή του πληθυσμού των μικροβίων στην καλλιέργεια μετά την προσθήκη των αντιβιοτικών απεικονίζεται στο διάγραμμα: ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Καλλιέργεια μετά την προσθήκη ερυθρομυκίνης Καλλιέργεια μετά την προσθήκη τετρακυκλίνης 1. Να γράψετε ποιο είδος μικροβίου ευθύνεται για την εμφάνιση της χολέρας και να περιγράψετε την κυτταρική του δομή. ΜΟΝΑΔΕΣ 4 (1+3) 2. Δεδομένου ότι η χρωματισμένη περιοχή σε κάθε καλλιέργεια αντιστοιχεί σε περιοχή ανάπτυξης του μικροβίου και η λευκή σε περιοχή δίχως μικρόβια, να εξηγήσετε ποιο από τα δύο αντιβιοτικά χορηγήθηκε τελικά στον ασθενή για την αντιμετώπιση της ασθένειας. ΜΟΝΑΔΕΣ 3 3. Να περιγράψετε τη δράση των βοηθητικών Τ λεμφοκυττάρων του ασθενή κατά την ανοσοβιολογική απόκριση κατά του αντιγόνου της χολέρας. ΜΟΝΑΔΕΣ 5 ΘΕΜΑ 4 Ο Α. Στον πίνακα απεικονίζονται η βιομάζα και η συγκέντρωση DDT για τα είδη των οργανισμών Α, Β, Γ, Δ τα οποία συνιστούν μία τροφική αλυσίδα σε οικοσύστημα. Είδη οργανισμών Βιομάζα Συγκέντρωση DDT Α 1 mg/kg Β 0,1 mg/kg Γ 100 mg/kg Δ 80.000 Kg 10 mg/kg Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα του πίνακα: ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ 1. Να εξηγήσετε ποιο είδος από τα Α, Β, Γ, Δ είναι παραγωγός και σε ποια τάξη καταναλωτών ανήκει κάθε ένα από τα υπόλοιπα είδη. Να γράψετε επίσης την τροφική αλυσίδα για τα είδη Α, Β, Γ, Δ. ΜΟΝΑΔΕΣ 5 (4+1) 2. Να υπολογίσετε τη βιομάζα κάθε ενός από τα είδη αυτά και να σχεδιάσετε την αντίστοιχη τροφική πυραμίδα. Να μην αιτιολογήσετε την απάντησή σας. ΜΟΝΑΔΕΣ 3 (2+1) 3. Να προσδιορίσετε τη συνολική ποσότητα DDT σε κάθε τροφικό επίπεδο και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. ΜΟΝΑΔΕΣ 5 (2+3) Β. Πριν από μερικά χρόνια οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Κρήτης εντόπισαν στον Ψηλορείτη έναν πληθυσμό αιλουροειδών, για τον οποίο έκριναν ότι αποτελεί ένα νέο είδος αγριόγατας. Η δημιουργία του είδους θεωρείται αποτέλεσμα της φυσικής επιλογής. i. Να γράψετε τον ορισμό της φυσικής επιλογής. ii. Να εξηγήσετε με ποιο τρόπο, σύμφωνα με τη θεωρία του Δαρβίνου, η φυσική επιλογή οδήγησε στην εμφάνιση του νέου είδους. iii. Να εξηγήσετε εάν το νέο είδος είναι δυνατό να προέκυψε από αλλαγές που υπέστη ένα μόνον άτομο του πληθυσμού των αιλουροειδών του Ψηλορείτη. ΜΟΝΑΔΕΣ 12 (3+5+4) ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνωπάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μην γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάει η εκφώνηση, και ΜΟΝΟ για πίνακες, διαγράμματα κλπ. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 6ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10:30 KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 6ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ