ριστοβάθμιο ΘΕΜΑ Α Α1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Το οικονομικό πρόβλημα κάθε κοινωνίας προέρχεται από τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ του πλήθους των αναγκών, τις οποίες οι άνθρωποι επιδιώκουν να ικανοποιήσουν, και του περιορισμένου όγκου των αγαθών τα οποία υπάρχουν για την ικανοποίηση αυτών των αναγκών. ΣΩΣΤΟ β. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) συμπεριλαμβάνει την αξία των αγαθών και υπηρεσιών της παραοικονομίας. ΛΑΘΟΣ γ. Όταν αυξάνεται το επίπεδο τιμών, το πραγματικό εισόδημα αυξάνεται και αντίστροφα. ΛΑΘΟΣ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΟΘ-ΙΙ ΕΠΑΛ 15/06/2017 δ. Οι τράπεζες είναι επιχειρήσεις με κύρια δραστηριότητα τη μεσολάβησή τους στην αγορά χρήματος, δηλαδή εκεί όπου το χρήμα ζητείται και προσφέρεται. ΣΩΣΤΟ ε. Ο φορολογικός συντελεστής είναι το ποσό του φόρου που αντιστοιχεί σε κάθε μονάδα της φορολογικής βάσης και εκφράζεται ως ποσοστό. ΣΩΣΤΟ ΜΟΝΑΔΕΣ 15 Α2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα στον αριθμό, το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Το ψυγείο που χρησιμοποιείται σε ένα κρεοπωλείο είναι:
ριστοβάθμιο α. υλικό, διαρκές, καταναλωτικό αγαθό β. υλικό, καταναλωτό, κεφαλαιουχικό αγαθό γ. υλικό, διαρκές, κεφαλαιουχικό αγαθό δ. ελεύθερο, υλικό, καταναλωτικό αγαθό 2. Το Κατά Κεφαλήν Πραγματικό Α.Ε.Π. δίνεται από το παρακάτω πηλίκο: α. Πληθυσμός / Πραγματικό Α.Ε.Π. β. Πραγματικό Α.Ε.Π. / Πληθυσμός γ. Πραγματικό Α.Ε.Π. / Δείκτης τιμών έτους δ. Ονομαστικό Α.Ε.Π. / Πληθυσμός ΜΟΝΑΔΕΣ 10 ΘΕΜΑ Β Β1. Η ανεργία τριβής και η διαρθρωτική ανεργία οφείλονται σε διαφορετικούς λόγους. Αφού καταγράψετε τους λόγους στους οποίους οφείλεται η καθεμιά (μον. 12), να αναφέρετε τις βασικές οικονομικές συνέπειες της ανεργίας (μον. 6) και στη συνέχεια να αναλύσετε τα σοβαρά κοινωνικά προβλήματα που αυτή δημιουργεί (μον. 7). Ανεργία τριβής: Ανεργία τριβής είναι εκείνη η οποία οφείλεται στην αδυναμία της αγοράς ερ- γασίας να απορροφήσει άμεσα ανέργους, παρότι υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας, για τις οποί- ες οι άνεργοι έχουν τα απαραίτητα προσόντα και επαγγελματική εξειδίκευση. Η ανεργία τριβής οφείλεται στην αδυναμία των εργατών να εντοπίζουν αμέσως τις επιχειρήσεις με τις κενές θέσεις και στην αδυναμία των επιχειρήσεων να εντοπίσουν τους άνεργους εργάτες. Επίσης μπορεί να οφείλεται στη γεωγραφική απόσταση μεταξύ της περιοχής όπου υπάρχει ανεργία και αυτής όπου υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας. Γενικότερα οφείλεται στην έλλειψη ενός αποτελεσματικού συ- στήματος πληροφοριών για ύπαρξη ανέργων και επιχειρήσεων με κενές θέσεις εργασίας. Διαρθρωτική ανεργία: Όταν σε μια οικονομία υπάρχουν άνεργοι και κενές θέσεις εργασίας, αλλά οι άνεργοι δεν μπορούν να απασχοληθούν στις υπάρχουσες κενές θέσεις, επειδή υπάρχει αναντιστοιχία ανάμεσα στα προσόντα και την ειδίκευση των ανέργων και σ αυτά
ριστοβάθμιο που απαιτούνται για την κάλυψη των κενών θέσεων, η ανεργία αυτή ονομάζεται διαρθρωτική. Για παράδειγμα, είναι δυνατόν σε μια οικονομία να υπάρχει ανεργία μηχανικών και έλλειψη λο- γιστών, ή να υπάρχει ανεργία για τους βιομηχανικούς εργάτες και έλλειψη ξενοδοχειακών υπαλλήλων. Η διαρθρωτική ανεργία οφείλεται σε τεχνολογικές μεταβολές, οι οποίες δημιουρ- γούν νέα επαγγέλματα και αχρηστεύουν άλλα, και σε αλλαγές στη διάρθρωση της ζήτησης, οι οποίες αυξάνουν τη ζήτηση ορισμένων προϊόντων και ταυτόχρονα μειώνουν τη ζήτηση άλλων. Όπως είναι φανερό, η διαρθρωτική ανεργία δημιουργείται από τη δυσαναλογία προσφοράς και ζήτησης των διάφορων ειδικεύσεων. Η μείωσή της απαιτεί επανεκπαίδευση των ανέργων, ώστε να αποκτήσουν τις ειδικεύσεις στις οποίες υπάρχει έλλειψη. Διαφορετικά, η διαρθρωτική ανεργία μπορεί να είναι μεγάλης διάρκειας. Συνέπειες της ανεργίας Η ανεργία έχει τρεις βασικές οικονομικές συνέπειες. Πρώτον: Αποτελεί απώλεια παραγωγι- κών δυνάμεων, δηλαδή της εργασίας των ανέργων, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην παραγωγική διαδικασία. Δεύτερον: Σημαίνει απώλεια εισοδήματος για τον άνεργο και την οικογένειά του. Τρίτον: Επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, λόγω της παροχής των επιδομάτων ανεργίας προς τους ανέργους. Σοβαρά κοινωνικά προβλήματα Φυσικά οι συνέπειες της ανεργίας είναι ευρύτερες, γιατί η κατάσταση της ανεργίας μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνη για τον άνεργο και την οικογένειά του αφού, εκτός από την έλ- λειψη εισοδήματος, μειώνει την κοινωνική του θέση, δημιουργεί προβλήματα αυτοσεβασμού, οικογενειακών τριβών, κτλ. Με άλλα λόγια, πέρα από τις οικονομικές συνέπειες, η ανεργία δημιουργεί σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. ΘΕΜΑ Γ Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά Χ και Ψ και απασχολεί όλους τους παραγωγικούς συντελεστές με δεδομένη τεχνολογία, όπως στον πίνακα:
ριστοβάθμιο Γ1. Με βάση τα δεδομένα του προηγούμενου πίνακα να κατασκευάσετε την Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων (ΚΠΔ) της οικονομίας. MONΑΔΕΣ 4 Για το σχεδιασμό της Καμπύλης Παραγωγικών Δυνατοτήτων, οι μαθητές πρέπει να σχεδιάσουν σε ένα σύστημα αξόνων τους παραπάνω συνδυασμούς. Το σχήμα διαμορφώνεται ως ακολούθως: 600 500 400 300 200 100 0 ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ 0 100 150 180 Γ2. Να βρείτε το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους του αγαθού Ψ και να εξηγήσετε γιατί το κόστος ευκαιρίας είναι αυξανόμενο. ΜΟΝΑΔΕΣ 8 Ο τύπος του κόστους ευκαιρίας είναι: ΚΕ χ σε όρους του αγαθού ψ = Δχ Δψ
ριστοβάθμιο Άρα: για το συνδυασμό Α-Β: 500 300 / 100 0 = 200 / 100 = 2 για το συνδυασμό Β-Γ: 300 150 / 150 100 = 150 / 50 = 3 για το συνδυασμό Γ-Δ: 150 0 / 180 150 = 150 / 30 = 5 Το κόστος ευκαιρίας είναι αυξανόμενο, καθώς οι παραγωγικοί συντελεστές που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του αγαθού χ είναι ολοένα και λιγότερο κατάλληλοι για το αγαθό χ. Γ3. Με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας να εξετάσετε (υπολογιστικά) αν ο καθένας από τους παρακάτω συνδυασμούς Κ(Χ=80, Ψ=400) και Λ(Χ=160, Ψ=50) είναι εφικτός, μέγιστος ή ανέφικτος. ΜΟΝΑΔΕΣ 8 Για το συνδυασμό Κ: Η ποσότητα Χ = 80 είναι μεταξύ των συνδυασμών Α Β : ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΑΓΑΘΟ Χ ΑΓΑΘΟ Ψ Α 0 500 80 Ψ1 =? Β 100 300 500 Ψ1 / 80 0 = 2 άρα, 1000 2Ψ1 = 160 άρα, 1000 160 = 2Ψ1 άρα, Ψ1 = 420 Άρα Ψ1 = 420 > Ψ = 400, άρα ο συνδυασμός είναι εφικτός. Για το συνδυασμό Λ: Η ποσότητα Χ = 160 είναι μεταξύ των συνδυασμών Γ Δ : ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΑΓΑΘΟ Χ ΑΓΑΘΟ Ψ Γ 150 150
ριστοβάθμιο 160 Ψ1 =? Δ 180 0 150 Ψ1 / 160 150 = 5 άρα, 450 5Ψ1 = 10 άρα, 450 10 = 5Ψ1 άρα, Ψ1 = 88 Άρα Ψ1 = 88 < Ψ = 50, άρα ο συνδυασμός είναι ανέφικτος. Γ4. Να υπολογίσετε πόσες μονάδες του αγαθού Χ πρέπει να θυσιαστούν για να παραχθούν οι πρώτες 180 μονάδες του αγαθού Ψ. ΜΟΝΑΔΕΣ 5 Πρέπει πρώτα να υπολογίσουμε το κόστος ευκαιρίας του αγαθού ψ σε όρους του αγαθού χ. Γνωρίζουμε ότι ΚΕχ σε όρους ψ = 1 / Κεψ σε όρους του χ, άρα διαδοχικά το κόστος ευκαιρίας του αγαθού ψ σε όρους του αγαθού χ είναι: ½, 1/3. 1/5. Άρα, για την παραγωγή των πρώτων 150 μονάδων απαιτείται η θυσία: 150 * 1/3 = 150 / 5 = 30 μονάδων του αγαθού χ Και για την παραγωγή των επόμενων 30 μονάδων του αγαθού ψ απαιτείται η θυσία: 30 * 1/3 = 30 / 3 = 10 Άρα για την παραγωγή των πρώτων 180 μονάδων του αγαθού ψ απαιτείται η θυσία 30 + 10 = 40 μονάδων του αγαθού χ. ΘΕΜΑ Δ Δίνεται ο παρακάτω πίνακας που αφορά τη φορολογία εισοδήματος:
ριστοβάθμιο Δ1. Ο πολίτης Α δήλωσε ετήσιο εισόδημα 50.000 ευρώ. Να υπολογίσετε το φόρο που θα πληρώσει με βάση την παραπάνω κλίμακα εισοδήματος. ΜΟΝΑΔΕΣ 8 10.000 * 0 / 100 + 10.000 * 10 / 100 + 20.000 * 20 / 100 + 10.000 * 30 / 100 = 0 + 1.000 + 4.000 + 3.000 = 8.000 ευρώ Δ2. Ο πολίτης Β, σύμφωνα με το ετήσιο εισόδημά του, πλήρωσε φόρο 2.000 ευρώ με βάση την παραπάνω κλίμακα εισοδήματος. Να υπολογίσετε το εισόδημα που δήλωσε. ΜΟΝΑΔΕΣ 6 10.000 αφού ήταν αφορολόγητο και ο πολίτης Β πλήρωσε 2.000 + 10.000 (10.000 * 10/100 = 1.000) Και Χ * 20/100 = 1000 άρα 0,2 * Χ = 1.000 άρα Χ = 5.000 άρα το εισόδημά του ήταν 25.000 ευρώ. Δ3. Καθένας από τους παραπάνω δύο πολίτες αγοράζει ένα αυτοκίνητο αξίας 12.000 ευρώ. Πληρώνει επιπλέον φόρο δαπάνης που υπολογίζεται με φορολογικό συντελεστή 10%. α) Να υπολογίσετε το φόρο δαπάνης. 12.000 * 10 / 100 = 1.200 ευρώ. β) Να υπολογίσετε το φόρο δαπάνης ως ποσοστό στο εισόδημα των πολιτών Α και Β (μον. 4).
ριστοβάθμιο Για τον πολίτη Α: 1.200 / 50.000 * 100 = 2,4 % Για τον πολίτη Β: 1.200 / 25.000 * 100 = 4,8% γ) Με βάση τα προηγούμενα αποτελέσματα ποιο είναι το συμπέρασμά σας για την αναλογικότητα του φόρου δαπάνης ως προς το εισόδημα των πολιτών Α και Β (μον. 5) Παρατηρούμε, ότι για τον πολίτη Β ο φόρος δαπάνης αποτελεί μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος συγκριτικά με τον πολίτη Α. Ο φόρος μπορεί να χαρακτηριστεί αντίστροφα προοδευτικός αφού όσο αυξάνεται το εισόδημα μειώνεται το ποσοστό του φόρου στο εισόδημα.