ΕΘΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΡΙΠΗΣ ΝΟΤΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ (WHO ACCREDITED) Διευθυντής Εργαστηρίου: Δρ. Ανδρέας Φ. Μεντής Προς: Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης - Γραφείο Υπουργού - Γραφείο Υφυπουργού - Γραφείο Γενικού Γραμματέα Υγείας - Γραφείο Γενικού Γραμματέα Δημόσιας Υγείας Αριστοτέλους 17, Τ.Κ. 104 33, Αθήνα Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 5232821 Κοινοποίηση: Βλ. Συνημμένο Πίνακα Αποδεκτών Αθήνα, 16 Φεβρουαρίου 2015 Α.Π. Ε.Ι. Παστέρ: 414 Θέμα: «ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΓΟΝΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΠΟΧΙΚΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014-2015 ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΤΙΑ ΕΛΛΑΔΑ» Σας αποστέλλουμε τα αποτελέσματα της εργαστηριακής επιτήρησης των ιών γρίπης από ασθενείς με γριπώδη συνδρομή στη Νότιο Ελλάδα, κατά την τρέχουσα χειμερινή περίοδο 2014 2015. Ο έλεγχος θα συνεχισθεί και στα στελέχη που θα απομονωθούν τις επόμενες εβδομάδες. Παραμένουμε στη διάθεσή σας, για οποιαδήποτε διευκρίνηση. Δρ. Ανδρέας Φ. Μεντής Ιατρός Βιοπαθολόγος, Κλινικός Μικροβιολόγος Δ/ντής Εθνικού Εργαστηρίου Αναφοράς Γρίπης Ν. Ελλάδος Συνημμένο 1: «ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΓΟΝΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΠΟΧΙΚΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014-2015 ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΤΙΑ ΕΛΛΑΔΑ» Συνημμένο 2: Πίνακας Αποδεκτών Λεωφ. Βασιλίσσης Σοφίας 127, Αθήνα 115 21 210 64 78 800 Fax: 210 64 25 038 e-mail: library@pasteur.gr www.pasteur.gr 127, Vas. Sofias Ave., 115 21 Athénes, Gréce Tel: +30 210 6478800 Fax: +30 210 6425038 email: library@pasteur.gr www.pasteur.gr
ΕΘΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΡΙΠΗΣ ΝΟΤΙΟΥ ΕΛΛΑ ΟΣ (WHO ACCREDITED) Διευθυντής Εργαστηρίου: Δρ. Ανδρέας Φ. Μεντής Aθήνα, 16 Φεβρουαρίου 2015 ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΓΟΝΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΠΟΧΙΚΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014 2015 ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΤΙΑ ΕΛΛΑΔΑ 1. Τύποι και υπότυποι ιών γρίπης που ανιχνεύθηκαν Μέχρι την 6 η εβδομάδα εργαστηριακής επιτήρησης της εποχικής γρίπης 2014 15 στο Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης Νοτίου Ελλάδος έχουν ελεγχθεί 833 κλινικά δείγματα ασθενών με γριπώδη συνδρομή. Εξ αυτών έχουν βρεθεί θετικά για παρουσία ιών γρίπης τα 381. Από τα θετικά δείγματα, 275 ανήκαν στον υπότυπο Η3Ν2 και 22 στον υπότυπο Α(Η1Ν1)pdm09 της εποχικής γρίπης τύπου Α, ενώ 84 βρέθηκαν θετικά για ιό γρίπης τύπου Β (Διάγραμμα 1). Αριθμός κλινικών δειγμάτων 225 200 175 150 125 100 75 50 25 0 Σύνολο A(H3N2) Β A(H1N1)pdm09 50 51 52 1 2 3 4 5 6 Εβδομάδες εργαστηριακής επιτήρησης Διάγραμμα 1. Τύποι ιού γρίπης που ανιχνεύθηκαν την περίοδο: εβδομάδα 50/2014 8/2015 2. Γενετικός και αντιγονικός χαρακτηρισμός ιών γρίπης 2.1 Ιοί γρίπης Α(Η1Ν1)pdm09
Ο προσδιορισμός αλληλουχίας του γονιδίου της αιμοσυγκολλητίνης στελεχών ιού Α(Η1Ν1)pdm αποκάλυψε μεταλλάξεις σε σχέση με το στέλεχος του εμβολίου A/California/7/2009, μερικές των οποίων βρίσκονται σε αντιγονικούς επίτοπους. Η φυλογενετική ανάλυση στελεχών Α(Η1Ν1)pdm που απομονώθηκαν στην Νότια Ελλάδα τη φετινή περίοδο έδειξε ότι οι ιοί Α(Η1Ν1)pdm ανήκουν στην υποοομάδα 6Β στην οποία ανήκει και το στέλεχος αναφοράς A/South Africa/3626/2013. Είναι ενδιαφέρον ότι και τα στελέχη της περσινής περιόδου 2013 2014 από τη Ν. Ελλάδα, ανήκαν στην ίδια υποομάδα (Εικόνα 1). Παρά την παρουσία μεταλλάξεων στο γονίδιο της αιμοσυγκολλητίνης, ο αντιγονικός χαρακτηρισμός των στελεχών έδειξε ότι τα στελέχη προσομοίαζαν με το στέλεχος του εμβολίου A/California/7/2009. 2.2 Ιοί γρίπης Α(Η3Ν2) Το σύνολο των στελεχών ιού γρίπης Α(Η3Ν2) που εξετάσθηκαν για μεταλλάξεις παρουσίασαν αμινοξικές αντικαταστάσεις στις αντιγονικές θέσεις της αιμοσυγκολλητίνης του ιού και ισχυρή ένδειξη αντιγονικού drift δηλαδή τάσης των στελεχών να διαφέρουν αντιγονικά από το στέλεχος του εμβολίου A/Texas/50/2012. Όπως προκύπτει από τη φυλογενετική ανάλυση που παρουσιάζεται στην εικόνα, η πλειοψηφία των ελληνικών στελεχών ανήκει στην υποομάδα 3C.2a (Εικόνα 2). Στην υποομάδα αυτή κατατάσσονται στελέχη με την ευρύτερη κυκλοφορία τόσο στον Ευρωπαϊκό χώρο όσο και στις ΗΠΑ την φετινή χειμερινή περίοδο. Τα στελέχη αυτά είναι χαρακτηριστικό ότι διαφέρουν αντιγονικά από το στέλεχος ΑΗ3Ν2 του εμβολίου A/Texas/50/2012, το οποίο περιλαμβάνεται στο αντιγριπικό εμβόλιο για την κάλυψη του ελληνικού πληθυσμού. 2.3 Στελέχη ιού γρίπης Β Ο προσδιορισμός της αλληλουχίας του γονιδίου ΗΑ στελεχών ιών Β που απομονώθηκαν στην Ν. Ελλάδα έδειξε ότι όλα τα στελέχη ανήκουν στη σειρά Yamagata. Παρατηρήθηκαν μεταλλάξεις σε αντιγονικά σημεία της πρωτεΐνης. Η φυλογενετική ανάλυση των ιών έδειξε ότι δεν ανήκουν στον κλαδο 2 που περιλαμβάνει το στέλεχος του εμβολίου B/Massachusetts/02/2012, αλλά στον κλάδο 3 (B/Wisconsin/01/2010) και ομαδοποιούνται στην υποομάδα B/Phuket/3073/2013 (Εικόνα 3). Είναι ενδιαφέρον ότι το στέλεχος αναφοράς B/Phuket/3073/2013 έχει επιλεγεί για το εμβόλιο 2015 στο Νότιο Ημισφαίριο. Η αντιγονική ανάλυση των μέχρι σήμερα στελεχών έδειξε ότι παρά τις μεταλλάξεις του, το στέλεχος προσομοιάζει αντιγονικά με το στέλεχος του εμβολίου. 3. Συμπεράσματα
Το εμβόλιο γρίπης της φετεινής περιόδου περιέχει τα στελέχη: A/California/7/2009 ως στέλεχος ιού Α(Η1Ν1)pdm09 A/Texas/50/2012 ως στέλεχος ιού Α(Η3Ν2) B/Massachusetts/02/2012 ως στέλεχος ιού Β σειράς Yamagata Aπο την εργαστηριακή επιτήρηση στο Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης Νοτίου Ελλάδος προκύπτει ότι στη Νότια Ελλάδα τα στελέχη ιού γρίπης Α(Η1Ν1)pdm09 και ιού γρίπης Β προσομοιάζουν αντιγονικά με τα στελέχη που περιέχονται στο εμβόλιο. Τα στελέχη Α(Η3Ν2) διαφέρουν αντιγονικά από το στέλεχος Α(Η3Ν2) που χρησιμοποιείται στο φετινό εμβόλιο, με συνέπεια αναμενόμενη μειωμένη αποτελεσματικότητα του εμβολίου έναντι του ιού αυτού. Πληροφορίες: A. Κοσσυβάκης, Τεχνικός Υπεύθυνος Εργαστηρίου: τηλ: 2106478822
Bold: Στελέχη αναφοράς Κόκκινο: Στέλεχος εμβολίου Μπλέ: Ελληνικά στελέχη 2014 15 Μώβ: Ελληνικά στελέχη 2013 14 Πράσινο: Ελληνικά στελέχη 2012 13 A/Larisa.GR/6/2014 A/Ioannina.GR/174/2014 A/South_Africa/3626/2013 A/Athens.GR/23/2014 A/Kavala.GR/200/2014 A/Astros.GR/42/2014 A/Arkadia.GR/55/2014 A/Rhodos Island.GR/42/2015 A/Athens.GR/1/2015 [ICU] A/Korinthos.GR/94/2015 A/Rethymno.GR/663/2013 A/Vonitsa.GR/194/2013 A/Arkadia.GR/443/2013 A/Lamia.GR/292/2013 A/Irakleio.GR/506/2013 A/St._Petersburg/27/2011 A/Hong_Kong/5659/2012 6 A A/Athens.GR/49/2013 A/Patra.GR/651/2013 A/St._Petersburg/100/2011 A/Astrakhan/1/2011 A/Hong_Kong/3934/2011 A/Christchurch/16/2010 A/Lviv/N6/2009 A/California/07/2009 A/Bayern/69/2009 6 B 0.002 Εικόνα 1. Φυλογενετική ανάλυση (ΗΑ) στελεχών ιού γρίπης A(H1N1)pdm09
Bold: Στελέχη αναφοράς Κόκκινο: Στέλεχος εμβολίου Μπλέ: Ελληνικά στελέχη 2014 15 Μώβ: Ελληνικά στελέχη 2013 14 Πράσινο: Ελληνικά στελέχη 2012 13 A/Athens.GR/778/2013 A/Alexandroupolis.GR/132/2014 A/Chios Island.GR/640/2013 A/Argolida.GR/316/2013 A/Ioannina.GR/70/2014 A/Alexandroupolis.GR/68/2014 A/Lamia.GR/79/2014 A/Thessaloniki.GR/144/2014 A/Athens.GR/298/2014 A/Arkadia.GR/161/2015 3 C.3b A/Poland/1702/2014 A/Serbia/NS-210/2013 3 C.3 A/Samara/73/2013 A/South_Africa/4655/2013 A/Stockholm/6/2014 A/Norway/466/2014 3 C.3a A/Palau/6759/2014 A/Switzerland/9715293/2013 A/Athens.GR/50/2015 A/Athens.GR/6/2015 A/Athens.GR/167/2015 A/Athens.GR/17/2015 A/Athens.GR/26/2015 A/Athens.GR/73/2013 A/Hong_Kong/146/2013 A/Arkadia.GR/176/2013 A/Athens.GR/8/2015 A/Athens.GR/120/2015 A/Athens.GR/165/2015 A/Athens.GR/9/2015 3 C.2a A/Athens.GR/74/2015 A/Athens.GR/7/2015 A/Volos.GR/18/2015 A/Kalamata.GR/97/2015 A/Texas/50/2012 A/Victoria/361/2011 3 C.1 3 C.1 A/Perth/16/2009 A/Iowa/19/2010 3 C.2 Victoria clade 0.002 Εικόνα 2. Φυλογενετική ανάλυση (ΗΑ) στελεχών ιού γρίπης A(H3N2)
Bold: Στελέχη αναφοράς Κόκκινο: Στέλεχος εμβολίου Μπλέ: Ελληνικά στελέχη 2014 15 Μώβ: Ελληνικά στελέχη 2011 12 Πράσινο: Ελληνικά στελέχη 2012 13 B/Hong_Kong/3577/2012 B/Athens.GR/97/2013 B/Estonia/55669/2011 B/Massachusetts/02/2012 B/Massachusetts/02/2012 B/Athens.GR/11/2013 B/Athens/70/2012 B/Athens/95/2012 B/Athens/562/2012 B/Brisbane/3/2007 B/Athens/97/2012 B/Athens/91/2012 B/Stockholm/12/2011 B/Wisconsin/01/2010 B/Novosibirsk/1/2012 3 B/Phuket/3073/2013 B/Athens/130/2015 B/Athens/92/2015 B/Athens/144/2015 2 0.002 Εικόνα 3. Φυλογενετική ανάλυση (ΗΑ) στελεχών ιού γρίπης τύπου Β
ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 2: ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟ ΓΕΝΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας, Γενική Διευθύντρια Δημόσιας Υγείας & Ποιότητας Ζωής,κα Α. Κύρλεση Προϊστάμενο Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας, Δρ. Κωνσταντίνο Σύρρο Βερανζέρου 50 Τηλ.: 210 5236782 E-mail: ddy@yyka.gov.gr ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ - Γραφείο Προέδρου του Δ.Σ. του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. κα. Τζένη Κρεμαστινού - Γραφείο Γενικού Διευθυντή του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ, Δρ. Θεόδωρο Παπαδημητρίου - Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης & Παρέμβασης, Δρ. Γεωργακοπούλου, - Γραφείο Νοσημάτων που μεταδίδονται μέσω του Αναπνευστικού, Δρ. Γ. Σπάλα - Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα, Επιστημονικός Συνεργάτης - κα Μπάκα Αγορίτσα Αγράφων 3-5,151 23 Μαρούσι Τηλ: 210 5212000 E-mail: president@keelpno.gr, geograkopoulou@keelpno.gr, spala@keelpno.gr, baka@keelpno.gr ΕΘΝΙΚΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΦΑΡΜΑΚΩΝ, Πρόεδρο του Ε.Ο.Φ., Δρ. Λιντζέρη Δημήτριο Μεσογείων 284, 155 62 Χολαργός Τηλ: 21 32040200 E-mail: president@eof.gr, relation@eof.gr ΕΚΕΠΥ, Διοικητή του ΕΚΕΠΥ, κο Παναγιώτη Ευσταθίου Λεωφ. Κηφισίας 39, 153 21 Μαρούσι Τηλ.: 210 6828350 E-mail: ekkepy@moh.gov.gr ΙΑΤΡΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΑΘΗΝΩΝ, Πρόεδρο Ι.Σ.Α. κο Γεώργιο Πατούλη Σεβαστουπόλεως 113, 11526 Αθήνα Τηλ: 210 3816404, Fax: 2103839753, Fax Προέδρου: 2103841234 E-mail: isathens1@isathens.gr ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΟ, Πρόεδρο Π.Ι.Σ. κο Μιχαήλ Βλασταράκο Πλουτάρχου 3, 10675 Αθήνα Τηλ: 210 7258660-2 Fax: 2107258663 E-mail: pisinfo@pis.gr ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΟ, Πρόεδρο Π.Φ.Σ., κο Λουράντο Κωνσταντίνο Πειραιώς 134 & Αγαθημέρου, 118 54 Αθήνα Τηλ.: 210 3410372 Fax: 2103459324 E-mail: pfs@ath.forthnet.gr ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥ, Πρόεδρο Ε.Ε.Ε., Καθηγητή Χρούσο Γεώργιο Βερανζέρου 10, Αθήνα Τηλ.: 210 5239689 E-mail: egaretsou@yyka.gov.gr ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΡΙΠΗΣ Β. ΕΛΛΑΔΟΣ, Καθηγητή Νικόλαο Μαλισιόβα Ιατρική Σχολή Α.Π.Θ. 54124, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 999177 E-mail: nicmal@med.auth.gr ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΑΣΤΕΡ - Πρόεδρο του Δ.Σ. του Ε. Ι. Παστέρ, Καθηγητή Α. Αντωνιάδη - Γενικό Διευθυντή του Ε. Ι. Παστέρ, Καθηγητή Μ. Μανουσάκη Βας. Σοφίας 127, 115 21 Αθήνα Τηλ: 210 6478860 E-mail: secr.director@pasteur.gr Λεωφ. Βασιλίσσης Σοφίας 127, Αθήνα 115 21 210 64 78 800 Fax: 210 64 25 038 e-mail: library@pasteur.gr www.pasteur.gr 127, Vas. Sofias Ave., 115 21 Athénes, Gréce Tel: +30 210 6478800 Fax: +30 210 6425038 email: library@pasteur.gr www.pasteur.gr