Copyright Το «Τραπεζοδίαιτο» Δημόσιο και το «Κρατικοδίαιτο» Τραπεζικό Σύστημα English title: The Greek Banks STERGIOU LIMITED, March 2013 Suite A, 6 Honduras Street, London EC1Y 0TH, United Kingdom Web: stergioultd.com email: info@stergioultd.com Copyright and monitoring The intellectual property rights of this ebook are owned by Stergiou Limited, The contents of this ebook are protected by international copyright laws and other intellectual property rights. All products, services and company names and logos mentioned in our ebook are the trademarks, service marks or trading names of their respective owners, including us. You may download this ebook from our website for the sole purpose of placing an order with us or in relation to the provision of the Services to you. However, you may not modify, copy, reproduce, republish, upload, post, transmit, sell or distribute, by any means or in any manner, any material or information on or downloaded from our website including but not limited to text, graphics, video, messages, code and/or software without our prior written consent, except where expressly invited to do so, for example, in order to complete any test or questionnaire. *** Cover image credit Title: Euros Francisca Gallardo Garcia Dreamstime.com
Πρόλογος Η περιπέτεια του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος µετά το 2008 και οι κρατικές ενισχύσεις για την αποτροπή της κατάρρευσής του καταδεικνύουν ότι επί πολλές δεκαετίες πριν δεν είχε συνειδητοποιηθεί από καµιάν ελληνική κυβέρνηση ότι η οµαλή και αποδοτική λειτουργία µιας οικονοµίας εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από την ορθολογική οργάνωση του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος. Από την πλευρά του, ο ρόλος του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος είναι ιδιαίτερα σηµαντικός και ευαίσθητος εξαιτίας της πολυπλοκότητας της λειτουργίας µιας οικονοµίας, της κοινωνικής αποστολής του και, φυσικά, των απαιτήσεων και των αναγκών των φορέων που ενισχύουν την ανάπτυξη. Ματαίως προσπαθούσαµε επί τέσσερις περίπου δεκαετίες, κυρίως µετά το 1968, να υπενθυµίζουµε µε συνεχή άρθρα, έρευνες, σχόλια και ετήσιες ειδικές εκδόσεις, κυρίως στον «Οικονοµικό Ταχυδρόµο», το ρόλο αυτό του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος και της ελληνικής οικονοµίας, αλλά µαταίως. Διότι, σε όλη αυτήν την πολυετή περίοδο, κράτος, δηλαδή διαχειριστές της ελληνικής οικονοµίας, και ελληνικό τραπεζικό σύστηµα συµβάδιζαν προς την καταστροφή µε την ολοένα ενισχυόµενη σύσφιγξη µιας εκατέρωθεν ολέθριας σχέσης, µε την οποία επιδιωκόταν η αγριότερη αποµύζηση εθνικών πόρων και από τις δύο πλευρές. Έτσι, η ολέθρια αυτή «συνεργασία» ελληνικών κυβερνήσεων και ελληνικού τραπεζικού συστήµατος εκδηλωνόταν κυρίως µε δύο τρόπους: από τη µια µεριά το Δηµόσιο εκµεταλλευόταν το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα για τη στήριξη της σπατάλης και από την άλλη το ελληνικό
τραπεζικό σύστηµα διεκδικούσε την «αποζηµίωσή» του για την «προσφορά» αυτή µε την κάλυψη κάθε χρόνο από την Τράπεζα της Ελλάδος των ζηµιών των ισολογισµών. Επρόκειτο για ένα επονείδισ.το «έθιµο», που έµεινε γνωστό στην ελληνική τραπεζική αγορά ως «µπόνους» στις τράπεζες από την Τράπεζα της Ελλάδος! Το «µπόνους» αυτό διδόταν από την Τράπεζα της Ελλάδος σε όλες σχεδόν τις τράπεζες λίγο πριν από την κατάρτιση και δηµοσίευση των ετήσιων ισολογισµών τους για να µην προκαλούνται αναταράξεις στην ελληνική χρηµατιστηριακή αγορά, αφού οι τράπεζες ήταν και τότε η κινητήρια δύναµη στην οδό Σοφοκλέους. Έτσι, το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα, «αρχαϊκό», όπως ήταν από την αρχή, συνεχώς αύξανε τις ιδιοτυπίες και τις αδυναµίες του, οι οποίες το καθιστούσαν υπέρµετρα δυσκίνητο, ευάλωτο και ανεπαρκές για την αντιµετώπιση δύσκολων καταστάσεων ή διεθνών κρίσεων. Η µελαγχολική αυτή διαπίστωση επιβεβαιώθηκε πλήρως και για µιαν ακόµη φορά το 2008, όταν δυσµενείς παράγοντες άσκησαν ισχυρές πιέσεις στη ρευστότητα και την κεφαλαιακή βάση των ελληνικών τραπεζών και απείλησαν µε κατάρρευση όλο το ελληνικό χρηµατοπιστωτικό σύστηµα. Κι αυτό θα είχε επισυµβεί αν η τότε κυβέρνηση δεν είχε ενισχύσει, µε το Νόµο 3723/2008, το Δεκέµβριο του 2008 τις ελληνικές τράπεζες µε 28 δισ. ευρώ. Η Νέα Δημοκρατία Τότε, η πρωτοβουλία αυτή της τότε κυβέρνησης της Νέας Δηµοκρατίας είχε προκαλέσει τη λυσσαλέα αντίδραση της τότε
αξιωµατικής αντιπολίτευσης, του ΠΑΣΟΚ, µε τον τότε αρχηγό του, τον Γιώργο Παπανδρέου. Το ΠΑΣΟΚ Αλλά, όταν στη συνέχεια η κρίση έγινε έντονα αισθητή, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που αναδείχθηκε από τις εκλογές του Οκτωβρίου του 2009, µε πρωθυπουργό τον Γιώργο Παπανδρέου έσπευσε να εγκρίνει νέες κρατικές εγγυήσεις για τις τράπεζες ύψους 15 δισ. ευρώ (Ν.3845/6 Μαϊου 2010) και στη συνέχεια άλλα 85 δισ. ευρώ (10 δισ. ευρώ µε το Ν. 3864/21 Ιουλίου 2010, 25 δισ. ευρώ µε το Ν. 3673/ 3 Σεπτεµβρίου 2010, 30 δισ. ευρώ µε το Ν. 3965/ 18 Μαϊου 2011 και 30 δισ. ευρώ µε Πράξη Νοµοθετικού Περιεχοµένου/ 14 Σεπτεµβρίου 2011) Ο Παπαδήµος Στη συνέχεια, η κυβέρνηση Παπαδήµου προχώρησε στην έγκριση και νέου πακέτου κρατικών εγγυήσεων για τις τράπεζες ύψους 30 δισ. ευρώ (Ν. 4031/9 Δεκεµβρίου 2011). Τα 218 δισ. ευρώ! Το σύνολο των κρατικών εγγυήσεων που έλαβαν οι ελληνικές τράπεζες ανήλθε στα 168 δισ. ευρώ. Πέρα απ' αυτό µε βάση τη συµφωνία για το PSI η Ελλάδα έχει προγραµµατισθεί η παροχή ποσού 50 δισ. ευρώ από τα 130 δισ. ευρώ του δεύτερου πακέτου
στήριξης για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Έτσι, το τελικό σύνολο εγγυήσεων και δανείων που θα χορηγήσει το κράτος στις τράπεζες ανέρχεται στα 218 δισ. ευρώ! Η «διάγνωση» Οπως επισηµαίνει η Τράπεζα της Ελλάδος στην Έκθεσή της µε τίτλο «Ανακεφαλαιοποίηση και Αναδιάταξη του Ελληνικού Τραπεζικού Τοµέα», η οποία κυκλοφόρησε το Δεκέµβριο του 2012, το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα επηρεάσθηκε τα τελευταία χρόνια από τη συνδυαστική επίδραση τριών παραγόντων: Πρώτον, από την αδυναµία πρόσβασης στις διεθνείς αγορές και την εκροή καταθέσεων Δεύτερον, από τις δυσµενείς οικονοµικές συνθήκες που προκάλεσαν επιδείνωση της ποιότητας των δανειακών χαρτοφυλακίων Τρίτον, από την αναδιάρθρωση του δηµόσιου χρέους µε τη συµµετοχή του ιδιωτικού τοµέα (PSI). Πάντως, οι ζηµίες των ελληνικών τραπεζών από τη συµµετοχή τους στο PSI εκτιµώνται µόνο σε 28 δισ. ευρώ! Το υπόλοιπο, τεράστιο ποσό, ενισχύσεων προορίζεται προφανώς για την κάλυψη όλων αυτών των στοιχειωµένων επί δεκάδες χρόνια αδυναµιών, στρεβλώσεων και αρνητικών επιδράσεων των παρεµβάσεων του κράτους στη λειτουργία και δραστηριότητά τους, όπως ήδη αναφέραµε.