Ελλάδα και Τουρισμός Υγείας Οι Ενότητες Για την ιστορία Τουρισμός Υγείας και Περίοδοι Οικονομικής Κρίσης Τουρισμός Υγείας και Ιατρικός Τουρισμός Οι Αλήθειες και οι Μύθοι Η Ελλάδα και ο Τουρισμός Υγείας Η δημιουργία Σύγχρονων Προορισμών Τουρισμού Υγείας Έργα Συντονισμένης Δράσης health in Greece Οι 12 Ελληνικοί Προορισμοί Τουρισμού Υγείας Πώς μπορεί να «παίξει» η Ελλάδα; Παιδεία, Εκπαίδευση και Κατάρτιση Παροχή Υπηρεσιών Ιατρικού Τουρισμού Συμμετοχή στον θεσμό και σύστημα Ελέυθερης Μετακίνησης Ασθενών Μεσολαβητές / Διευκολυντές (Facilitators) Ιατρικού Τουρισμού Υπάρχει ανάγκη για ειδικό Νομικό ή Ρυθμιστικό Πλαίσιο; Ανάγκη για ενθαρρυντικό κλίμα Προϋποθέσεις, Υποδομή, Πόροι και potential spare capacity Η ανάγκη Συγκρότησης / Ολοκλήρωσης (Integration) Ό Χάρτης του Τουρισμού Υγείας Οι Stakeholders του Τουρισμού Υγείας (οι έχοντες έννομο συμφέρον) Ο ρόλος του Κράτους και της Κυβέρνησης Υπάρχει ρόλος για τα Δημόσια Νοσοκομεία; Οι ανταγωνιστές της Ελλάδας Καινοτομίες στον Τουρισμό Υγείας με «Ελληνική Ταυτότητα»
Ελλάδα και Τουρισμός Υγείας Ο συντάκτης του παρόντως (Δρ. Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, M.D., Ph.D.) έχει συμβάλει στην ανάπτυξη του Τουρισμού Υγείας διεθνώς και έχει εισαγάγει πολλές από τις σύγχρονες καινοτομίες στον τομέα. Από το 2006, προσκαλείται τακτικά (σαν φιλοξενούμενος ομιλητής) σε διεθνή συνέδρια για να μιλήσει για το θέμα. Τα πολυάριθμα άρθρα του δημοσιεύονται κυρίως στο: International Medical Travel Journal Medical Travel Today Health Tourism Affairs Είναι δε και συγγραφέας σχετικών συγγραμμάτων η έκδοση των οποίων έχει προγραμματιστεί για το 2012 και 2013. Ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της healthcare cybernetics (με έδρα την Αγγλία), μία Δεξαμενή Σκέψης και Υλοποίησης (think and do tank) που παρέχει εφηρμοσμένη ανάλυση και στρατηγική σκέψη σε θέματα ανάπτυξης του Τουρισμού Υγείας, διεθνώς. Είναι δε, σύμβουλος κυβερνήσεων και ιδιοκτητών έργων (Development Project Sponsors and Owners) σε θέματα ανάπτυξης, σε επίπεδο «προορισμού». Για την ιστορία Το Συμβούλιο Ιδεών & Δράσης του ΣΕΤΕ (Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων) σε συνεργασία με την healthcare cybernetics, διοργάνωσε ημερίδα με θέμα «Ιατρικές Υπηρεσίες ως Πηγή Ζήτησης Τουριστικών Υπηρεσιών» (30 Νοεμβρίου, 2009) με συμμετοχή και δύο προσκεκλημένων και φιλοξενούμενων ομιλητών από το εξωτερικό (Γερμανία και Τουρκία). Σκοπός της ημερίδας ήταν να δοθεί η ευκαιρία στους επιχειρηματίες του τομέα του Τουρισμού να γνωρίσουν και να καταλάβουν τι είναι ο Ιατρικός Τουρισμός και πώς μπορούν να συμμετάσχουν σε αυτόν. Αυτό έγινε μέσα από την παρουσίαση Παραδειγμάτων (case studies) και Πάνελ Εμπειρογνωμόνων (panel discussion). Ο απώτερος σκοπός ήταν να έρθουν σε επαφή οι επιστήμονες (και επιχειρηματίες) του χώρου της υγείας με τους επιχειρηματίες του τομέα του Τουρισμού και να ενθαρρυνθεί η σύναψη Συνεργασιών και Συμμαχιών. Τουρισμός Υγείας και Περίοδοι Οικονομικής Κρίσης Το 2012, με την οικονομική κρίση, και με την κρίση στο Ελληνικό Συστημα Υγείας, αρχισαμε να ακούμε και να διαβάζουμε (και πάλι) διάφορα για το πόσο μεγάλη ευκαιρία ειναι η ανάπτυξη του Τουρισμού Υγείας για την Ελλάδα. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά η αλήθεια διαφέρει κάπως από αυτά που γράφονται και λέγονται στην Ελλάδα τον τελευταίο καιρό.
Για να δούμε τα πράγματα όπως πραγματικά είναι και όχι όπως νομίζεται ότι είναι καλό είναι να μάθουμε την έννοια ορισμένων πραγμάτων. Και βεβαίως, να ξεχωρίσουμε τις αλήθειες από τους μύθους. Επι πλέον, καλό είναι να μάθουμε τι ήδη έχει γίνει και τι δρομολογείται, σχετικά με τον Τουρισμο Υγείας στην Ελλάδα. Τουρισμός Υγείας και Ιατρικός Τουρισμός...οι όροι είναι συναφείς αλλά όχι ταυτόσημοι Τουρισμός Υγείας «Τουρισμός Υγείας» είναι ο συγκεντρωτικός όρος για υπηρεσίες σε 8 Τομείς του Τουρισμού που έχουν σχέση με την υγεία (8 Health-related Tourism Segments): Ιατρικός Τουρισμός Ιατρικός Τουρισμός (Medical Tourism) Οδοντιατρικός Τουρισμός (Dental Tourism) Ιαματικός Τουρισμός (Spa Tourism) μπορεί να συμπεριλάβει και Θαλασσοθεραπεία (Thalassotherapy) Τουρισμός Ευεξίας (Wellness Tourism) Αθλητικός Τουρισμός (Sports Tourism - μέσα στο πλαίσιο της υγείας και όχι, βεβαίως, για θεατές) Culinary Tourism (Τουρισμος Μαγειρικής Τέχνης και Επιστήμης στο πλαίσιο της Υγείας) Προσβάσιμος Τουρισμός (Accessible Tourism) Τουρισμός Υποβοηθούμενης Διαβίωσης (Assisted Residential Tourism) Σαν «Ιατρικός Τουρισμός» νοούνται υπηρεσίες που παρέχονται από Γιατρό (ή, υπό την «επίβλεψη» Γιατρού) - και προϋποθέτουν κάποιο «ταξίδι». Ο Ιατρικός Τουρισμός είναι ένας από τις 8 τομείς του Τουρισμού Υγείας. Οι προσφερόμενες υπηρεσίες συμπεριλαμβάνουν αισθητική χειρουργική, διόρθωση όρασης (π.χ., LASIK), ορθοπεδικές επεμβάσεις, υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση), αιμοκάθαρση (κατά την διάρκεια διακοπών) και Βαριατρική (χειρουργικές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση σοβαρής παχυσαρκίας) κτλ. Οι Αλήθειες και οι Μύθοι Οι μύθοι σχετικά με τους Αριθμούς Στο Internet διαβάζουμε για τεράστιους αριθμούς Τουριστών Υγείας Ασθενών και για την Αγορα «δισεκατομμυρίων». Το εύλογο ερώτημα είναι, ποιός μετράει, τι μετράει και πώς; Βεβαίως, διαπιστώθηκε, χωρίς καμία αμφισβήτηση πλέον, ότι αυτοί οι «αριθμοί» ηταν φανταστικοί και τελείως ατεκμηρίωτοι.
Ακόμη και αναφορές και εκθέσεις (και «προβλέψεις») από γνωστές εταιρίες συμβούλων (Consultancies) απεδείχθησαν ή λανθασμένες ή με σημαντική απόκλιση από την πραγματικότητα. Για το θέμα αυτό έχουν γραφτεί πολλά στο International Medical Travel Journal και το Health Tourism Affairs. «Πραγματικούς Αριθμούς» θα έχουμε όταν οι προορισμοί και οι πάροχοι υιοθετήσουν και εφαρμόσουν τον Δορυφορικό Λογαριασμό Τουρισμού Υγείας (Health Tourism Satellite Account). Επιδιώκεται η Ελλάδα να είναι απο τις πρώτες χώρες της περιοχής που θα υιοθετήσουν και θα εφαρμόσουν αυτο το σύστημα τεκμηρίωσης της δραστηριότητας του Τουρισμού Υγείας και του Ιατρικού Τουρισμού. Οι μύθοι σχετικά με τους Προορισμούς Πολλοί πάροχοι (Providers) και Προορισμοί συστηματικά «φουσκώνουν» τους αριθμούς των «ασθενών» που δέχονται για ευνόητους λόγους. Δεν χρειάζεται να πούμε τιποτα περισσότερο εδώ για τους «Top Προορισμούς». Αυτοί που έχουν βαθειά γνώση των πραγμάτων απο πρώτο χέρι ξέρουν την αλήθεια. Η Ελλάδα και ο Τουρισμός Υγείας Η Ελλάδα είναι ένας πολύ δημοφιλής Τουριστικός Προορισμός - η χώρα όμως, δεν είναι συγχρόνως και προέχων «παικτης» στον Ιατρικό Τουρισμό (ούτε, βεβαίως, και στον Τουρισμο Υγείας). Ο Νόμος για τον Ιαματικό Τουρισμό (που δίνει κίνητρα για επενδύσεις και ανάπτυξη) βρίσκεται σε ισχύ (αλλά δεν είδαμε ακόμη να τον εκμεταλλεύονται οι επενδυτές). Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι σημαντικός αριθμός πάροχων υπηρεσιών SPA / Ιαματικού Τουρισμού (παραδοσιακού και σύγχρονου) έχουν αναπτύξει αυτές τις υπηρεσίες σε επίπεδο Top League. Το αντίστοιχο Νομοσχέδιο για τον Ιατρικό Τουρισμό (Ιατρικά Κέντρα κτλ) είναι ασαφές και εκτός τουτου, παραμενει (τώρα και χρόνια) «στο συρτάρι». Βεβαίως δεν χρειάζεται «ειδικός» νόμος για την ανάπτυξη Ιατρικού Τουρισμού και γενικά, Τουρισμό Υγείας. Η γνώμη μας είναι ότι η Ελλάδα έχει τις προϋποθέσεις, υποδομή, πόρους και potential spare capacity να προσφέρει το πλήρες φάσμα Υπηρεσιών Τουρισμού Υγείας επιτυχώς. «Κορυφαία Πρότυπα και Ποιότητα» εκλαμβάνονται σαν «δεδομένο» για top league players / destinations και η Ελλάδα, στο θεμα «Πρότυπα και Ποιότητα», δεν υστερεί. Η δημιουργία Σύγχρονων Προορισμών Τουρισμού Υγείας Οι σύγχρονοί προορισμοί Τουρισμού Υγείας είναι συγκροτημένοι / ολοκληρωμένοι (integrated), αποδοτικοί (efficient) ανταγωνίσιμοι (competitive).
Αυτό επιτυγχάνεται με την εφαρμογή Έργου γνωστό ως Health Tourism Pentad. Το έργο αυτό προβλέπει 5 «επιμέρους» έργα (εξ ου και Pentad): Διαμερισμός Συγκρότηση Διαχείριση Ανάπτυξη Προώθηση Έργα Συντονισμένης Δράσης Πριν την πρωτοβουλία (σε πολύ χαμηλούς τόνους) της healthcare cybernetics να σχεδιάσει το αναπτυξιακό Master Plan για τον Τουρισμό Υγείας στην Ελλάδα, καμία «συντονισμένη» ενέργεια ή δραση δεν είχε αναληφθεί. (Βλέπε health in Greece ). To Master Plan (γνωστό ως health in GREECE ) ουσιαστικά δημιούργησε την υποδομή και έθεσε τα θεμέλια για το έργο Συγκρότησης, Ανάπτυξης και Προώθησης του Τουρισμού Υγειας. Το έργο, κατά την ολοκλήρωση του, προβλέπει την ανάπτυξη Τουρισμού Υγείας σε 12 ht8 «Προορισμούς». health in Greece Η healthcare cybernetics, (χρησιμοποιώντας το διεθνώς πλέον αναγνωρισμένο της «Αναπτυξιακό Μοντέλο» - Health Tourism Pentad), σχεδίασε και εκπόνησε το περιεκτικό και λεπτομερές Master Plan για την Ελλάδα γνωστό ως health in GREECE. Το Master Plan θα εφαρμοσθεί με την αρχική συμμετοχή και συμβολή των μελών του Ελληνικού Συμβουλίου Τουρισμού Υγείας. Οι 12 Ελληνικοί Προορισμοί Τουρισμού Υγείας...και Προορισμοί ht8 Το έργο προβλέπει την ανάπτυξη Τουρισμού Υγείας σε 12 «Προορισμούς» (που θα παρέχουν υπηρεσίες και στους 8 τομείς του Τουρισμού Υγείας): Άνδρος Αθήνα Εύβοια Θεσσαλία Θεσσαλονίκη Κέρκυρα Κρήτη Κως Λέσβος
Πελοπόννησος Ρόδος Σάμος Πώς μπορεί να «παίξει» η Ελλάδα; Η Ελλάδα, όμως δεν μπορεί (και δεν πρέπει) να παίξει στην «Αρένα» του Bottom Prices. Η Ελλάδα θα στοχεύσει σε «δημογραφικό καταναλωτών» (consumer demographic) που δεν χαρακτηρίζεται πρωταρχικώς από «ευαισθησία στην τιμή» ( Price sensitivity ). Αυτή η κατηγορία καταναλωτών εκλαμβάνει «Πρότυπα και Ποιότητα» σαν δεδομένο και ψάχνει για ιδιότητες όπως ambience, sophistication, elegance and flair. Πολύ συγκεκριμένα, η Ελλάδα θα προσφέρει υπηρεσίες στις κατηγορίες: Health Tourism Lux Boutique Health Tourism Παιδεία, Εκπαίδευση και Κατάρτηση Έχει διαπιστωθεί ότι χωρίς παιδεία / εκπαίδευση και κατάρτιση δεν εξασφαλίζεται η επιτυχία και η αειφορία. Η «παιδεία / εκπαίδευση και κατάρτιση» αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του όλου στρατηγικού σχεδίου: Το City Unity College, στην Αθήνα (Σπουδες Τουρισμού με φοιτητές από 30 χώρες) πιθανώς να είναι το πρώτο διεθνώς που θα προσφέρει (σε συνεργασία με το International Health Tourism Academy περιεκτικά comprehensive - προγράμματα σπουδών Τουρισμού Υγείας, συμπεριλαμβανομένου και university validated MBA with a major in Health Tourism) Ο Δρ. Κωνσταντινος Κωνσταντινίδης είναι ο συγγραφέας των πρώτων ολοκληρωμένων συγγράματων στο θέμα Το International Health Tourism Research Institute, προβλέπεται να έχει παράρτημα την Ελλάδα Παροχή Υπηρεσιών Ιατρικού Τουρισμού Όπως είδαμε, σαν «Ιατρικός Τουρισμός» νοούνται υπηρεσίες που παρέχονται από Γιατρό (ή, υπό την «επίβλεψη» Γιατρού) - και προϋποθέτουν κάποιο «ταξίδι». Και ο Ιατρικός Τουρισμός είναι ένας από τις 8 τομείς του Τουρισμού Υγείας. Οι προσφερόμενες υπηρεσίες συμπεριλαμβάνουν αισθητική χειρουργική, διόρθωση όρασης (π.χ., LASIK), υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (τεχνητή γονημοποίηση), αιμοκάθαρση (κατα την διάρκεια διακοπών) και Βαριατρική (χειρουργικές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση σοβαρής παχυσαρκίας) κτλ.
Υπηρεσίες που μπορούν να χαρακτηριστούν «Ιατρικός Τουρισμός» παρέχονται μόνο σποραδικά, και αυτές, από πάροχους στους μεγαλυτερους και πλέον γνωστούς προορισμούς (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κρήτη, Ρόδο, Κέρκυρα και Πελοπόννησο). Η Ελλάδα έχει έναν αριθμό «Νοσοκομειακών Ομίλων» (Hospital Groups) και σημαντικό αριθμό ανεξάρτητων νοσοκομείων / κλινικών (Independent Hospitals) τουλάχιστον στους 4 από τους 12 «υπό ανάπτυξη» προορισμούς Τουρισμού Υγείας της χώρας. Όλα είναι πρόθυμα να δεχθούν «Medical Tourism Business» - αλλά δεν είναι όλα έτοιμα με την απαραίτητη υποδομή. Μόνο ένα Ελληνικό Νοσοκομείο γνωστού Όμιλου (μέχρι στιγμής, 2012) μπήκε στην διαδικάσια απόκτησης Διαπίστευσης απο τον οργανισμό Joint Commission International JCI (το de facto Gold Standard και προϋπόθεση πολλών ασφαλιστικών οργανισμών κυρίως Αμερικάνικών για να παραπέμψουν ασθενείς). Το ίδιο νοσοκομείο, παράλληλα, απέκτησε και πιστοποίηση TEMOS. Πιστοποίηση TEMOS απέκτησε και μία Γυναικολογική και Μαιευτική Κλινικη (του ίδιου Ομίλου). Εδώ θα πρέπει να αναφερθει και ότι η πρώτη επέμβαση LASIK πραγματοποιήθηκε από τον Ιωαννη Παλλήκαρη (επικεφαλής του «Ινστιτούτου Όρασης και Οπτικής», και Πρύτανη Πανεπιστημίου Κρήτης) ο οποίος επίσης, ανέπτυξε και την μέθοδο epi-lasik. Ο Καθηγητής Παλλήκαρης συνέβαλε σημαντικά και στην ανάπτυξη της Τουρκίας σαν έναν από τους σημαντικότερους προορισμούς για διόρθωση της όρασης. Συμμετοχή στον θεσμό και σύστημα Ελέυθερης Μετακίνησης Ασθενών Παρά την ψήφιση του Ευρωπαϊκού Νόμου για την ελεύθερη μετακίνηση ασθενών, παραμένουν αρκετά αδιευκρίνιστα σημεία. Ένα από αυτά είναι η σημμετοχή των ιατρών και νοσοκομείων του ιδιωτικού τομέα. Ένα άλλο σοβαρό θέμα είναι η μη Ετοιμότητα και Συμμόρφωση, ακόμη και των Νοσοκομείων του δημόσιου τομεα. Να σημειωθεί ότι ο συντάκτης του παρόντος κειμένου συμμετείχε στην Διαβούλευση του Ερωπαϊκού Συμβουλίου σχετικά με την Ελέυθερη Μετακίνηση Ασθενών εντός της ΕΕ (2006 2007). Έκτοτε είναι τακτικά προσκεκλημένος και φιλοξενούμενος ομιλητής για το θέμα αυτό σε διεθνή συνέδρια. Παράλληλα, η healthcare cybernetics ανέπτυξε ειδικό τμήμα (European Cross-border Healthcare) με σκοπό να παρέχει βοηθεια στα νοσοκομεία να ετοιμασθούν και να συμμορφωθούν. Για άρθρα σχετικά με το θέμα (European Cross-border Healthcare) βλέπε: http://www.healthtourismaffairs.com/health-tourism-affairs-magazine/health- Tourism-Affairs-Magazine.htm#EuropeAndHealthTourism.
Ελληνική συμμετοχή σε διεθνή συνέδρια Τουρισμού Υγείας Όσο για Ελληνική συμμετοχή σε διεθνή συνέδρια Τουρισμού Υγείας, αρκεί να αναφερθεί ότι στο 3 ο Παγκόσμιο Συνέδριο Τουρισμού Υγείας (2008 Ισπανία) συμμετείχαν μόνο 3 εκπρόσωποι από την Ελλάδα. Στο 4 ο Παγκόσμιο Συνέδριο Τουρισμού Υγείας (2009 Φιλιππίνες) δεν είχαμε Ελληνική συμμετοχή. Επίσης, δεν είχαμε Ελλήνική συμμετοχή ούτε το 2010 σε διεθνή Συνέδρια Τουρισμού Υγείας. Το 2011 στο European Medical Travel Conference 2011 (Barcelona, Spain, 27-29 April 2011) εκτός του συντάκτη του παρόντος (που ήταν προσκεκλημένος και φιλοξενούμενος ομιλητής και σύμβουλος της οργανωτικής επιτροπής) συμμετείχαν μόνο 2 άλλοι Έλληνες Το 2012 στο European Medical Travel Conference συμμετείχαν 6 Ελληνες και είχαμε και 2 Εκθέτες. Να σημειωθεί ότι ο συντάκτης του παρόντος κειμένου είναι τακτικά προσκεκλημένος και φιλοξενούμενος ομιλητής και συμβουλος σε αυτα τα διεθνή συνέδρια. International Medical Travel Exhibition and Conference 2013 Οι διοργανωτές του International Medical Travel Exhibition and Conference 2013 έχουν στείλει πρόσκληση προς την Ελλάδα να συμμετάσχει ( η πρόσκληση προβλέπει ειδικούς, οικονομικά ευνοηκούς, όρους). Ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης (που είναι μέλος της 10-μελούς συμβουλευτικής επιτροπής και προσκεκλημένος και φιλοξενούμενος ομιλητής) θα μηλήσει για την ανάπτυξη της Ελλάδας σαν Προορισμό Τουρισμού Υγείας. Βλέπε Μεσολαβητές / Διευκολυντές (Facilitators) Ιατρικού Τουρισμού Κατά καιρούς βλέπουμε την ανάπτυξη Μεσολαβητών / Διευκολυντών - Medical Tourism Facilitators. Παρακολουθώντας το πότε δηλώθηκε ο ιστότοπος, διαπιστώνεται ότι οι προσπάθειες ανάπτυξης υπηρεσιών Medical Tourism Facilitation ξεκίνησαν το 2006. Η τελευταία δηλώθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2012. Από τις 6 «υπηρεσίες», σήμερα (2012) παραμένουν οι 4. Στις 18 Νοεμβρίου 2006 δηλώθηκε ο ιστότοπος www.destinationhealth.gr. Η υπηρεσία αυτή σήμερα (2012) δεν λειτουργεί (ο ιστότοπος δεν είναι προσβάσιμος). Στις 17 Ιανουαρίου, 2009 δηλώθηκε ο ιστότοπος www.medicaltourismgreece.com. Σημερα (2012) είναι ακόμη under construction. Στις 16 Ιανουαρίου 2011 δηλώθηκε ο ιστότοπος www.medtourgr.com.
Η Medtour Greece (που αυτοαποκαλείται και Medical Tourism Association Greece (ο ιστότοπος της οποίας λειτουργεί) δηλώνει τα εξής: Medical Tourism Association Greece is a medical tourism company operating in Greece with the major goal to provide high quality healthcare services to international patients. Στις 15 Φεβρουαρίου 2011 δηλώθηκε ο ιστότοπος www.ecsmedical.gr Η ECS Medical Management (ο ιστότοπος της οποίας λειτουργεί) δηλώνει τα εξής: ECS Medical operates as a medical assistance center and medical provider which specializes in foreign insurance processing and claims recovery for medical providers throughout Greece and Cyprus The health tourism department of ECS medical specializes in providing patients abroad the highest quality of medical services and expert assistance available in Greece. Στις 16 Ιουνίου 2011 δηλώθηκε ο ιστότοπος www.medicaltravelingreece.com Η Medical Travel in Greece (ο ιστότοπος της οποίας λειτουργεί) δηλώνει τα εξής: We have put together comprehensive services in a variety of destinations and for an array of treatments where the quality of services for medical travel is of a high standard. Our carefully selected partners are ISO 9001 accredited and endeavor to work to the highest standards within their area of expertise and the type of treatment they offer. Στις 30 Ιανουαρίου 2012 δηλώθηκε ο ιστότοπος www.medicaltourismgreece.com. Η Medical Tourism in Greece (ο ιστότοπος της οποίας λειτουργεί) δηλώνει τα εξής: We provide increased access to medical resource for international patients. Βεβαίως, αρκετοί ξένοι Μεσολαβητές / Διευκολυντές, που πληροφορήθηκαν για το έργο άναπτυξης και προβολής health in GREECE, έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να πληροφορηθούν για τους προορισμούς, τις υπηρεσίες και τους «πάροχους» (Providers). Υπάρχει ανάγκη για ειδικό Νομικό ή Ρυθμιστικό Πλαίσιο; Βεβαίως δεν χρειάζεται «ειδικός» νόμος για την ανάπτυξη του Τουρισμού Υγείας ή ακομη και του Ιατρικού Τουρισμού. Ήδη, όπως είδαμε, προσφέρονται τέτοιες υπηρεσίες τελείως νόμιμα και χωρίς κανένα εμπόδιο.
Ο Νόμος για τον Ιαματικό Τουρισμό (που δίνει κίνητρα για επενδύσεις και ανάπτυξη) βρίσκεται σε ισχύ (αλλά δεν είδαμε ακόμη να τον εκμεταλλεύονται οι επενδυτές). Το αντίστοιχο Νομοσχέδιο για τον Ιατρικό Τουρισμό (για αδειοδότηση π.χ., Ιατρικών Κέντρων κτλ) είναι ακόμη ασαφές. Ανάγκη για ενθαρρυντικό κλίμα Παρά την έλλειψη ουσιαστικά ενθαρρυντικού «κρατικού» κλίματος βλέπουμε πάροχους Ιατρικών (και Οδοντιατρικών) Υπηρεσιών να παιρνουν την πρωτοβουλία για να αναπτύξουν και να προωθήσουν τις υπηρεσίες τους στο εξωτερικό (κυρίως μέσω Websites). Μερικοί μάλιστα, έχουν αναλάβει μόνοι τους την προβολή και προώθηση της Ελλάδας σαν προορισμό Ιατρικού Τουρισμού. Προυποθέσεις, Υποδομή, Πόροι και potential spare capacity Η γνώμη μας παραμένει ότι, η Ελλάδα έχει τις προϋποθέσεις, υποδομή, πόρους και potential spare capacity να προσφέρει το πλήρες φάσμα Υπηρεσιών Τουρισμού Υγείας επιτυχώς. «Κορυφαία Πρότυπα και Ποιότητα» εκλαμβάνονται σαν «δεδομένο» για top league players / destinations και η Ελλάδα στο θέμα «Πρότυπα και Ποιότητα», δεν υστερεί. Η ανάγκη Συγκρότησης / Ολοκλήρωσης (Integration) Το Ελληνικό «οικοσύστημα - domain» του Τουρισμού Υγείας (όπως συμβαίνει με όλους τους προορισμούς Τουρισμού Υγείας, στην αρχική τους κατάσταση) είναι πολυ-διασπασμένο (κατακερματισμένο fragmented) και συνεπώς «μη αποδοτικό» (inefficient) και μη ανταγωνιστικό (non competitive). Για να μπορεί η Ελλάδα να συμμετάσχει στο Top League του Τουρισμού Υγείας και να ανταγωνιστεί επιτυχώς (ενόψει του πολύ ανεπτυγμένου και «αποφασισμένου» ανταγωνισμού που έχει και «βαθειές τσέπες») θα πρέπει να καταστήσει την «βιομηχανία» του τομεα (Health Tourism Industry) όσο πιο αποδοτική γίνεται. Αυτό το θέμα καλύπτεται πλήρως με την εφαρμογή του Master Plan ( health in GREECE). Ό Χάρτης του Τουρισμού Υγείας Ο Χάρτης του Τουρισμού Υγείας της Ελλάδας Health Tourism Map of Greece (Προορισμοί, Υπηρεσίες και Πάροχοι - Providers) ήδη αναπτύσσεται. Οι Stakeholders του Τουρισμού Υγείας (οι έχοντες «έννομο συμφέρον») Οι έχοντες «έννομο συμφέρον» ( stakeholders ) στον Τουρισμό Υγείας είναι τα φυσικά και νομικά πρόσωπα, που: επιρρεάζονται από αυτόν
μπορούν να επιρρεάσουν αυτόν μπορούν να οφελειθούν από αυτόν Παράλληλα, τους stakeholders τους βλέπουμε και από την εξής άποψη: Πλευρά Προσφοράς (Supply Side) Πλευρά Ζήτησης (Demand Side) Ρυθμιστική Πλευρά (Regulatory Side) Επι πλέον, οί stakeholders διαχωρίζονται και σε: Πάροχους Υπηρεσιών που σχετίζονται με την Υγεία (Providers of Healthrelated Services) Τομείς της οικονομίας (industries) που συνδράμουν και υποστηρίζουν τον Τουρισμό Υγείας (the industries contributing to and supporting the Sector) Κράτος / Κυβέρνηση (the State / Government) Καταναλωτές (consumers) Ο ρόλος του Κράτους και της Κυβέρνησης σχετικά με τον Ιατρικό Τουρισμό Σχετικά με τον Ιατρικό Τουρισμό, ο ρόλος του Κράτους δεν θα πρέπει να είναι ρόλος «επιχειρηματία» και ανταγωνιστή του ιδιωτικού τομέα. Αντιθέτως, το Κράτος θα πρέπει να παίζει έναν ουσιαστικά υποστηρικτικό ρόλο πού να ενθαρύνει την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του ιδιωτικού τομέα. Ο σκοπός του Κράτους θα πρέπει να είναι: Να παρέχει τις απαραίτητες υποδομές για την ανάπτυξη Να χρηματοδοτεί το μέρος του αναπτυξιακού έργου που έχει σχέση με την λειτουργική υποδομή Να παρέχει σαφήνεια και βεβαιότητα και να βεβαιώνει ότι θα υπάρχει συνέπεια και ότι οι κανόνες δέν θα αλλάζουν «κάθε τόσο» Να βάζει σε εφαρμογή απλούς και σαφείς νόμους και ριθμήσεις που να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις και την ανάπτυξη Να ενθαρρύνει και να διευκολύνει την δημηουργία ΣΔΙΤ (PPPs Public Private Partnerships) που να έχουν νόημα για τον ιδιωτικό τομέα Υπάρχει ρόλος για τα Δημόσια Νοσοκομεία; Ένα ερώτημα που συχνά προκύπτει είναι: υπάρχει ρόλος για τα Δημόσια Νοσοκομεία; Τα Κρατικά νοσοκομεία έχουν ρόλο μέσα στο πλαίσιο της «ντιρεκτίβας» για την διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών υγείας (EU Cross-border Health Directive) που στην ουσία, είναι μορφή Ιατρικού Τουρισμού. Εν τούτης, αν και ο θεσμός ψηφίστικε σαν Νομος της ΕΕ (με σκοπό να μπεί σε εφαρμογή το 2013), αυτός βρίσκεται σε ουσιαστική αναστολή λόγω της οικονομικής κρίσης και της κρίσης στα συστήματα υγείας όλων των χωρών μελών της ΕΕ.
Όσον αφορά την συμμετοχή των Κρατικών νοσοκομείων στον Ιατρικό Τουρισμό με σκοπό τα «έσοδα» (revenue) αυτό είναι κάτι που σαφώς δεν θα συμβουλεύαμε. Η healthcare cybernetics (Διευθύνων Σύμβουλος της οποίας είναι ο συντάκτης του παρόντως εγγράφου) ήταν ανάδοχος έργου του Υπουργείου Υγείας της Τουρκίας, που αναφέρεται στην συμμετοχή 40 νέων νοσοκομείων σε 18 πόλεις στην παροχή υπηρεσειών «Ιατρικού Τουρισμού» σε διεθνείς ασθενείς (International Patients). Για την ανάπτυξη της υποδομής αυτού του εγχειρήματος δαπανήθηκαν πολύ σημαντικά ποσά. Πάρα ταύτα, η επιτυχία του εγχειρήματος δεν είναι εξασφαλισμένη. Εκτός τούτου, η κίνηση αυτή έχει δημιουργήσει ένταση μετάξη του Κράτους και του πολύ καλά ανεπτυγμένου και ισχυρού ιδιωτικού τομέα της υγείας. Οι ανταγωνιστές της Ελλάδας Οι «άμεσοι» ανταγωνιστές της Ελλάδας (στον Ιατρικό Τουρισμό και τον Τουρισμό Υγείας, γενικότερα) είναι η: Τουρκία Κύπρος Μάλτα Ακόμη και η Βουλγαρία και Αλβανία επιδιώκουν (δυναμικά) την προσέλκυση Τουριστών Υγείας και σαφώς αποτελούν, τουλάχιστον, εν δυνάμει, ανταγωνιστές της Ελλάδας. Και βεβαίως, όλες οι χώρες της ΕΕ πρέπει να θεωρηθούν ανταγωνίστριες χώρες. Καινοτομίες στον Τουρισμό Υγείας με «Ελληνική Ταυτότητα» Ένας σημαντικός αριθμός καινοτομιών στον σύγχρονο Τουρισμό Υγείας επινοήθηκαν και εισήχθησαν από τον Έλληνα διευθύνοντα σύμβουλο της Αγγλικής εταιρίας healthcare cybernetics. Αυτές οι καινοτομίες αναφέρονται στον ιστότοπο Health Tourism Innovation.