ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. σχετικά με την εφαρμογή της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής προς τρίτες χώρες το {SWD(2013) 211 final}

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 17.6.2013 COM(2013) 426 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ σχετικά με την εφαρμογή της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής προς τρίτες χώρες το 2012 {SWD(2013) 211 final} EL EL

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Εισαγωγή... 3 2. Ιστορικό... 3 2.1. Εξελίξεις κατά τα τελευταία έτη... 3 2.2. Κανονισμός-πλαίσιο της ΜΧΣ... 5 2.3 Αντιμετώπιση του αδιεξόδου στην έγκριση νέων πράξεων ΜΧΣ... 6 3. Πράξεις μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής το 2012... 6 3.1. Επισκόπηση... 6 3.2. Μεμονωμένες πράξεις στις δικαιούχες χώρες κατά τη διάρκεια του 2012... 7 3.2.1. Βοσνία-Ερζεγοβίνη... 7 3.2.2. Αρμενία... 8 3.2.3. Γεωργία... 8 3.2.4. Δημοκρατία της Μολδαβίας... 9 3.2.5. Ουκρανία... 10 3.2.6. Δημοκρατία του Κιργιζιστάν... 11 4. Διασφάλιση της σωστής χρήσης των κεφαλαίων της ΜΧΣ: επιχειρησιακές αξιολογήσεις και εκ των υστέρων αξιολογήσεις... 11 4.1. Επιχειρησιακές αξιολογήσεις... 11 4.2. Εκ των υστέρων αξιολογήσεις... 12 5. Αιτήσεις συνδρομής και μελλοντικές προτάσεις της Επιτροπής δημοσιονομική κατάσταση... 13 2

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ σχετικά με την εφαρμογή της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής προς τρίτες χώρες το 2012 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η έκθεση παρέχει μια γενική επισκόπηση της εφαρμογής της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής (ΜΧΣ) της ΕΕ προς τρίτες χώρες το 2012. Η ΜΧΣ, ως μέρος του πλαισίου εξωτερικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι ένα μέσο που έχει σχεδιαστεί για τις χώρες που βρίσκονται από γεωγραφική, οικονομική και πολιτική άποψη κοντά στην ΕΕ, για την αντιμετώπιση εξαιρετικών αναγκών εξωτερικής χρηματοδότησης με τη μορφή στήριξης του ισοζυγίου πληρωμών. Στόχος της είναι η ενίσχυση της μακροοικονομικής και δημοσιονομικής σταθερότητας στις υποψήφιες και πιθανές υποψήφιες χώρες και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας, ενθαρρύνοντας παράλληλα την εφαρμογή κατάλληλων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Συμπληρώνει και προϋποθέτει την ύπαρξη ενός προγράμματος προσαρμογής και μεταρρυθμίσεων με τη συμμετοχή του ΔΝΤ. Η ΜΧΣ είτε λαμβάνει τη μορφή δανείων, για τα οποία η Επιτροπή δανείζεται τα αναγκαία κονδύλια στις κεφαλαιαγορές και στη συνέχεια τα δανείζει στη δικαιούχο χώρα, είτε, σε ειδικές περιπτώσεις, τη μορφή επιχορηγήσεων, που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Το έτος 2012 χαρακτηρίστηκε από τη συνεχή εφαρμογή των υφιστάμενων πράξεων ΜΧΣ, ενώ δεν εγκρίθηκαν νέες πράξεις ΜΧΣ από τους δύο συννομοθέτες, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ταυτόχρονα, οι συννομοθέτες συνέχισαν τις συζητήσεις για τον νέο κανονισμό-πλαίσιο σχετικά με την ΜΧΣ, ο οποίος προτάθηκε από την Επιτροπή τον Ιούλιο του 2011, χωρίς ωστόσο να καταλήξουν σε συμφωνία. Τελικά, τον Μάιο του 2013, η Επιτροπή αποφάσισε να αποσύρει την πρότασή της, καθώς η συμφωνία που αναφαινόταν μεταξύ των δύο συννομοθετών σήμαινε ότι οι στόχοι που τέθηκαν από την Επιτροπή στην πρότασή της δεν θα είχαν επιτευχθεί. Η παρούσα έκθεση συντάσσεται σύμφωνα με τις διάφορες αποφάσεις του Συμβουλίου και τις κοινές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με πράξεις ΜΧΣ. Αποτελεί συνέχεια των εκθέσεων που υποβλήθηκαν τα προηγούμενα έτη. Συνοδεύεται από ένα έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που παρέχει διεξοδικότερες πληροφορίες και ανάλυση του μακροοικονομικού πλαισίου και της εφαρμογής μεμονωμένων πράξεων ΜΧΣ. 2. ΙΣΤΟΡΙΚΟ 2.1. Εξελίξεις κατά τα τελευταία έτη Η παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009, η οποία επηρέασε σοβαρά τις αναδυόμενες οικονομίες των γειτονικών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οδήγησε σε απότομη αύξηση των αιτήσεων για χρηματοδοτική ενίσχυση από την ΕΕ, μεταξύ άλλων με τη μορφή μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής (ΜΧΣ). Τέσσερα τέτοια προγράμματα υπέρ της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Σερβίας, της Αρμενίας και της Γεωργίας εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ στο τέλος 3

του 2009 και η προηγουμένως εγκριθείσα ΜΧΣ για το Κοσσυφοπέδιο 1 παρατάθηκε κατά ένα έτος το 2009. Το 2010 εγκρίθηκαν δύο ακόμη προγράμματα υπέρ της Ουκρανίας και της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, με απόφαση των συννομοθετών της ΕΕ - αυτή τη φορά, μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, με κοινή απόφαση του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου. Οι πράξεις για τη Γεωργία και το Κοσσυφοπέδιο οριστικοποιήθηκαν το 2010. Το 2011 και στις αρχές του 2012 η Επιτροπή ολοκλήρωσε την εφαρμογή των προγραμμάτων ΜΧΣ για τη Σερβία, την Αρμενία και τη Μολδαβία και συνέχισε τις προετοιμασίες για την εφαρμογή των προγραμμάτων για τη Βοσνία- Ερζεγοβίνη και την Ουκρανία. Η γενική οικονομική κατάσταση το 2010 και στις αρχές του 2011 βελτιώθηκε σημαντικά και χαλάρωσε κάπως την πίεση στα ισοζύγια πληρωμών των επιλέξιμων για ΜΧΣ χωρών. Ως εκ τούτου, το 2011 μόνο δύο νέες προτάσεις εγκρίθηκαν από την Επιτροπή: μία για τη Γεωργία τον Ιανουάριο του 2011 και μία για τη Δημοκρατία του Κιργιζιστάν τον Δεκέμβριο του 2011. Ωστόσο, η διαδικασία λήψης αποφάσεων επί των προτάσεων αυτών έχει καθυστερήσει λόγω διαφοράς απόψεων μεταξύ του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά τις διαδικασίες που θα ακολουθηθούν για την εφαρμογή τους. Συγκεκριμένα, οι δύο συννομοθέτες διαφωνούν ως προς τη διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθηθεί για την έγκριση του μνημονίου συμφωνίας (ΜΣ) το οποίο καθορίζει, για κάθε πράξη ΜΧΣ, τα μέτρα οικονομικής πολιτικής που πρέπει να λάβει η δικαιούχος ΜΧΣ χώρα (βλ. τμήμα 2.3). Από το δεύτερο εξάμηνο του 2011, εν μέρει ως συνέπεια της κρίσης δημόσιου χρέους της ζώνης του ευρώ, οι χρηματοδοτικές συνθήκες στις παγκόσμιες κεφαλαιαγορές επιδεινώθηκαν σημαντικά. Επιπλέον, η Αραβική Άνοιξη και οι επακόλουθες πολιτικές και οικονομικές αναταραχές στις αραβικές μεσογειακές χώρες εταίρους 2 προκάλεσαν αυξημένη πίεση στους προϋπολογισμούς και την εξωτερική θέση των εν λόγω οικονομιών. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν σε αυξημένη ζήτηση για ΜΧΣ το 2012. Η πρώτη περίπτωση ήταν το αίτημα της αιγυπτιακής κυβέρνησης για ΜΧΣ ύψους 500 εκατ. ευρώ, το οποίο είχε υποβληθεί αρχικά τον Ιούνιο του 2011 και ανανεώθηκε τον Φεβρουάριο και τον Νοέμβριο του 2012. Η δεύτερη περίπτωση ήταν το αίτημα των αρχών της Ιορδανίας τον Δεκέμβριο του 2012 για τη λήψη ΜΧΣ υπό μορφή δανείων ύψους 200 εκατ. ευρώ. Η Επιτροπή, αφού εκτίμησε, σε συνεργασία με το ΔΝΤ, τις υπολειπόμενες ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης της Ιορδανίας, εξέδωσε τον Απρίλιο του 2013 πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη χορήγηση ΜΧΣ προς την Ιορδανία ύψους έως 180 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείων, η οποία θα εκταμιευθεί την περίοδο 2013-14. Επιπροσθέτως, οι αρχές της Αρμενίας απέστειλαν επίσης αίτηση για νέα πράξη ΜΧΣ τον Φεβρουάριο του 2013, 1 Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται με επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς και συνάδει με την Απόφαση 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και τη γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου. 2 Για γενικές πληροφορίες για τις οικονομικές εξελίξεις στις νότιες γειτονικές χώρες, βλέπε επίσης «The EU's neighbouring economies: coping with new challenge» Occasional Papers no. 86 / Νοέμβριος 2011, ΓΔ ECFIN, Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ένα νέο έκτακτο έγγραφο (occasional paper) με τίτλο «The EU's Neighbouring Economies: Managing economic policies amid increased global uncertainty» αναμένεται να δημοσιευθεί στα μέσα του 2013. (http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/occasional_paper/2011/index_en.htm). 4

την οποία παρακολουθεί η Επιτροπή με σκοπό την πιθανή έκδοση πρότασης αργότερα μέσα στο 2013. 2.2. Κανονισμός-πλαίσιο της ΜΧΣ Ήδη από το 2003, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε εντοπίσει ως μία από τις βασικές αδυναμίες της ΜΧΣ τη χρονοβόρα διαδικασία λήψης αποφάσεων, δεδομένου ότι οι αποφάσεις για κάθε πράξη ΜΧΣ λαμβάνονταν κατά περίπτωση από το Συμβούλιο, μετά από διαβούλευση με το Κοινοβούλιο. Επίσης, το Κοινοβούλιο επισήμανε την ανάγκη να υπάρξει διαφανής νομική βάση για το μέσο της ΜΧΣ συνολικά. Με την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας την 1η Δεκεμβρίου του 2009, οι νομοθετικές αποφάσεις για μεμονωμένες πράξεις ΜΧΣ λαμβάνονται από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία (συναπόφαση), με αποτέλεσμα μια ακόμα πιο χρονοβόρα διαδικασία λήψης αποφάσεων. Το γεγονός αυτό αύξησε τα αιτήματα για εξορθολογισμό της διαδικασίας έκδοσης αποφάσεων για ΜΧΣ. Όπως κατέδειξε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η κρίση δημοσίου χρέους, για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι έκτακτες μακροοικονομικές και χρηματοπιστωτικές καταστάσεις, απαιτείται ένα μέσο αντιμετώπισης κρίσεων που θα μπορεί να χρησιμοποιείται γρήγορα και αποτελεσματικά. Ανταποκρινόμενη στις εξελίξεις αυτές, η Επιτροπή εξέδωσε στις 4 Ιουλίου 2011 πρόταση κανονισμού-πλαισίου περί καθορισμού γενικών διατάξεων για τη μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή σε τρίτες χώρες 3. Κύριοι στόχοι της πρότασης είναι: (i) να καταστεί περισσότερο αποτελεσματική η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή με μια ταχύτερη και αποτελεσματικότερη διαδικασία λήψης αποφάσεων (ii) να ευθυγραμμιστεί η διαδικασία λήψης αποφάσεων με άλλα χρηματοδοτικά μέσα, ιδίως αυτά που συνδέονται με τις εξωτερικές σχέσεις (iii) να επισημοποιηθούν οι κανόνες που διέπουν το μέσο και να καταστεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συναρμόδιο και (iv) να επικαιροποιηθούν και να απλουστευθούν ορισμένοι από τους κανόνες αυτούς. Από την υποβολή του από την Επιτροπή τον Ιούλιο του 2011, ο προτεινόμενος κανονισμός-πλαίσιο έχει συζητηθεί εκτεταμένα τόσο στο Συμβούλιο όσο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η έγκριση του κανονισμού-πλαισίου από τους δύο συννομοθέτες έχει, ωστόσο, καθυστερήσει κυρίως λόγω διαφοράς απόψεων σε σχέση με διαδικαστικά ζητήματα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο επέμειναν να διατηρήσουν τη συνήθη νομοθετική διαδικασία για αποφάσεις επί μεμονωμένων πράξεων ΜΧΣ. Κατά την άποψη της Επιτροπής, αυτό σήμαινε ότι δεν θα είχε επιτευχθεί κανένας από τους κύριους στόχους της πρότασής της. Ειδικότερα, η διαδικασία λήψης αποφάσεων θα γινόταν πιο χρονοβόρα, πιο επαχθής και απρόβλεπτη, αντί για πιο σύντομη, αποτελεσματική και διαφανής. Επίσης δεν θα υπήρχε κάποια βασική δέσμη κανόνων, δεδομένου ότι οι συννομοθέτες θα μπορούσαν να αποκλίνουν ανά πάσα στιγμή από τον κανονισμό-πλαίσιο σε μεταγενέστερες αποφάσεις ΜΧΣ. Τέλος, η Επιτροπή είχε σοβαρούς θεσμικού χαρακτήρα προβληματισμούς. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή αποφάσισε στις 8 Μαΐου 2013 να αποσύρει την πρότασή της. 3 Πρόταση της Επιτροπής για κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί καθορισμού γενικών διατάξεων για τη μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή σε τρίτες χώρες - COM(2011) 396 τελικό, της 4.7.2011. 5

2.3 Αντιμετώπιση του αδιεξόδου στην έγκριση νέων πράξεων ΜΧΣ Μετά την έναρξη ισχύος του νέου κανονισμού για τις διαδικασίες των επιτροπών 4 την 1η Μαρτίου 2011, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο διαφωνούν επί των προτάσεων της Επιτροπής για χορήγηση ΜΧΣ προς τη Γεωργία και τη Δημοκρατία του Κιργιζιστάν. Παρόλο που έχει επιτευχθεί συνολική συμφωνία επί της ουσίας των προτάσεων, τα δύο όργανα έχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με τη διαδικασία επιτροπής που πρέπει να ακολουθηθεί για την έγκριση μνημονίου συμφωνίας. Το μνημόνιο συμφωνίας ορίζει τα μέτρα οικονομικής πολιτικής που πρέπει να συμφωνηθούν μεταξύ της Επιτροπής και της δικαιούχου χώρας για την εφαρμογή της ΜΧΣ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιμένει στη χρήση της συμβουλευτικής διαδικασίας (μη δεσμευτική γνωμοδότηση των κρατών μελών), ενώ το Συμβούλιο υποστηρίζει ότι πρέπει να εφαρμόζεται η διαδικασία εξέτασης (δεσμευτική γνωμοδότηση των κρατών μελών). Η Επιτροπή έχει προτείνει διάφορες συμβιβαστικές επιλογές και οι δύο πλευρές έχουν σημειώσει πρόοδο προς την υιοθέτηση λύσης που θα βασίζεται σε μια επιλογή κατώτατων ορίων. Έχουν πραγματοποιηθεί συζητήσεις τόσο στο πλαίσιο του κανονισμού-πλαισίου για τη ΜΧΣ όσο και στο πλαίσιο της διαδικασίας συνδιαλλαγής για τη ΜΧΣ προς τη Γεωργία. Αναμένεται ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα καταλήξουν σε συμφωνία επί του θέματος αυτού κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2013, οπότε και θα ανοίξει ο δρόμος για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χορήγηση ΜΧΣ προς τη Γεωργία και τη Δημοκρατία του Κιργιζιστάν, καθώς και άλλες προσεχείς πράξεις ΜΧΣ. 3. ΠΡΑΞΕΙΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΤΟ 2012 3.1. Επισκόπηση Το 2012 ολοκληρώθηκε η πράξη ΜΧΣ για την Αρμενία που είχε εγκριθεί το 2009. Η δανειακή συνιστώσα της δεύτερης και τελευταίας δόσης, ύψους 39 εκατ. ευρώ, εκταμιεύθηκε προς τις αρμενικές αρχές τον Φεβρουάριο του 2012. Η πρώτη δόση και η συνιστώσα επιχορήγησης της δεύτερης δόσης είχαν εκταμιευθεί το 2011. Με τον τρόπο αυτό περατώθηκε η πράξη ΜΧΣ ύψους 100 εκατ. ευρώ, η οποία περιλάμβανε 65 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείων και 35 εκατ. ευρώ υπό μορφή επιχορηγήσεων. Όσον αφορά τη ΜΧΣ προς τη Μολδαβία, η οποία συνίσταται σε επιχορήγηση 90 εκατ. ευρώ, η Επιτροπή επέτρεψε τη χορήγηση της τρίτης και τελευταίας δόσης (30 εκατ. ευρώ) τον Απρίλιο του 2012. Η υλοποίηση της ΜΧΣ προς την Ουκρανία, που εγκρίθηκε το 2010, η οποία, σε συνδυασμό με τους πόρους οι οποίοι ήταν διαθέσιμοι από προηγούμενη πράξη που είχε εγκριθεί το 2002, ανέρχεται σε 610 εκατομμύρια ευρώ υπό μορφή δανείων, καθυστέρησε περαιτέρω το 2012 λόγω της ανάγκης συμφωνίας με τις αρχές της Ουκρανίας σχετικά με ορισμένους όρους του μνημονίου συμφωνίας, καθώς και λόγω του ότι το πρόγραμμα του ΔΝΤ είχε εκτροχιαστεί και, εν συνεχεία, έληξε το Δεκέμβριο του 2012. Συμφωνία επί του μνημονίου συμφωνίας (MΣ) επιτεύχθηκε στα μέσα του 2012 και το ΜΣ υπεγράφη στο πλαίσιο συνόδου Κορυφής Ουκρανίας-ΕΕ τον Φεβρουάριο του 2013. Ωστόσο, η πρώτη εκταμίευση της συγκεκριμένης πράξης ΜΧΣ εξακολουθεί να 4 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Φεβρουαρίου 2011. 6

εξαρτάται από την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των ουκρανικών αρχών και του ΔΝΤ επί του νέου προγράμματος οικονομικής βοήθειας. Όσον αφορά τη ΜΧΣ προς την Βοσνία-Ερζεγοβίνη, που εγκρίθηκε το 2009 (και ανέρχεται συνολικά σε 100 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείων), η ισχύς του μνημονίου συμφωνίας και της δανειακής σύμβασης παρατάθηκε κατά ένα έτος, έως τον Νοέμβριο του 2013. Η πρώτη δόση της πράξης αυτής, ύψους 50 εκατ. ευρώ, εκταμιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2013. Το 2012 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο συζήτησαν δύο νομοθετικές προτάσεις για νέες πράξεις ΜΧΣ που υπέβαλε η Επιτροπή το 2011: την πρόταση χορήγησης ΜΧΣ προς τη Γεωργία ποσού 23 εκατ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 23 εκατ. ευρώ σε δάνεια και την πρόταση χορήγησης κατ εξαίρεση 5 ΜΧΣ στη Δημοκρατία του Κιργιζιστάν για ποσό 15 εκατ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 15 εκατ. ευρώ σε δάνεια. Η λήψη αποφάσεων επί των προτάσεων αυτών καθυστέρησε λόγω διαφοράς απόψεων σχετικά με ένα διαδικαστικό ζήτημα, όπως επεξηγείται στο τμήμα 2.3. 3.2. Μεμονωμένες πράξεις στις δικαιούχες χώρες κατά τη διάρκεια του 2012 3.2.1. Βοσνία-Ερζεγοβίνη Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή προς τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ύψους έως 100 εκατ. ευρώ με τη μορφή δανείων εγκρίθηκε από το Συμβούλιο το 2009 6. Το σχετικό μνημόνιο συμφωνίας (ΜΣ) και η σχετική δανειακή συμφωνία υπογράφηκαν τον Νοέμβριο του 2010, ενώ εν μέρει λόγω της μακροχρόνιας διαδικασίας σχηματισμού κυβέρνησης μετά τις βουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου του 2010 η δανειακή συμφωνία κυρώθηκε από την βοσνιακή προεδρία μόλις τον Αύγουστο του 2011. Δεν εκταμιεύθηκε κανένα κονδύλιο της ΜΧΣ κατά τη διάρκεια του 2012, λόγω του ότι οι αρχές δεν εκπλήρωσαν τους όρους που είχαν συμφωνηθεί στο ΜΣ. Μετά τη νέα συμφωνία stand-by με το ΔΝΤ και τα βήματα που πραγματοποίησαν οι αρχές για τη βελτίωση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέτεινε την περίοδο διαθεσιμότητας της ΜΧΣ προς τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη κατά ένα επιπλέον έτος, έως την 7η Νοεμβρίου 2013. Η εκταμίευση της πρώτης δόσης της ΜΧΣ, ύψους 50 εκατ. ευρώ, πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2013. Η εκταμίευση της δεύτερης δόσης προβλέπεται να πραγματοποιηθεί κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2013, εάν το πρόγραμμα του ΔΝΤ εξακολουθήσει να βρίσκεται εντός τροχιάς και εκπληρωθούν όλοι οι όροι πολιτικής που καθορίζονται στο ΜΣ. Κατόπιν μιας ήπιας ανάκαμψης από τις αρχικές επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης (η αύξηση του ΑΕΠ έφτασε το 1% το 2010 και το 2011), η οικονομία μπήκε ξανά σε αρνητική τροχιά το 2012, καθώς το ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους μειώθηκε κατά 0,7%, επηρεαζόμενο αρνητικά από το επιδεινωμένο εξωτερικό περιβάλλον. Οι εξωτερικές ανισορροπίες αυξάνονται και πάλι, με το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών να φθάνει το 9,4% του ΑΕΠ. Σε αυτό το πλαίσιο των αυξανόμενων μακροοικονομικών ανισορροπιών και της αυξανόμενης ανησυχίας για τη μακροοικονομική σταθερότητα, οι αρχές κατέληξαν τον Σεπτέμβριο του 2012 σε μια νέα συμφωνία stand-by με το ΔΝΤ, ύψους περίπου 400 εκατ. ευρώ. 5 «Κατ εξαίρεση», υπό την έννοια ότι χορηγείται σε χώρα εκτός του συνήθους γεωγραφικού πεδίου της ΜΧΣ, δηλαδή σε υποψήφια/ πιθανή υποψήφια χώρα ή σε χώρα της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας. 6 Απόφαση 2009/891/ΕΚ του Συμβουλίου, της 30ής Νοεμβρίου 2009. 7

3.2.2. Αρμενία Στις αρχές του 2012, η Επιτροπή ολοκλήρωσε την εφαρμογή του προγράμματος ΜΧΣ για την Αρμενία, το οποίο είχε αποφασιστεί στα τέλη του 2009 7. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, η ΕΕ χορήγησε στήριξη στην Αρμενία συνολικού ύψους 100 εκατ. ευρώ (35 εκατ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 65 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείων), το οποίο εκταμιεύθηκε σε δύο δόσεις. Η στήριξη χορηγήθηκε στο πλαίσιο ενός προγράμματος οικονομικής μεταρρύθμισης υποστηριζόμενο από τριετή χρηματοδοτική ρύθμιση με το ΔΝΤ στο πλαίσιο της Διευρυμένης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης (Extended Fund Facility/EFF) και της Διευρυμένης Πιστωτικής Διευκόλυνσης (Extended Credit Facility/ECF), που εγκρίθηκαν από το εκτελεστικό συμβούλιο του ΔΝΤ τον Ιούνιο του 2010. Η πρώτη δόση ΜΧΣ, ύψους 40 εκατ. ευρώ, αποδεσμεύθηκε τον Ιούνιο του 2011, ενώ η αποδέσμευση της δεύτερης δόσης, ύψους 60 εκατ. ευρώ, πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2011, όσον αφορά το τμήμα της επιχορήγησης, και τον Φεβρουάριο του 2012, όσον αφορά το τμήμα του δανείου 8. Το 2012, η οικονομία της Αρμενίας συνέχισε να βελτιώνεται. Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ έφτασε το 7,2% το 2012, από 4,7% που ήταν το 2011. Η ενίσχυση της μεγέθυνσης το 2012 οφειλόταν κυρίως σε αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης (συν 10,2% το 2012 έναντι 2,4% το 2011) και των καθαρών εξαγωγών. Επίσης, οι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες οδήγησαν σε αύξηση της γεωργικής παραγωγής. Από την άλλη πλευρά, οι επενδύσεις, τόσο οι εγχώριες όσο και οι ξένες, συνέχισαν να μειώνονται, υποδηλώνοντας επιβραδυνόμενες αναπτυξιακές προοπτικές για την Αρμενία. Ενόψει των μάλλον αρνητικών προοπτικών της οικονομίας, οι αρμενικές αρχές υπέβαλαν στην Επιτροπή αίτημα για νέο πρόγραμμα ΜΧΣ τον Φεβρουάριο του 2013. Σκοπός της συνδρομής ήταν η συμπλήρωση των κεφαλαίων που θα παρασχεθούν στο πλαίσιο μιας νέας χρηματοδοτικής ρύθμισης με το ΔΝΤ, η οποία βρίσκεται σε στάδιο προετοιμασίας. Η Επιτροπή εξετάζει το αίτημα. 3.2.3. Γεωργία Μετά τη στρατιωτική σύρραξη με τη Ρωσία τον Αύγουστο του 2008, η ΕΕ χορήγησε ολοκληρωμένη χρηματοδοτική δέσμη ανώτατου ύψους 500 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης της Γεωργίας, για την οποία είχε αναληφθεί δέσμευση κατά τη διάρκεια διάσκεψης χορηγών. Η δέσμη αυτή περιλάμβανε δύο δυνητικά προγράμματα ΜΧΣ ύψους 46 εκατ. ευρώ έκαστο. Το πρώτο μέρος υλοποιήθηκε με επιτυχία κατά την περίοδο 2009-2010. Για το δεύτερο μέρος, η Επιτροπή εξέδωσε πρόταση τον Ιανουάριο του 2011. Ωστόσο, η λήψη νομοθετικής απόφασης επί του προγράμματος αυτού έχει καθυστερήσει λόγω διαφοράς απόψεων μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου επί της διαδικασίας που πρέπει να ακολουθηθεί για την έγκριση του μνημονίου συμφωνίας (βλ. τμήμα 2.3). Οι κύριοι στόχοι της πρότασης ΜΧΣ των 46 εκατ. ευρώ (χορηγούμενης εξίσου υπό μορφή δανείων και επιχορηγήσεων) είναι η κάλυψη των αναγκών εξωτερικής χρηματοδότησης της Γεωργίας και η ελάφρυνση των δημοσιονομικών χρηματοδοτικών αναγκών, υποστηρίζοντας παράλληλα τη δημοσιονομική εξυγίανση και τις προσπάθειες 7 Απόφαση 2009/890/ΕΚ του Συμβουλίου, της 30ής Νοεμβρίου 2009. 8 Για αναλυτική παρουσίαση της εφαρμογής του προγράμματος, ανατρέξτε στην έκθεση της Επιτροπής για την εφαρμογή της ΜΧΣ το 2011 - COM(2012) 339 τελικό της 28.6.2012. 8

εξωτερικής σταθεροποίησης της χώρας και ενθαρρύνοντας διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Παρόλο που η Γεωργία κατέγραψε ακόμα μία χρονιά ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης το 2012 (προκαταρκτικό ποσοστό 6,1%) 9, οι εξωτερικές της αδυναμίες παραμένουν υψηλές, όπως αποδεικνύεται από τον διψήφιο δείκτη του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών προς το ΑΕΠ, το υψηλό ακαθάριστο εξωτερικό χρέος και τις μειούμενες άμεσες ξένες επενδύσεις. Αυτές οι αδυναμίες, καθώς και το ασταθές παγκόσμιο περιβάλλον, ώθησαν τις αρχές να επιδιώξουν συμφωνία για ένα ακόμα πρόγραμμα με το ΔΝΤ. Τον Απρίλιο του 2012 εγκρίθηκε συνεπώς διετής ρύθμιση με το Ταμείο η οποία αποτελεί συνδυασμό συμφωνίας stand-by και πιστωτικής διευκόλυνσης stand-by (SCF). Ο προληπτικός χαρακτήρας της συμφωνίας υποδηλώνει ότι το πρόγραμμα ΜΧΣ μπορεί να ενεργοποιηθεί μόνο εάν η Γεωργία αξιοποιήσει πραγματικά το πρόγραμμα του ΔΝΤ. 3.2.4. Δημοκρατία της Μολδαβίας Το 2012 η Επιτροπή ολοκλήρωσε την εφαρμογή του προγράμματος ΜΧΣ προς τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, το οποίο είχε αποφασιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2010 10. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, η ΕΕ χορήγησε στη Μολδαβία ΜΧΣ ύψους 90 εκατ. ευρώ, υπό μορφή επιχορηγήσεων, που θα εκταμιευθούν σε τρεις δόσεις. Η συνδρομή χορηγήθηκε στο πλαίσιο ενός οικονομικού προγράμματος που υποστηρίζεται από τριετή χρηματοδοτική ρύθμιση Διευρυμένης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης / Διευρυμένης Πιστωτικής Διευκόλυνσης, εγκριθείσα από το Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ τον Ιανουάριο του 2010. Οι δύο πρώτες δόσεις, ύψους 40 και 20 εκατ. ευρώ αντιστοίχως, εκταμιεύθηκαν τον Δεκέμβριο του 2010 και τον Σεπτέμβριο του 2011. Η καταβολή της τρίτης δόσης της ΜΧΣ (30 εκατ. ευρώ) πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2012 11. Η οικονομική μεγέθυνση επιβραδύνθηκε σημαντικά το 2012 λόγω των αρνητικών εξωτερικών επιδράσεων, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης ζήτησης για εξαγωγές από την ΕΕ και των δυσμενών καιρικών συνθηκών δριμύς χειμώνας και θερινή ξηρασία που έπληξαν τον μεγάλο γεωργικό τομέα. Το 2012 καταγράφηκε αρνητικό ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ της τάξης του -0,8% 12, γεγονός που καταδεικνύει σημαντική επιβράδυνση σε σύγκριση με το ποσοστό του 6,8% το 2011. Στο εξωτερικό μέτωπο, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε ελαφρώς, αντανακλώντας εν μέρει την επιβράδυνση στις εισαγωγές λόγω της αποδυναμωμένης εγχώριας ζήτησης, αλλά και το αυξανόμενο πλεόνασμα καθαρού εισοδήματος και καθαρών μονομερών μεταβιβάσεων, που αντανακλούν την ανθεκτικότητα των εμβασμάτων. Παρά αυτές τις θετικές εξελίξεις, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών εξακολουθεί να είναι μεγάλο και παραμένει κύρια πηγή αδυναμίας το 2013. Μια άλλη πηγή αδυναμίας είναι το υψηλό και αυξανόμενο εξωτερικό χρέος, το οποίο έφτασε στο 84,5% του ΑΕΠ το 2012 έναντι ποσοστού 77,6% στα τέλη του 2011. Αυτοί οι εξωτερικοί κίνδυνοι 9 Τα εδάφη της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσσετίας δεν περιλαμβάνονται στην ανάλυση λόγω έλλειψης αξιόπιστων δεδομένων. 10 Απόφαση 938/2010/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Οκτωβρίου 2010. 11 Βλέπε υποσημείωση 5. 12 Τα δεδομένα δεν περιλαμβάνουν την αποσχισμένη περιοχή της Υπερδνειστερίας για την οποία δεν υπάρχουν διαθέσιμα αξιόπιστα στοιχεία. 9

αμβλύνθηκαν κάπως από τις παρεμβάσεις στην αγορά της κεντρικής τράπεζας κατά το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο για τον ανεφοδιασμό των επίσημων αποθεματικών. Η τελική αναθεώρηση του προγράμματος χρηματοδοτικής ρύθμισης Διευρυμένης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης / Διευρυμένης Πιστωτικής Διευκόλυνσης με το ΔΝΤ, η οποία είχε προγραμματιστεί αρχικά για τον Ιανουάριο του 2013 και, εν συνεχεία, αναβλήθηκε για τον Απρίλιο του 2013, δεν μπόρεσε να ολοκληρωθεί λόγω της πολιτικής κρίσης που ξεκίνησε με την πτώση του κυβερνητικού συνασπισμού τον Φεβρουάριο του 2013 και αναβλήθηκε για τον Ιούλιο του 2013. Οι προοπτικές για μια επόμενη ρύθμιση δεν ήταν σαφείς κατά το χρόνο δημοσίευσης της παρούσας έκθεσης. 3.2.5. Ουκρανία Στο πλαίσιο του επίμονου κενού εξωτερικής χρηματοδότησης και για να υποστηριχθεί η διαδικασία οικονομικής μεταρρύθμισης στη χώρα, η ΕΕ έλαβε τον Ιούλιο του 2010 απόφαση για τη χορήγηση ΜΧΣ ύψους 500 εκατ. ευρώ στην Ουκρανία 13. Μαζί με το ποσό των 110 εκατ. ευρώ που παρέμενε διαθέσιμο στο πλαίσιο της απόφασης ΜΧΣ του 2002 14, τούτο θα επέτρεπε ένα πιθανό πακέτο ΜΧΣ ύψους έως 610 εκατ. ευρώτο μνημόνιο συμφωνίας που ορίζει τους πολιτικούς όρους για την εκταμίευση της συνδρομής και η δανειακή συμφωνία υπογράφηκαν τον Μάρτιο του 2013. Το μνημόνιο συμφωνίας περιέχει μέτρα πολιτικής στους βασικούς τομείς της διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών, της εμπορικής και φορολογικής πολιτικής, της μεταρρύθμισης του τομέα της ενέργειας και της εναρμόνισης της ρύθμισης του χρηματοπιστωτικού τομέα. Οι εκταμιεύσεις της ΜΧΣ το 2013 εξαρτώνται από την επανεκκίνηση της ανάληψης κεφαλαίων από την Ουκρανία στο πλαίσιο μιας νέας ρύθμισης στήριξης με το ΔΝΤ, την οποία οι ουκρανικές αρχές διαπραγματεύονται με το ΔΝΤ μετά τη λήξη, τον Δεκέμβριο του 2012, της προηγούμενης συμφωνίας stand-by ύψους 15,4 δις δολαρίων. Για τη δεύτερη και την τρίτη δόση, η εκταμίευση θα εξαρτάται, επιπλέον, από την ικανοποιητική πρόοδο στην εφαρμογή των όρων διαρθρωτικής πολιτικής που προβλέπονται στο ΜΣ. Το 2012, η αύξηση του ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους στην Ουκρανία επιβραδύνθηκε στο 0,2% έναντι 5,2% το 2011, κυρίως λόγω του επιδεινούμενου εξωτερικού περιβάλλοντος, της χαμηλότερης ζήτησης για εξαγωγές ουκρανικών μεταλλευμάτων, καθώς και των χαμηλών επιπέδων επενδύσεων. Παρά την επιβράδυνση στην οικονομική ανάπτυξη και τις αποπληθωριστικές τάσεις, η Εθνική Τράπεζα της Ουκρανίας εξακολούθησε να εφαρμόζει αυστηρή νομισματική πολιτική σε μια προσπάθεια να εμποδίσει τις πιέσεις υποτίμησης του εθνικού νομίσματος. Το δημοσιονομικό έλλειμμα διευρύνθηκε σε εκτιμώμενο ποσοστό 6% του ΑΕΠ το 2012, από ποσοστό 4,2% το 2011, κυρίως λόγω της δημοσιονομικής χαλάρωσης ενόψει των κοινοβουλευτικών εκλογών και του αυξανόμενου επιπέδου των ενεργειακών επιδοτήσεων. Οι εξωτερικές αδυναμίες μεγαλώνουν καθώς το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε στο 8,4% του ΑΕΠ και τα αποθεματικά συναλλάγματος μειώθηκαν κατά σχεδόν ένα τέταρτο το 2012. Η πρόοδος στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις είχε δύο όψεις, με πρόοδο στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, ενώ η μεταρρύθμιση της διαχείρισης των δημόσιων 13 Απόφαση 646/2010/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Ιουλίου 2010. 14 Απόφαση 2002/639/ΕΚ του Συμβουλίου της 12ης Ιουλίου 2002. 10

οικονομικών έχει καθυστερήσει και το σύστημα δημόσιων συμβάσεων εξακολουθεί να στερείται διαφάνειας. 3.2.6. Δημοκρατία του Κιργιζιστάν Μετά την εθνοτική και πολιτική βία που οδήγησε σε έντονη πτώση της οικονομικής δραστηριότητας και σε σημαντικό κενό εξωτερικής χρηματοδότησης, η ΕΕ ανέλαβε να στηρίξει την ανάκαμψη της Δημοκρατίας του Κιργιζιστάν σε μια διεθνή διάσκεψη χορηγών που έλαβε χώρα στο Μπίσκεκ τον Ιούλιο του 2010. Εν συνεχεία, η Επιτροπή εξέδωσε πρόταση απόφασης για τη χορήγηση στη Δημοκρατία του Κιργιζιστάν ΜΧΣ ύψους έως 30 εκατ. ευρώ (15 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείου και 15 εκατ. ευρώ ως χρηματοδότηση) στις 20 Δεκεμβρίου 2011. Αυτή η κατ εξαίρεση πράξη ΜΧΣ, δηλαδή εκτός του συνήθους γεωγραφικού πεδίου της ΜΧΣ, αιτιολογήθηκε με βάση την ένταση των πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων υπέρ της δημοκρατίας στη χώρα και τη θέση της σε μια περιοχή μεγάλης οικονομικής και πολιτικής σημασίας για την ΕΕ. Παράλληλα, τον Ιούνιο του 2011, το ΔΝΤ συμφώνησε με τις αρχές του Κιργιζιστάν για ένα τριετές πρόγραμμα, που θα υποστηριζόταν από Διευρυμένη Πιστωτική Διευκόλυνση (ECF). Ωστόσο, η λήψη απόφασης επί μιας πράξης ΜΧΣ προς τη Δημοκρατία του Κιργιζιστάν καθυστέρησε λόγω διαφοράς απόψεων μεταξύ των δύο συννομοθετών επί της διαδικασίας που θα πρέπει να εφαρμοστεί για την έγκριση του μνημονίου συμφωνίας (βλ. τμήμα 2.3). Το 2012, η οικονομική μεγέθυνση της Δημοκρατίας του Κιργιζιστάν περιορίστηκε στο 0,9%, σημαντικά κατώτερη των προηγούμενων προβλέψεων, καθώς η παραγωγή στον τομέα εξόρυξης χρυσού μειώθηκε σημαντικά λόγω γεωλογικών ζητημάτων. Εάν εξαιρεθεί ο τομέας της εξόρυξης χρυσού, η μεγέθυνση έφτασε περίπου στο 4,8% το 2012, λόγω των κλάδων της βιομηχανίας, των κατασκευών και των υπηρεσιών, οι οποίοι ανέκαμψαν σταδιακά από την έντονη επιβράδυνση του 2009 και του 2010, που προκλήθηκε από την παγκόσμια ύφεση και τις εσωτερικές πολιτικές και εθνοτικές συγκρούσεις. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε σε εκτιμώμενο ποσοστό 9% του ΑΕΠ το 2012, αντανακλώντας τη μείωση στις εξαγωγές χρυσού και τις υψηλότερες τιμές του πετρελαίου. Παρά την αυστηρή νομισματική πολιτική, ο πληθωρισμός έφτασε σε ποσοστό 7,5% έως το τέλος του 2012 λόγω των αυξανόμενων διεθνών τιμών του πετρελαίου και των τροφίμων. Το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα μειώθηκε σε εκτιμώμενο ποσοστό 5,3% του ΑΕΠ (εξαιρουμένων των έργων ενεργειακών υποδομών), κυρίως χάρη στην αυξημένη είσπραξη εσόδων. Μέχρι στιγμής σημειώνεται διαρκής πρόοδος στο πλαίσιο του προγράμματος Διευρυμένης Πιστοδοτικής Διευκόλυνσης, καθώς η Δημοκρατία του Κιργιζιστάν εκπληρώνει όλους τους ποσοτικούς στόχους του προγράμματος για το τέλος Ιουνίου του 2012 και όλα τα διαρθρωτικά ορόσημα με την εξαίρεση ενός. 4. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΣΩΣΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΤΗΣ ΜΧΣ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΙΣ 4.1. Επιχειρησιακές αξιολογήσεις Σύμφωνα με τις απαιτήσεις του δημοσιονομικού κανονισμού, η Επιτροπή διενεργεί, με τη βοήθεια εξωτερικών συμβούλων, επιχειρησιακές αξιολογήσεις (ΕΑ), ώστε να λάβει εύλογες διασφαλίσεις σχετικά με τη λειτουργία των διοικητικών διαδικασιών και των χρηματοπιστωτικών κυκλωμάτων στις δικαιούχους χώρες. 11

Οι ΕΑ εστιάζονται στα συστήματα διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών («συστήματα ΔΔΟ») και ιδίως στις διαδικασίες και την οργάνωση του υπουργείου οικονομικών και της κεντρικής τράπεζας και, ειδικότερα, στη διαχείριση των λογαριασμών καταθέσεων των κεφαλαίων της ΕΕ. Επιπλέον, δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο λειτουργίας των οργάνων εξωτερικού ελέγχου, την ανεξαρτησία τους, τα προγράμματα εργασίας τους και στην αποτελεσματικότητα των ελέγχων τους. Στο πλαίσιο των πιο πρόσφατων ΕΑ διενεργήθηκε ανάλυση των υφισταμένων διαδικασιών στους οργανισμούς προμηθειών. Το 2012 η Επιτροπή ολοκλήρωσε την ΕΑ στη Δημοκρατία του Κιργιζιστάν. Ενόψει των πιθανών νέων πράξεων ΜΧΣ στην Αίγυπτο και την Ιορδανία, διενεργήθηκε ΕΑ σε αυτές τις δύο χώρες τον Φεβρουάριο και τον Απρίλιο του 2013, αντιστοίχως. 4.2. Εκ των υστέρων αξιολογήσεις Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό της ΕΕ, η Επιτροπή διενεργεί εκ των υστέρων αξιολογήσεις των προγραμμάτων ΜΧΣ, για να εκτιμήσει την επίπτωση της ΜΧΣ. Οι κυριότεροι στόχοι των εκ των υστέρων αξιολογήσεων είναι: (i) η ανάλυση του οικονομικού αντικτύπου της ΜΧΣ στην οικονομία της δικαιούχου χώρας, ιδίως όσον αφορά τη βιωσιμότητα της εξωτερικής θέσης και (ii) η εκτίμηση της προστιθέμενης αξίας της παρέμβασης της ΕΕ. Τα συμπεράσματα των αξιολογήσεων αυτών λαμβάνονται υπόψη για την ενίσχυση των μεθόδων διαχείρισης της ΜΧΣ. Οι δύο εκ των υστέρων αξιολογήσεις που ξεκίνησαν το 2011 για να αξιολογηθούν οι πράξεις ΜΧΣ προς το Λίβανο και τη Γεωργία ολοκληρώθηκαν το 2012. Μια νέα εκ των υστέρων αξιολόγηση της ΜΧΣ προς το Κοσσυφοπέδιο ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε το 2012 15. Η εκ των υστέρων αξιολόγηση του προγράμματος ΜΧΣ προς το Λίβανο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, παρόλο που ο στόχος της μακροοικονομικής σταθεροποίησης της χώρας επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό, ο αντίκτυπος στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ήταν περιορισμένος, λόγω του ιδιαιτέρως περίπλοκου και ασταθούς πολιτικού πλαισίου. Όσον αφορά τον αντίκτυπο του προγράμματος ΜΧΣ στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις της Γεωργίας, η εκ των υστέρων αξιολόγηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, παρόλο που επιτεύχθηκε σημαντική πρόοδος στους τομείς της κατάρτισης και της εκτέλεσης του προϋπολογισμού, έπρεπε να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες στους τομείς του εσωτερικού ελέγχου, του λογιστικού ελέγχου και, γενικότερα, της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Το συμπέρασμα της εκ των υστέρων αξιολόγησης του προγράμματος ΜΧΣ προς το Κοσσυφοπέδιο ήταν ότι τα σημαντικότερα αποτελέσματά του ήταν δύο: (i) έδωσε στις αρχές του Κοσσυφοπεδίου ένα επιπλέον εργαλείο ώστε να πιέζουν για εξαιρετικά σημαντικές μεταρρυθμίσεις μέσα στη χώρα τους και (ii) προσέδωσε διεθνή αξιοπιστία στην κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου κατά τις πρώιμες ημέρες της. Οι εκ των υστέρων αξιολογήσεις για τις τρεις πράξεις ΜΧΣ προς τη Σερβία, τη Μολδαβία και την Αρμενία που ολοκληρώθηκαν προσφάτως θα διενεργηθούν το 2013. 15 Όλες οι εκ των υστέρων αξιολογήσεις είναι διαθέσιμες στον δικτυακό τόπο της ΓΔ ECFIN: http://ec.europa.eu/economy_finance/evaluation/completed/index_en.htm 12

5. ΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Οι πράξεις ΜΧΣ για το 2013 περιλαμβάνουν: (i) δύο υπό εξέλιξη προγράμματα (Βοσνία- Ερζεγοβίνηη και Ουκρανία) (ii) δύο προγράμματα που προτάθηκαν από την Επιτροπή το 2011, η υλοποίηση των οποίων θα ξεκινήσει μετά την αναμενόμενη λήψη αποφάσεων από τους συννομοθέτες (για τη Γεωργία και τη Δημοκρατία του Κιργιστάν) και (iii) έως τρία νέα προγράμματα, βάσει των αιτημάτων που έχουν ληφθεί από χώρες της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας έως τώρα (Αίγυπτος, Ιορδανία, Αρμενία). Όσον αφορά την εφαρμογή των υφιστάμενων πράξεων ΜΧΣ, η αποδέσμευση της τελικής δόσης του προγράμματος για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, εάν επαληθευθεί, θα λάβει χώρα έως τον Νοέμβριο. Στο πλαίσιο του προγράμματος για την Ουκρανία, οι πραγματικές εκταμιεύσεις, συμπεριλαμβανομένης της αποδέσμευσης της πρώτης δόσης, υπόκεινται σε συμφωνία με το ΔΝΤ για μια νέα χρηματοδοτική ρύθμιση, καθώς και στη συμμόρφωση με τους όρους πολιτικής του ΜΣ. Η Επιτροπή σχεδιάζει επίσης να ξεκινήσει το 2013 τις εκταμιεύσεις των προγραμμάτων για τη Γεωργία και τη Δημοκρατία του Κιργιζιστάν, μετά την αναμενόμενη λήψη των αντίστοιχων νομοθετικών αποφάσεων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Σύμφωνα με το τρέχον σχέδιο, οι πρώτες δόσεις των προγραμμάτων θα αποδεσμευθούν το 2013 και οι δεύτερες το 2014. Στην περίπτωση της Γεωργίας, όπως αναφέρθηκε, η αποδέσμευση της ΜΧΣ θα είναι δυνατή μόνο εάν η Γεωργία αποφασίσει πραγματικά να επωφεληθεί της ρύθμισης συμφωνίας stand-by - πιστωτικής διευκόλυνσης με το ΔΝΤ, μια ρύθμιση η οποία αντιμετωπίζεται σήμερα ως προληπτική. Όπως προαναφέρθηκε, η Αίγυπτος ανανέωσε το αίτημά της για ΜΧΣ ύψους 500 εκατ. ευρώ τον Νοέμβριο του 2012. Η Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο υποβολής πρότασης ΜΧΣ, η οποία θα εξαρτάται από μια συμφωνία μεταξύ του ΔΝΤ και των αιγυπτιακών αρχών επί ενός προγράμματος του ΔΝΤ. Η ΜΧΣ ενδέχεται να αποτελείται από δάνειο ύψους 450 εκατ. ευρώ μαζί με επιχορήγηση 50 εκατ. ευρώ. Η ΜΧΣ θα συμβάλει στη στήριξη του ισοζυγίου πληρωμών της Αιγύπτου και στην ενίσχυση των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών κατά τη διάρκεια μιας περιόδου δύσκολης πολιτικής μετάβασης. Ανάλογα με το χρονοδιάγραμμα της πρότασης και της απόφασης, η πρώτη δόση θα μπορούσε να καταβληθεί το 2013 και το υπόλοιπο της ΜΧΣ το 2014. Τον Δεκέμβριο του 2012, οι ιορδανικές αρχές υπέβαλαν αίτημα ΜΧΣ υπό μορφή δανείων ύψους έως 200 εκατ. ευρώ. Σε σύνδεση με το ΔΝΤ, η Επιτροπή είναι στο στάδιο της εκτίμησης των υπολειπόμενων αναγκών εξωτερικής χρηματοδότησης της Ιορδανίας και εξετάζει την πιθανότητα υποβολής πρότασης ΜΧΣ ύψους 180 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείων το 2013. Στην περίπτωση αυτή, η εκταμίευση της πρώτης δόσης μπορεί να λάβει χώρα το 2013. Επιπροσθέτως, ενδεχομένως να υπάρξει νέα πράξη για την Αρμενία, καθώς η Επιτροπή έλαβε αίτημα ΜΧΣ από τις αρμενικές αρχές τον Φεβρουάριο του 2013. Το νέο πρόγραμμα θα αποτελεί συνέχεια του προγράμματος ΜΧΣ που ολοκληρώθηκε το 2012 και στόχος του θα είναι να βοηθήσει τη χώρα να καλύψει το υπολειπόμενο κενό εξωτερικής χρηματοδότησης που προβλέπεται για την περίοδο 2013-2014, 13

συμπληρώνοντας τους πόρους που έχουν καταστεί διαθέσιμοι από το ΔΝΤ στο πλαίσιο μιας νέας χρηματοδοτικής ρύθμισης, η οποία βρίσκεται σήμερα σε στάδιο προετοιμασίας. Τέλος, οι προγραμματιζόμενες πράξεις ΜΧΣ για το 2014 περιλαμβάνουν ένα πιθανό πρόγραμμα για το Κοσσυφοπέδιο, εάν διαπιστωθεί σαφώς κενό χρηματοδότησης. Μετά τη λήξη του προηγούμενου προγράμματος το 2010, μια νέα πράξη θα ανταποκριθεί στην υπό όρους δέσμευση που ανέλαβε η ΕΕ κατά τη διάσκεψη χορηγών για το Κοσσυφοπέδιο τον Ιούνιο του 2008, για ποσό ύψους έως 100 εκατ. ευρώ. Ο παρακάτω πίνακας 1 παρέχει επισκόπηση των αναλήψεων υποχρεώσεων και των πληρωμών επιχορηγήσεων ΜΧΣ για τα έτη 2011, 2012 και 2013 (ενδεικτικά). Οι προβλέψεις για το 2013 είναι σε πολύ προκαταρκτικό στάδιο και θα εξαρτηθούν από διάφορους παράγοντες που είναι εκτός του ελέγχου της Επιτροπής. Η εξέλιξη των πράξεων επιχορηγήσεων για το 2013 είναι, σε γενικές γραμμές, σύμφωνη με τα δημοσιονομικά ανώτατα όρια για το 2013. Όσον αφορά τα δάνεια, το συνολικό ανώτατο όριο για δανειοδοτικές πράξεις ΜΧΣ ανερχόταν σε 545 εκατ. ευρώ στο τέλος του 2012. Το ποσό αυτό καλύπτεται από το Ταμείο Εγγυήσεων για τις εξωτερικές δράσεις 16, το οποίο διατηρείται στο 9% του τρέχοντος υπολοίπου. Το Ταμείο καλύπτει όχι μόνο τα δάνεια ΜΧΣ, αλλά και τα δάνεια Ευρατόμ και τα δάνεια της ΕΤΕπ σε τρίτες χώρες και τροφοδοτείται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Για δανειοδοτικές πράξεις ΜΧΣ προβλεπόμενες το 2013, αυτό αντιστοιχεί σε χρηματοδότηση περίπου 72,3 εκατ. ευρώ προς το Ταμείο Εγγυήσεων. 16 Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να συμβουλευθείτε την Έκθεση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τις εγγυήσεις που καλύπτονται από τον γενικό προϋπολογισμό (εξαμηνιαία έκδοση). 14

Πίνακας 1: Αναλήψεις υποχρεώσεων και πληρωμές ΜΧΣ το2012-2013 σε ευρώ 2011 2012 2013 (ενδεικτικές) Πιστώσεις αναλήψεων υποχρεώσεων για επιχορηγήσεις στον προϋπολογισμό 104.868.567 95.550.000 94.550.000 Αναλήψεις υποχρεώσεων, σύνολο 393.476 498.316 88.550.000 ΕΑ, μελέτες ΔΔΔΕ, εκ των υστέρων αξιολογήσεις 393.476 498.316 550.000 ΜΧΣ Γε ωργία (προτεινόμενη) 23.000.000 ΜΧΣ Δημοκρατία του Κιργιζ ιστάν (προτεινόμενη) 15.000.000 ΜΧΣ Αίγυπτος (πιθανή νέα ΜΧΣ) 50.000.000 ΜΧΣ Αρμενία (πιθανή νέα ΜΧΣ) (μένει να καθοριστεί) Μη αναληφθείσες πιστώσεις του προϋπολογισμού 104.475.091 95.051.684 δεν ισχύει Πιστώσεις πληρωμών για επιχορηγήσεις στον προϋπολο γισμό 88.552.647 79.050.000 56.339.890 Πληρωμές, σύνολο 55.236.767 30.325.812 44.497.057 ΕΑ, μελέτες ΔΔΔΕ, εκ των υστέρων αξιολογήσεις 236.767 325.812 497.057 ΜΧΣ Αρμενία 35.000.000 ΜΧΣ Μολδαβία 20.000.000 30.000.000 ΜΧΣ Γε ωργία (προτεινόμενη, πρώτη πληρωμή) 11.500.000 ΜΧΣ Δημοκρατία του Κιργιζ ιστάν (προτεινόμενη, πρώτη πληρωμή) 7.500.000 ΜΧΣ Αίγυπτος (πιθανή, πρώτη πληρωμή) 25.000.000 ΜΧΣ Αρμενία (πιθανή, πρώτη πληρωμή) Μη χρησιμοποιηθείσες πιστώσεις για πληρωμές επιχορηγήσεων 33.315.880 48.724.188 (μένει να καθοριστεί) Εκταμιεύσεις δανείων ΜΧΣ, σύνολο 126.000.000 39.000.000 804.000.000 Αρμενία 26.000.000 39.000.000 Σερβία 100.000.000 Βοσνία-Ερζεγοβίνη (ενεργή) 100.000.000 Ουκρανία (ενεργή) 360.000.000 ΜΧΣ Γε ωργία (προτεινόμενη) 11.500.000 ΜΧΣ Δημοκρατία του Κιργιζ ιστάν (προτεινόμενη) 7.500.000 Άλλες, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου (πιθανή), της Ιορδανίας (πιθανή), ή της Αρμενίας (μένει να καθοριστεί) 325.000.000 15