Προσεγγίσεις για Πράσινη ανάπτυξη στη Γεωργία της Κρήτης Έµφαση στις Βιο-καλλιέργειες από τον ρα Ευάγγελο Καπετανάκη, Καθηγητή Σχολής Τ. Γεωπονίας και Πρόεδρο του Τ.Ε.Ι. Κρήτης
Περιεχόµενο της παρουσίασης Κάποιες πλευρές της Πράσινης Ανάπτυξης στη Γεωργία Τα κύρια στατιστικά µεγέθη της Γεωργίας. µε ιδιαίτερες αναφορές στη Βιολογική Γεωργία Η ανάγκη για την ανάπτυξη της Βιολογικής Γεωργίας στην Κρήτη Προτάσεις Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 2
Κάποιες πλευρές της Πράσινης Ανάπτυξης στη Γεωργία (1/5) Ενέργεια Ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης στις καλλιέργειες και στις µεταφορές εφοδίων και προϊόντων Παραγωγή ενέργειας από φυσικές πηγές και από βιοµάζα παραπροϊόντων Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 3
Κάποιες πλευρές της Πράσινης Ανάπτυξης στη Γεωργία (2/5) Το Αποτύπωµα Άνθρακα footprint) (carbon Επιλογή καλλιεργειών που προσφέρονται για µείωση του Αποτυπώµατος Ενέργειες για αξιοποίηση προσφερόµενων παραµέτρων Εφόδια επιτόπιας παραγωγής Επιτόπια κατανάλωση προϊόντων Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 4
Κάποιες πλευρές της Πράσινης Ανάπτυξης στη Γεωργία (3/5) Η οικονοµία νερού Η υδατοβόρα ελαιοκοµία κ.ά. Η σχετική επάρκεια αλλά και: Οι τοπικές ανεπάρκειες και δαπάνες µεταφοράς Η απειλές για την ποιότητα Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 5
Κάποιες πλευρές της Πράσινης Ανάπτυξης στη Γεωργία (4/5) Η ρύπανση στο περιβάλλον από τη Γεωργία Τα φυτοφάρµακα Τα λιπάσµατα Τα στερεά απορρίµµατα Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 6
Κάποιες πλευρές της Πράσινης Ανάπτυξης στη Γεωργία (5/5) Οι τύποι των καλλιεργειών Η καλλιέργεια χωρίς εφαρµογή κανόνων και περιορισµών Η Ολοκληρωµένη ιαχείριση των Καλλιεργειών Η Βιολογική Γεωργία Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 7
Το ακαθάριστο προϊόν κατά κεφαλή % του Εθνικού Μ.Ο. (2001) Στερεά Ελλάδα 141.3 Νότιο Αιγαίο 113.9 Αττική 106.0 υτική Μακεδονία 102.4 ΕΛΛΑ Α 100.0 Κεντρική Μακεδονία 99.9 Κρήτη 95.9 Πελοπόννησος 95.2 Βόρειο Αιγαίο 92.4 Θεσσαλία 89.7 Ιόνια Νησιά 89.3 Ήπειρος 80.5 Ανατολική Μακεδονία + Θράκη 79.6 υτική Ελλάδα 78.5 Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 8
Το Παραγωγικό Πλαίσιο του Πρωτογενή Τοµέα της Κρήτης (1/2) Η Κρήτη παράγει το 5,7% του ΑΕΠ της χώρας. Στην Κρήτη το ΑΕΠ: Πρωτογενής τοµέας 31%, ευτερογενής 13%, Τριτογενής 56% Στη χώρα το ΑΕΠ: Πρωτογενής τοµέας 15%, ευτερογενής 25%, Τριτογενής 60%. Το ΑΕΠ του Πρωτογενή Τοµέα της Κρήτης είναι το 12% του ΑΕΠ του Πρωτογενή της χώρας Απασχόληση (Ενεργός πληθυσµός Κρήτης 230 χιλ.) Πρωτογενής τοµέας 38%, ευτερογενής 12% Τριτογενή 50% Τα εθνικά ποσοστά απαχόλησης: 20%, 22% και 58% αντίστοιχα Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 9
Το Παραγωγικό Πλαίσιο του Πρωτογενή Τοµέα της Κρήτης (2/2) Κυρίως παραδοσιακές καλλιέργειες: Ελαιοκαλλιέργεια, αµπελουργία. Τα κηπευτικά είναι µόνο το 3% της κ. έκτασης, αλλά το 50% των θερµοκηπίων της χώρας. Η κτηνοτροφία είναι εκτατική, µε λίγες οργανωµένες µονάδες. Κυρίως αιγοπρόβατα ελευθέρας βοσκής. Σκληρά τυριά, 25% της εγχώριας παραγωγής. Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 10
Ο ευτερογενής Τοµέας (µεταποίηση προϊόντων του Πρωτογενή) Προβλήµατα οργάνωσης, ποιότητας, σχεδιασµού και τυποποίησης, και εκσυγχρονισµού των παραγωγικών υποδοµών. Αδυναµία οργάνωσης εµπορικών δικτύων για την προώθηση της τοπικής παραγωγής στις διεθνείς αγορές. Η σύνδεση µεταποίησης και υπηρεσιών. ιασύνδεση µε ερευνητικά κέντρα σε χαµηλά επίπεδα. Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 11
Τριτογενής Τοµέας Οι διοικητικές, εκπαιδευτικές/ ερευνητικές και χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες βρίσκονται στις µεγάλες πόλεις. Έχουµε ισχυρές εταιρίες µεταφορών (8% της οικονοµικής δραστηριότητας της Κρήτης). Μεγάλη συγκέντρωση Ανώτατων Εκπαιδευτικών και Ερευνητικών Ιδρυµάτων, αρκετά υψηλότερη από άλλες Περιφέρειες της Χώρας. Αυτά έχουν αναπτύξει συνεργασίες µε παραγωγικούς φορείς εκτός Κρήτης, µε την τοπική οικονοµία λιγότερο! Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 12
Μια περίπτωση της θέσης των προϊόντων µας Συγκριτικές τιµές ελαιόλαδων Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 13
ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Φυτοφάρµακα, δ.σ. κιλά/ 1000 στρ. µυκητοκτόνα/ ζιζανιοκτ./ εντοµοκτ. (1999) Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 14
ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Λιπάσµατα, δ.σ. κιλά/ 1000 στρ. Νιτρικά/ φωσφορικά/ καλιούχα, 2001 Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 15
Η εξάπλωση των βιοκαλλιεργειών στην Ε.Ε. Χρώµα Ποσοστό % γεωργικής γης Περιπτώσεις 0.2-1.6 6 1.6-4.0 6 4.0-6.0 6 6.0-8.8 6 8.8-11.7 4 Χωρίς δεδοµένα 0 Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 16
Η Βιολογική Γεωργία στην Ε.Ε. Στατιστικά 2005 Στην E.Ε. από το 1,8% της αγροτικής έκτασης το 1998 στο 3,9% το 2005. Τα µεγαλύτερα ποσοστά στην Αυστρία 11,0% την Ιταλία 8,4% την Τσεχία και την Ελλάδα 7,2% Τα χαµηλότερα στη Μάλτα 0,1% την Πολωνία 0,6% >>> πρόσφατη αλµατώδης αύξηση την Ιρλανδία 0,8%. Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 17
Ποσοστό κάθε χώρας στο σύνολο της Ε.Ε. των 27, καλλιεργούµενης έκτασης και έκτασης βιολογικών κ. (2002) Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 18
Ποσοστά εκτάσεων Β.Γ. επί της Ε-27, 1998 και 2003 Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 19
Εκτάσεις Βιοκαλλιεργειών, στρέµµατα 2 0 0 0 2 0 0 3 2 0 0 5 2 0 0 7 Ε Λ Λ Α Α 7 0. 5 0 0 8 8 6. 5 0 0 1. 2 3 9. 4 0 0 2. 9 7 7. 1 0 0 Α ν α τ ο λ. Μ α κ ε δ ο ν ί α 1 0. 9 0 0 1 8. 5 0 0 4 6. 9 0 0 3 0 8. 6 0 0 Κ ε ν τ ρ ι κ ή Μ α κ ε δ ο ν ί α 1 3. 3 0 0 7 6. 6 0 0 1 4 3. 9 0 0 3 9 3. 2 0 0 υ τ ι κ ή Μ α κ ε δ ο ν ί α 3. 2 0 0 1 0 0. 9 0 0 6 5. 8 0 0 2 8 0. 3 0 0 Θ ε σ σ α λ ί α 4. 9 0 0 2 6. 9 0 0 8 2. 6 0 0 3 2 2. 9 0 0 Ή π ε ι ρ ο ς 1. 1 0 0 1 1. 3 0 0 1 5. 1 0 0 4 1. 3 0 0 Ι ό ν ι α Ν η σ ι ά 5 0 0 1 5 2. 7 0 0 8 9. 0 0 0 1 1 2. 3 0 0 υ τ ι κ ή Ε λ λ ά δ α 6. 3 0 0 1 0 6. 7 0 0 2 4 4. 4 0 0 3 5 3. 3 0 0 Σ τ ε ρ ε ά Ε λ λ ά δ α 4. 6 0 0 4 8. 5 0 0 5 6. 1 0 0 2 1 5. 7 0 0 Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο ς 1. 0 0 0 1 4 8. 9 0 0 2 0 7. 2 0 0 3 3 4. 0 0 0 Α τ τ ι κ ή 2. 5 0 0 2 5. 6 0 0 1 8. 2 0 0 3 3. 8 0 0 Β ό ρ ε ι ο Α ι γ α ί ο 2. 8 0 0 7 1. 6 0 0 1 7 5. 6 0 0 3 3 9. 0 0 0 Ν ό τ ι ο Α ι γ α ί ο 3. 5 0 0 1 0 5 0 0 6 1 0 0 5. 5 0 0 Κ ρ ή τ η 6. 9 0 0 8 7. 8 0 0 8 8. 4 0 0 2 3 7. 1 0 0 Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 20
Η Βιολογική Γεωργία: εν είναι επιστροφή στον παραδοσιακό τρόπο καλλιέργειας Είναι ιδιαίτερα απαιτητική σε γνώσεις του καλλιεργητή και των στελεχών υποστήριξής του Απαιτεί συνεχή εγρήγορση Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 21
είκτες Βιολογικών Καλλιεργειών σε σχέση µε συµβατικές (Γ.Γ. Περιφέρειας Κρήτης) Ελιές, Αµπέλια: Αύξηση εργασίας 10%, Μείωση αποδόσεων 20% Κηπευτικά: Αύξηση εργασίας 15%, Μείωση αποδόσεων 20% Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 22
Προβλήµατα για την ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα της Βιολογικής Γεωργίας στην Κρήτη Οι υποδοµές. Επιστηµονική/ Τεχνική υποστήριξη. Επίπεδο κατάρτισης προσωπικού. Χαµηλή σύνδεση µε επιστηµονικούς φορείς. Ελλειµµατική οργάνωση παραγωγών. Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 23
Η Βιολογική Γεωργια στην Κρήτη Η Κρήτη έχει αναµφισβήτητο δυναµικό για την ανάπτυξη της ΒΓ. Αυτό πρέπει να συνδυασθεί - µε την ανάγκη για τη διατήρηση του περιβάλλοντος και - την Κρητική ιατροφή για τη δηµιουργία ενός ελκυστικού πακέτου για τους επισκέπτες Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 24
Η Βιολογική Γεωργία στην Κρήτη και ο Τουρισµός Είναι απαραίτητη η µετακίνηση από το Μαζικό Τουρισµό σε Αγρο/ Οικο/ ιατροφικό Τουρισµό µε µικρή επιπλέον διάσταση περιπέτειας στην Κρήτη Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 25
Η Βιολογική Γεωργία στην Κρήτη Απαραίτητα είναι: Η αύξηση του µεγέθους των επιχειρήσεων βιοκαλλιεργειών Η Η αποτελεσµατική σύνδεση των επιχειρήσεων αυτών µε τις αλυσίδες διακίνησης προϊόντων Clustering (max. 1-2 Organic Valleys στην Κρήτη) Αξιοποίηση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών για βελτίωση της αποτελεσµατικότητας της εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics) Κυβερνητική/ Περιφερειακή υποστήριξη σε αυτά Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 26
Η Βιολογική Κοιλάδα Στρατηγικές σχέσεις των παραγωγικών µονάδων µε το περιβάλλον τους Με τις αγορές, τα Εκπαιδευτικά και ερευνητικά Ιδρύµατα, τους αναπτυξιακούς φορείς, τις υπηρεσίες. Ζητούµενα: - Εκπαίδευση, κατάρτιση, εφαρµοσµένη έρευνα. - Τεχνική υποστήριξη, συντονισµένη δράση. Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 27
Πλατφόρµα Πληροφορικής ικτύωσης Πύλη (Portal) για τη Βιολογική Γεωργία στην Κρήτη. Με τεχνικές πληροφορίες για τη θρέψη, τη φυτοπροστασία και την ευρύτερη τεχνική υποστήριξη των καλλιεργητών. Με πληροφορίες για τυποποίηση και branding, για τις αγορές και την προώθηση προϊόντων. Μπορεί να δηµιουργηθεί και να συντηρείται µε αξιοποίηση της εµπειρίας των επιστηµονικών ιδρυµάτων της Κρήτης. Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 28
Μόνιµη Συντονιστική Οµάδα για τη Βιολογική Γεωργία Για την παραγωγή και την προώθηση βιολογικών Προϊόντων στην Κρήτη. Ανεξάρτητη, αλλά µε εκπροσώπηση των εµπλεκοµένων, των Ερευνητικών/ Εκπαιδευτικών Ιδρυµάτων και των διοικητικών µηχανισµών. Με ειδικές Εκτελεστικές Οµάδες για την παρακολούθηση επί µέρους αντικειµένων (πιστοποιήσεων, φήµης και ενεργειών προώθησης, τεχνικής υποστήριξης κ.ά.). Πρώτο της έργο η ανάπτυξη «Επιχειρησιακού Σχεδίου για τη Βιολογική Γεωργία στην Κρήτη». Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 29
Το Επιχειρησιακό Σχέδιο για τη Βιολογική Γεωργία στην Κρήτη Μεσοπρόθεσµος στόχος του πρέπει να είναι: «Μόνο Βιολογική Γεωργία στην Κρήτη» Είναι πλέον απαραίτητο και είναι εφικτό Υπάρχουν οι δυνάµεις και οι λοιπές προϋποθέσεις Αποµένει η πολιτική στόχευση. Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 30
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας Σητεία 2010 Ε. Καπετανάκης ΤΕΙ Κρήτης 31