ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/01/2014 ΘΕΜΑ 1 Ο Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Διαπνοή είναι η: Α. απορροή του νερού με την μορφή υδρατμών Β. εξάτμιση του νερού από τα χερσαία οικοσυστήματα Γ. απομάκρυνση του νερού από την επιφάνεια των φύλλων Δ. απομάκρυνση του νερού μέσω των στομάτων 2. Κυτταρική αναπνοή επιτελούν: Α. οι παραγωγοί Β. οι καταναλωτές Γ. οι αποικοδομητές Δ. τόσο οι παραγωγοί, όσο και οι καταναλωτές και αποικοδομητές 3. Η κατάταξη των επιπέδων οργάνωσης της ζωής από το κατώτερο στο ανώτερο είναι: Α. οργανισμός βιοκοινότητα πληθυσμός Β. οργανισμός πληθυσμός - βιοκοινότητα Γ. βιοκοινότητα πληθυσμός οργανισμός Δ. πληθυσμός βιοκοινότητα οργανισμός 4. Οι οργανισμοί χρειάζονται άζωτο για: Α. τη φωτοσύνθεση και την κυτταρική αναπνοή Β. τη διαπνοή και τη γλυκόζη Γ. τη γλυκόζη και τις πρωτεΐνες Δ. τις πρωτεΐνες και τα νουκλεϊκά οξέα Σελίδα 1 από 6
5. Συστατικά του φωτοχημικού νέφους που χαρακτηρίζονται ως δευτερογενείς ρύποι αποτελούν: Α. τα οξείδια του αζώτου και το μονοξείδιο του άνθρακα Β. το όζον και το νιτρικό υπεροξυακετύλιο Γ. το διοξείδιο του άνθρακα και ορισμένοι υδρογονάνθρακες Δ. το νιτρικό οξύ και το θειώδες οξύ ΜΟΝΑΔΕΣ 25 ΘΕΜΑ 2 Ο A. Να εξηγήσετε ποιες μορφές ενέργειας είναι δυνατό να αποτελούν ρύπους και με ποιο κριτήριο ένας παράγοντας αποτελεί ρύπο. ΜΟΝΑΔΕΣ 6 (3+3) Β. Η αιθαλομίχλη είναι ένα από τα σημαντικότερα φαινόμενα ατμοσφαιρικής ρύπανσης που τους τελευταίους μήνες παρατηρείται ιδιαίτερα αυξημένο στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας. Η αιθαλομίχλη προκαλείται από την απελευθέρωση οξειδίων του αζώτου, βενζοπυρένιου και διοξειδίου του θείου στην ατμόσφαιρα. Να γράψετε ποιες είναι οι βλαπτικές συνέπειες των ουσιών αυτών για την υγεία του ανθρώπου και τα φυσικά οικοσυστήματα. ΜΟΝΑΔΕΣ 8 Γ. Να γράψετε τις συνέπειες της υπεριώδους ακτινοβολίας στους οργανισμούς. ΜΟΝΑΔΕΣ 4 Δ. Να εξηγήσετε ποια είναι τα αίτια της αύξησης της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα της Γης και τις πιθανές συνέπειες από την επίδρασή της στο κλίμα του πλανήτη. ΜΟΝΑΔΕΣ 7 (3+4) Σελίδα 2 από 6
ΘΕΜΑ 3 Ο Α. Στο σχήμα απεικονίζεται η τροφική πυραμίδα ενέργειας σε ένα οικοσύστημα. Παραγωγοί 3.000.000 KJ Αξιοποιώντας τις πληροφορίες του σχήματος: i. Να υπολογίσετε την ενέργεια κάθε τροφικού επιπέδου, δίχως να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. ii. Να υπολογίσετε τις απώλειες ενέργειας από το 3 ο προς το 4 ο τροφικό επίπεδο και να αιτιολογήσετε πού οφείλονται οι απώλειες αυτές. ΜΟΝΑΔΕΣ 8 (2+6) Β. Σε ένα νησί Α ο πληθυσμός των ανθρώπων τρέφεται κατά 50% ως καταναλωτής πρώτης τάξης και κατά 50% ως καταναλωτής δεύτερης τάξης (δηλαδή καταναλώνει ίδια ποσότητα τροφής φυτικής και ζωικής προέλευσης). Σε ένα άλλο νησί Β ο πληθυσμός των ανθρώπων είναι αποκλειστικά καταναλωτής πρώτης τάξης. Δεδομένου ότι σε κάθε περίπτωση η βιομάζα του ανθρώπινου πληθυσμού είναι 10.000 κιλά, να υπολογίσετε τη βιομάζα των παραγωγών στο νησί Α και στο νησί Β. Να μην αιτιολογήσετε την απάντησή σας. ΜΟΝΑΔΕΣ 4 Γ. Σε ένα φυσικό οικοσύστημα οι ερευνητές ανίχνευσαν κυανοβακτήρια, απονιτροποιητικά βακτήρια και αζωτοδεσμευτικά βακτήρια. Να εξηγήσετε τον ρόλο των βακτηριών αυτών για το οικοσύστημα. ΜΟΝΑΔΕΣ 9 (3+3+3) Δ. Στο διάγραμμα απεικονίζεται η ποσότητα νερού που απομακρύνθηκε με την επιφανειακή απορροή από το οικοσύστημα της Πάρνηθας το έτος 1996 (καμπύλη α) και της ποσότητας νερού Σελίδα 3 από 6
Επιφανειακή απορροή ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2014-2015 που απομακρύνθηκε από το ίδιο οικοσύστημα το έτος 2008 (καμπύλη β). Οι καμπύλες αφορούν μετρήσεις κατά τη διάρκεια μηνών με έντονες βροχοπτώσεις (Οκτώβριος έως Γενάρης). β α i. Να γράψετε τις πιθανές πορείες του νερού των βροχοπτώσεων στα χερσαία ii. οικοσυστήματα. Ι Ι Ι Ι 10 ος 11 ος 12 ος 1 ος Μήνες έτους Να εξηγήσετε ποια είναι τα πιθανά αίτια της μεταβολής της επιφανειακής απορροής που παρατηρείται στην καμπύλη β συγκριτικά με την α. ΜΟΝΑΔΕΣ 4 (2+2) Σελίδα 4 από 6
ΘΕΜΑ 4 Ο Στο πλέγμα απεικονίζονται οι τροφικές σχέσεις ορισμένων οργανισμών σε υδάτινο οικοσύστημα. Πέρκα Μπακαλιάρος Οστρακόδερμα Προνύμφες εντόμων Ζωοπλαγκτόν Φυτοπλαγκτόν Ο πίνακας αναγράφει τους πληθυσμούς των οργανισμών του συγκεκριμένου πλέγματος: Οργανισμοί Αριθμός ατόμων Πέρκα 150 Μπακαλιάρος 800 Προνύμφες εντόμων 20.000 Φυτοπλαγκτόν 300.000 Ζωοπλαγκτόν 15.000 Οστρακόδερμα 1.000 Α. i. Να αναφέρετε ποιοι οργανισμοί εισάγουν ενέργεια στο εν λόγω οικοσύστημα και με ποια αντίδραση (απλή αναφορά). ii. Να γράψετε πόσα τροφικά επίπεδα καταναλωτών παρατηρούνται στο οικοσύστημα, ποιοι είναι οι οργανισμοί του δεύτερου τροφικού επιπέδου στο συγκεκριμένο οικοσύστημα και να εξηγήσετε με ποιο κριτήριο κατατάσσονται οργανισμοί σε ένα τροφικό επίπεδο. iii. Να εξηγήσετε πώς θα επηρεαστεί ο πληθυσμός των προνυμφών και της πέρκας από την αιφνίδια αύξηση του πληθυσμού των μπακαλιάρων. Επίσης να γράψετε με ποιο τρόπο αποκαθίστανται οι ποσοτικές μεταβολές στις τροφικές σχέσεις των οργανισμών στα οικοσυστήματα. ΜΟΝΑΔΕΣ 10 (2+3+5) Σελίδα 5 από 6
Β. Να σχεδιάσετε την πυραμίδα πληθυσμού για το οικοσύστημα και να εξηγήσετε τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζονται οι τροφικές πυραμίδες. ΜΟΝΑΔΕΣ 8 (3+5) Γ. Ένα υποθετικό άτομο άνθρακα ανιχνεύτηκε στον οργανισμό ενός οστρακόδερμου. Δεδομένου ότι οι βιογεωχημικοί κύκλοι λειτουργούν στα υδάτινα οικοσυστήματα ομοίως με την ξηρά, να εξηγήσετε με ποιες διαδικασίες είναι δυνατό το άτομο άνθρακα να ανιχνευτεί αργότερα σε μία προνύμφη. ΜΟΝΑΔΕΣ 7 ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!! Σελίδα 6 από 6