ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. 3ος ΤΟΜΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ. Εκδότες ΗΛΙΑΣ ΜΑΝΙΑΤΕΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ. Σχεδιασµός Συντονισµός Δρ. ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ

3 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ 3ος ΤΟΜΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ Εκδότες ΗΛΙΑΣ ΜΑΝΙΑΤΕΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ Σχεδιασµός Συντονισµός Δρ. ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ Σύµβουλος Έκδοσης Δρ. ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΙΖΑΣ Διευθυντής Ερευνών ΚΕΙΝΕ Ακαδηµίας Αθηνών Υπεύθυνος ηλεκτρονικής έκδοσης ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΤΣΚΑΣ Υπεύθυνος εικονογραφικού υλικού ΑΡΤΕΜΗΣ ΨΑΡΟΜΗΛΙΓΚΟΣ

ΚΛΑΣΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΕΠΟΠΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΠΙΡΓΑΛΙΑΣ Λέκτωρ Αρχαίας Ιστορίας, Τµήµα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πανεπιστηµίου Αθηνών Συγγραφείς ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ, Οµότιµος Καθηγητής Πανεπιστηµίου ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ, Οµότιµος Καθηγητής Πανεπιστηµίου ΓΕΩΡΓΙΟΥ-ΓΚΕΚΑ ΠΕΡΣΑ Λέκτωρ Τοµέα Αρχαιολογίας Πανεπιστηµίου Αθηνών ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ ΚΛΕΑΝΘΗΣ Ιστορικός ΚΑΡΑΚΑΝΤΖΑ ΕΥΦΗΜΙΑ Διδάσκουσα Κλασικής Φιλολογίας, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ ΣΩΤΗΡΟΥΛΑ Επίκουρη Καθηγήτρια Τοµέα Κλασικής Φιλολογίας Πανεπιστήµιου Ιωαννίνων ΜΗΤΤΑ ΔΗΜΗΤΡΑ Καθηγήτρια Φιλόλογος ΜΟΡΑΚΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ Ιστορικός ΜΠΙΡΓΑΛΙΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Λέκτωρ Αρχαίας Ιστορίας Πανεπιστηµίου Αθηνών ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ιστορικός ΠΕΛΕΚΙΔΗΣ ΧΡΥΣΗΣ Οµότιµος Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων ΣΤΑΪΝΧΑΟΟΥΕΡ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Αρχαιολόγος, ε.τ. Έφορος Αρχαιοτήτων Πειραιά, τ. Δ/ντης Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΜΑΙΡΗ Ιστορικός ΤΣΕΛΕΚΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Δρ. Νοµισµατολόγος Αρχαιολόγος, Νοµισµατικό Μουσείο ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗΣ ΝΙΚΟΣ Οµότιµος Καθηγητής Τµήµατος Φιλολογίας Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης Γλωσσική Επιµέλεια - Διόρθωση ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΓΙΑΓΙΑ, ΑΛΕΚΑ ΣΦΥΡΗ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΣΙΩΚΟΥ Εικονογραφική Τεκµηρίωση ΟΛΓΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ, ΖΩΓΡΑΦΙΑ ΜΠΙΔΙΚΟΥΔΗ, ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ, ΒΙΚΥ ΤΣΑΜΗ Δηµιουργικό Ατελιέ ΗΡΩ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ, ΡΕΒΕΚΚΑ ΚΑΛΙΜΤΖΑΚΗ, ΜΑΡΙΑ ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗ, ΟΛΓΑ ΚΟΝΤΟΝΗ, ΝΙΚΗ ΞΕΝΙΚΑΚΗ, ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΧΡΟΝΗ Γραφικά ηλεκτρονικής έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗ Προγραµµατισµός - Υλοποίηση ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΙΛΙΤΣΑΣ, ΒΕΡΟΝΙΚΑ ΤΡΟΥΠΟΣΚΙΑΔΗ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΩΝ ΕΚΔΟΤΩΝ Οι ραγδαίες πολιτικές, οικονοµικές, κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα, ιδίως οι τάσεις προς στενότερη ευρωπαϊκή ενοποίηση και η συντελούµενη παγκοσµιοποίηση των αγορών αλλά και των τάσεων και νοοτροπιών δηµιουργούν ένα νέο σκηνικό όπου τα όρια του εθνικού κράτους γίνονται δυσδιάκριτα και οι επικοινωνίες λαών και ατόµων ευκολότερες και συχνότερες. Την ίδια στιγµή η σχεδόν καθολική επικράτηση της οικονοµίας της αγοράς και σε µικρότερο βαθµό της δηµοκρατίας ως πολιτικού συστή- µατος δηµιουργούν µια εικόνα οµογενοποίησης πολιτικών οικονοµικών και κοινωνικών προτύπων. Στις συνθήκες αυτές έγινε και η σχετική συζήτηση για το «τέλος της ιστορίας»: Αφού ένα συγκεκριµένο πολιτικό και οικονοµικό πρότυπο καθιερώθηκε παγκόσµια η ιστορία ως πεδίο εναλλακτικών προτάσεων φαινόταν να τελείωσε. Αλλά και ο καθηµερινός τρόπος ζωής µε την έµφαση στην κατανάλωση και την ατελεύτητη προσπάθεια συγκέντρωσης οικονοµικών µέσων έδειχνε να συµβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή καθώς υποτίθεται ότι δια- µόρφωνε ένα παγκόσµιο τύπο οικονοµικού ανθρώπου µε παρεµφερείς προτιµήσεις. Η εκδοχή αυτή αποδείχθηκε απλουστευτική. Παράλληλα και ταυτόχρονα µε τις τάσεις αυτές σηµειώθηκε στο τέλος του 20ου και στις αρχές του 21ου αιώνα αυξηµένο ενδιαφέρον για θέµατα εθνικής και πολιτισµικής ταυτότητας και εκδηλώθηκε έντονα η ανάγκη ανακάλυψης του παρελθόντος µε το βλέµµα όµως στραµµένο στο παρόν και το µέλλον. Οι κοινωνίες αναζήτησαν τρόπους προσέγγισης πολιτικών και κοινωνικών ζητηµάτων µέσω της προσφυγής σε παρελθόν. Ιδίως στην Ευρώπη, τα έθνη της ηπείρου µας αναζητούν τον τρόπο µε τον οποίο θα συνυπάρξουν σε µια ένωση χωρίς να απωλέσουν ιδιαίτερα εθνικά-πολιτισµικά χαρακτηριστικά. Ανάλογες τάσεις σηµειώνονται σε όλο τον πλανήτη σε σχέση µε την παγκοσµιοποίηση και τον επιθυµητό τρόπο ένταξης στην παγκόσµια κοινωνία χωρίς αυτή να σηµαίνει την απώλεια ιδιαίτερων εθνικών χαρακτηριστικών ή την παραίτηση από τη δυνατότητα ανεξάρτητης διαχείρισης των εθνικών υποθέσεων. Στη χώρα µας το κοινωνικό ενδιαφέρον για την ιστορία αναδείχθηκε έντονα τα τελευταία χρόνια. Οι εκδόσεις Δοµή δεν µπορούσαν παρά να ανταποκριθούν στην ανάγκη αυτή µε την παρούσα 16τοµη έκδοση της Ιστορίας των Ελλήνων η οποία φιλοδοξεί να προσφέρει µια συνολική εικόνα της ιστορικής πορείας τους ελληνικού έθνους από τους Προϊστορικούς Χρόνους έως σήµερα. Αποτελεί προϊόν συλλογικής προσπάθειας, συντεταγµένη από δεκάδες ειδικούς επιστήµονες και ιστορικούς, ενσωµατώνει τις πιο πρόσφατες ιστοριογραφικές τάσεις, αλλά είναι γραµµένη σε γλώσσα απλή και εύληπτη αποφεύγοντας τις ακραίες γλωσσικές µορφές. Ταυτόχρονα προσπαθεί να συνταιριάξει αρµονικά, σε ένα λειτουργικό σύνολο, κείµενο και εικόνα σε µια προσπάθεια να απευθυνθεί σε ευρύ κοινό που αποτελούν γενικοί αναγνώστες αλλά και ειδικοί επιστήµονες, εκπαιδευτικοί, αλλά και οι νεώτερες γενιές, µαθητές και φοιτητές οι οποίοι µε το συνδυασµό κειµένου και εικόνας θα εξοικειωθούν ανετότερα µε το παρελθόν. Πιστεύουµε ότι η Ιστορία των Ελλήνων που κρατάτε στα χέρια σας θα συµβάλει στην ιστορική µας αυτογνωσία και θα αποτελέσει για πολλά χρόνια έργο αναφοράς. Οι εκδότες Ηλίας Μανιατέας - Ιωάννης Τεγόπουλος

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ο τρίτος τόµος της Ιστορίας των Ελλήνων που αναφέρεται στην περίοδο που συνηθίζουµε να αποκαλούµε κλασική θα µπορούσε να φέρει τον τίτλο: Από τον Κλεισθένη της Αθήνας στον Φίλιππο της Μακεδονίας. Όσο και αν, ορθά, θεωρούµε πως η κλασική εποχή είναι µια συνέχεια των κατακτήσεων της αρχαϊκής εποχής, στα 150 περίπου αυτά χρόνια, από την εγκαθίδρυση της δηµοκρατίας (507) και την έναρξη των Μηδικών πολέµων (490) µέχρι την άνοδο του Φιλίππου στο θρόνο της Μακεδονίας (359), ο ελληνικός κόσµος έχει να επιδείξει µια σειρά καταστάσεων και επιτευγµάτων χωρίς άλλο προηγούµενο και ως εκ τούτου δεν παύει να εντυπωσιάζει η δηµιουργικότητα και η επινοητικότητα που επέδειξαν οι Έλληνες αυτής της περιόδου σε κάθε τοµέα της ανθρώπινης δράσης. Μέσα σε µια περίοδο βίαιων συγκρούσεων και συνεχών πολέµων, η πνευµατική και καλλιτεχνική παραγωγή καθώς και η πολιτική ευρηµατικότητα των Ελλήνων παραµένει ανυπέρβλητη και το κατ εξοχήν σύµβολο του ελληνικού πολιτισµού. Την εξαιρετικά αυτή πλούσια περίοδο δηµιουργίας και καινοτοµιών, επιδιώκει να καταγράψει ο παρών τόµος όχι µε την πρόθεση εξονυχιστικής αναφοράς όλων των λεπτοµερειών που συνθέτουν την ελληνική κοινωνία αυτής της εποχής αλλά µε την φιλοδοξία να προβάλει τα φαινόµενα µε τρόπο θεµατικό και να διευκολύνει τον αναγνώστη στην κατανόησή τους. Αυτό σηµαίνει πως πρόκειται για πολλαπλές και ταυτόχρονες «µικρές ιστορίες» της κλασικής εποχής. Για «τις ιστορίες» του ελληνισµού ως φαινόµενο πολιτιστικό, πνευµατικό, καλλιτεχνικό, και λογοτεχνικό, για «τις ιστορίες» των Ελλήνων ως φαινόµενο πολιτικό, κοινωνικό, θρησκευτικό, οικονοµικό, και πολεµικό, για την ιστορία ενός φαινοµένου που θα γίνει κυρίαρχο και θα διαχυθεί σε όλη την λεκάνη της Μεσογείου. Ως φαινόµενο πολιτιστικό, πνευµατικό, καλλιτεχνικό, και λογοτεχνικό, προτείνονται τα κεφάλαια που αναφέρονται στην τέχνη, στην αρχιτεκτονική, στην γλυπτική, στο θέατρο, στην ποίηση, στην ρητορική, στην φιλοσοφία, στην ιστορία. Ως φαινόµενο πολιτικό, κοινωνικό, οικονοµικό, προτείνονται τα κεφάλαια που αναφέρονται στην οικονοµική ζωή, στις θρησκευτικές αντιλήψεις και πρακτικές, στη θέση και στον ρόλο των κοινωνικών οµάδων που δεν ανήκαν στην τάξη των πολιτών, στην ανάπτυξη της δηµοκρατίας, στις µεταβολές της ολιγαρχίας, στην επανεµφάνιση της τυραννίδας και της βασιλείας. Ως φαινόµενο πολεµικό, γίνεται αναφορά στην κοινωνική και πολιτική διάσταση του πολέµου, στους πόλεµους κατά των Περσών, στην αθηναϊκή Συµµαχία, στον ανταγωνισµό Αθήνας και Σπάρτης, στον Πελοποννησιακό πόλεµο, στη Σπαρτιατική και Θηβαϊκή Ηγεµονία, στις εναλλαγές του συσχετισµού δυνάµεων των ισχυρών της εποχής, και στην δηµιουργία ευρύτερων ενώσεων πόλεων. Όσο και αν προσπαθεί κανείς να αποφύγει τον «αθηνοκεντρισµό» στην µελέτη της ιστορίας της κλασικής εποχής προκειµένου να αναδείξει την ευρύτητα, την διαφορετικότητα και τον πλούτο που παρέχει η ελληνική πόλη αυτής της περιόδου, δεν µπορεί να αντισταθεί στην πρόκληση της αθηναϊκής δηµοκρατίας η οποία έθεσε στο µικροσκόπιο των αναζητήσεών της την διερεύνηση των ανθρώπινων επιθυµιών και συµπεριφορών. Η αθηναϊκή δηµοκρατία αποτελεί µια εξαίρεση στον κανόνα του αρχαίου κόσµου. Ωστόσο είναι η µοναδική εξαίρεση στην ιστορία των κοινωνιών που έγινε για τους µεταγενέστερους κανόνας έµπνευσης και µίµησης. Δεν είναι τυχαίο πως µε έννοιες όπως: πολίτης, ισονοµία, ισηγορία, ισοτιµία, ισοκρατία, κάλος, δίκη, µέτρο, νόµος, ανδρεία, αγών, πατρίς, παιδεία, έρως, που αναπτύχθηκαν στην Αθήνα, είτε σε θεωρητικό επίπεδο είτε εµπεδώθηκαν στην πράξη, οι σύγχρονες κοινωνίες διατηρούν ένα συνεχή διάλογο που ανανεώνεται

και εµπλουτίζεται διαρκώς. Επίσης σε όλους είναι οικείοι, όροι όπως: ελευθερία, δηµοκρατία, τυραννίδα, πλουτοκρατία, ολιγαρχία, διεθνές δίκαιο, νοµιµότητα της εξουσίας, ετερογένεια και σύγκρουση συµφερόντων, διάκριση των αναγκών ψυχής και σώµατος, πολιτική θρησκεία, που προβληµάτιζαν τους κατοίκους της Αθήνας και απασχολούν και εµάς σήµερα. Μέσα από τις µικρές αυτές ιστορίες προβάλλει µε τρόπο αφηγηµατικό, συνθετικό αλλά και αναλυτικό η µεγάλη ιστορία της κλασικής εποχής που τόσο επηρέασε τον νεότερο και σύγχρονο κόσµο ώστε δικαίως ο κλασικός πολιτισµός να µην αποτελεί αποκλειστικά και µόνο ένα µέρος της ιστορίας των Ελλήνων αλλά ένα παγκόσµιο αγαθό και πολιτιστική κληρονοµιά της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Νίκος Μπιργάλιας

F. Adcok και D. J. Mosley, Diplomacy in Ancient Greece, Λονδίνο 1971. M. Adler, Ο Αριστοτέλης για όλους. Δύσκολος στοχασµός σε απλοποιηµένη µορφή, µετ. Π. Κοτζιά-Παντελή, εκδ. Παπαδήµα 1996. Ακαδηµία Αθηνών, Η Αθηναϊκή Δηµοκρατία, Μελέτες για το πολίτευµα και την ιδεολογία των Αθηναίων, Αθήνα 1995. S. Alcok και R. Osborne (επιµ.), Placing the Gods: Sanctuaries and Sacred Space in Ancient Greece, Οξφόρδη 1994. V. Alonso Troncoso, Neutralidad y Neutralismo en la Guerra del Paloponeso, Μαδρίτη 1987. M. Amit, Athens and the Sea. A Study in Athenian Sea-Power, Βρυξέλλες 1965. M. Amit, Great and small poleis. A study in the relations between the great powers and the small cities in Ancient Greece, Βρυξέλλες 1973. M.-C. Amouretti, Le pain et l huile dans la Grèce antique, Παρίσι 1986. M.-C. Amouretti, J. Christien, F. Ruzé, P. Sineux, Πώς έβλεπαν οι αρχαίοι Έλληνες τον πόλεµο, µετ. Γ. Γεωργαµλής, εκδ. Πατάκη 2005. M.-C. Amouretti, F. Ruzé, Κοινωνία και πόλεµος στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Γ. Γεωργαµλής, εκδ. Πατάκη 2004. K. J. Anderson, Ξενοφών, η ζωή και το έργο του, µετ. Π. Μοσχοπούλου, εκδ. Τυπωθήτω 2002. K.J. Anderson, Η πολεµική τέχνη επί Ξενοφώντος, µετ. Δ. Θ. Συκά, εκδ. Δ.Ε.Α.Σ. 1973. Δ. Ζ. Ανδριόπουλος (επιµ), Αριστοτέλης, εκδ. Παπδήµα 1997. A. Andrewes, Αρχαία ελληνική κοινωνία, µετ. Α. Παναγόπουλος, ΜΙΕΤ 1999. A. Andrewes, Η τυραννία στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Μ. Κασου, εκδ. Καρδαµίτσα 1992. A. Andrewes, «The Pace of Nicias and the Sicilian expedition», CAH IV2, 1992, σελ. 433-463. A. Andrewes, «The Spartan resurgence», CAH IV2, 1992, 464-498 Μ. Ανδρόνικος, «Η κλασική τέχνη», στο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Γ2 σελ. 270-327, εκδ. Εκδοτική Αθηνών 1971. Μ. Ανδρόνικος, Βεργίνα, οι βασιλικοί τάφοι, εκδ. Εκδοτική Αθηνών 1984. Γ. Αραµπατζής, Πλάτωνος ορισµοί. Μικρό ανθολόγιο περί ρητορείας, εκδ. Ελληνικά Γράµµατα 1997. B. Ashmole, N.Yalouris, Olympia: The sculptures of the Temple of Zeus, Λονδίνο 1967. B. Ashmole, Architect and Sculptor in classical Greece, Λονδίνο 1972.

M. Austin και P. Vidal Naquet, Οικονοµία και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Τ. Κουκουλιός, εκδ. Ζαχαρόπουλος 1998. E. Badian, From Plataea to Potidaea: Studies in the History and Historiography of the Pentecontaetia, Λονδίνο 1993. E. Baltrusch, Σπάρτη, µετ. Χ. Μπαλόγλου, εκδ. Παπαδήµα 2003. Γ. Βανδώρος και Α. Χανιώτης, Ξενοφώντα, Κάθοδος των Μυρίων. Οι µισθοφόροι στην Αρχαία Ελλάδα, εκδ. Γρηγόρης. R. Barrow, Sparta, Λονδίνο 1975. M. F. Baslez, L étranger dans la Grèce antique, Παρίσι 1984. M. F. Baslez, Histoire politique du monde grec, Παρίσι 2004. R. Bauslaugh, The Concept of Neutrality in Classical Greece, Berkeley 1991 C. Bearzot και F. Landucci, (επ.), Contro le «leggi immutabili». Gli Spartani fra tradizione e innovazione, Μιλάνο 2004. C. Bearzot, Federalismo e autonomia nelle Elleniche di Senofonte, Μιλάνο 2004. F. A.G. Beck, Greek education 450-350 B.C., Λονδίνο 1964 Χ. Βεληγιάννη-Τερζή, Οι Ελληνικές πόλεις και το βασίλειο των Οδρυσών, εκδ. Κυριακίδη 2004. K. J. Beloch, Griechische Geschichte, τόµοι I - IV [σε 8 τεύχη], Στρασβούργο-Bερολίνο, 1912 1927. H. Bengton, Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας, µτφ. Α. Γαβρίλη, Αθήνα 1991. H. Bengtson (επιµ.), The Greeks and the Persians. From the sixth to the fourth centuries, Νέα Υόρκη 1968. A. Bérnand, Guerre et violence dans la Grèce antique, Παρίσι 1999. Γ. Βερναρδάκης, Σχόλια στις δηµηγορίες του Θουκυδίδη, εκδ. Παπαδήµα 1978. J.-M. Bertrand, Cités et royaumes du monde grec: espace et politique, Παρίσι 1997. A. Biscardi, Αρχαίο ελληνικό δίκαιο, µετ. Π. Δηµάκης, εκδ. Παπαδήµα 1991. Γ. Βλάχος, Η ιδέα του ελεύθερου ανθρώπου στη δηµοκρατία των Αθηναίων, εκδ. Σάκκουλα 1992. Γ. Βλάχος (επιµ.), Η Αθηναϊκή δηµοκρατία, µελέτες για το πολίτευµα και την ιδεολογία των Αθηναίων, εκδ. Ακαδηµία Αθηνών, Επιτροπή Ερευνών, 2 τόµοι, 1995. Α. Σ. Βλάχος, Μεροληψίες του Θουκυδίδη, εκδ. Εστία 1974. Α. Σ. Βλάχος, Παρατηρήσεις στον Θουκυδίδη, 2 τόµοι εκδ. Εστία 1992. Α. Σ. Βλάχος, Η οικοδόµηση της δηµοκρατίας, εκδ. Παπαδήµα 1999. Α. Βλάχος, Στα ίχνη του Ηροδότου, εκδ. Ίδρυµα Γουλανδρή-Χορν 1984.

E. F. Bloedow, Alcibiades reexamined, Wiesbaden 1973. H.D. Blume, Εισαγωγή στο αρχαίο θέατρο, µετ. Μ. Ιατρού, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ 1999. J. Boardman, Ελληνική πλαστική, κλασική περίοδος,µετ. Δ.Τσουκλίδου εκδ. Καρδαµίτσα 1993. J. Boardman, Ελληνική πλαστική, ύστερη κλασική περίοδος και γλυπτική στις υπερπόντιες αποικίες, µετ. Α. Καλλέγια εκδ. Καρδαµίτσα 1999. J. Boardman, The Oxford History of Classical Art., Οξφόρδη 1993. J. Boardman, N.G.L. Hammond, D. M. Lewis, M. Ostwald (επιµ.), The Cambridge Ancient history, 2 η εκδ., τ.iv και V, Κέιµπριτζ 1988. D. Boedeker και K. Raaflaub (επιµ.), Democracy, Empire and Arts in Fifth Century Athens, Harvard 1998. J. F. Bommelaer, Lysandre de Sparte. Histoire et traditions, Παρίσι 1981. P. Bonnechère, «Le sacrifice humain en Grèce ancienne», Kernos, Sup. 3, Αθήνα-Λιέγη 1994. T. A. Boring, Literacy in ancient Sparta, Leiden 1979 F. Bourriot, Recherche sur la nature du genos, Paris 1976 C.M. Bowra, The Greek experience, Λονδίνο 1961. B. Bravo, «Sulan. Représailles et justice privée contre les étrangers dans les cités grecques», Annali della Scuola Normale Superiore, 10, 1980, σελ. 675-987, Πίζα. L. Bracesi και E. De Miro (επιµ), Argigento e la Sicilia greca, Ρώµη 1992 A. Brelich, Paides e Parthenoi, Ρώµη 1969. J. N. Bremmer, Greek Religion, Οξφόρδη 1994. Λ. Σ. Βρεττός, Λεξικό τελετών, εορτών και αγώννω των Αρχαίων Ελλήνων, εκδ. Κονιδάρης, 1991 P. Briant, και P Léveque (επιµ.), Le monde grecque aux temps classiiques, τ. 1, Le Ve siècle, Παρίσι 1995. L. Bruit Zaidman και P. Schmitt-Pantel, Η θρησκεία στις ελληνικές πόλεις της κλασικής εποχής, µετ. Κ. Μπούρας, εκδ. Πατάκη 2004. J. Brun, Ο Αριστοτέλης και το Λύκειο, µετ. Η. Π. Νικολούδης, εκδ. Ζαχαρόπουλος, 1999. P. Brulé, La cité grecque à l époque classique, Rennes 1994. P. Brulé, Périclès, Παρίσι 1994 P. Brulé, R. Descat (επιµ.), Le monde grecque aux temps classiiques, τ. 2, Le IVe siècle, Παρίσι 2004.

P. Brun, Le monde grec à l époque classique. 500-323 av. J.-C. Παρίσι 2003. R. J. Buck, A History of Boeotia, Edmonton 1979. J. Buckler, The Theban Hegemony, 371-362 BC, Cambridge Mass. 1980 J. Buckler, Aegean Greece in the fourth century B.C., Leiden 2003. F. Buffière, Eros adolescent. La péderastie dans la Grèce antique, Παρίσι 1980. K. Buraselis και K. Zoumboulakis (επιµ.) The Idea of European Community in History τ. ΙΙ, Aspects of connecting poleis and ethne in ancient Greece, National and Capodistrian University of Athens 2003. W. Burkert, Αρχαία ελληνική θρησκεία, µετ. Ν.Π. Μπεζαντάκος- Α. Αβαγιανού, Καρδα- µίτσα 1993. W. Burkert, Μυστηριακές λατρείες της αρχαιότητας, µετ. Ε. Ματθαίου, Καρδαµίτσα 1997. A. R. Burn, Persia and the Greeks: the defence of the West, c. 546-478 B.C, Λονδίνο 1962. J. B. Bury, R. Meiggs, Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας: Μέχρι το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Αθήνα 1992. G. Busolt, Griechische Geschichte bis zur Schlacht bei Chaeroneia (τόµ. I-III σε 4 τεύχη), Gotha, 1893-1904. D.Butler, «Competence of the Demos in the Spartan Rhetra», Historia, 11 1962, σελ. 385-396. R. Buxton, Οι ελληνικοί µύθοι, µετ. Τ. Τυφλόπουλος, εκδ. Πατάκη 2005. Cl. Calame, Les choeurs de jeunes filles en Grèce archaϊque, Ρώµη 1977. L. Canfora, Το µυστήριο Θουκυδίδης, µετ. Ν. Μπιργάλιας, εκδ. Σαββάλας 2001. L. Canfora, Εµείς και οι Έλληνες, µετ. Γ. Κασαπίδης, εκδ. Μεταίχµιο 2003. E. Cantarella, Οι Γυναίκες της αρχαίας Ελλάδας, µετ. Π. Δηµάκη, εκδ. Παπαδήµα 1998. E. Carawan, Rhetoric and the Law of Draco, Οξφόρδη 1998. J. L. Cargill, The Second Athenian League. Empire or Free Alliance? Berkeley 1981. P Carlier, Démosthène, Παρίσι, 1990. P. Carlier, La royauté en Grèce avant Alexandre, Στρασβούργο 1984 P. Carlier, Ο ελληνικός κόσµος τον 4 ο αι., µετ. Μ. Στεφάνου, εκδ. Μεταίχµιο 2005. P. Carlier, Όµηρος, µετ. Α. Κεφαλά, εκδ. Πατάκη 2005. P. Cartledge, Οι Έλληνες, µετ. Π. Μπουρλάκης, εκδ. Αλεξάνδρεια 2002. P. Cartledge, Οι Σπαρτιάτες, µετ. Α. Φιλιππάτος, εκδ. Λιβάνη 2004. P. Cartledge, Το µεγαλείο της Σπάρτης, µετ. Θ. Δαρβίρη, εκδ. Ενάλιος 2004.

P. Cartledge, Sparta and Laconia: A regional history, 1300-362 BC, London, 2002. P. Cartledge, Agesilaos and the Crisis of Sparta, Λονδίνο 1987 P. Cartledge, Aristophanes and his Theatre of the Absurd, Bristol, 1990 P. Cartledge (επιµ.), Η Εικονογραφηµένη ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, µετ. Β. Κυριαζή, εκδ. Ζαχαρόπουλος 2004. P. Cartledge, P. Millett, και S. van Reden (επιµ.), Kosmos: Essays in Order, Conflict and Community in Classical Athens, Κέιµπριτζ 1998. P. Cartledge, P. Millett, και S. Todd (επιµ.), Nomos: Essays in Athenian Law, Politics and Society, Κέιµπριτζ 1990. S. Cataldi (επιµ.), Poleis e Politteiai, Τορίνο 2004 A. Cauquelin, Αριστοτέλης. Η ζωή και το έργο του, µετ. Σ. Βλοντάκης, εκδ. Παπαδήµα 1996. B. Caven, Dionysius I War-Lord of Sicily, Λονδίνο, 1990 G.L. Cawkwell, Thucydides and the Peloponnesian War, Λονδίνο 1997 F. Chamoux, Ο ελληνικός πολιτισµός. Αρχαϊκή και κλασική εποχή, µετ. Α. Παπαθωµοπούλου, εκδ. Ζαχαρόπουλος 1999. F. Chamoux, Cyrène sous la monarchie des Battiades, Παρίσι 1953. J. Charbonneaux, R. Martin, F.Villard, Grèce Classique, Παρίσι 1943. F. Chatelet, Η γέννηση της Ιστορίας. Η διαµόρφωση της ιστορικής σκέψης στην αρχαία Ελλάδα, τόµος Α: (µετ. Λ. Κασίµη), τόµος Β (µετ. Δ. Κίκιζας), εκδ. Σµίλη 2001. J. Christien, «La loi d Epitadeus:un aspect de l histoire économique et sociale à Sparte», RD, 2, (1974), σελ. 196-221. Ν. Γιαλούρης, Ελληνική Τέχνη: Aρχαία Γλυπτά, εκδ. Εκδοτική Αθηνών 1994. Α. Γκάρτζιου-Τάττη, «L oracle de Dodone. Mythe et Rituel», Kernos, 3, 1990, σελ. 175-184. Α. Γκάρτζιου-Τάττη, «Προφητεία, Γνώση και Εξουσία: Από το έπος στην Τραγωδία», Μορφές της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, Ιωάννινα, 1995 σελ. 29-61. Α. Γκάρτζιου-Τάττη, «Ο Ποσειδών στο θέατρο του Διονύσου», Δωδώνη, 29, 2000, σελ. 237-364. M. Clauss, Sparta. Eine Einfϋhrung in seine Geschichte und Zivilisation, Μόναχο 1983. P. Cloché, «Sur le rôle des rois de Sparte», Les Études Classiques, τ. 17, 1949, σελ. 113-138 και 343-381. P. Cloché, La démocratie athénienne, Παρίσι, 1951.

F. M. Conford, Πριν και µετά τον Σωκράτη, µετ. Σ. Στάλιας, Η. Καραβάς, Μ. Σιαφάκα. Αθήνα, 2003. W. R, Connor, The New Politicians of Fifth century Athens, Πρίνστον, 1971. S. N. Consolo Langher, Siracusa e la Sicilia Greca, tra età arcaica de alto ellenismo, Messina 1996. S. N. Consolo Langher, Un imperialismo tra democrazia e tirannide, Siracusa nei sevoli V e IV a..c., Ρώµη, 1997 Μ. Δαράκη, Ο Διόνυσος και η θεά γη, Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, 1997. Μ. Δαράκη, Une religiosité sans Dieu, Παρίσι, 1989. G. Daverio-Rocchi και M. Cavalli, Il Peloponneso di Senofonte, Milano 2004. E. David, «The Conspiracy of Cinadon», Athenaeum, 57, 1979. J.K. Davies, Democracy and Classical Greece, Λονδίνο 1993. M.-H. Delavaud, P. Gontier, A.-M. Liesenfelt (επιµ.), Guerres et sociétés. Mondes grecs Ve -IVe siècles, Παρίσι 2000 M. Delcourt, L Oracle de Delphes, Παρίσι 1955. Α. Δεληβοριάς, Η Ζωoφόρος του Παρθενώνα, Αθήνα 2004. J. Delorme, Gymnasion. Étude sur les monuments consacrés à l éducation en Grèce, Παρίσι 1960. W. Den Boer, Laconian Studies, Άµστερνταµ, 1954. E. Des Places, La Religion grecque: dieux, cultes, rites et sentiments religieux dans la Grèce antique, Παρίσι 1969. Γ. Δεσπίνης, Συµβολή στη µελέτη του έργου του Αγορακρίτου, Αθήνα 1971. M. Detienne, Ο Διόνυσος κάτω από τ αστέρια, µετ. Κ. Κουρεµένος, εκδ. Αλεξάνδρεια 1993. M. Detienne, L écriture d Orphée, Παρίσι 1989. M. Detienne, L invention de la mythologie, Παρίσι 1981. M. Detienne (επιµ), Les savoirs de l écriture en Grèce ancienne, Lille, 1988. R. Develin, Athenian Officials 684-321 B.C., Κέιµπριτζ, 1989. Π. Δηµάκης, Πρόσωπα και θεσµοί της αρχαίας Ελλάδας, εκδ. Παπαδήµα 1994. Π. Δηµάκης, Ανδοκίδης. Πολιτικός και ρήτορας της κλασικής Αθήνας. Η ζωή του και η εποχή του µέσα από τους λόγους του, εκδ. Σάκκουλας 1999. M. Dillon, L. Garland, Ancient Greece. Social and Historical Documents from Arcaic Times to the Death of Socrates (c. 800-399 BC), Λονδίνο/Νέα Υόρκη, 1994. K.J. Dover, Η κωµωδία του Αριστοφάνη, µετ. Φ.Ι. Κακριδή, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 2000.

K.J. Dover, Η Οµοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Π. Χιωτέλη, εκδ. Χιωτέλη 1990. K.J. Dover, Greek popular morality in the time of Plato and Aristotle, Oxford, 1974. T.J. Dunbabin, The Western Greeks, Οξφόρδη 1948. J. Ducat, Les Hilotes, Παρίσι 1990. J. Ducat, «Sparte archaϊque et classique. Structures économiques, sociales, politiques. REG, 96, (1983), σελ. 194-225. P. Ducrey, Guerre et Guerriers dans la Grèce antique, Fribourg, 1985. I. Dϋring, Ο Αριστοτέλης. Παρουσίαση και ερµηνεία της σκέψης του, τοµ Α µετ. Π. Κοτζιά-Παντελή, τοµ. Β µετ. Α. Γεωργίου-Κατσιβέλα, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 1999-2000. P. Easterling (επιµ.), Cambridge Companion to Greek Tragedy, Κέιµπριτζ 1997. M. Edwards, Οι Αττικοί ρήτορες, µετ. Δ.Γ. Σπαθάρας, εκδ. Καρδαµίτσα 2002 W.M. Ellis, Alcibiades, Λονδίνο 1989. E. Fantham, H.P. Foley, N.B. Kampen, S.B. Pomeroy, H.A. Shapiro, Οι Γυναίκες στον αρχαίο κόσµο, µετ. Κ. Μπούρας, εκδ. Πατάκη 2004. C. Farrar, Οι αρχές της δηµοκρατικής σκέψης στην κλασική Αθήνα, µετ. Α. Σακελλαρίου, εκδ. Παπαδήµα 1991. G. Field, Ο Πλάτων και η εποχή του, µετ. Α. Σακελλαρίου, εκδ. Γρηγόρης 2000. Th. Figueira (επιµ.), Spartan Society, Λονδίνο 2004. J. Fine, The Ancient Greeks. A Critical history, Λονδίνο 1983. J.H. Finley, Θουκυδίδης, µετ. Τ. Κουκουλιός, εκδ. Παπαδήµα 1997. M.I. Finley, Αρχαία και σύγχρονη δηµοκρατία, µετ. Γ. Τσιώµης, εκδ. Ευρυαλός 1989. M. I. Finley, Οικονοµία και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα, τοµ. Α, µετ., Α. Παναγόπουλος, και τοµ. Β µετ. Μ. Καρδαµίτσα, εκδ. Καρδαµίτσα 1988 και 1991. M. I. Finley, Ο κόσµος του Οδυσσέα, µετ. Σ. Μαρκιανού, εκδ. Σιδέρης. M. I. Finley, Η πολιτική στον αρχαίο κόσµο, µετ. Σ. Βουτσάκη, Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Κρήτη 1996. M. I. Finley, A history of Sicily, Ancient Sicily to the Arab conquest, Λονδίνο 1968. L.F. Fitzhardinge, The Spartans, Λονδίνο 1980 R. Flacelière, Ο δηµόσιος και ιδιωτικός βίος των αρχαίων Ελλήνων, µετ. Γ. Βανδώρου, εκδ. Παπαδήµα 1995. R. Flacelière, Μάντες και µαντεία στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Αικ. Δηµητρίου, εκδ. Ζαχαρόπουλος 1964. R. Flacelière, Ο έρωτας στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Α. Καραντώνη, εκδ. Παπαδήµα 1995.

W. G. Forrest, A History of Sparta (950-192 b.c.), Λονδίνο 1968. W. G. Forrest, Η γένεση της αθηναϊκής δηµοκρατίας, µετ. Α. Παναγόπουλος, εκδ. Παπαδήµα 1994. P. Funke, Homonoia und Archè, Wiesbanden 1980. V. Gabrielsen, Financing the Athenian Fleet: Public Taxation and Social Relations, Βαλτιµόρη 1994. Y. Garlan, Η δουλεία στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Α. Χατζηδακης, εκδ. Gutenberg 1988. Y. Garlan, La Guerre dans l Antiquité, Παρίσι 1972. Y. Garlan, Guerre et Economie en Grèce ancienne, Παρίσι 1999. Ph. Gauthier, Symbola. L étrangers et la justice dans la cité grecque, Nancy 1972. H. J. Gehrke, Jenseits von Athens und Sparta. Das dritte Griechenland und seine Staatenwelt, Μόναχο 1986. L. Gernet, Les grecs sans miracle, Παρίσι 1983. L. Gernet, Droit et institutions en Grèce antique, Παρίσι 1982. L. Gernet, Ανθρωπολογία της αρχαίας Ελλάδας, µετ. Α. Μεθενίτη και Α. Στεφανής, εκδ. Πατάκη 2000. L. Gernet- L. Boulanger, Le Génie grec dans la religion, Παρίσι 1972. Ο. Ζιγκόν, Σωκράτης. Η εικόνα του στην ποίηση και την ιστορία, µετ. Ά. Γεωργίου, εκδ. Γνώση 1995. G. Glotz, Η ελληνική «πόλις», µετ. Α. Σακελλαρίου, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1994. G. Glotz, Η εργασία στην αρχαία Ελλάδα, οικονοµική ιστορία της Ελλάδας, µετ. Α. Βαγενά, εκδ. Δίφρος 1982. G. Glotz, R. Cohen, P. Roussel, Histoire Grecque, τόµοι I-IV,1, Παρίσι, 1925-1938. M. Golden, P. Toohey, Inventing Ancient Culture. Historicism, Periodization, and the Ancient World, Λονδίνο/ Νέα Υόρκη 1997. W. Gomme, A Historical Commentary on Thucydides, I, Oξφόρδη 1945. M. Gottfried, Πλάτων, µετ. Φ. Πρεβεδούρου, Β. Παπαδή, εκδ. Πλέθρον 1991. Α. Gottlieb, Σωκράτης. Ο µάρτυρας της φιλοσοφίας, µετ. Ε. Κεκροπούλου, εκδ. Ενάλιος 2001. J. Gould, Herodotus, Λονδίνο 1989. A. J. Graham, Colony and Mother-City in Ancient Grece, Manchester, 1983 P. Green, The Greco-Persian wars, Λονδίνο 1996. D. Gribble, Alcibiades and Athens: a Study in Literary Presentation, Οξφόρδη 1999. G. Gruben, Ιερά και ναοί των αρχαίων Ελλήνων, µετ. Δ. Ακτσελή, εκδ. Καρδαµίτσα

2000. W. K. C. Guthrie, Orphée et la religion grecque, (γαλ. µετ.), Παρίσι 1959. W. K. C. Guthrie, Οι Σοφιστές, µετ. Δ. Τσεκουράκη, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 1998. W. K. C. Guthrie, Σωκράτης, µετ. Τ. Νικολαϊδη, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 2001. P. Hadot, Σωκράτους εγκώµιον, µετ. Α. Μιχαήλ, εκδ. Εξάντας 2002. C. D. Hamilton, Agesilaus and the Failure of Spartan Hegemony, Cornell University Press 1991. C. D. Hamilton, Sparta s Bitter Victories. Politics and Diplomacy in the Corinthian War, Cornell University Press 1979. N. G. L. Hammond, A History of Greece to 322 B.C., Oξφόρδη 1967. L. M. Hans, Karthago and Sizilien, Νέα Υόρκη 1983 M. H. Hansen, The Athenian Democracy in the Age of Demosthenes: Structures, Principles and Ideology, Οξφόρδη 1991. M. H. Hansen, και K. Raaflaub (επιµ.), Studies in the Ancient Greek Polis. Historia 95, Στουτγάρδη 1995. M. H. Hansen, και K. Raaflaub (επιµ.), More Studies in the Ancient Greek Polis. Historia 108, Στουτγάρδη 1996. W.V. Harris, Ancient Literacy, Cambridge Mass., 1989 A.R.W. Harrison, The law of Athens, Οξφόρδη I-II, 1968-1971. M. Heath, Political Comedy in Aristophanes, Γοττίγγη 1987. B. W. Henderson, The Great War between Athens and Sparta, Λονδίνο 1927. G. F. Hill, R. Meiggs, A. Andrewes, Sources for Greek History between the Persian Wars and Peloponnesian Wars, Οξφόρδη 1951. St. Hodkinson, Ιδιοκτησία και πλούτος στην Σπάρτη της κλασικής εποχής, µετ. Ι. Κράλλη, εκδ., Πατάκη 2004. St. Hodkinson και A. Powell (επ.), Sparta: New Perspectives, Λονδίνο 1999. J.T. Hooker, The Ancient Spartans, Λονδίνο 1980. S. Hornblower, Θουκυδίδης. Ο ιστορικός και το έργο του, µετ. Α. Μανιάτη, εκδ. Τυπωθήτω 2003. S. Hornblower, Ο Ελληνικός κόσµος (479-323 π.χ.), µετ. Ε. Πέππα, εκδ. Οδυσσέας 2005. W. Huss, Die Karthager, Μόναχο 1990 G.L. Huxley, Early Sparta, Λονδίνο 1970. Π. Θέµελης, Ήρωες και Ηρώα στη Μεσσήνη, Αθήνα 2000

Ι. Θεοδωρακόπουλος, Εισαγωγή στον Πλάτωνα, εκδ. Εστία 1990. J. Imbert, Το αρχαίο δίκαιο και οι σύγχρονες προεκτάσεις του, µετ. Ε. Μόσχος, εκδ. Δαίδαλος - Ι. Ζαχαρόπουλος 1998. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόµοι Γ 1 και Γ 2, εκδ. Εκδοτική Αθηνών 1972. W. Jeager, Δηµοσθένης, µετ. Δ. Καρπούζα-Καρασάββα, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ 1984. W. Jeager, Παιδεία, µετ. Γ. Βέρροιου, εκδ. Παιδεία, 3 τόµοι, 1968, 1971, 1974. H. Jeanmaire, Διόνυσος, Ιστορία της λατρείας του Βάκχου, µετ. Αρτ. Μερτάνη-Λίζα, Πάτρα 1985. A. Jaenniere, Πλάτων. Η ζωή και το έργο του, µετ. Σ. Βλοντάκης, εκδ. Παπαδήµας 1995. A. H. M. Jones, Athenian Democracy, Οξφόρδη 1957. A. H. M. Jones, Sparta, Οξφόρδη 1967. A. H. M. Jones, Ancient Greek State and Society, New Jersey 1997. C. P. Jones, Kinship Diplomacy in Ancient World, Harvard 1999. N. F. Jones, The Associations of Classical Athens: the Response to Democracy, Οξφόρδη 1999. M. Jost, La vie religieuse en Grèce, du début du Ve à la fin du IIIe s. av. J.-C., Παρίσι 1991. D. Kagan, The Outbreak of the Peloponnesian War, Λονδίνο 1969. D. Kagan, The Archidamian War, Λονδίνο 1974 D. Kagan, The Peace of Nicias and the Sicilian Expedition, Λονδίνο 1981 D. Kagan, The Fall of the Athenian Empire, Λονδίνο 1987. D. Kagan, Ο Πελοποννησιακός Πόλεµος, µετ. Ν. Πηλαβάκης, εκδ. Ωκεανίδα 2004. Ι. Θ. Κακριδή (επιµ.), Ελληνική µυθολογία, τοµ. 1-5, Εκδοτική Αθηνών 1986. Β. Καραγιώργης, Έλληνες θεοί και ήρωες στην αρχαία Κύπρο, εκδ. Εµπορική Τράπεζα της Ελλάδος, 1998. Ε. Καρακάντζα, Αρχαίοι ελληνικοί µύθοι, εκδ. Μεταίχµιο 2005 Κ. Καστοριάδης, Ο Πολιτικός του Πλάτωνα, εκδ. Πόλις 2001. G. Kennedy, Ιστορία της κλασικής ρητορικής, µετ. Ν. Νικολούδης, εκδ. Παπαδήµα 2004. N. Kennell, The Gymnasium of Virtue. Education and Culture in Ancient Sparta, Λονδίνο 1995. G.B. Kerferd, Η σοφιστική κίνηση, µετ. Π. Φαναράς, εκδ. Καρδαµίτσα 1996. Γ. Κοκκορού- Αλευρά, Η Τέχνη της Αρχαίας Ελλάδας, εκδ. Καρδαµίτσα 1995.

Π. Κόντος, Η αριστοτελική ηθική και οντολογία, εκδ. Κριτική 2000. Μ. Κορρές, Από την Πεντέλη στον Παρθενώνα, εκδ. Ίδρυµα Ελληνικού Πολιτισµού 1994. Ε. Κουρίνου, Σπάρτη: Συµβολή στη µνηµειακή τοπογραφία της, εκδ. Horos 2000. A. Koyre, Φιλοσοφία και πολιτεία. Εισαγωγή στην ανάγνωση του Πλάτωνα, µετ. Λ. Κασίµη, εκδ. Αλεξάνδρεια 1993. P. Krentz, The Thirty at Athens, Ithaca, Νέα Υόρκη/ Λονδίνο 1982 W. Kullmann, Η πολιτική σκέψη του Αριστοτέλη, µετ. Α. Ρεγκάκου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ 1996. Β. Κύρκος, Αρχαίος ελληνικός διαφωτισµός και σοφιστική, εκδ. Παπαδήµα 1992. Δ. Κυρτάτας, Δούλοι δουλεία και δουλοκτητικός τρόπος παραγωγής, εκδ. Πολίτης 1987. D. Kurtz και J. Boardman, Έθιµα ταφής στον αρχαίο ελληνικό κόσµο, µετ. Ο. Βιζυηνού- Θ. Ξένος, εκδ. Καρδαµίτσα 1994. W.K. Lacey, The family in classical Greece, Νέα Ζηλανδία 1980. Β. Λαµπρινουδάκης, Οικοδοµικά προγράµµατα στην αρχαία Αθήνα από το 479-449 π. Χ, Αθήνα 1983. J.A.O. Larsen, Greek Federal States, Οξφόρδη 1968. J. F. Lazenby, The Spartan army, Warminster, 1985 J. F. Lazenby, The Peloponnesian War: a military study, Λονδίνο 2004 A. Lesky, Η τραγική ποίηση των αρχαίων Ελλήνων, µετ. Ν.Χ. Χουρµουζιάδη, 2 τόµοι εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ 2000-2001. A. Lesky, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, µετ. Α. Τσοπανάκη, εκδ. Κυριακίδη 1990. P. Léveque, L aventure grecque, Παρίσι 1964. P. Léveque και P. Vidal-Naquet, Κλεισθένης ο Αθηναίος, µετ. Στ. Γεωργοπούλου, εκδ. Ευρυαλός 1989. E. Lévy, Sparte, histoire politique et sociale jusqu à la conquête romaine, Παρίσι 2003. E. Lévy, La Grèce au Ve siècle de Clisthène à Socrate, Παρίσι 1995. L. J. Llewellyn-Jones (επιµ.), Women s Dress in the Ancient Greek World, Λονδίνο 2002. D.M. Lewis, Sparta and Persia, Leiden, 1977 T. Linders- B. Alroth, Economics of Cult in the Ancient Greek World, Uppsala, 1992. M. Lipka, Xenophon s Spartan Constitution, Βερολίνο 2002.

R. Lonis, Les usages de la guerre entre Grecs et Barbares, Παρίσι 1969. R. Lonis, Guerre et religion en Grèce à l époque classique, Παρίσι 1979. R. Lonis (επιµ.), L étranger dans le monde grec, Nancy 1992 R. Lonis, La cité dans le monde grec, Παρίσι 1994. N. Loraux, Η διχασµένη πόλη, µετ. Μ. Λυκούδης, εκδ. Πατάκη N. Loraux, L Invention d Athènes, Παρίσι 1981. N. Loraux, Τα τέκνα της Αθηνάς, µετ. Α. Αδρεάδης, Μ. Ορφανός, Ι. Τσιώµης, Νέα Σύνορα, Αθήνα 1992. N. Loraux (επιµ.), Grecia al femminile, Ρώµη/Μπάρι 1993. M. Lupi, L ordine delle generazioni. Classi di età e costumi matrimoniali nell antica Sparta, Μπάρι 2000. N. Luraghi, Tirannidi archaiche in Sicilia e Magna Grecia da Panezio fei Leontini alla caduta dei Dinomenidi, Φλωρεντία 1994 N. Luraghi και S.E. Alcock (επ.), Helots and Their Masters in Laconia and Messenia, Harvard 2003. D.M., MacDowell, Σπαρτιατικό Δίκαιο, µετ., Ν. Κονοµή, εκδ., Παπαδήµα 1988. D. M. MacDowell, Το δίκαιο στην Αθήνα των κλασικών χρόνων, µετ. Γ. Μαθιουδάκη, εκδ. Παπαδήµα 1988. J. M. MacGleew, Tyranny and Political Culture in Ancient Greece, Ιθάκη Λονδίνο 1993. M.F. Mac Gregor, The Athenian and their Empire, Vancoover 1987. K. McLeish, Παρουσίαση της Ποιητικής του Αριστοτέλη, µετ. Λ. Θεοδωρίδου. εκδ. Ενάλιος 2001. M. M. Mactoux, Douleia. Esclavage et pratique discursives dans Athènes classique, Παρίσι 1980. G. Maffoda, La monarchia di Gelone, tra pragmatismo ideologia e propaganda, Messina, 1996 J-J Maffre, L art grec, Παρίσι 1984. Ε.Ν. Μαραγκάκης, Η ρητορική τέχνη στην ακµή της, εκδ. Βασδέκης 1991. R. Martin, L urbanisme dans la Grèce antique, Παρίσι 1974. R. Martin και H. Metzger, Η θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων, µετ. Μ. Καρδαµίτσα, εκδ. Καρδαµίτσα 1992. V. Martin, La vie internationale dans la Grèce des cités (VIe s.-ive s.), Παρίσι 1940. Δ. Ν. Μαρωνίτης, Ηρόδοτος. Οκτώ νουβέλες και τέσσερα ανέκδοτα, εκδ. Άγρα 2001. G. Mathieu, Οι πολιτικές ιδέες του Ισοκράτη, µετ. Κ. Διαµαντάκου, εκδ. Καρδαµίτσα

1995. F. Mauthner, Ο αθεϊσµός στην αρχαιότητα, µετ. Θ. Λουπασάκης, εκδ. Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου 1992. G. Meautis, Ο Θουκυδίδης και η Αθηναϊκή ηγεµονία, µετ. Ξ. Οικονοµοπούλου-Καρβέλου, Αθήνα, 1975. R. Meiggs, The Athenian Empire, Οξφόρδη 1975. R. Meiggs και D. Lewis, A Selection of Greek Historical Inscriptions to the End of Fifth Century B.C., Oxford 1969. C. Meier, Η πολιτική τέχνη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, µετ. Φ. Μανακίδου, εκδ. Καρδαµίτσα 1997. B. Meissner, O. Schmitt, M Sommer (επιµ.), Krieg Gesellschaft Institutionen, Βερολίνο 2005. Meyer Ed., Geschichte des Altertums [G.d.A.], τόµοι I-V (8 τεύχη), 1η έκδ., Στουτγάρδη, 1884-1902 (τελευταία έκδοση Στουτγάρδη, 1953-1958). Δ. Μήττα, Μύθος και Τέχνη. Διάλογος για την απώλεια των ορίων, εκδ. University Studio Press 2002. Δ. Μήττα, «Το νερό στις τελετές µύησης και καθαρµού», Υδάτινες Σχέσεις. Το νερό ως πηγή ζωής κατά την Αρχαιότητα (Σχεδιασµός και επιστηµονική επιµέλεια Κώστας Σουέρεφ), εκδ. University Studio Press, 2000, σ. 81-102. H. Michell, Sparta, Κέιµπριτζ 1952. M.C. Miller, Athens and Persia in the fifth century B.C., Κέιµπριτζ 1997. Γ. Μιστριώτης, Ξενοφώντος Ελληνικά. Αθήνα 1989. L. G. Mitchell, P. J. Rhodes, The Development of the Polis in Arcaic Greece, Λονδίνο 1997. Κ. Μιχαηλίδης, Πλάτων. Λόγος και Μύθος, Εισαγωγή στην πλατωνική φιλοσοφία, εκδ. Παπαδήµα 1998. P. Moreno, Lisippo 1995 J-Ch. Moretti, Θέατρο και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Ε. Δηµητρακοπούλου, εκδ. Πατάκη 2004 I. Morris, Ταφικά τελετουργικά έθιµα και κοινωνική δοµή στην κλασική αρχαιότητα, µετ. Κ. Μαντέλη, Παν. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο, 1997. Cl. Mossé, Η Γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Α. Δ. Στεφάνης, εκδ. Παπαδήµα 1991. Cl. Mossé, Ιστορία µιας δηµοκρατίας: Αθήνα. Από τις αρχές ως τη µακεδονική κατάκτηση, µετ. Δ. Αγγελίδου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 1983.

Cl. Mossé, Το τέλος της αθηναϊκής δηµοκρατίας, επιµ. Γ. Κ. Βλάχου Αθήνα 1978. Cl. Mossé, Η Δίκη του Σωκράτη, µετ. Ν. Παπασπύρου, εκδ. Δαίδαλος / Ζαχαρόπουλος 1996. Cl. Mossé, Οι τύραννοι στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Α. Καλογεροπούλου, εκδ. Το Άστυ 1989. Cl. Mossé, Ο πολίτης στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Ι. Παπακωνσταντίνου, εκδ. Σαββάλας 1996. Cl. Mossé, Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισµός στο διαφωτισµό, µετ. Ν. Φλώρου, εκδ. Σαββάλας 1998. Cl. Mossé, Πολιτική και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Κ. Μπούρας, εκδ. Σαββάλας 2003. Cl. Mossé, Περικλής, Ο εφευρέτης της δηµοκρατίας, µετ. Σ. Βλοντάκη, εκδ. Παπαδήµα 2005. Cl. Mossé -A. Schnapp-Gourbeillon, Επίτοµη ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, µετ. Λ. Στεφάνου, εκδ. Παπαδήµα 1996. Χ. Μπάλλα, Πλατωνική πειθώ. Από τη ρητορική στην πολιτική, εκδ. Πόλις 1997. N. Μπιργάλιας, L Odyssée de l éducation spartiate, εκδ. Βασιλόπουλος 1999. N. Μπιργάλιας, «Machiavel et Sparte», Λακωνικαί Σπουδαί, 13, 1996, σελ. 491-513. N. Μπιργάλιας, «Ερις περί αρετής», Ελληνικά, 47, 1997, σελ. 35-52. N. Μπιργάλιας, «Το σπαρτιατικό µοντέλο εκπαίδευσης στο Γαλλικό Διαφωτισµό», Πρακτικά Ε Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών, 1997, τ. Γ, σελ. 113-139. N. Μπιργάλιας, «Ο Μύθος του Καιάδα», Αρχαιογνωσία, 9, 1998, σελ. 207-234. N. Μπιργάλιας, «Βασιλικοί παίδες στη Μακεδονία και Πολιτικοί παίδες στη Σπάρτη», Αρχαία Μακεδονία, τ. 1, Θεσσαλονίκη, 1999, σελ. 143-152 N. Μπιργάλιας, «Hilotage and Spartan Social Organisation», στο A. Powell και St. Hodkinson (επ.), Sparta: Beyond the Mirage, Λονδίνο 2002 σελ. 249-266. N. Μπιργάλιας, «The Peloponnesian League as a Political Organization» στο K. Buraselis και K. Zoumboulakis (επ.) The Idea of European Community in History τ. ΙΙ, National and Capodistrian University of Athens, Αθήνα, 2003, σελ. 19-26 N. Μπιργάλιας, «Πειρατεία και ηγεµονία στην αρχαία Ελλάδα του 5 ου και του 4 ου αι. π.χ.», στο Χ. Καλλιγά και Α. Μάλλιαρης (επιµ.), Πειρατές και Κουρσάροι, εκδ. Εστίας 2003, σελ. 19-44. N. Μπιργάλιας, «Le Nomos chez Hérodote et Thucydide» στο Le législateur et la loi dans l Antiquité (Hommage à F. Ruzé), Caen 2005, σελ. 63-75.

N. Μπιργάλιας, «Guerre et identité politique à Sparte» στο B. Meissner, O. Schmitt, M Sommer (επιµ.), Krieg Gesellschaft Institutionen, Βερολίνο 2005, σελ. 267-287. Κ. Μπουραζέλης, «Ιστοριογραφία της Αρχαιότητας και νεοελληνικές ιδεολογίες», Μνή- µων 14, 1992, σελ. 223-235. Χ. Μπούρας, Μαθήµατα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, Αθήνα 1991. Μ. Μπούσκαρη, Τα µνηµεία της Ακρόπολης, Αθήνα 1996. D. Musti, L economia in Grecia, Ρώµη 1981. D. Musti, Storia greca, Ρώµη-Μπάρι 1989. G.E. Mylonas, Eleusis and the Eleusinian Mysteries, Princeton 1961. T.H. Nielsen και J. Roy (επιµ.), Defining Ancient Arkadia, Κοπεγχάγη 1999. M. P. Nilsson, Η Μυκηναϊκή προέλευση της ελληνικής µυθολογίας, µετ. Ι. Κ. Μαζαράκης Αινιάν, εκδ. Δωδώνη 1979. M. P. Nilsson, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής θρησκείας, µετ. Α. Παπαθωµοπούλου, εκδ. Παπαδήµα 1997. M. Nouhaud, L utilisation de l histoire par les orateurs attiques, Παρίσι 1982 J. Ober, Μάζες και ελίτ στη δηµοκρατική Αθήνα, µετ. Β. Σερέτη, εκδ. Πολύτροπον 2003. J. Ober, The Athenian revolution. Essays on Ancient Greek Democracy and Political Theories, Princeton 1996. J. Ober και C. Hedrick (επιµ.), Dèmokratia. A Conversation on democracies, Ancient and Modern, Princeton, 1996. D. Ogden, Aristomenes of Messene. Legends of Sparta s Nemesis, Λονδίνο 2004. P. Oliva, Sparta and her Social Problems, Πράγα 1971. F. Ollier, Le Mirage spartiate. Étude sur l idéalisation de Sparte dans l Antiquité greque de l origine jusqu aux Cyniques, t. I-II, Παρίσι 1933-1943. J. l. O Neil, The Origins and Development of Ancient Greek Democracy, Λονδίνο 1995. R. Osborne, Demos. The Discovery of Classical Attika, Κέιµπριτζ, 1985. P. Osborne, Greece in the Making 1200-479 BC (Routledge History of the Ancient World, εκδ. F. Millar), Λονδίνο/ Νέα Υόρκη 1996. R. Osborne και S. Hornblower (επιµ.), Ritual, Finance, Politics. Athenian Democratic Accounts Presented to David Lewis, Οξφόρδη 1994. M. Ostwald, Nomos and the Beginnings of the Athenian Democracy, Οξφόρδη 1968. M. Ostwald, From Popular Sovereignty to the Sovereignty of Law, Berkeley-Los Angeles 1986.

M. Ostwald, Oligarchia: the Development of a Constitutional Form in Ancient Greece Historia 144, Στουτγάρδη 2000. J.-M. Pailler και P. Payen (επιµ.), Que reste-t-il de l éducation classique?, Τουλούζη 2004. Ε. Παππά, Ο Πλάτωνας στην εποχή µας, εκδ. Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου 1997. K. Papaioannou, L art Grec, éd. L. Mazenod, Παρίσι 1972. Ν. Παπαχατζής, Η θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα, εκδ. Εκδοτική Αθηνών 1996. Ν. Παπαχατζής, Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις, εκδ. Εκδοτική Αθηνών 1974. Χρ. Πελεκίδης, Αλ. Δεσποτόπουλος, «Οι Μεγάλοι Εθνικοί πόλεµοι», στο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Β, σ. 280-354, εκδ. Εκδοτική Αθηνών 1971. Α. Παναγόπουλος, Θουκυδίδης. Μεταµοντέρνος και Σύγχρονος, εκδ. Αίολος, 2002. Α. Παναγόπουλος, Θουκυδίδης Αιχµάλωτοι, όµηροι, εξόριστοι, φυγάδες και πρόσφυγες στον Πελοποννησιακό Πόλεµο, εκδ. Παπαζήσης 2002 H. W. Parke, Οι εορτές στην αρχαία Αθήνα, µετ. Χ. Όρφανου, εκδ. Ζαχαρόπουλος, R. Parker, Miasma, Pollution and Purification in Harly Greek Religion, Οξφόρδη 1983. R. Parker, Η θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα. Ιστορική επισκόπηση, µετ. Γ. Τριανταφυλλίδη, εκδ. Πατάκη 2005. M. Piérart, Platon et la Cité grecque, Βρυξέλλες 1974. M. Piérart, G. Touchais, Argos. Une ville grecque de 6000 ans, Παρίσι 1996. Xρ. Πελεκίδης, Συµβολή στην ιστορία της Πεντηκονταετίας, Δωδώνη Γ 1974, 409-439. Xρ. Πελεκίδης, Histoire de l éphébie attique, Παρίσι 1962. W.A. Percy, Pederasty and Pedagogy in Archaic Greece, Σικάγο 1996. O. Picard, Les Grecs devant la menace perse, Παρίσι 1980. O. Picard, Guerre et économie dans l alliance athénienne (490-322 av. J.C.), Παρίσι 2000. F. de Polignac, Η γέννηση της αρχαίας ελληνικής πόλης, µετ. Ν. Κυριαζόπουλου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 2000 A. Powell, Athens and Sparta, Λονδίνο 2001. A. Powell, (επ.), Classical Sparta: Techniques behind her success, Λονδίνο 1989. A. Powell και St. Hodkinson (επιµ.), Sparta: Beyond the Mirage, Λονδίνο 2002. A. Powell και St. Hodkinson (επιµ.), The Shadow of Sparta, Λονδίνο 1994. S. Price, Religion of the Ancient Greek, Κέιµπριτζ 1999. G. Proietti, Xenophon s Sparta, Mnemosyne, suppl. 98, 1987.

T.J. Quinn, Athens and Samos, Chios and Lesbos (478-404 B.C.), Manchester 1981. Α. Ραµού - Χαψιάδη, Αρχίδαµος ο Ζευξιδάµου και η εξωτερική πολιτική της Σπάρτης επί της βασιλείας του, Αθήνα 1978. Α. Ραµού-Χαψιάδη, Από τη φυλετική κοινωνία στην πολιτική, εκδ. Καρδαµίτσα 1982. Α. Ραµού-Χαψιάδη, Σωτήρες της Ελλάδος, Ναυκράτορες, εκδ. Καρδαµίτσα 1994. Σ. Ράµφος, Φιλοσοφία ποιητική. Πλατωνικά ζητήµατα, εκδ. Αρµός 1991. Σ. Ράµφος, Μίµησις εναντίον µορφής, 2 τόµοι, εκδ. Αρµός 1992-1993. E. Rawson, The Spartan Tradition in European Thought, Οξφόρδη 1969. P. J. Rhodes, The Athenian Boule, Οξφόρδη, 1972. C. Reinsberg, Γάµος, Εταίρες και Παιδεραστία στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Δ.Γ. Γεωργοβασίλης και Μ. Pereimter, εκδ. Παπαδήµα 1993. P. J. Rhodes, A Commentary on the Aristotelian Athenaion Politeia, Οξφόρδη 1981-1993. P. J. Rhodes, The Athenian Boule, Οξφόρδη 1984 P. J. Rhodes, The Athenian Empire, Οξφόρδη 1985. N. Richer, Les Éphores, Παρίσι 1998. G. Richter, Αρχαία ελληνκή τέχνη, µετ. Κ. Κορρέ, εκδ. Καρδαµίτσα 1974. A. D. Rizakis, Achaie, 2 τόµοι, Αθήνα 1995, 1998. M. Robertson, A History of Greek Art, Κέιµπριτζ 1975. P. Roesch, La Béotie antique, Παρίσι 1985. J. de Romilly, Η αρχαία Ελλάδα σε αναζήτηση της ελευθερίας, µετ. Κ. Μηλιαρέση, εκδ. Το Άστυ 1992. J. de Romilly, Ο νόµος στην ελληνική σκέψη, µετ. Μ. Αθανασίου και Κ. Μηλιαρέση, εκδ. Το Άστυ 1995. J. de Romilly, Ιστορία και λόγος στον Θουκυδίδη, µετ. Ε.Ι. Κακριδή, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 1988. J. de Romilly, Ο Θουκυδίδης και ο αθηναϊκός ιµπεριαλισµός. Η σκέψη του ιστορικού και η γένεση του έργου, µετ. Λ. Στεφάνου, εκδ. Παπαδήµα 2000. J. de Romilly, Η οικοδόµηση της αλήθειας στο Θουκυδίδη, µετ. Σ. Βλοντάκη, εκδ. Παπαδήµα 1994. J. de Romilly, Αρχαία ελληνική τραγωδία, µετ. Ε. Δαµιανού-Χαραλαµποπούλου, εκδ. Καρδαµίτσα 1976. J. de Romilly, Problèmes de la démocratie grecque, Παρίσι 1975. J. de Romilly, Οι µεγάλοι σοφιστές στην Αθήνα του Περικλή, µετ. Φ. Κακριδής, εκδ.

Καρδαµίτσα 1994. J. de Romily, Αρχαία ελληνική γραµµατολογία, µετ. Θ. Χριστοπούλου-Μικρογιαννάκη, εκδ. Καρδαµίτσα 1988. J. de Romily, Αlcibiade ou les dangers de l ambition, Παρίσι 1995. J. Romm, Ηρόδοτος. Η ζωή και το έργο του, µετ. Π. Πολυκάρπου, εκδ. Τυπωθήτω 2004. W. D. Ross, Αριστοτέλης, µετ. Μ. Μητσού, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 2001. D. Roussel, Tribu et Cité, Παρίσι 1976. P. Roussel, Sparte, Παρίσι 1960. G. Roux, Delphes, son oracla et ses dieux, Παρίσι 1976. G. Roux (επιµ.), Temples et sanctuaires, Λυών 1984. F. Ruzé, Délibération et pouvoir dans la cité grecque de Nestor à Socrate, Παρίσι 1997. F. Ruzé, Eunomia, à la recherche de l équité, Παρίσι 2003. S. Saϊd, M. Trédé, A. le Boulluec, Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας, τοµ. Α µετ. Γ. Ξανθάκη-Καραµάνου, Δ. Τσιλιβέρδης, Β. Πόθου, εκδ. Παπαζήση 2001. G.E.M. de Ste Croix, Τα αίτια του Πελοποννησιακού Πολέµου, µετ. Ε. Αστερίου, εκδ. Οδυσσέας 2005. G.E.M. de Ste Croix, Ο Ταξικός αγώνας στον αρχαίο ελληνικό κόσµο, µετ. Γ. Κρητικός, εκδ. Ράππα 1997. Γ. Σακελλαράκης, Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία, εκδ. Δήµος Ηρακλείου, Βικελαία Βιβλιοθήκη 1995. Μ. Β. Σακελλαρίου, Η Αθηναϊκή δηµοκρατία, εκδ. Πανεπιστηµιακές εκδόσεις Κρήτης 1999. Μ. Β. Σακελλαρίου, Πόλις. Ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους, µετ. Δ. Κοκκώνη, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 1999. J.B. Salmon, Wealthy Corinth: A history of the City to 338 B.C. Οξφόρδη 1984. P. Salmon, Etude sur la Conféderation beotienne (477/446-386). Son organisation et son administration (Acad. Roy. Belgique. Mémoire de la Classe des Lettres, 27e série. T. LXIII, fasc. 2), Βρυξέλλες 1978. Γ. Σάντας, Σωκράτης. Φιλοσοφία στους πρώιµους διαλόγους του Πλάτωνα, εκδ. Ελληνικά Γράµµατα 1997. A. W. Saxonhouse, Athenian Democracy. Modern Mythmakers and Ancient Theorists, Notre Dame (Indiana), Λονδίνο 1996. I. Scheibler, Ελληνική Κεραµική. Παραγωγή, εµπόριο και χρήση των αρχαίων Ελληνικών

αγγείων, µετ. Ε. Μανακίδου, Αθήνα 1992. P. Schmitt-Pantel, La religion grecque, Παρίσι 1989. W. Schuller, Ιστορία της αρχαίας Ελλάδας. Από την κρητοµυκηναϊκή εποχή ως το τέλος των κλασικών χρόνων, µετ. Α. Καµάρα και Χ. Κοκκινιά, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 1999. W. Schuller (επιµ.), Studien zum attischen Seebund (Xenia 8) Κωνσταντία 1984. W. Schuller (επιµ.), Politische Theorie und Praxis im Altertum, Darmstadt 1998. R. Seaford, Ανταπόδοση και τελετουργία. Ο Όµηρος και η τραγωδία στην αναπτυσσόµενη πόλη κράτος, µετ. Β. Λιαπής, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 2003. R. Sealy, The Athenian Republic: Democracy or the Rule of Law, Pennsylvania 1987. R. Sealy, The Justice of the Greeks, Ann Arbor 1994. A. H. Shapiro, Myth into Art: Poet and Painter in Classical Greece, Λονδίνο 1994. D.R. Shipley, Plutarch s Life of Agesilaos, Οξφόρδη 1997. M. Silk, Aristophanes and the Definition of Comedy, Οξφόρδη 2000. Ε. Simon, Οι θεοί των αρχαίων Ελλήνων, µετ. Σ. Πινγιάτογλου, εκδ. University Studio Press 1996. E. Simon, Festivals of Attica, Madison 1983. E. Simon, Eirenè und Pax. Fridensgόtterin in der Attike, Στουτγάρδη 1988 R. K. Sinclair, Δηµοκρατία και συµµετοχή στην αρχαία Αθήνα, µετ. Ε. Ταµβάκη, εκδ. Καρδαµίτσα 1997. G. Sissa-M. Detienne, Η καθηµερινή ζωή των Ελλήνων θεών, µετ. Α. Μεθενίτη-Α. Στεφανής, εκδ. Παπαδήµα 199. Θ. Σκαλτσάς Ο χρυσούς αιών της αρετής. Αριστοτελική ηθική, εκδ. Αλεξάνδρεια 1993. A. M. Snodgrass, «The Hoplite Reform and History», JHS, 85, 1965, σελ. 110-122. Γ. Σταϊνχάουερ, Ο πόλεµος στην αρχαία Ελλάδα, εκδ. Παπαδήµα 2002. C. Sourvinou-Inwood, Encyclopedia of Ancient Religions, Λονδίνο 1995. Δ. Σπαθάρας, Λ. Τζαλλήλα (επιµ.), Πειθώ. Δεκατρία µελετήµατα για την αρχαία ρητορική, εκδ. Σµίλη 2003. H.P. Stahl, Thucydides. Man s Place in History, The Classical Press of Wales, 2003 Ch. G. Starr, Η γέννηση της αθηναϊκής δηµοκρατίας, µετ. Μ. Καρδαµίτσα-Ψυχογιού, εκδ. Καρδαµίτσα 1991. A. Stewart, Greek sculpture, Yale University 1990 D. Stockton, The Classical Athenian Democracy, Οξφόρδη 1990. B.S. Strauss, Athens after the Peloponnesian War (403-386), Λονδίνο 1986. A. Taylor, Πλάτων, ο άνθρωπος και το έργο του, µετ. Ι. Αρζόγλου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ.

1990. Χ. Τερέζης, Θέµατα αριστοτελικής φιλοσοφίας, εκδ. Τυπωθήτω 1998. P. Thiercy, Ο Αριστοφάνης και η αρχαία κωµωδία, µετ. Γ.Φ. Γαλάνης, εκδ. Πατάκη R. Thomas, Γραπτός και προφορικός λόγος στην αρχαία Ελλάδα, µετ. Δ. Κυρτάτας, εκδ. Πανεπιστηµιακές εκδόσεις Κρήτης, 1996. L. Thommen, Sparta, Στουτγάρδη 2003. L. Thommen, Lakedaimonion Politeia, Historia, 103, Στουτγάρδη 1996. Μ. Τιβέριος, Ελληνική τέχνη: Αρχαία Αγγεία, εκδ. Εκδοτική Αθηνών 1996. E. N. Tigerstedt, The Legend of Sparta in Classical Antiquity, τ. Ι-ΙΙ, Lund-Sweden, 1965 και Uppsala-Sweden, 1974. R. A. Tomlinson, Argos and the Argolid, Λονδίνο 1972 Ι. Σ. Τουλουµάκος, Η θεωρητική θεµελίωση της δηµοκρατίας στην κλασική Ελλάδα, εκδ. Παπαζήσης 1979. A. J. Toynbee, Some Problems of Greek history, Λονδίνο 1969. J.S. Traill, Demos and Trittyes. Epigraphical and topographical Studies in the Organization of Attica, Toronto 1988. L. A. Tritle (επιµ.), The Greek world in the Fourth century, Λονδίνο 1997. H. van Effenterre, La cité grecque. Des origines à la défaite de Marathon, Παρίσι 1985. C. Vatin, Citoyens et non-citoyens dans le monde grec, Παρίσι 1984 J.-P. Vernant, Μύθος και σκέψη στην αρχαία Ελλάδα, 2 τόµοι µετ. Σ. Γεωργούδη, εκδ. Ζαχαρόπουλος 1989. J.- P. Vernant, Οι απαρχές της ελληνικής σκέψης µετ. Ε. Κακοσαίου-Νικολούδη, εκδ. Καρδαµίτσα 1992. J.- P. Vernant, L individu, la mort, l amour. Soi-meme et l autre en Grèce ancienne, Παρίσι 1989 J.- P. Vernant, Mythe et Société en Grèce ancienne, Παρίσι 1981 J. -P. Vernant, Religions, histoires, raison, Παρίσι 1979. J.-P. Vernant (επιµ.), Ο Έλληνας άνθρωπος, µετ. Χ. Τασάκος εκδ. Ελληνικά Γράµµατα 1996. J.-P. Vernant (επιµ.), Problèmes de la guerre en Grèce ancienne, Παρίσι 1985. J. P. Vernant - P. Vidal-Naquet, Μύθος και τραγωδία στην αρχαία Ελλάδα, 2 τόµοι, µετ. Σ. Γεωργούδη και Α. Τάττη, εκδ. Ζαχαρόπουλος 1987. P. Vidal-Naquet, Ο µαύρος κυνηγός, µετ. Γ. Ανδρεάδης και Π. Ρηγοπούλου, εκδ. Λιβά-

νης 1983. P. Vidal-Naquet, Οι Έλληνες, οι ιστορικοί, η δηµοκρατία, µετ. Α. Μεθενίτη, Α. Στεφανής, εκδ. Πατάκη 2002. P. Vidal-Naquet, Πέρα από την Αρχαία Ελληνική Δηµοκρατία. Δοκίµια αρχαίας και νεότερης ιστοριογραφίας, µετ. Θ. Μιχαήλ, εκδ. Αλεξάνδρεια 1999. M. B. Walbank, Athenian proxenies of fifth century B.C., Toronto 1987 M. Whitby (επιµ.), Sparta, Εδιµβούργο 2002. P. J. Wilson, The Athenian Institution of the Khoregia: the Chorus, the City and the Stage, Κέιµπριτζ 2000. D. Whitehead, The ideology of the Athenian Metic, Κέιµπριτζ 1977. G. Vlastos, Πλατωνικές µελέτες, µετ. Ι. Αρζόγλου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 2000 G. Vlastos, Σωκράτης. Ερµηνευτής και ηθικός φιλόσοφος, µετ. Π. Καλλιγάς, εκδ. Εστία 2000. H. van Wees, War and violence in ancient Greece, Λονδίνο 2000. H.D. Westlake, Thucydides and the Pentecontaetia, CQ 49, 1955, 53-67. Ed. Will, Doriens et Ioniens, Στρασβούργο 1956. Ed. Will, Korinthiaka, Παρίσι 1955. Ed. Will, Le monde grec et l Orient. Le Ve siècle), Παρίσι 1992. U. Wilcken, [-G.Klaffenbach], Αρχαία ελληνική ιστορία, µετ. I. Tουλουµάκος, εκδ. Παπαζήση 1976. B. Williams, Πλάτων, η επινόηση της φιλοσοφίας, µετ. Ε. Κεκροπούλου, εκδ.ενάλιος 2001. F. Wolff, Ο Αριστοτέλης και η πολιτική, µετ. Κ. Ν. Πετρόπουλος, εκδ. Καρδαµίτσα 1995. Μ. Χριστόπουλος, «The Spell of Orpheus, Orpheus and the Orphic Religious Movement», Metis, 6, 1991, σελ. 205-222. Μ. Χριστόπουλος, Μυθικά θέµατα µε δραµατικό προσωπείο, εκδ. Ελληνικά Γράµµατα 2000. Μ. Χριστόπουλος, Μιµήσεις πράξεων, εκδ. Ελληνικά Γράµµατα 2002. Κ. Γ. Χρονόπουλος, Η αριστοτελική τραγική κάθαρσις, εκδ. Καρδαµίτσα 2000. H. Yunis, Taming democracy.models of Political Rhetoric in Classical Athens, Ithaca and London 1996. B. Zimmermann, Η αρχαία ελληνική Κωµωδία, µετ. Η. Τσιριγκάκης, εκδ. Παπαδήµα 2002.