ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ του Ολύμπιου Δαφέρμου Ο οποιοσδήποτε σχεδιασμός της Τεχνικής-Επαγγελματικής Εκπαίδευσης σήμερα οφείλει να λάβει υπόψη του τα παρακάτω: 1. Οι απόφοιτοι της ΤΕΕ πρέπει να διαθέτουν επαγγελματική ευελιξία αφού απαξιώνονται με γρήγορους ρυθμούς οι εφαρμοσμένες γνώσεις. Οι νέοι εργαζόμενοι, όπως ισχυρίζονται οι μελετητές των ζητημάτων της εργασίας, θα αναγκαστούν, κατά τη διάρκεια του επαγγελματικού τους βίου, να αλλάξουν πάνω από πέντε φορές επάγγελμα. Επομένως θα αναγκαστούν να επανεκπαιδευτούν ίσως και σε εντελώς διαφορετικά επαγγέλματα. Για να μπορέσουν να τα καταφέρουν θα πρέπει να διαθέτουν καλά διευρυμένη γενική παιδεία και ανεπτυγμένες τις βασικές γενικές δεξιότητες-ικανότητες, που είναι ίδιες για όλα τα επαγγέλματα. 2. Η νέα οργάνωση της εργασίας απαιτεί, πέρα από την ειδίκευση, ο νέος εργαζόμενος να διαθέτει πρωτοβουλία, δημιουργικότητα, φαντασία, να αναλαμβάνει ευθύνες, να μπορεί να εργάζεται ομαδικά κ.α. Η καλλιέργεια αυτών των ικανοτήτων γίνεται με τις ενεργητικές-βιωματικές μεθόδους μάθησης και όχι με τον δασκαλοκεντρισμό. 3. Τα γενικά μαθήματα θα πρέπει να συναρθρώνονται με τα ειδικά έτσι ώστε να αναδεικνύεται η αξία τους για τη μελλοντική άσκηση του επαγγέλματος του μαθητή και να αποκτά νόημα η κατάκτηση αυτών των γνώσεων. 4. Οι μαθητές που εγγράφονται στην ΤΕΕ, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, έχουν σοβαρές γνωστικές ελλείψεις ακόμη και του Δημοτικού σχολείου. Οι σχέσεις των μαθητών με το σχολείο και τη γνώση δεν είναι καλές, ιδιαίτερα όσον αφορά τη μητρική γλώσσα, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Η κατάσταση, σύμφωνα με γραπτές και προφορικές μαρτυρίες, είναι ιδιαίτερα άσχημη. Οι γνώσεις όμως αυτές είναι απαραίτητες, στις μέρες μας, για την επαγγελματική εξέλιξη των αποφοίτων της ΤΕΕ. Επομένως είναι επιτακτική η ανάγκη ο νέος θεσμός της ΤΕΕ να επιχειρήσει να βελτιώσει τη σχέση των μαθητών του τουλάχιστον με αυτά τα γενικά μαθήματα και να καλύψει τα γνωστικά κενά τους. Γενικά θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ελκυστικές μέθοδοι διδασκαλίας ώστε να βελτιώσουν τη σχέση των μαθητών με το σχολείο και τη γνώση. Έχει αποδειχθεί ότι η ομαδική μάθηση, η βιωματική και η ενεργός μάθηση έχουν

πολύ καλά αποτελέσματα όσον αφορά τους αδύνατους μαθητές. 5. Οι μαθητές που επιλέγουν την ΤΕΕ θα πρέπει, πριν αποφασίσουν ποια ειδικότητα θα παρακολουθήσουν, να ενημερωθούν για τον χαρακτήρα και τη φύση των αντίστοιχων επαγγελμάτων. Η άσχημη σχέση αυτών των μαθητών με το σχολείο, τη γνώση και γενικότερα με τον κόσμο των ενηλίκων δεν βοηθά ώστε η όποια θεωρητική ενημέρωση να έχει θετικά αποτελέσματα. Η σωστή ενημέρωση επιβάλλει να οργανωθούν σχέδια εργασίας, τα οποία θα διερευνήσουν, στον κόσμο της εργασίας, τις ειδικότητες οι οποίες λειτουργούν στο κάθε σχολείο ξεχωριστά. Η βιωματική αυτή διερεύνηση των επαγγελμάτων θα βοηθήσει αποτελεσματικά τους μαθητές να κάνουν τις επιλογές που τους ταιριάζουν. 6. Το σχολείο σήμερα δεν μπορεί να παρακολουθήσει τις ταχύτατες τεχνολογικές και άλλες αλλαγές. Επομένως θα πρέπει τα επαγγελματικά σχολεία να συνδεθούν με τους εργασιακούς χώρους και τα μαθήματα να οργανώνονται πάνω σε αυθεντικές επαγγελματικές δραστηριότητες. 7. Σε κάθε τομέα ειδικοτήτων υπάρχει η βασική ειδική γνώση (π.χ. Ηλεκτροτεχνία στους Ηλεκτρολόγους και στους Ηλεκτρονικούς), η οποία δεν απαξιώνεται με το χρόνο, όπως συμβαίνει με την εφαρμοσμένη γνώση. Η βασική ειδική γνώση μαζί με τη διευρυμένη γενική παιδεία είναι η βάση πάνω στην οποία θα «χτίσει» τις μελλοντικές εξειδικεύσεις του ο εργαζόμενος, ανάλογα με τις τεχνολογικές εξελίξεις του τομέα του. Επομένως πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην κατάκτηση αυτής της γνώσης και, όπου χρειάζεται, να στηριχθεί εργαστηριακά. 8. Οι άδειες άσκησης επαγγέλματος δίδονται μετά από εργασιακή εμπειρία και επαγγελματικές εξετάσεις. Επιπλέον τα ΙΕΚ και τα ΚΕΚ προσφέρουν πλήθος εξειδικεύσεων (κατάρτιση). Επομένως τα επαγγελματικά σχολεία δεν χρειάζεται να καταρτίσουν, ούτε και το μπορούν, τους μαθητές του σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορούν να ασκήσουν άμεσα το επάγγελμά τους. Τα επαγγελματικά σχολεία πρέπει να λειτουργούν στη βάση των ειδικοτήτων και όχι των εξειδικεύσεων όπως γίνεται σήμερα στα ΤΕΕ. 9. Το επαγγελματικό σχολείο έχει ως στόχο την προετοιμασία των μαθητών του για να ασκήσουν ένα επάγγελμα και τη χορήγηση πτυχίου. Αν στη βασική δομή του σχολείου αυτού λειτουργούν και κατευθύνσεις, ανάλογες του Γενικού Λυκείου,

τότε αλλοιώνεται ο χαρακτήρας του. Το αποτέλεσμα είναι όπως έγινε με το ΤΕΛ, να μη δημιουργείται ούτε ακαδημαϊκό κλίμα ούτε και επαγγελματικό, με συνέπεια οι απόφοιτοί του ούτε για την αγορά εργασίας να προετοιμάζονται επαρκώς, ούτε και για σπουδές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η δυνατότητα συνέχισης των σπουδών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να δίνεται σε όσους μαθητές αλλάζουν προσανατολισμό εκτός της βασικής δομής του σχολείου. Αν λειτουργεί ένα Γενικό Λύκειο μέσα στο επαγγελματικό τότε θα υπάρξει πρόβλημα με το σύνολο των γενικών μαθημάτων με πλήθος αρνητικών συνεπειών για τη λειτουργία του σχολείου(«εγώ πάω για ΑΕΙ μη με πιέζεις για τα επαγγελματικά μαθήματα», «Εγώ πάω για πτυχίο. Μη με πιέζεις με τα γενικά μαθήματα»: εμπειρίες από τη λειτουργία των ΤΕΛ). Όπως έδειξε η εμπειρία και οι δύο στόχοι (πτυχίο, πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση) δεν μπορούν να επιτευχθούν ταυτόχρονα. 10. Οι απόφοιτοι της ΤΕΕ που εισάγονται στα ΤΕΙ αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στην παρακολούθηση των μαθημάτων τους. Βασική δομή επαγγελματικού Λυκείου Προκειμένου το ΕΠΑΛ να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω, προτείνεται η ακόλουθη δομή: Α τάξη Η Α τάξη είναι κοινή για όλους τους μαθητές. Το ωρολόγιο πρόγραμμά της αποτελείται: α) από 22 ώρες γενικά μαθήματα, παραπλήσια εκείνων της Α τάξης του Γενικού Λυκείου, εκτός των Αρχαίων Ελληνικών, ώστε να μπορεί να υπάρξει άνευ κωλύματος μετακίνηση από την Α τάξη του ενός Λυκείου στη Β τάξη του άλλου Λυκείου και β) από 8 ώρες δραστηριότητες πεδίου Δραστηριότητες πεδίου 1. Φυσιογνωμία του μαθήματος

Θα είναι μάθημα ανάπτυξης γενικών δεξιοτήτων και επαγγελματικού προσανατολισμού. Στο μάθημα αυτό οι μαθητές, χωρισμένοι σε ομάδες με υπεύθυνους καθηγητές των ειδικών μαθημάτων, θα εκπονούν συνδυαστικές εργασίες, θα κάνουν σχετικές έρευνες, θα κατασκευάζουν έργα συνοδευόμενα από γραπτή εργασία, θα επισκέπτονται εργασιακούς χώρους και θα συντάσσουν εκθέσεις κ.α. Οι έρευνες, οι εργασίες και η κατασκευή έργων πραγματοποιούνται με τη μέθοδο του σχεδίου εργασίας (project). 2. Εκπαιδευτικοί στόχοι Η Α τάξη θα είναι και τάξη επαγγελματικού προσανατολισμού. Επομένως, στο πλαίσιο του μαθήματος αυτού θα επιδιώκεται: -Η απόκτηση γνώσεων και πληροφοριών που θα βοηθήσουν τους μαθητές να πάρουν ορθές αποφάσεις για τις επαγγελματικές σπουδές που θα ακολουθήσουν. - Η ανάπτυξη γενικών δεξιοτήτων, όπως αναζήτηση και αξιοποίηση πληροφοριών, συνεργασία, ανάληψη ευθύνης, χρονικός προγραμματισμός, πρωτοβουλίαφαντασία-δημιουργικότητα, αναλυτική και συνθετική επεξεργασία, χρήση ποικίλων πηγών γνώσης, χρήση της γραφικής επικοινωνίας και του σχεδίου, αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, αυτο-αξιολόγηση κ.α.) Παράλληλα θα επιδιώκεται: - Η υποστήριξη της ελληνικής γλώσσας, των μαθηματικών και των φυσικών επιστημών. - Ο περιορισμός της σχολικής αποτυχίας και της επακόλουθης σχολικής διαρροής. Για την επιτυχία των παραπάνω στόχων θα εφαρμόζονται ενεργητικέςβιωματικές μέθοδοι μάθησης ώστε: -Να προσεγγίσει ο μαθητής με διαφορετικό τρόπο την ελληνική γλώσσα, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες, να καλύψει τα κενά του στα μαθήματα αυτά και να αποκαταστήσει μια θετική στάση απέναντι στo σχολείo και την απόκτηση της γνώσης. -Να αντιμετωπιστεί η σχολική αποτυχία και να περιοριστεί, κατά το δυνατόν, το φαινόμενο της εγκατάλειψης του σχολείου λόγω αδυναμίας παρακολούθησης των σπουδών. -Να αναπτύξει ο μαθητής τις δεξιότητες «κλειδιά» (Key skills), οι οποίες είναι απαραίτητες για όλα τα επαγγέλματα. Η ανάπτυξή τους, σε συνδυασμό με τις βασικές ειδικές γνώσεις της επόμενης τάξης, είναι απαραίτητα εφόδια για τη διατήρηση της απασχολησιμότητας των αποφοίτων μέσα στη συνεχώς μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας.

-Να αποκτήσει ο μαθητής συνείδηση ορισμένων προβλημάτων των σύγχρονων αναπτυγμένων κοινωνιών (μόλυνση περιβάλλοντος, ανορθολογική χρήση της ενέργειας και των υδάτινων πόρων κ.α.), ερχόμενος σε άμεση επαφή με τις συνθήκες δημιουργίας τους που οφείλονται σε επαγγελματικές δραστηριότητες, ώστε να ευαισθητοποιηθεί και να οδηγηθεί σε θετικές στάσεις απέναντι σε αυτά ως μελλοντικός επαγγελματίας. 3. Διδακτική προσέγγιση τρόπος υλοποίησης Οι μαθητές, χωρισμένοι σε ομάδες, θα εκπονούν εργασίες και θα κατασκευάζουν έργα παίρνοντας πληροφορίες και γνώσεις από πηγές εκτός σχολείου, όπως επαγγελματικοί χώροι, βιβλιοθήκες, επιστημονικά ιδρύματα, επαγγελματικοί σύλλογοι κ.α. Θα χρησιμοποιούν επίσης το διαδίκτυο και τα εργαστήρια των ΣΕΚ. Ειδικότερα για τα τεχνικά επαγγέλματα τα εργαστήρια θα έχουν έναν κεντρικό ρόλο στην κατασκευή των έργων των μαθητών και στην εμπέδωση της θεωρητικής γνώσης. Στο πλαίσιο αυτής της μεθόδου οι μαθητές θα έχουν τον πρώτο λόγο στο σχεδιασμό, την οργάνωση, τη διαχείριση και εκτέλεση των εργασιών. Οι εκπαιδευτικοί θα διευκολύνουν την αναζήτηση της γνώσης και θα έχουν το ρόλο του εμψυχωτή, του βοηθού και (όποτε κρίνεται απαραίτητο) του καθοδηγητή. Κατά την εκπόνηση των εργασιών και των κατασκευών των έργων θα δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη χρήση της ελληνικής γλώσσας και θα γίνεται προσπάθεια να χρησιμοποιηθούν γνώσεις από τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες, ώστε να αναδεικνύεται το πώς οι γνώσεις αυτές συνδέονται με την καθημερινή ζωή και τις επαγγελματικές δραστηριότητες. Σε κάθε Λύκειο θα συγκροτείται ομάδα υποστήριξης αυτών των δραστηριοτήτων, που θα αποτελείται από ένα φιλόλογο, ένα μαθηματικό και έναν εκπαιδευτικό των φυσικών επιστημών. 4. Περιεχόμενο των σχεδίων εργασίας (projects) Τα σχέδια εργασίας θα σχετίζονται με τους ακόλουθους τομείς επαγγελματικών δραστηριοτήτων : - Βιομηχανία-βιοτεχνία - Κατασκευές (κτιριακών και γενικών τεχνικών έργων) - Μεταφορές (χερσαίες, θαλάσσιες, εναέριες) - Παροχή υπηρεσιών (οικονομία-διοίκηση-εμπόριο-τουρισμός) - Νέες τεχνολογίες (Τ/Η, Η/Υ, οπτικοακουστικά) - Γεωπονία (και άλλες μορφές πρωτογενούς παραγωγής) και τρόφιμα - Κοινωνικές υπηρεσίες (και «Αισθητική») - Εφαρμοσμένες τέχνες

Από τα θεματικά αυτά πεδία θα επιλέγονται 5 σχέδια εργασίας, με κυρίαρχα κριτήρια τις ειδικότητες που κάθε φορά προσφέρει το συγκεκριμένο Λύκειο και τα σχετικά δεδομένα της τοπικής αγοράς εργασίας. Β τάξη Η Β τάξη προσφέρει ειδικότητες (όχι εξειδικεύσεις) και ο μαθητής επιλέγει να παρακολουθήσει μια από αυτές που λειτουργούν στο λύκειο που φοιτά. Τα γενικά μαθήματα θα διδάσκονται συνολικά 10 ώρες και τα μαθήματα ειδικότητας 20 ώρες. Στην τάξη αυτή δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη βασική ειδική γνώση θεμελίωσης της ειδικότητας, η οποία δεν απαξιώνεται με το πέρασμα του χρόνου και η οποία, μαζί με τη γενική παιδεία, αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία θα στηριχθούν οι μελλοντικές εξειδικεύσεις των μαθητών ως εργαζομένων. Η διδασκαλία της βασικής ειδικής γνώσης θα υποστηρίζεται και από το εργαστήριο, όπου αυτό είναι αναγκαίο. Κατά τη διδασκαλία, η βασική ειδική γνώση συνδέεται με την εφαρμοσμένη γνώση της ειδικότητας, ώστε να αποκτά νόημα η κατάκτησή της από το μαθητή. Τα γενικά μαθήματα έχουν πλαίσιο αναφοράς το περιεχόμενο της ειδικότητας, ώστε να επιτευχθεί συνάρθρωση ειδικής και γενικής παιδείας. Με τον τρόπο αυτό θα μεγαλώσει και το ενδιαφέρον των μαθητών για τη γενική παιδεία. Γ τάξη Στη Γ τάξη συνεχίζονται οι ειδικότητες της β τάξης. Τα γενικά μαθήματα θα διδάσκονται 10 ώρες και τα ειδικά 20 ώρες. Στην τάξη αυτή διδάσκεται η εφαρμοσμένη γνώση των ειδικοτήτων. Ο τρόπος διδασκαλίας στηρίζεται στη μέθοδο του σχεδίου εργασίας (project). Οι μαθητές θα χωρίζονται σε ομάδες και θα εκπονούν εργασίες και θα κατασκευάζουν έργα, παίρνοντας πληροφορίες και γνώσεις και από πηγές εκτός σχολείου, όπως επαγγελματικοί χώροι, βιβλιοθήκες, επιστημονικά ιδρύματα κ.α. Θα χρησιμοποιούν επίσης το διαδίκτυο και τα εργαστήρια των ΣΕΚ. Ειδικότερα στις τεχνικές ειδικότητες, τα εργαστήρια θα έχουν έναν ουσιώδη ρόλο στην κατασκευή των έργων των μαθητών και στη συγκρότηση της θεωρητικής γνώσης. Στη Γ τάξη η ειδική γνώση δεν θα είναι τεμαχισμένη. Τα μαθήματα οργανώνονται κατά «πλαίσια προκαθορισμένων αυθεντικών επαγγελματικών δραστηριοτήτων». Η διδασκαλία τέτοιων συνδυαστικών μαθημάτων είναι ομαδική και πραγματοποιείται από εκπαιδευτικούς των αντίστοιχων ειδικοτήτων. Τα αναλυτικά προγράμματα. προσδιορίζουν μαθησιακούς στόχους, οι οποίοι συνδέονται με την ανάπτυξη ικανοτήτων επίλυσης πραγματικών προβλημάτων, στο πλαίσιο των απαιτήσεων του επαγγέλματος που έχει επιλέξει ο μαθητής.

Η στρατηγική μάθησης δεν στοχεύει στην απομνημόνευση της γνώσης, αλλά στην ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων για την επίλυση αυθεντικών προβλημάτων, με αξιοποίηση των κατακτημένων γνώσεων. Οι ικανότητες και δεξιότητες αυτές θα παραμείνουν δια βίου χρήσιμες και θα συμβάλλουν στη διαμόρφωση της επαγγελματικής σταδιοδρομίας του μαθητή. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Για την εισαγωγή των αποφοίτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα υπάρχει στη Γ τάξη δέσμη μαθημάτων, ομοίων με τα εξεταζόμενα μαθήματα του Ενιαίου Λυκείου, τα οποία θα διδάσκονται τις απογευματινές ώρες ή τον επόμενο χρόνο μετά την αποφοίτησή τους για όσους μαθητές επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Εάν το πρόγραμμα της γ τάξης στοχεύει και στην επαγγελματική εκπαίδευση και στην προετοιμασία για την τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι βέβαιο ότι θα αποτύχει και στους δύο στόχους, γιατί το πρωινό πρόγραμμα, έστω και αν έχει 35 ώρες τη βδομάδα, δεν μπορεί να χωρέσει τόσα πολλά και τόσο σοβαρά μαθήματα. Στις εισαγωγικές εξετάσεις θα παίρνουν μέρος με τους ίδιους όρους με τους αποφοίτους του Ενιαίου Λυκείου. Δε θα υπάρχει ειδικό ποσοστό για τους αποφοίτους των Επ.Λ. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται ότι: α) Οι μαθητές που θα επιτύχουν να εισαχθούν στα ΑΕΙ και ΤΕΙ θα μπορούν να παρακολουθήσουν απρόσκοπτα τα μαθήματά τους και να αποφοιτήσουν. Σημειώνεται ότι σήμερα, που οι απόφοιτοι της ΤΕΕ εισάγονται με ειδικό ποσοστό και με λιγότερο απαιτητικές εξετάσεις, πολλοί δεν καταφέρνουν να αποφοιτήσουν και οι υπόλοιποι ταλαιπωρούνται σπαταλώντας χρόνο ώσπου να πάρουν το πτυχίο τους. β) Η εκπαίδευση στα ειδικά μαθήματα, στις δύο τελευταίες τάξεις του Επ.Λ. θα είναι επαρκής, ώστε οι απόφοιτοι να μπορούν να ενταχθούν παραγωγικά στην αγορά εργασίας. 11. ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Επειδή η Α τάξη του επαγγελματικού Λυκείου είναι αρκετά πιο απαιτητική από την αντίστοιχη των ΤΕΕ, λόγω των γενικών μαθημάτων, θεσμοθετείται μηχανισμός προληπτικής διάγνωσης των μαθητών που βρίσκονται στο κατώφλι της εγκατάλειψης των σπουδών τους (με τη συμμετοχή του ειδικού επιστημονικού προσωπικού, που αναφέρθηκε παραπάνω), ο οποίος στη συνέχεια τους συμβουλεύει και τους στηρίζει, ώστε να παραμείνουν στο σχολείο. Η αξιολόγηση των μαθητών της τρίτης τάξης (χορήγηση πτυχίου) στηρίζεται στο κατά πόσο μπορούν να εφαρμόζουν την ειδική γνώση για την επίλυση πραγματικών προβλημάτων μέσω ατομικών και ομαδικών έργων.

Θεσμοθετείται εξάμηνη προαιρετική πρακτική άσκηση των αποφοίτων των επαγγελματικών λυκείων. Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην ανάπτυξη σχεδίων εργασίας και στην Ψυχοπαιδαγωγική, για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σχολικής αποτυχίας. Απαιτείται ίδρυση τμημάτων εκπαιδευτικών ΤΕΕ στα ΑΕΙ και ανωτατοποίηση της ΑΣΠΑΙΤΕ. Έως τότε στα ΕΠΑ.Λ. θα διδάσκουν αποκλειστικά απόφοιτοι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ο κλάδος ΤΕ1 τοποθετείται οργανικά στα ΣΕΚ. Ρύθμιση του ζητήματος άσκησης του επαγγέλματος, από τους εκπαιδευτικούς των ειδικών μαθημάτων στον ιδιωτικό ή και στον δημόσιο τομέα. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα μπορούν να παρακολουθούν τις τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις και να διδάσκουν αποτελεσματικά τα μαθήματα της ειδικότητάς τους. Τα μικτά μαθήματα (θεωρία + εργαστήρια) στα ΕΠΑ.Λ είναι ενιαία και δεν διασπώνται κατά τη διδασκαλία σε θεωρητικό και εργαστηριακό μέρος. Διδάσκονται από τους εκπαιδευτικούς των ΕΠΑ.Λ. κλάδου ΠΕ. Κατά την εργαστηριακή άσκηση συνεπικουρούνται στο έργο τους από τον κλάδο ΤΕ1 ή, ελλείψει αυτού του κλάδου, από τους εκπαιδευτικούς ΠΕ που έχουν τοποθετηθεί ή διατεθεί στο ΣΕΚ. Τα ΣΕΚ μετατρέπονται σε μονάδες εργαστηριακής στήριξης και εξυπηρέτησης των ΕΠΑ.Λ.. Προοπτικά προτείνεται η κατάργηση των ΣΕΚ και η συγκρότηση σχολικών εργαστηρίων, για να επιτευχθεί η πλήρης σύζευξη θεωρίας και πράξης. Θα πρέπει να θεσμοθετηθεί εισαγωγική επιμόρφωση για όλους τους εκπαιδευτικούς της ΤΕΕ με έμφαση στην ψυχοπαιδαγωγική και στις ενεργητικέςβιωματικές μεθόδους μάθησης. Σταδιακή εφαρμογή των ενεργητικών-βιωματικών μεθόδων μάθησης σε όλα τα μαθήματα.