Εκεί που δεν φαίνεται ο Θεός

Εκεί που δεν φαίνεται ο Θεός ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ Προλογικό Σημείωμα Ο κόσμος στον οποίο ζούμε ονομάζεται «κοιλάδα κλαυθμώνος», τόπος δακρύων». Ίσως δικαιολογημένα. Όπου να γυρίσεις αντικρύζεις πόνο, θλίψη, αδικία, θάνατο, αμαρτία. «Άρχων του κόσμου τούτου» (Ιω. Ιβ 31), «κοσμοκράτωρ» (Εφ. στ 12) είναι ο διάβολος. Αυτός διαρκώς φαίνεται. Ο Θεός, που το όνομά Του είναι «ο Ων», δηλαδή Αυτός που είναι και από τον Οποίον έρχεται στην ύπαρξη το κάθε τι, δεν φαίνεται. «Θεόν ουδείς εώρακε πώποτε» (Ιω. α 18). Γι αυτό και αμφισβητείται, ακόμη και η ύπαρξή Του. Αυτός όμως «φανερώνει εαυτόν» (Ιω. κα 1) και σε όποιον τηρεί τις εντολές Του και τον αγαπά υπόσχεται ότι θα του εμφανίσει τον εαυτό Του «εμφανίσω αυτώ εμαυτόν» (Ιω. ιδ 21). Το βιβλίο αυτό, μέσα από απλά γεγονότα, διαλόγους, προβληματισμούς, περιγράφει την πάλη του ανθρώπου να αποκαλύψει το πρόσωπο του Θεού εκεί που το σκεπάζει η λογική αυτού του κόσμου, η φυσική αντίληψη των πραγμάτων και η υπεροπτική απαίτηση της ανθρώπινης μικρότητος. Είναι γεμάτο απαιτητικά ερωτήματα και έντονο προβληματισμό, που πολύ φυσιολογικά απασχολούν, ζαλίζουν και ενίοτε σκανδαλίζουν την ανθρώπινη ψυχή. Δεν δίνει όμως καμία άμεση απάντηση ούτε προσπαθεί να πείσει με λογικό τρόπο και εντυπωσιακές 1

επιχειρηματολογίες. Επιδιώκει να δώσει τη λεπτή αίσθηση της διακριτικής αλλά πειστικής παρουσίας το αληθινού Θεού εκεί που Αυτός δεν διακρίνεται, μέσα στον πόνο, στην αναπηρία, στην τραγικότητα της ζωής, στον αδυσώπητο θάνατο, όπως αυτή προβάλλεται σε αληθινά γεγονότα και αντανακλάται στη ζωή αυθεντικών ανθρώπων. Η όλη παρουσίαση χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος προσπαθεί να δείξει το πρόσωπο του Θεού μέσα από την πρόκληση του πόνου και της απειλής του θανάτου. Παρουσιάζει μία πραγματικότητα και μία λογική πολύ διαφορετική από αυτήν της καθημερινότητος και του ορθολογισμού. Στο πρώτο κεφάλαιο σχολιάζεται η φαινομενική απουσία του Θεού ακόμη και μέσα σε ένα θαύμα Του. Τα επόμενα δύο Τον δείχνουν να επεμβαίνει την τελευταία στιγμή, τότε που εξαφανίζεται και η τελευταία ελπίδα. Στα κεφάλαια που ακολουθούν, ο Θεός εμφανίζεται με ένα παράξενο πρόσωπο, κατοπτριζόμενος στον μυστικό κόσμο ατόμων με νοητική υστέρηση και στη ζωή και το μεγαλείο νέων κυρίως ανθρώπων με μεγάλης έκτασης αναπηρίες. Το τελευταίο κεφάλαιο του πρώτου μέρους δίνει το περίγραμμα της θεϊκής παρουσίας μέσα από το δράμα του γονιού που αντικρύζει το παιδί του να παλεύει με τον καρκίνο και να έρχεται αντιμέτωπο με την απειλή του θανάτου. Στο δεύτερο μέρος επιχειρείται ένας διάλογος αμφισβητήσεως και πίστεως που προξενεί η πρόκληση του θανάτου. Εδώ ο θάνατος δεν αποτελεί φοβερό ενδεχόμενο, αλλά δεδομένο συμβάν. Η αμφισβήτηση του Θεού εκφράζεται μέσα από ειλικρινή ερωτήματα και λογικά επιχειρήματα, ενώ η αλήθεια της παρουσίας Του μέσα από αυθεντικά γεγονότα. Στο πρώτο κεφάλαιο περιγράφεται η συμπαράσταση των τελευταίων στιγμών ως πράξη κοινωνικής αγάπης αλλά και ως κίνηση μετάγγισης πίστεως στην αιώνια προοπτική του ανθρώπου. Ο θάνατος δεν είναι τέλος. Είναι πέρασμα στην κατάσταση της όντως ζωής «ένθα ουκ έστι πόνος, ου λύπη, ου στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος». Οι περιγραφές που ακολουθούν στα επόμενα κεφάλαια σταδιακά οδηγούν στην αίσθηση της αιωνίου αναστάσεως, όπως αυτή εκφράζεται στις καρδιές ανθρώπων που έζησαν την τραγικότητα του θανάτου των παιδιών τους ή όπως αποτυπώνεται στο βαθύτερο είναι συνανθρώπων μας που μεταμόρφωσαν την προσμονή του δικού τους θανάτου σε προσδοκία της βασιλείας του Θεού. 2

Όλα τα περιστατικά που παρατίθενται είναι απολύτως αληθινά. Απλά, στα περισσότερα, όπου αυτό κρίθηκε αναγκαίο, έχουν γίνει μικρές αλλαγές σε ονόματα, τοποθεσίες ή λεπτομέρειες, προκειμένου να μην αποκαλυφθεί βάναυσα η ταυτότητα των προσώπων. Επίσης, συνειδητά αποφεύχθηκε κάθε προσπάθεια ωραιοποίησης των πραγμάτων ώστε να μην τραυματισθεί η αυθεντικότητα και η αλήθεια των περιγραφομένων νοημάτων. Ορισμένες περιγραφές αποτελούν συγχώνευση δύο περιστατικών σε ένα. Σκοπός μας δεν είναι να γράψουμε με ακρίβεια ιστορίες ή γεγονότα, αλλά να δείξουμε όσο πιο καθαρά μπορούμε την αλήθεια της ανθρώπινης ψυχής και κυρίως τη μεγάλη αλήθεια της θεϊκής παρουσίας μέσα στην καθημερινότητα, μέσα στον ανθρώπινο κόσμο, κυρίως «εκεί που δεν φαίνεται ο Θεός» Ο Θεός είναι «έτερος», άλλου είδους, κατά τη μορφή, «ξένος», ασυνήθης, κατά τη συνάντηση, «καινός» κατά τη μέλλουσα εμφάνιση. Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να προκαλέσει ετερότητα λογικής, «καινότητα ζωής», «ξένωσιν» εκ του κόσμου και να οδηγήσει έτσι στη θέα των μειζόνων (Ιω. α 51), στην πίστη των μη νοουμένων και στην «υπόσταση των ελπιζομένων» (Εβρ. ια 1). Μόνον έτσι μπορεί ο πονεμένος από πρόσωπα και γεγονότα άνθρωπος, ο πενθών για τη φύση του και απογοητευμένος από τη λογική του να αντικρύζει το φως, να «στήκει εν τη πίστει, να κραταιούται» (Α Κορ. ιστ 13) και να «ενδυναμούται εν Κυρίω» (Εφ. στ 10) «χαίρων εν τοις παθήμασί του» (Κολ. α 24), και παραμυθούμενος υπό του Παρακλήτου Πνεύματος. ΜΕΡΟΣ Α «Δια πυρός και ύδατος εις αναψυχήν» 3

Θεραπεία του παραλύτου της Βηθεσδά «Κύριε, άνθρωπον ουκ έχω» Τι φοβερός που είναι ο κόσμος που ζούμε! Όπου στρέψεις το βλέμμα σου αντικρύζεις πόνο, αδικία, κακότητα, ένταση, αμαρτία, βία, πολέμους, δυστυχία. Γιατί άραγε; Και γιατί όλα αυτά να συνυπάρχουν με φυσική ομορφιά, με απαράμιλλη καλωσύνη, με ανθρώπινο μεγαλείο; Γιατί να εναλλάσεται το καλό με το κακό; Γιατί να διαπλέκεται η δυστυχία με την ευτυχία; Γιατί να αντιπαλεύει αδιάκοπα το προκλητικό ερώτημα της θεϊκής απουσίας ή και ανυπαρξίας με τη μυστική υποψία της θεϊκής παρουσίας; Ο κόσμος αυτός δεν παραπέμπει σε εμφανή Θεό, που ψηλαφείται αισθητά ή ανιχνεύεται λογικά. Αυτόν τον θεό μάλλον τον διαγράφει. Η λογική θεώρησή του οδηγεί σε επώδυνες αμφιβολίες. Μια δυναμική ζωής, χωρίς όμως συνέχεια. Μια απέραντη ομορφιά, με επίλογο βέβαιου θανάτου. Ένα σφιχταγκάλιασμα της ανάγκης του για πάντα με την απέραντη απογοήτευση του τώρα. Δυστυχία μηδενιστικών συμπερασμάτων! Ο κόσμος χωρίς Θεό όμως δεν αντέχεται. Κάθε σκέψη απουσίας Του προξενεί βαθειά απογοήτευση, αίσθηση κενού, έλλειψη σκοπού, ασάφεια προορισμού, ανυπαρξία λόγου και αιτίας ύπαρξης. Διευκολύνει την ασυδοσία του παρόντος, ταυτόχρονα όμως πνίγει την προοπτική του ατέρμονος μέλλοντος και την προσδοκία της ανώτερης ζωής. Αντίθετα, η διαπίστωση της παρουσίας του Θεού γεννά ελπίδα, δίνει φως, προσφέρει κατεύθυνση. Το Ευαγγέλιο παρουσιάζει τον Θεό ζώντα, ενεργούντα, παρεμβαίνοντα στην ιστορία. Το διαβάζουμε για να φωτιστούμε και να παρηγορηθούμε. Τόσα και τόσα περιστατικά φανερώνουν την παρουσία του Θεού! Τα θαύματα πιστοποιούν τη δύναμη και την αγάπη Του. Η ειλικρίνεια με την οποία είναι γραμμένο πείθει για την αυθεντικότητα των λεγομένων Του. Το διαβάζεις και αναφωνείς: «μεθ ημών ο Θεός. Γνώτε έθνη και ηττάσθε ότι μεθ ημών ο Θεός». Ο Θεός είναι μαζί μας. Αυτή η 4

πεποίθηση αποτελεί την πηγή της δύναμής μας. Το ανοίγουμε επειδή πιστεύουμε, με την ελπίδα και να φωτισθούμε. Να όμως που κάποτε η ανάγνωση του Ευαγγελίου ξενίζει. Αντί να στηρίζει, σκανδαλίζει αντί να οικοδομεί, γκρεμίζει αντί να ξεκαθαρίζει, σε ζαλίζει. Σου φανερώνει αλήθειες που μόλις τις ακούσεις σε κάνουν να θαυμάζεις, όταν όμως σκεφτείς, σε υποχρεώνουν να εγκατασταθείς σε ασφυκτικά αδιέξοδα. Μια πρώτη ματιά στο θαύμα της θεραπείας του παραλύτου της Βηθεσδά, όπως αυτή περιγράφεται στο ε κεφάλαιο του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου, εντυπωσιάζει για τη θεϊκή δύναμη του Χριστού. Πράγματι, με μόνο τον λόγο Του συντρίβει το αναμενόμενο αλλά σπάνιο θαύμα και ανακουφίζει με την έκπληξη μιάς απροσδόκητης θεραπείας με εντελώς πρωτοφανείς όρους. Μια όμως προσεκτικότερη ανάγνωση των συνθηκών της περιγραφής ανατρέπει το σκηνικό. Γεννά ερωτήματα που βασανίζουν τους μηχανισμούς της πίστης. Προκαλεί τον άνθρωπο του ορθού λόγου με αδυσώπητο τρόπο τον αναστατώνει. Ένας άνθρωπος τριάντα οκτώ χρόνια κατάκοιτος ξεχωρίζεται από τον Κύριο και θεραπεύεται με εντυπωσιακό τρόπο. Ο ευαγγελιστής Ιωάννης με χαρακτηριστική συντομία παρουσιάζει τη θαυματουργική θεραπεία. Και ενώ το αποτέλεσμα αναπαύει την πίστη, οι λεπτομέρειες την κλονίζουν. Μια δεξαμενή με νερό και γύρω της, κατά την περιγραφή του Ευαγγελισμού, «πλήθος πολύ των ασθενούντων, τυφλών, χωλών, ξηρών, εκδεχομένων την του ύδατος κίνησιν». Γύρω από τη δεξαμενή ένα τραγικό πλήθος δύστυχων, δεινοπαθούντων ανθρώπων, ο καθένας του με πόνο και όλοι μαζί με μια παράξενη, ανταγωνιστική ελπίδα. Περιμένουν την ξαφνική έλευση ενός αγγέλου, προκειμένου να ταράξει το νερό της. Μόλις το πάρουν είδηση, προσπαθούν όλοι αυτοί, με το απομεινάρι των φυσικών δυνάμεών τους, με την τεράστια πίεση της εσώτερης επιθυμίας του, να συρθούν προς τη δεξαμενή, διότι ο «πρώτος εμβάς μετά την ταραχήν του ύδατος υγιής εγίνετο ω δήποτε κατείχετο νοσήματι», αυτός που θα καταφέρει να βουτήξει μέσα πρώτος θεραπεύεται από οποιαδήποτε ασθένεια έχει μόνον ο πρώτος. 5

Ανάμεσα σε όλους και ένας παράλυτος για τριάντα οκτώ ολόκληρα χρόνια. «Τούτον ιδών ο Ιησούς κατακείμενον», τον βλέπει διερχόμενος από την κολυμβήθρα της Βηθεσδά ο Κύριος, τον πλησιάζει και του λέει: «θέλεις υγιής γενέσθαι;» Τι απλή ερώτηση! Και εκείνος δεν απαντά ευθέως «φυσικά, θέλω», αλλά λέει «Κύριε, άνθρωπον ουκ έχω, ίνα όταν ταραχθή το ύδωρ, βάλη με εις την κολυμβήθραν», δεν έχω κάποιον άνθρωπο ώστε μόλις ταραχθεί το ύδωρ να μου δώσει μια σπρωξιά και να μπω εγώ στο νερό πρώτος. Ενώ δε εγώ πλησιάζω «άλλος προ εμού καταβαίνει», κάποιος άλλος με προλαβαίνει. Ο Κύριος δεν του λέει τίποτε άλλο παρά μόνον «έγειρε, άρον τον κράββατόν σου και περιπάτει». Και μ αυτόν τον τρόπο, με έναν απλούστατο, εντελώς διαφορετικό απ όλο αυτό το σκηνικό τρόπο, ο Κύριος του δίνει την υγεία του, τον σηκώνει από την κλίνη της οδύνης και της δοκιμασίας. Και όχι μόνον αυτό, του δίνει και τη δύναμη να σηκώσει και το κρεβάτι του και να πάει στην ευχή του Θεού. Χωρίς καμία κίνηση! Με έναν μόνο λόγο! Ύστερα από τριάντα οκτώ χρόνια! Ύστερα από μία ολόκληρη ζωή! Συνήθως μένουμε στο δεύτερο μέρος, στον εντυπωσιασμό του θαύματος, και ομολογούμε τη δύναμη του Θεού, τη δυνατότητά Του να υπερβαίνει και τις θαυματουργικές δυνάμεις με αιφνιδιασμούς μειζόνων ενεργειών, που σοφά θεραπεύουν μαζί με το σώμα και την ψυχή. Αν όμως αφήσουμε τη σκέψη μας στην περιγραφή της εισαγωγής της περικοπής, τα εσωτερικά μας αισθήματα είναι πολύ διαφορετικά. Η εικόνα είναι φοβερή. Το θέαμα αποκρουστικό. Τα ερωτήματα αδυσώπητα. Ο άγγελος απροειδοποίητα, «κατά καιρόν», ταράσσει το νερό και μόνον «ο πρώτος» βρίσκει ίαση. Εδώ τελειώνει το θαύμα, εδώ εξαντλείται και το έλεος του Θεού. Εδώ αρχίζει το δράμα της σκέψης και της λογικής. Πόνος τεράστιος, αδικία ανεξήγητη, ερωτήματα αναπάντητα. Το έλεος του Θεού ελάχιστο, μόνο για τον ένα, για τον πρώτο. Πώς να συμβαδίσει αυτό με τη λογική μας; Πώς να ερμηνεύσει την αγάπη του Θεού; τη δικαιοσύνη, την ταπείνωσή Του; Πώς να πείσει για την παρουσία Του; Μάλλον προκαλεί με την απουσία Του. Πώς είναι δυνατόν να πιστεύσει κανείς ότι με αυτόν τον τρόπο ο Θεός επιλέγει να δείξει τη θεότητά Του και να θεραπεύσει; Γιατί θα έπρεπε ας φανταστούμε το θέαμα- να κατεβεί ο άγγελος, να ταράξει το νερό σε άγνωστη στιγμή, ώστε δίχως καμία προετοιμασία, ξαφνικά αυτοί 6

οι δύστυχοι άνθρωποι, τυφλοί, χωλοί, άρρωστοι και ανάπηροι, να σέρνονται, να ανταγωνίζονται μάλιστα ποιος θα μπει πρώτος για να θεραπευτεί; Μόνο για έναν υπήρχε το έλεος του Θεού; όχι για τον δεύτερο; Και με ποιο κριτήριο αυτό προσφέρεται; τη φυσική ετοιμότητα και επιδεξιότητα των αναπήρων και όχι την αρετή; την επιτυχία στην ανταγωνιστικότητα και όχι την ταπείνωση και τον πνευματικό αγώνα; Γιατί στον πρώτο και όχι στον καλύτερο; όλο αυτό δεν καταδεικνύει λίγη αγάπη και καθόλου δικαιοσύνη; Εκτός τούτων, ποιός άγγελος του Θεού θα μπορούσε να προκαλέσει αυτήν την ταραχή, να αντικρίσει αυτό το φαινόμενο και στη συνέχεια να επιστέψει αναπαυμένος ότι εξεπλήρωσε το θέλημα του Θεού; Τελικά, τί έχει μεγαλύτερη σημασία; Η χαρά της θεραπείας του ενός ή το δράμα της τραγωδίας των πολλών; Και πώς ο ένας που θεραπεύθηκε, αν μάλιστα επιβραβεύεται για την πίστη του ή την αρετή του, είναι δυνατόν να χαρεί τη θεραπεία του, όταν οι υπόλοιποι συνάνθρωποί του οι συμπάσχοντες ως τώρα μαζί του, όχι μόνο δεν λυτρώνονται, αλλά αντικρίζουν την παράξενη αυτήν εύνοια του Θεού να σκεπάζει τον έναν μόνο και μάλιστα όχι τον πιο καλό ή τον πιο ασθενή αλλά τον πιο «τυχερό»; Δεν προκαλεί αυτό; Είναι δυνατόν όλα αυτά να γίνονται κάτω από το βλέμμα του Θεού και σύμφωνα με το θέλημά Του; Είναι πολύ ανθρώπινη η ζήλεια, όταν θεραπεύεται ο γείτονάς σου και πνίγεσαι από την αίσθηση ότι έχασες εσύ την ευκαιρία. Δεν ξέρω αν αυτή η ζήλεια είναι αμαρτία που κολάζει, σίγουρα όμως είναι μαρτύριο που αφόρητα βασανίζει. Γιατί το επιτρέπει τόσο προκλητικά ο Θεός; Ο παράλυτος ομολογεί ότι «άνθρωπον ούκ έχω». Τριάντα οκτώ χρόνια παράλυτος ζει με μια ελπίδα να μπει πρώτος στη δεξαμενή μετά την ταραχή του ύδατος, για να θεραπευθεί. Πώς όμως συμβαδίζει η αγάπη του Θεού με την τόσο μακρά διάρκεια της αναπηρίας του παραλύτου; Γιατί να ζήσει ως ανάπηρος τα νειάτα του και να είναι υγιής στα γηρατειά του; Γιατί έπρεπε τριάντα οκτώ ολόκληρα χρόνια να περιμένει αυτός ο άνθρωπος τη θεραπεία του, μάλιστα ύστερα από συνεχείς απογοητεύσεις αναρίθμητων αποτυχιών; Γιατί έπρεπε η μόνη παρηγοριά αυτού του δύστυχου ανθρώπου να είναι η συνύπαρξή του με άλλους ομοιοπαθείς; Η αίσθηση ότι τελικά δεν είναι ο μόνος που υποφέρει ή ο μόνος που αποτυγχάνει κάθε φορά να θεραπευτεί; Γιατί ο Θεός 7

επιτρέπει τόσο πόνο και μάλιστα τόσο άδικα και άνισα κατανεμημένο; Και ενώ τελικά φαίνεται ότι κάνει ένα θαύμα που αναντίρρητα είναι θαύμα-, στην ουσία η όλη ατμόσφαιρα δημιουργεί μια αίσθηση απουσίας, όχι τόσο ανθρώπου αυτή μπορεί να κατανοηθεί όσο απουσίας του Θεού; Αυτή με κανέναν τρόπο δεν δικαιολογείται. Φαίνεται η δύναμή Του, αλλά δεν διακρίνεται η αγάπη Του. Πώς αυτός ο Θεός συνυπάρχει με τον Θεό του υπόλοιπου Ευαγγελίου; Μήπως, όμως, κάτι υπάρχει που όχι μόνο ξεφεύγει από τον φακό της λογικής αλλά ενδεχομένως, όταν αυτή απομονώνεται, να την αποπροσανατολίζει και να την παραπλανά; Αν ανοίξουμε το Ψαλτήρι, αν φυλλομετρήσουμε και μερικά πατερικά βιβλία, θα δούμε πόσο αυτή η αίσθηση της φαινομενικής απουσίας του Θεού πολλές φορές εκφράζεται από τα χείλη και του Δαυΐδ και των αγίων. Λέει κάπου ο Δαυΐδ «ίνα τι, Κύριε, απέστης μακρόθεν» - γιατί κάθεσαι από μακρυά; «υπεροράς εν ευκαιρίαις εν θλίψεσι;» - γιατί με περιφρονείς εκεί που πρέπει να έλθεις δίπλα μου, στις θλίψεις και στις ανάγκες μου; (Ψαλμ. θ 22). Νοιώθω ξεχασμένος, νοιώθω εγκαταλελειμμένος. Μιλάω και δεν έρχεσαι, σε φωνάζω και δεν με ακούς, σε προσδοκώ και μένεις μακρυά. Απών ο Θεός από τη ζωή μου, τη στιγμή που Τον ζητώ, τη στιγμή που Τον έχω ανάγκη. «Χριστός καθεύδει», όπως λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος (Επιστολή Π Ευδοξίω Ρήτορι). Δεν είναι απών ο Θεός από τον κόσμο της ταραχής, των διενέξεων, των πολέμων, των αδικιών, των ασθενειών, των αμαρτιών, των παθών; Δεν είναι απών ο Θεός ακόμη και από το πάθος του Κυρίου, από τη σταύρωση και από την Ταφή Του; Ο Ίδιος ο Χριστός δεν είπε: «Θεέ μου, Θεέ μου, ίνα τί με εγκατέλιπες; (Ματθ. κζ 46). Πώς όμως γίνεται ο πανταχού και πάντοτε Παρών να είναι απών; Άραγε ο Θεός είναι πράγματι απών; Τόσο απών; Ή μήπως κάτι άλλο συμβαίνει; Μήπως πίσω από το λογικό σκάνδαλο κρύβεται μία λεπτή πνευματική λογική που συνδυάζει την αγάπη Του με την πτώση μας, τη δύναμή Του, με την ασθένειά μας, τη θεότητά Του με τη λογική αδυναμία μας, τη σοφία Του με την ανικανότητά μας να κατανοήσουμε το μυστήριό Του; Τί σημαίνει ότι το κήρυγμα του σταυρωμένου Θεού είναι «Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον Έλλησι δε μωρία, αυτοίς δε τοις κλητοίς Ιουδαίοις τε και Έλλησι Θεού δύναμις και Θεού σοφία» (Α Κορ. α 23, 24); Μήπως η 8

ταπεινή αποδοχή του πεπτωκότος κόσμου κρύβει όχι μόνο σοφία αλλά και θεϊκή δύναμη; Σίγουρα ο Θεός δεν μπορεί να συνυπάρχει με τον θάνατο που καθημερινά διαπιστώνουμε, την κατάρρευση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας που βλέπουμε, το ξέσχισμα της λογικής που περιγράψαμε. Ούτε η αγάπη Του το αντέχει ούτε η καθαρότητά Του το δικαιολογεί. Ο Θεός είναι ζωή και μόνο. Και όταν δηλώνει την εξουσία του ο θάνατος, ο Θεός είναι Ανάσταση. Όλα όσα αναφέραμε προηγουμένως είναι σωστά ως ερωτήματα που περιγράφουν τον κόσμο όπου κυριαρχεί ο θάνατος και η πτώση. Το μεγάλο ερώτημα είναι: πώς ο Θεός που εποίησε τα πάντα «καλά λίαν» αποδέχτηκε την κυριαρχία της πτώσεως και του «κοσμοκράτορος του αιώνος τούτου» στον δικό Του κόσμο; Σε τελική ανάλυση, πώς εξηγείται ο θάνατος του Κυρίου και η ολόσωμη ταφή Του; Φως σε όλα αυτά δίνει τα γεγονός της Αναστάσεως του Χριστού και μόνο. Αν προσέξουμε στις ευαγγελικές περικοπές που περιγράφουν την παρουσία του Θεού, θα διαπιστώσουμε ότι οι ευαγγελιστές αντί να χρησιμοποιούν τη λέξη ήλθεν ο Κύριος σαν να ήταν κάπου και ήλθε -. Προτιμούν την έκφραση εμφανίζει ή φανερώνει ο Χριστός τον εαυτό Του. Αυτό σημαίνει ότι το ερώτημα δεν είναι ο Χριστός, ο Θεός, είναι παρών, αλλά πότε Αυτός μας εμφανίζεται και πότε και πώς εμείς Τον βλέπουμε και ο καθένας μας Τον αισθάνεται. Αν ήμασταν εμείς στην κολυμβήθρα και βλέπαμε τον άλλον να θεραπεύεται, θα λέγαμε ότι αυτό αποτελεί φανέρωση του Θεού; Ή θα το ομολογούσαμε μόνον αν θεραπευόμασταν εμείς οι ίδιοι; Αν δούμε το θαύμα στον διπλανό μας, αυτό δεν είναι φανέρωση του Θεού; Μόνον αν συμβεί στον εαυτό μας είναι; Μόνον αν εμφανιστεί στον χρόνο με τον τρόπο και τις προϋποθέσεις τις δικές μας είναι πειστική η παρουσία Του; Γιατί η ικανοποίηση της δικής μας επιθυμίας και όχι το γεγονός να είναι καθοριστικό της θεϊκής φανερώσεως; Τί αξίζει περισσότερο; Το έλασσον που είναι η θεραπεία μας ή το μείζον που είναι η φανέρωση του Θεού και στους διπλανούς μας; Μήπως ο εγωισμός μας με κάποιον τρόπο αποτελεί την κύρια αιτία της παραμορφώσεως της ουσίας και της βαθύτερης αλήθειας των γεγονότων; 9

Ο Θεός δεν είναι απών που έρχεται αλλά είναι παρών που κρύβεται. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το ρήμα που συνήθως οι ευαγγελιστές και οι πατέρες μας αγαπούν να χρησιμοποιούν είναι ότι εμφανίζεται, βγαίνει από το κρύψιμό Του κα μας φανερώνεται. Και μας φανερώνεται στους ανθρώπους που μπορούν να βλέπουν. Πρέπει να υπάρξει μία συνεργασία της στιγμής του Θεού για την ψυχή μας και της καθαρότητος των οφθαλμών μας, για να αναγνωρίζουμε τον εμφανιζόμενο Θεό. Το ευαγγελικό ανάγνωσμα δεν μιλάει για έναν μόνο παράλυτο, αλλά φανερά μεν μιλάει για τη στιγμή του ενός παραλύτου, διακριτικά δε υπαινίσσεται τη στιγμή όλων των παραλύτων αυτού του κόσμου, και φυσικά και τη δική μας. Υπάρχει ένα κυνηγητό του ανθρώπου με τον Θεό. Ο αληθινός Θεός δεν είναι αυτός που ξοδεύεται, αυτός ο οποίος εξευτελίζεται με πρόχειρες φανερώσεις κατά το θέλημα του ανθρώπου, αλλά είναι αυτός που κρύβεται στις ταπεινές γωνιές και στις μυστικές στροφές της πορείας αυτής της ζωής. Ο Θεός πράγματι υπάρχει. Σε εμάς απομένουν δυό πράγματα: το ένα είναι να κάνουμε την υπομονή του χρόνου και το δεύτερο είναι να κάνουμε τον αγώνα της καθαρότητος των οφθαλμών μας. Τότε σαν τον παράλυτο θα έρθει η ώρα μας. Μπορεί να είναι ύστερα από τριάντα οκτώ χρόνια, μπορεί να είναι αύριο, μπορεί να είναι πέντε λεπτά πριν σφραγίσουμε τα μάτια μας σε αυτόν τον κόσμο, αλλά υπάρχει πάντοτε η στιγμή του Θεού για όλους. Και τότε η μακρόχρονη αναπηρία που συνοδεύεται από θαυματουργική θεραπεία αποτελεί μεγαλύτερη ευλογία από την υγεία που στερείται εμπειρίας θεϊκής παρουσίας. Η φανέρωση του Θεού πάντα το ζούσε αυτό η Εκκλησία, δεν το έλεγε σαν μία διπλωματική υπεκφυγή -, η φανέρωση του Θεού στη ζωή μας είναι μυστική και πνευματική. Ο κόσμος που ζούμε είναι κόσμος πτώσεως, σύμφυτος με το θάνατο. Κι αν δεν πεθάνουμε σήμερα, θα πεθάνουμε αύριο. Κι αν σήμερα μας αναστήσει ο Χριστός, όπως τον Λάζαρο, ύστερα από λίγο καιρό θα φύγουμε απ αυτόν τον κόσμο. Κι αν δεν φύγουμε με αρρώστια ή αυτοκινητιστικό δυστύχημα, θα φύγουμε με άλλον τρόπο. Κάπως θα φύγουμε. Η παρουσία του Θεού είναι παρουσία για να δώσει στον καθένα μας την αίσθηση της σωτηρίας όχι της υγείας, της δυνάμεως ή της ατέλειωτης ζωής σ αυτόν τον κόσμο, αλλά τον πόθο της αθανασίας, την προσδοκία της αιωνιότητος. Να δώσει τη γλύκα ότι κι 10

αν πονάμε, κι αν δοκιμαζόμαστε, κι αν αδικούμαστε, κι αν στερούμαστε ίσως την αμεσότητα της θεϊκής παρουσίας, όπως την αξιώνει η λογική και την απαιτούν οι φυσικές ανάγκες, μπορεί να ζούμε με ζεστασιά, την αίσθηση και την εμπειρία της πνευματικής Του παρουσίας στη ζωή μας. Τί ζυγίζουν οι δυσκολίες και οι δοκιμασίες, όταν ζούμε τον Χριστό μέσα μας, όταν έχουμε τον Θεό κοντά μας, όταν νοιώθουμε ότι βρισκόμαστε στη δική Του αγκαλιά! Όταν ο Κύριος ζούσε την εμπειρία της απόλυτης εγκατάλειψης στον σταυρό, εκεί ήταν η κατ εξοχήν στιγμή της θεϊκής παρουσίας ήταν αδύνατο να απουσιάζει ο Θεός τη στιγμή που επιτελείτο το έργο της θείας οικονομίας! Έτσι και μ εμάς η παρουσία του Θεού είναι απόλυτη και τέλεια στις δοκιμασίες και τους πειρασμούς μας, όταν η αίσθηση της εγκατάλειψής Του είναι εντονότερη. Είναι αδύνατο να απουσιάζει ο Θεός από τη σωτηρία μας! Τελικά, κόσμος δεν είναι αυτός που φαίνεται αλλά ένας άλλος που υπάρχει και που πρέπει εμείς να τον διακρίνουμε, και τότε θα δοξάσουμε τον Θεό για τις πλούσιες ευλογίες που μας δίνει, για τη δυνατότητα όχι τόσο να αποκτήσουμε την υγεία μας αυτήν κάποτε θα τη χάσουμε ούτε πάλι να γλυτώσουμε από μία απειλή της ζωής μας και για αυτήν θα έρθει το τέλος -, αλλά κυρίως να απολαύσουμε τη σωτηρία μας, τη δυνατότητα δηλαδή να γίνουμε κι εμείς μέτοχοι και μέλη της βασιλείας του Θεού αιωνίως και να αντικρίζουμε «πρόσωπον προς πρόσωπον» τον Θεό και Σωτήρα μας. Η περιγραφή του θαύματος του παραλύτου της Βηθεσδά έχει και μερικές άλλου είδους λεπτομέρειες. Το μεγαλείο του θαύματος εδώ έγκειται στο ότι το έργο Του ο Θεός δεν το κάνει με έναν άγγελο, αλλά το κάνει ο Ίδιος δια του Θεανθρώπου Ιησού. Αυτός θεραπεύει τον παραλυτικό. Αυτός τον πλησιάζει και στο θαύμα Του δεν χρειάζεται η τεταμένη προσοχή να παρατηρήσει κανείς τα σημάδια της αγγελικής καθόδου και της ταραχής του ύδατος, προκειμένου να μπορέσει να προλάβει. Στην περίπτωσή μας, η προσοχή είναι του Χριστού: «τούτον ιδών ο Ιησούς», τον είδε ο Κύριος πριν καλά καλά εκείνος Τον καταλάβει. Μάλιστα, όταν ο παράλυτος πήγε μετά τη θεραπεία του στον Ναό κι εκεί τον προκαλούσαν οι σκληρόκαρδοι Ιουδαίοι, εκείνος ομολογούσε ότι «ούκ ήδει τις εστίν» (στ. 13), δεν ήξερε ποιός ήταν αυτός ο οποίος τον έκανε καλά. Τότε, λέει ο Ευαγγελιστής, 11

παρουσιάστηκε ο Κύριος, τον πλησίασε και του φανερώθηκε. Και ο άνθρωπος αυτός επανήλθε στους Ιουδαίους και ομολόγησε ότι «Ιησούς εστίν ο ποιήσας αυτόν υγιή» (στ. 15) Υπάρχει και ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο. Ο παράλυτος δεν χρειάστηκε άνθρωπο να τον σπρώξει, δεν χρειάστηκε να συρθεί, αλλά ο Κύριος τον θεραπεύει με έναν λόγο, μια απλή ερώτηση, που έχει προφανή απάντηση. Τον ρωτά αν θέλει να γίνει καλά. Και αυτός τί παράξενο! δεν Του λέει «θέλω», αλλά κάνοντας μια σειρά λαθών αποκρίνεται: «Κύριε, άνθρωπον ούκ έχω». Πήγαινε δηλαδή για να θεραπευτεί, έχοντας απογοητευτεί από τον άγγελο, προφανώς μη έχοντας καμία ελπίδα θεραπείας από τον Θεό. Η μόνη του ελπίδα ήταν να βρει έναν άνθρωπο για να τον σπρώξει, «ίνα όταν ταραχθή το ύδωρ, βάλη με εις την κολυμβήθραν» (στ. 7) Το πρώτο του λάθος ήταν ότι δεν απάντησε όπως ένοιωθε, «ναι, Κύριε, θέλω», αλλά έδωσε εξηγήσεις. Το δεύτερο λάθος ήταν ότι πήγαινε στον τόπο της θεραπείας και προσδοκούσε θαύμα χωρίς να προσδοκά τον Θεό. Την θεραπεία δεν την ήθελε προφανώς από τον Θεό, ίσως δεν την πίστευε. Το τρίτο ήταν ότι έδειξε και μια φιλαυτία, «ενώ δε έρχομαι εγώ, άλλος προ εμού καταβαίνει» (στ. 7), ενώ εγώ πλησιάζω δυστυχώς με προλαβαίνει κάποιος άλλος και εκείνος θεραπεύεται. Ίσως είναι μια δικαιολογημένη φιλαυτία, μια φυσική φιλαυτία, είναι πάντως φιλαυτία και όχι ανωτερότητα. Θέλω εγώ να γίνω καλά, ο εαυτός μου με ενδιαφέρει. Και δυστυχώς με προλαβαίνουν οι άλλοι και γίνονται αυτοί καλά και όχι εγώ. Έτσι μεταφράζεται αυτό που είπε. Θα περίμενε κανείς να τον επιπλήξει κάπως ο Χριστός για όλα αυτά, αλλά δεν το κάνει. Και δεν κάνει ούτε ένα σχόλιο, ούτε προσπαθεί να τον αφυπνίσει. Απλά, τον προτρέπει να σηκωθεί, να πάρει το κρεβάτι του και να περπατήσει. Και τον αφήνει και φεύγει. Ο Κύριος θεραπεύει χωρίς να αφήσει ίχνη της ταυτότητός Του, χωρίς να ταράξει με το πομπώδες όνομά Του. Γι αυτό και παρέμεινε άγνωστος στον ευεργετημένο παράλυτο. Δεν τον τάραξε με τον λόγο και τη νουθεσία Του. Δεν τον αναστάτωσε με την προτροπή της αλλαγής της ζωή του. Αλλά και κάτι ακόμη δεν του κάνει μισή τη θεραπεία, ώστε το υπόλοιπο μισό να διαμαρτύρεται και να του δημιουργεί ανειρήνευτη 12

κατάσταση. Δεν του θεραπεύει μόνο το σώμα, αλλά μετά από λίγο τον βρίσκει στον Ναό και του κάνει και τη θεραπεία της ψυχής. «Μηκέτι αμάρτανε», από εδώ και πέρα μην αμαρτάνεις, «ίνα μη χείρόν σοι τι γένηται» ( στ. 14), για να μη σου συμβεί τίποτε χειρότερο, εξυπονοών ότι η πηγή της παραλυσίας και του δράματός του ήταν η κατάσταση της αμαρτίας του. Ο Κύριος δεν βιάζεται να τα κάνει όλα μαζί και στον ίδιο τόπο, αλλά του θεραπεύει πρώτα το σώμα, μετά του θεραπεύει την ψυχή στην αρχή στον τόπο του δράματός του, και έπειτα στον τόπο της λατρείας, στον Ναό. Το Ευαγγέλιο αυτό δεν αποτελεί μια υπόμνηση ενός θαύματος μόνο, αλλά αποτελεί μια αφορμή αφύπνισης για όλους μας. Όλοι βρισκόμαστε παράλυτοι με πνευματική τύφλωση, με αναπηρία, με χωλότητα, με ξηρότητα, με αδυναμία στα πόδια, με ανεπάρκεια στα χέρια, ξεγελασμένοι από τον ορθολογισμό μας, γύρω από μια κολυμβήθρα, την κολυμβήθρα των δακρύων και των χαμένων ελπίδων αυτής της ζωής. Η Εκκλησία προσπαθεί να επαναπροσανατολίσει την καρδιά μας από τη νοοτροπία των σταγόνων του θεϊκού ελέους της Παλαιάς Διαθήκης προς τον ωκεανό της αγάπης του Θεανθρώπου. Όταν διαψεύδεται η επιστήμη. «Η χάρις του Θεού όπου θέλει πνεί» Νεαρό ζευγάρι, άνθρωποι πραγματικά δοσμένοι στην Εκκλησία, αγνά αφιερωμένοι, με απλότητα αφήνουν τη ζωή τους στα χέρια του Θεού. Και αυτός τους ευλογεί με τα δυό Του χέρια. Πέφτουν στον δρόμο του π. Πορφυρίου, του γνωστού αυτού σύγχρονου και φωτισμένου αγίου, που αγκαλιάζει τη ζωή τους σε κάθε λεπτομέρειά της. Αυτός αποτελεί την ασπίδα τους από κάθε κίνδυνο, την προστασία τους από κάθε απειλή. Η προσευχή του εξομαλύνει κάθε εμπόδιο. Ήσυχα, ευχάριστα και αμέριμνα κυλούν οι μέρες. Ο Θεός τους χαρίζει και πέντε χαριτωμένα παιδάκια δύο κοριτσάκια και τρία αγόρια. Το μεγαλύτερο η Εύα. Ένα ταλαντούχο, σοφό πλάσμα με σύνεση ενηλίκου. Στο πρόσωπό της είναι χαραγμένη η πρόωρη ωριμότητα. Φυσιογνωμία ουράνια. Στους τρόπους γεμάτη γλύκα. Αγαπητή σε όλους. Μαγνητίζει και ταυτόχρονα δημιουργεί την αίσθηση μιας υποχρέωσης για σεβασμό και απόσταση. Γίνεται δώδεκα χρόνων. Ένας πραγματικός άγγελος. «Τοις αγαπώσι τον Θεόν πάντα συνεργεί εις 13

αγαθόν». Έτσι νομίζουν ενδόμυχα οι γονείς και πολύ αυθόρμητα Τον δοξάζουν. Τί ευλογία, Θεέ μου! Ξαφνικά, μια μέρα, καθώς η Εύα αμέριμνη διασχίζει τον κεντρικό δρόμο έξω από το γραφείο του πατέρα της, ένα αυτοκίνητο, που ξεφεύγει από τον έλεγχο του οδηγού, φέρνει τα πάνω κάτω στην αδιατάρακτη ως τώρα πορεία της οικογένειας, στέλνει το παιδί στο νοσοκομείο και από κει στον κόσμο «ένθα ούκ έστι πόνος, ού λύπη, ού στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος». Η Εύα, χωρίς κανείς να καταλάβει το πώς και το γιατί, βρίσκεται μέσα σε ελάχιστες στιγμές στον Παράδεισο του Θεού, βυθίζοντας τους ανυποψίαστους γονείς της στην κόλαση του πόνου και του επώδυνου αιφνιδιασμού. Σαν να χάνεται ο Θεός από μπροστά τους. Όταν όλα έρχονται βολικά, τότε είναι καλός, όταν όμως τα πάντα ανατρέπονται αδυσώπητα και αιφνιδιαστικά, τότε επιβεβαιώνεται όχι η απουσία αλλά η ανυπαρξία Του. Ο π. Πορφύριος με πολλή συμπάθεια μετέχει στον πόνο τους, αλλά επιμένει διακριτικά στην τεράστια αγάπη του Θεού, την οποία εκφράζει ο ίδιος με τόση καλωσύνη, πίστη και αγάπη, που εξαφανίζει κάθε αμφιβολία για το λάθος της δικής του αίσθησης. Η ζωή πλέον γίνεται ανηφόρα. Αντί να εμπνεόμαστε από έναν επίγειο άγγελο, που δεν χορταίνουμε να τον ψηλαφούμε με τις αισθήσεις μας, τώρα το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τον ανιχνεύουμε με την τραυματισμένη πίστη και την πονεμένη προσευχή μας. Ο χρόνος κυλάει. Τα υπόλοιπα παιδιά μεγαλώνουν και με την πρόοδο και τα χαρίσματά τους γεμίζουν τη ζωή της μητέρας με πονεμένη ευτυχία και του πατέρα με την ταπείνωση της αποδοχής του θεϊκού θελήματος. Στήριγμά τους το δεύτερο κορίτσι η Δέσποινα. Ένα εντελώς διαφορετικό πλάσμα από την Εύα. Πειραχτήρι, γεμάτη ζωντάνια, όλη την ώρα τρέχει, πάντα χαμογελάει. Ό,τι ακτινοβολεί έχει σχέση με χαρά, με ελπίδα, με ευτυχία, με τη λαμπρότητα της ανέμελης αθωότητος. Την αντικρίζεις και εισπράττεις την αίσθηση ότι αποτελεί εικόνα των «κληρονόμων της γης», αντανάκλαση των πολιτών της βασιλείας του Θεού. Αυτού του είδους τα πλάσματα θαρρείς πώς δεν έχουν καμία σχέση με την αμαρτία, την αρρώστια, τον θάνατο. Όταν έρχεσαι σε σχέση μαζί τους, ξεχνάς κάθε τι αρνητικό, κάθε κίνδυνο, κάθε τι σκοτεινό. Ηρεμείς και ησυχάζεις απόλυτα. Εκτός αν είσαι μάνα που σου φυγε μια Εύα από την αγκαλιά χωρίς να το καταλάβεις, που ξέφυγε ένας άγγελος από τον 14

ορίζοντά σου δίχως να μπορείς να το συνειδητοποιήσεις, που, επειδή κάποτε πίστευες λάθος, τώρα πρέπει να απιστείς σωστά. Τότε, και μέσα στην ευτυχία σου, διακρίνεις την απειλή της αδυσώπητης εικόνας της βασιλείας του Θεού, τη Βυζαντινή αυστηρότητα της μορφής ενός Θεού που δεν χαζογελάει κοσμικά, αλλά στερεώνει το βλέμμα Του επάνω σε κάθε άνθρωπο και τον κόσμο όλον πειστικά. Η οικογένεια ολόκληρη, μια ανοιξιάτικη μέρα, βρίσκεται σε ένα μοναστηράκι της Ηπείρου. Κοντά στα σύνορα. Ένας φίλος τους γίνεται μοναχός. Είναι και αυτός λίγο παιχνιδιάρης. Φίλος των παιδιών. Απλός και εγκάρδιος άνθρωπος. Η όλη του παρουσία, παρά την τραχύτητα της μοναχικής του εικόνας, παρά την σκληρότητα της απότομης εμφανισιακής του αλλαγής, παρά την ένταση των απόλυτων μοναχικών του υποσχέσεων, που αυθεντικά ο άνθρωπος έδωσε, ταιριάζει πολύ με την εικόνα ενός χαρούμενου μεγάλου παιδιού. Παίζει με τα παιδάκια. Τον χαίρονται και αυτά. η Δέσποινα τρελαίνεται. Η όλη ατμόσφαιρα έχει μια μεγάλη χαρά και σίγουρα μεγαλύτερη χάρι. Είναι όλα τόσο μεγάλα, τόσο όμορφα, τόσο του Θεού, που τίποτε δεν μπορεί να μολύνει αυτήν τη χαρά. Αποκλείεται! Να όμως που δεν αποκλείεται. Σε τέσσερις μέρες από την κουρά, εγώ στην Αθήνα, παίρνω ένα απίστευτο τηλεφώνημα από έναν κοινό μας φίλο οδοντογιατρό. -Κρατήσου πάτερ, μου λέει, δεν πιστεύεις τί θα ακούσεις. -Τί συμβαίνει; Για λέγε, απαντώ. -Η Δέσποινα είχε ένα πόνο εδώ και λίγες μέρες σε έναν τραπεζίτη πίσω δεξιά. Συνήθης κατάσταση, που είπαμε να τη διερευνήσουμε μετά την επιστροφή τους από την Ήπειρο. Έβγαλα ακτινογραφία και είμαι σχεδόν σίγουρος ότι τελικά έχει οστεοσάρκωμα στην κάτω γνάθο. Δεν μπορώ να το πιστέψω. Κάνω ό,τι μπορώ να διαψεύσω την αρχική μου διάγνωση και διαρκώς αυτή επιβεβαιώνεται. Εγώ εγνώριζα τι σημαίνει αυτό εξαγωγή της κάτω γνάθου, αντικατάσταση με μία πλευρά ή κάποιο οστό της λεκάνης, επιθετικές θεραπείες, ποιότητα ζωής τραγικά αποκαρδιωτική και ποσοστό 15

πενταετούς επιβίωσης κάτω του 10%. Καλύτερα να τελειώσεις παρά να ζεις έτσι! Μη μπορώντας να συμφιλιωθώ με μια τέτοια εξέλιξη ο Θεός τον οποίο κι εγώ πίστευα δεν επέτρεπε τέτοια πράγματα ρωτώ δειλά τον φίλο οδοντογιατρό. -Μήπως έχεις κάνει κανένα λάθος; Μήπως πρέπει να επαναλάβεις κάποιες εξετάσεις; Είναι δυνατόν ένας συνήθης πονόδοντος να οφείλεται σε οστεοσάρκωμα; -Το οστεοσάρκωμα της κάτω γνάθου δυστυχώς έχουν σαφή και εύκολη διάγνωση αλλά πολύ άσχημη πρόγνωση, μου απαντά. Σε πήρα μήπως μπορείς κάπως να βοηθήσεις να φύγουν αμέσως για την Αμερική. Δεν πρέπει να χάσουμε ούτε λεπτό. Δεν είχε περάσει και πολύς καιρός που βρισκόμενος στην Αμερική είχα συναντήσει ένα τέτοιο περιστατικό με Ελληνόπουλο και τους είχα εξυπηρετήσει στις μεταφράσεις και συνεννοήσεις τους. Κάθε φορά που επρόκειτο να συναντήσω το παιδάκι ένα ξανθούλικο αγοράκι επτά χρόνων σφιγγόταν η καρδιά μου από το φοβερό θέαμα. Χιλιάδες ερωτήματα σφυροκοπούσαν το κεφάλι μου, εκατοντάδες συναισθήματα μπερδεύονταν στην καρδιά μου, ένοιωθα να ζαλίζομαι και να ζορίζομαι όσο ποτέ άλλοτε στη ζωή μου. το παιδάκι αυτό τελικά δεν τα κατάφερε. Πέρασε ένα πολύμηνο βασανιστικό διάστημα δήθεν ζωής, το αντίκρισμά του μαχαίρωνε αιματηρά τους δύστυχους γονείς του και απέδειξε ότι ούτε και η καλύτερη παγκοσμίως επιστήμη μπορούσε να του συμπαρασταθεί. Το σενάριο επαναλαμβανόταν για μια ακόμη φορά. Θα πήγαιναν με ελπίδες στην Αμερική, στο καλύτερο κέντρο, με τους καταπληκτικότερους ίσως γιατρούς του κόσμου, και θα επέστρεφαν πίσω στην Ελλάδα με πιθανότητες. Θα έφευγαν με άρρωστο αλλά φυσιολογικό στην εικόνα του παιδί και θα επέστρεφαν με κάτι που δεν βλέπεται και κάτι που δεν αντέχεται. Και αυτό στην καλύτερη περίπτωση Ο πατέρας, ο ηρωικός αυτός άνθρωπος, έμαθε όλη την αλήθεια. Η μητέρα όχι και πολλά πράγματα. Πήγαν αμέσως στον παππούλη, όπως τον ονόμαζαν, τον π. Πορφύριο, για ευλογία. Κι εκείνος, συμπονετικός 16

άνθρωπος, εκφράζει μεγάλη αγωνία και έντονη ανησυχία. Το μόνο παραθυράκι που επέτρεπε να χυθεί λίγο φως ελπίδας για την διαίσθησή του είναι ότι τους συνέστησε να φύγουν αμέσως. Φαίνεται πως μέσα στην καρδιά του, μαζί με την τεράστια αγωνία της αγάπης, υπήρχε και κάποια μικρή σπίθα ελπίδας. Αυτή έβγαινε σαν υπόδειξη άμεσης μετάβασης στο εξωτερικό. Σε μία εβδομάδα οι δύο γονείς παίρνουν το παιδί και φεύγουν για την Αμερική. Κάπου στο Ohio. Τι φοβερό αυτό το ταξίδι! Ανάμεικτη η αγωνία με την προσδοκία, η απόγνωση με την ελπίδα. Ο φόβος πώς και το πολύ που κάνεις μπορεί να αποδειχθεί εντελώς ανίκανο να βοηθήσει μοιάζει με μαχαίρι που κουνιέται ρυθμικά στην πληγή και κάνει την ψυχή να πονάει πιο πολύ από το σώμα. Παρηγορητικός συνοδός τους η ευχή του π. Πορφυρίου. Και η διαφαινόμενη αχνή ελπίδα του Όλα γίνονται με εκπληκτική ταχύτητα. Σε τρείς μέρες μετά την άφιξή τους ορίζεται το χειρουργείο. Επαναλήφθηκαν οι εξετάσεις, επιβεβαιώθηκε η πάθηση και οι γιατροί τα είπαν όλα με το όνομά τους. Έτσι επιβάλλει εκεί ο νόμος και καθορίζει η νοοτροπία. Ημέρα της εγχειρήσεως. Ώρα 4:10 το απόγευμα στην Ελλάδα. Χτυπάει το τηλέφωνό μου. Στην άλλη μεριά η φωνή της μητέρας. -Τί κάνεις, πάτερ μου; Δεν αντέχω. Την πήραν τη Δεσποινούλα προ ολίγου στο χειρουργείο. Μου είπαν ότι θα κρατήσει περίπου επτά ώρες. Κοντεύω να τρελαθώ. Χθές με πήραν και με εκπαίδευσαν πώς να την ταΐζω. Μου έδωσαν ένα μικρό βαλιτσάκι με εργαλεία, γιατί θα ανοιγοκλείνω εγώ το στόμα της μηχανικά. Μου έδειξαν και ένα άλλο παιδάκι που χειρουργήθηκε την περασμένη εβδομάδα για να εξοικειωθώ κάπως και κόντεψα να λιποθυμήσω. Δεν αντέχω, πάτερ μου, δεν αντέχω. Κάνε καμιά προσευχή. Παίρνω και τον π. Πορφύριο, αλλά δεν απαντάει στο τηλέφωνο. Μακάρι να προσεύχεται για μας. Εγώ βουβαμάρα. Τί να πώ; Κάτι πρέπει βέβαια να είπα, αλλά δεν θυμάμαι. Κάτι από αυτά τα αμήχανα λόγια που μοιάζουν με στητές άκομψες λέξεις που μπαίνουν σωστά η μία δίπλα στην άλλη, αλλά όλες μαζί δεν δίνουν ούτε υποψία δύναμης και ζωής. 17

Έκλεισα το τηλέφωνο. Ώρα Αμερικής, στο Ohio, περίπου 8:15 το πρωί. Μου ζήτησε να κάνω προσευχή. Τί προσευχή να κάνω; Αφού δεν ελπίζω, αφού δεν πιστεύω, αφού κάνει ο π. Πορφύριος; Τί να πω στον Θεό; Δεν ξέρει την ανάγκη μας; δεν βλέπει το δράμα μας; αφού δεν λύγισε ως τώρα η αγάπη Του, γιατί να το κάνει από δω κι εμπρός; Και τί να ζητιανεύω χωρίς να πιστεύω; Ντρέπομαι. Τέλος πάντων, είπα κι εγώ δυο λόγια προσευχής. Πήρα το κομποσχοινάκι μου και ζήτησα να μας ελεήσει όλους ο Θεός. Μάλλον ήταν πιο εύκολο αυτό, γιατί δεν μπερδευόμουν με σκέψεις. Αν όμως ήμουν Θεός και έβλεπα έναν τόσο ταλαίπωρο και φτωχό πνευματικά παπά να κάνει τέτοια προσευχή, θα λυπόμουν και τον ίδιο και την Εκκλησία μου που έχει τόσο μίζερους λειτουργούς στις τάξεις της. Η ώρα περνάει χωρίς να το καταλάβω. 5:20 ξαναχτυπάει το τηλέφωνο. Πάλι η μητέρα από την Αμερική. -Πάτερ μου, σε λίγο τη βγάζουν από το χειρουργείο. Τελικά, δεν ήταν τίποτε. Τη γλίτωσε με μια απλή εξαγωγή δοντιού. Μου είπαν ότι ήταν ακανθώδες κοκκίωμα και αυτό δεν είναι και τόσο κακό. Τί θα πει αυτό; Ξέρεις εσύ; Εγώ δεν γνωρίζω. Πιστεύω να μου λένε την αλήθεια. Αν μπορείς δοκίμασε να μιλήσεις με τον π. Πορφύριο, γιατί εμείς δεν τον βρίσκουμε. Αυτός θα ξέρει. Εξέφρασα με το στόμα μου τη χαρά μου, κράτησα για το μέσα μου όμως την απόλυτη αμφιβολία και έκλεισα το τηλέφωνο. Είναι απολύτως αδύνατο, σκέφτηκα. Δεν υπάρχει περίπτωση. Αμέσως παίρνω τον φίλο οδοντογιατρό από την Ελλάδα και του αναγγέλλω το συμβάν. Συζητήσαμε για λίγο, βάλαμε τη σκέψη και την καχυποψία μας, εκείνος τις εξειδικευμένες γνώσεις του, και καταλήξαμε στο συμπέρασμα: η διάγνωση του οστεοσαρκώματος είναι τόσο σαφής μάλιστα έγινε και εδώ και στην Αμερική και η διαφορά από το ακανθώδες κοκκίωμα τόσο μεγάλη και εμφανής, που μάλλον διαπίστωσαν ότι η κατάσταση είναι προχωρημένη και αποφάσισαν να μην προχωρήσουν σε ριζικές επεμβάσεις. Η ψυχολογική κατάσταση της τόσο τραυματισμένης μητέρας δεν άντεχε την αλήθεια και έτσι κάποιος της είπε το όμορφο αυτό παραμύθι για να μην καταρρεύσει. Δυστυχώς, φαίνεται ότι τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα απ ό,τι πιστεύαμε! 18

Αποφασίζουμε ο φίλος μου να πάρει τηλέφωνο τον π. Πορφύριο, μήπως εν τω μεταξύ αυτός επικοινώνησε με τον πατέρα της Δέσποινας, ο οποίος και θα είχε πιο αντικειμενική γνώση της καταστάσεως. Ο γιατρός τηλεφωνεί. Ο π. Πορφύριος σηκώνει το τηλέφωνο και απαντά. -«Διήλθομεν δια πυρός και ύδατος και εξήγαγεν ημάς εις αναψυχήν». Τελικά δεν ήταν τίποτα το σοβαρό. Της έβγαλαν ένα δοντάκι και ησύχασε κι αυτή και εμείς. Τώρα αρχίζει η δοξολογία. Τίποτε άλλο. -Τί έγινε, παππούλη; Σε πήρε ο πατέρας της Δέσποινας; -Όχι, με κανέναν δεν μίλησα. Έκανα την προσευχή μου και μόλις τώρα άνοιξα το τηλέφωνο που πήρε παρηγοριά η ψυχή μου. Η Δέσποινα είναι μια χαρά. Αν μιλήσεις μαζί τους, πές τους να μη βιαστούν να γυρίσουν, αλλά να μείνουν και καμιά εβδομάδα να δουν την Αμερική. Αντί για όγκο, βρήκαν κύστη. Αντί για ολόκληρη την κάτω γνάθο, έβγαλαν μόνον ένα δόντι. Αντί για γεύση θανάτου, όλοι απολαύσαμε μια μοναδική εμπειρία θαύματος. Ενός θαύματος που έκανε ο Θεός. Ενός θαύματος όμως που δεν θα έκανε, αν δεν ήταν ο π. Πορφύριος. Η Δέσποινα μόλις τελείωσε το Λύκειο παντρεύτηκε. Σήμερα έχει πολλά παιδιά, διακρίνεται για την ανοιχτή της καρδιά. Είναι γεμάτη ζωή και πίστη. Η ζωή της είναι ένα θαύμα. Τα έχει όλα. Το μόνο που της λείπει είναι ένα δόντι. Απλά, επειδή είναι τραπεζίτης δεν φαίνεται. Αν όμως φαινόταν, θα την έκανε πιο όμορφη. Θα έδειχνε όχι αυτό που είναι, αλλά αυτό που αντανακλά. «Η χάρις του Θεού όπου θέλει πνεί». Το μεγάλο θαύμα που δεν αντέχουμε «Όπου Θεός βούλεται νικάται φύσεως τάξις» 19

Απρίλιος του 1985. Εδώ και πέντε περίπου μήνες η μικρή Όλγα, δέκα χρόνων, με τεράτωμα στον εγκέφαλο υφίσταται μια διαδικασία ακτινοβολιών, προκειμένου να συρρικνωθεί ο μη χειρουργήσιμος όγκος, που τον τελευταίο καιρό την ταλαιπωρεί με ανυπόφορους πόνους και έντονες ζαλάδες. Οι γονείς της, δύο απλοί άνθρωποι από την Αθήνα. Οι γιατροί στην Ελλάδα από την αρχή φανέρωσαν τη δυσκολία του προβλήματος. Ελπίδα τελευταία, ο Θεός κυρίως και λίγο η Αμερική. Ένας συγγενής τους από τη Βοστώνη, μεγαλόκαρδος τους προσκαλεί. Εκεί, τους είπε, υπάρχει το καλύτερο νοσοκομείο παίδων στον κόσμο. Μαζεύουν τα αναγκαία, και αμέσως οι άνθρωποι φτάνουν στον τόπο των τελευταίων ελπίδων τους. Η ιστορία τους γεμάτη ταλαιπωρία και εσωτερική ένταση. Πώς επιτρέπει ο Θεός τέτοιες αδικίες! Σε επτά χρόνια γάμου δεν μπόρεσαν να αποκτήσουν παιδί. Άνθρωποι απλοί, χωρίς γνώση και ιδιαίτερη ζωή πίστεως. Ενώ έσβηναν οι ελπίδες τους, τους χαρίζει ο Θεός ένα κοριτσάκι. Τον δοξάζουν για το δώρο και περιστρέφουν τη ζωή τους γύρω από αυτό. Γίνεται δέκα χρόνων, είναι το μονάκριβο, και αρχίζει να εμφανίζει παράξενα συμπτώματα, έντονους πονοκεφάλους, παραμένουσα δυσφορία. Αρχίζουν οι εξετάσεις και καταλήγουν στη διάγνωση που μόλις την ακούς σου κόβονται τα πόδια, σου σπάει το κεφάλι, σου κομματιάζεται η ψυχή, σου ξεσχίζεται η καρδιά. Με αυτό το δράμα συνοδό, παρατάνε τις δουλειές τους και φτάνουν όλοι μαζί στην Αμερική, χωρίς να γνωρίζουν πότε, πώς και αν όλοι θα γυρίσουν πίσω. Τους συντροφεύει όμως και απλή, αυθεντική, δυνατή πίστη. Εδώ και ενάμιση χρόνο έπεσαν στα χέρια τους κάτι κασέτες με κηρύγματα που τους άλλαξαν εντελώς την προοπτική. Τους πλημμύρισαν με πίστη. Πίστη που βγαίνει από μέσα. Και η απάντηση του Θεού; Όταν δεν πήγαιναν στην εκκλησία, η γέννηση της Όλγας. Μόλις στράφηκαν σε αυτήν, ο καρκίνος! Γιατί τα κάνει αυτά ο Θεός; Γιατί εκφράζεται όπως δεν θα θέλαμε κανένας και καθόλου; Μήπως τελικά πιστεύουμε σε Θεό που δεν υπάρχει και αγνοούμε τον Θεό της αλήθειας, που πρέπει να ανακαλύψουμε, όπως Αυτός είναι και όχι όπως εμείς Τον θέλουμε; 20

Η Όλγα συνεργάσθηκε πολύ καλά με την ομάδα του Dr. John Shillito, του καλύτερου ίσως Νευρο-Ογκολόγου στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης. Όλοι τους με πολλή αγάπη κατέβαλαν κάθε προσπάθεια σαν να ήταν η μόνη τους ασθενής για να βοηθήσουν αυτό το κοριτσάκι. Όλα έδειχναν να προχωρούν ομαλά, μέχρις ότου ξαφνικά έπεσε σε κώμα. Μια σειρά εξετάσεων κατέδειξε ότι ο όγκος εξαπλώθηκε σε μεγάλη περιοχή του εγκεφάλου. Έχουν εξανεμιστεί και οι τελευταίες ελπίδες. Επίκειται η ανακοίνωση στους γονείς. Πρέπει να ενημερωθούν, ώστε να αποφασίσουν εάν προτιμούν το παιδί να καταλήξει στη Βοστώνη και να μεταφέρουν το σώμα του ή να το πάρουν όπως είναι στην Ελλάδα. Βέβαια, κάτι τέτοιο, βάσει των διεθνών αεροπορικών συμβάσεων, απαιτεί βεβαίωση από τον γιατρό του Νοσοκομείου ότι σύμφωνα με την ιατρική εκτίμηση δεν πρόκειται να πεθάνει κατά τη διάρκεια της πτήσεως. Όλα αυτά την Κυριακή 28 Απριλίου 1985. Κυριακή των Μυροφόρων. Οι γονείς ακόμη δεν γνωρίζουν τίποτε. Απλά, αγωνιούν και υποψιάζονται το χειρότερο. Στις 6 μ.μ. ο Dr. Shillito θα τους μιλήσει με λεπτομέρειες τέτοιες που θα ξεκαθαρίσουν το τοπίο. Κανείς από τους Έλληνες εθελοντές του Νοσοκομείου δεν δέχεται να κάνει την μετάφραση στους γονείς. Όλοι το αποφεύγουν. Είναι τόσο δύσκολο και βαρύ να πληροφορούνται από τα χείλη σου οι γονείς ότι το παιδί τους δεν έχει ελπίδα και πεθαίνει! Τελικά ο κλήρος έπεσε σε μένα. Εγώ είχα ακούσει για το περιστατικό, αλλά δεν είχα γνωρίσει ούτε το παιδί ούτε τους γονείς. Δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς. Δέχτηκα να σηκώσω μαζί τους αυτό το πραγματικά ασήκωτο βάρος, που όμως δεν αντέχεται! Ανεβαίνω με το ασανσέρ στον όγδοο όροφο, στον όροφο με τα καρκινοπαθή παιδάκια. Νοιώθω πολύ δύσκολα, σφιγμένος, άτονος, ανήσυχος. Βγαίνω στον διάδρομο. Μπαίνω αμήχανα σε έναν θάλαμο με τρία μωράκια σε κούνιες με σωλήνες και χημειοθεραπείες. Κάποια μικρά παιδάκια, με γυμνά τα κεφαλάκια τους, βλέπουν cartoon στην τηλεόραση και γελούν. Δίπλα, χωμένη σε έναν καναπέ μια κοπελίτσα, δεκατριών ή δεκατεσσάρων ετών, βυθισμένη σε σκέψεις, κάθεται χαμένη στον κόσμο του αγνώστου. Δυο πονεμένα εκφραστικά μάτια, με πολύ βαθύ βλέμμα, διασταυρώνονται με τα δικά μου. Γιατί αυτά τα παιδιά να βασανίζονται; Γιατί, αντί να γλυκαίνονται με το όραμα του μέλλοντος, να γεύονται την 21

πίκρα του νοσοκομείου, τη θλίψη της αμφιβολίας; Γιατί, Θεέ μου; μόλις πριν από λίγα λεπτά, πριν φθάσω στην είσοδο του Νοσοκομείου, σε ένα πάρκο, είδα μια παρέα μικρών παιδιών να παίζουν σαν να μη συμβαίνει τίποτα και οι γονείς τους καμαρωτά έσκαζαν στα γέλια. Τί τεράστια, τί άδικη, τί ανεξήγητη διαφορά! Συναντώ τρία άτομα που μιλούν ελληνικά. Δύο άντρες και μία γυναίκα. Δίχως αμφιβολία οι δύο είναι οι γονείς της Όλγας και ο τρίτος ο θείος της. Τους πλησιάζω και συστήνομαι. Με ευχαριστούν οι άνθρωποι και πριν προλάβουμε να πούμε δύο κουβέντες, μας καλούν στο γραφείο του Dr. Shillito. To βλέμμα μου πέφτει σε ένα τρίπτυχο με τρεις φωτογραφίες. Είναι οι κόρες του. Τρεις δροσερές κοπέλες πάνω στο γραφείο του. Αυτός καμαρώνει. Φυσικό και ευλογημένο είναι. Στο διπλανό δωμάτιο, η Όλγα με αλλοιωμένο το πρόσωπο παλεύει με τον θάνατο. Οι γονείς της λειώνουν. Ο γιατρός, μετά από μια σύντομη εισαγωγή, μπαίνει στο θέμα. -Η Όλγα, όπως γνωρίζετε, έχει έναν όγκο στην τρίτη κοιλία του εγκεφάλου που δεν χειρουργείται. Προσπαθήσαμε να τον ακτινοβολήσουμε, με την ελπίδα ότι θα τον περιορίζαμε αρκετά. Η Όλγα ανταποκρίθηκε πολύ καλά τόσο που μας έδωσε ελπίδες. Δυστυχώς, όμως, - στο σημείο αυτό οι δύο γονείς τεντώθηκαν προχθές έπεσε σε βαθύ κώμα από το οποίο, καθώς δείχνουν οι εξετάσεις, δεν θα επανέλθει. Ο πατέρας αναλύεται σε λυγμούς. Η μητέρα κρατάει. -Δηλαδή, γιατρέ, μιλήστε μας πιο ανοιχτά. στιγμή. -Κρίνω ότι η Όλγα δεν θα τα καταφέρει, τελειώνει από στιγμή σε -Τί εννοείτε από στιγμή σε στιγμή, γιατρέ; Τόλμησα να ρωτήσω. -Εννοώ τώρα που μιλάμε, σε λίγες ώρες, ίσως κατά τη διάρκεια της νύχτας. Νομίζω ότι, κατά πάσαν πιθανότητα, δεν θα το βγάλει το βράδυ. Θα μπορούσα να σας έδινα ένα θεωρητικό όριο μέχρι και την αυριανή μέρα. -Δηλαδή, γιατρέ, τώρα μόνον ένα θαύμα, λέγει η μητέρα. 22

-Ναι, μόνο θαύμα, επαναλαμβάνει ο γιατρός. Ο πατέρας συνεχίζει να κλαίει με συγκρατημένους λυγμούς. -Γιατρέ, εμείς θα θέλαμε πολύ να σας ευχαριστήσουμε για όσα έχετε κάνει τόσο καιρό για την Ολγίτσα μας, συνεχίζει η μητέρα. Μπορεί να χάνουμε ανθρώπινα τη μάχη, αλλά εμείς ετοιμαζόμαστε για ένα θαύμα. Ή, παρά τις προβλέψεις σας, να γίνει η κορούλα μας καλά ή να γίνει αγγελούδι στον θρόνο του Θεού. Μικρό θαύμα είναι αυτό; Ξέρετε τί καλό κοριτσάκι που είναι; Εμείς, βέβαια, προσευχόμαστε με όλη μας τη δύναμη μόνο για το πρώτο. Αυτή είναι η ολιγοπιστία μας. Αν όμως ο Θεός επιτρέψει το δεύτερο, τότε θα το δεχτούμε και αυτό σαν δώρο. Απλά, τώρα πρέπει να στραφούμε εξ ολοκλήρου στον Θεό. Το λάθος μας είναι ότι έπρεπε να το είχαμε κάνει νωρίτερα. Βλέπετε εμείς πιστέψαμε πρώτα στους γιατρούς και μετά στο Θεό. -Έτσι είναι, η πίστη σας είναι αυτή που τώρα θα σας βοηθήσει, λέγει ο γιατρός. -Όχι, γιατρέ, δεν βοηθάει η πίστη. Αυτή είναι ανθρώπινη, δικό μας πράγμα. Αυτός που βοηθάει είναι μόνον ο Ίδιος ο Θεός. Σε όλα αυτά εγώ ένας απλός μεταφραστής αλλά και ένας εμβρόντητος ακροατής. Τί δύναμη, τί πίστη είχε αυτή η γυναίκα! Και τούτο, γιατί δεν έδειχνε να είναι ψυχολογικός ο λόγος της ούτε κηρυγματικός έδειχνε να βγαίνει πηγαία και αυθόρμητα, με χαρακτηριστική λιτότητα και ψυχραιμία, πείθοντας ότι ό,τι λέει αντανακλά με διαύγεια τον βαθύτερο κόσμο της. Αξιοπρέπεια, ηρεμία, ευγένεια, αυτοέλεγχος, αληθινότητα έβγαιναν από το στόμα της. Το ίδιο και από τα μάτια της, που τόση ώρα εκφράζουν ελπίδα και δεν έχουν στάξει ούτε ένα δάκρυ. Βγαίνουμε από το γραφείο και κάθομαι μαζί τους να γνωριστούμε κάπως. Τέτοιες ώρες οι άνθρωποι δένονται δυνατά και άμεσα. Εδώ όμως είχα μπροστά μου κάτι ασυνήθιστα μεγάλο. Η γυναίκα αυτή ήταν απλή αλλά πολύ περιεκτική. Οι λέξεις που έβγαζε το στόμα της είχαν τη δύναμη και την πειστικότητα του καρδιακού λόγου. Θαύμασα την εσωτερική της δύναμη όσο τίποτε άλλο. 23

Με πολλή ζεστασιά με ευχαρίστησαν και χωρίσαμε. Έπρεπε να φύγω. Είχα μία υποχρέωση. Θα ξαναπερνούσα το βράδυ μετά τις δέκα, με την ελπίδα βέβαια να προλάβω την Όλγα ζωντανή. Κάθε τόσο τηλεφωνούσα στο γραφείο ενημέρωσης να πληροφορηθώ για την κατάστασή της. Είναι 10:30 το βράδυ. Η Όλγα ακόμη κρατάει. Ο κ. Κώστας και η κ. Μαρία, οι υπέροχοι αυτοί γονείς, ήρεμοι προετοιμάζονται για όλα, αλλά ελπίζουν και προσεύχονται για το μικρό θαύμα, όπως λένε. Ο Θεός που την έφερε στη ζωή αυτό ήταν το μεγάλο θαύμα δεν μπορεί να την κρατήσει; Απλά, το πρόβλημα, λένε, είναι οι αμαρτίες τους!!! Στις 11:00 μ.μ. ήλθαν με το ασανσέρ τα πτυσσόμενα κρεβάτια για τους συνοδούς, με μαξιλάρια και σεντόνια. Το Νοσοκομείο αυτό είναι εκπληκτικό. Οι κοινωνικές υπηρεσίες του προνοούν για όλα. Πολιτική του Νοσοκομείου είναι οι γονείς να διανυκτερεύουν, όταν το επιθυμούν με τα παιδιά. Οι γονείς της Όλγας όμως δυσκολεύονται να κοιμηθούν. Προτιμούν να συζητήσουμε λίγο και να αγρυπνούν. Ο γιατρός εξ άλλου είχε πει ότι η Όλγα δεν θα την έβγαζε τη νύχτα. Η πίστη τους απερίγραπτη. Μιλούσαν για τα θαύματα σαν για απλά και φυσικά γεγονότα. Συζητούσαν για την αιωνιότητα όπως συνήθως κάνουμε για την καθημερινότητα. Το θέλημα του Θεού, όποιο και αν ήταν, θα αποτελούσε τη μεγαλύτερη ευλογία. Απλά, στη μία περίπτωση θα το βίωναν ως απέραντη χαρά, ενώ στη δεύτερη ως δια βίου πάλη με τη αλήθεια. Το δεύτερο, το δύσκολο, τους φάνταζε πιο αυθεντικό. Το πρώτο, όμως, πιο επιθυμητό. Έμεινα μαζί τους μέχρι τη 1:30 μετά τα μεσάνυχτα. Δεν τους χόρταινα. Στη ζωή μου είχα συναντήσει πραγματικά πιστούς ανθρώπους. Αλλά τέτοιου είδους πίστη, όχι μετά τον θάνατο του ανθρώπου τους, πράγμα που μπορεί να λειτουργεί και λίγο ψυχολογικά και παρηγορητικά, αλλά ελάχιστες μόλις στιγμές πριν από την προβλεπόμενη εκπνοή του μονάκριβου παιδιού τους, ομολογώ ότι ήταν η πρώτη φορά που συναντούσα. Δίπλα η Όλγα εντελώς ακίνητη, σε βαθύ κώμα, δίχως καμία επικοινωνία με αυτόν τον κόσμο. Ίσως σε επικοινωνία με τον άλλο, τον άγνωστο σε μας δικό της κόσμο. Κάπου κάπου κλεφτές ματιές πάνω στο ανέκφραστο σωματάκι της αναμειγνύουν την πονεμένη απορία με τη λογική αδικαιολόγητη ελπίδα. 24

Η Όλγα τελικά έβγαλε τη νύχτα. Η χρονική εκτίμηση του γιατρού απέτυχε. Ποιός ξέρει; Θα μπορούσε να αποτύχει και η ιατρική του γνωμάτευση. Είναι τόσο ωραίο μερικές φορές να διαψεύδεται η επιστήμη! Το πρωί τηλεφωνώ σε κάποιες κυρίες και μοιράζομαι μαζί τους τις εκπληκτικές εντυπώσεις μου. τους συνιστώ να κάνουν μία επίσκεψη αφ ενός μέν για συμπαράσταση, αφ ετέρου δε για δική τους ενίσχυση. Η Όλγα άντεξε και ολόκληρη τη Δευτέρα. Το βράδυ, επιστρέφοντας από την εργασία μου, πέρασα να τους ξανασυναντήσω. Οι γονείς αποφάσισαν να πάρουν το παιδί στην Ελλάδα να πεθάνει εκεί. Τη Δευτέρα έγιναν όλες οι απαραίτητες διατυπώσεις. Τελικά, κανονίστηκε να φύγει, αν θα ζούσε, την Τετάρτη 1 η Μαΐου 1985 με την πτήση της Ολυμπιακής από Νέα Υόρκη. Έμεινα πάλι ως αργά, απολαμβάνοντας την απίστευτη χάρι αυτών των ανθρώπων και περιμένοντας την αναχώρηση της Όλγας είτε με το αεροπλάνο για την Ελλάδα είτε με τους αγγέλους για την αιώνια πατρίδα. Στιγμές έντονες, πολύ αληθινές δίπλα σε έναν κόσμο εμπειρικής πίστεως απροσμέτρητου μεγέθους. Τρίτη 30 Απριλίου το πρωί. Χτυπάει το τηλέφωνό μου. Η μία από τις τρεις κυρίες, με τις οποίες είχα επικοινωνήσει την προηγουμένη, μόλις έχει μιλήσει με τον πνευματικό της, τον γνωστό π. Πορφύριο. Έχει φήμη προορατικού ανθρώπου. Παγκοσμίως γνωστός. Άγιος άνθρωπος. Βλέπει σε μέρη που δεν λειτουργεί η ανθρώπινη όραση. Της είπε, λέει, ότι θα κάνει και αυτός την προσευχή του, αλλά να μην τον αφήσουμε μόνο. Και έχει ο Θεός. Εύκολο συμπέρασμά της ότι υπάρχει κάποια ελπίδα. -Σε παρακαλώ, της λέω, μην βιαστείς και πεις τίποτα. Αφού ξέρεις την κατάσταση. Είδα και την αξονική. Το κορίτσι τελειώνει. Απορώ πώς ζει. Το είδες κι εσύ με τα μάτια σου. Καλύτερα να πούμε λίγα και να γίνουν πολλά, παρά να δώσουμε ελπίδες και να μην γίνει τίποτα, της λέω. Η Όλγα άντεξε και την Τρίτη. Το βράδυ στις 10 περίπου φτάνω για τη συνηθισμένη μου επίσκεψη φροντιστήριο πίστεως. Μπαίνω στο δωμάτιο και αντικρίζω ένα ασυνήθιστο για αμερικάνικο νοσοκομείο θέαμα. Η Όλγα στο κρεβατάκι της, στη γνώριμή μας δική της μακαριότητα. Ο κ. Κώστας λίγο απόμερα. Η κ. Μαρία, η μητέρα, μαζί με την κ. Βασιλεία, μια εκπληκτική Ελληνοαμερικανίδα εθελόντρια, αληθινή μάνα όλων αυτών των παιδιών, δίπλα δίπλα διαβάζουν μια άγνωστη σε 25