ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 Έγγραφο συνόδου 2009 26.3.2009 B6-0170/2009 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ εν συνεχεία δηλώσεων του Συµβουλίου και της Επιτροπής σύµφωνα µε το άρθρο 103, παράγραφος 2, του Κανονισµού των βουλευτών: Konrad Szymański, Adam Bielan, Hanna Foltyn-Kubicka, Mirosław Mariusz Piotrowski, Zdzisław Zbigniew Podkański, Wojciech Roszkowski, Inese Vaidere, Ăirts Valdis Kristovskis, Roberts Zīle, Ewa Tomaszewska εξ ονόµατος της Οµάδας UEN σχετικά µε την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον ολοκληρωτισµό RE\778133.doc PE423.039v01-00
B6-0170/2009 Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον ολοκληρωτισµό Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη την οικουµενική διακήρυξη των Ηνωµένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, έχοντας υπόψη το ψήφισµα 260 (ΙΙΙ) Α της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωµένων Εθνών της 9ης εκεµβρίου 1948 σχετικά µε τη γενοκτονία, έχοντας υπόψη την τέταρτη σύµβαση της Γενεύης σχετικά µε την προστασία των αµάχων που βρίσκονται στα "χέρια" του εχθρού σε περίοδο πολέµου ή υπό στρατιωτική κατοχή από µια ξένη δύναµη, έχοντας υπόψη τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου Ανθρωπίνων ικαιωµάτων της 22ας Μαρτίου 2001 στις υποθέσεις Streletz, Kessler και Krenz κατά της Οµοσπονδιακής ηµοκρατίας της Γερµανίας, έχοντας υπόψη τα ψηφίσµατά του της 12ης Μαΐου 2005 σχετικά µε την εξηκοστή επέτειο της λήξης του δευτέρου παγκοσµίου πολέµου στην Ευρώπη 1, έχοντας υπόψη την απόφαση πλαίσιο 2008/913/JHA του Συµβουλίου, της 28ης Νοεµβρίου 2008, για την καταπολέµηση ορισµένων µορφών και εκδηλώσεων ρατσισµού και ξενοφοβίας µέσω του ποινικού δικαίου 2, έχοντας υπόψη το ψήφισµα 1481 της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συµβουλίου της Ευρώπης της 26ης Ιανουαρίου 2006 σχετικά µε την ανάγκη διεθνούς καταδίκης των εγκληµάτων των ολοκληρωτικών κοµµουνιστικών καθεστώτων, έχοντας υπόψη την ακρόαση που διοργάνωσε η Επιτροπή στις Βρυξέλλες στις 8 Απριλίου 2008 σχετικά µε τα εγκλήµατα που διέπραξαν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, έχοντας υπόψη τα ψηφίσµατα και τις δηλώσεις σχετικά µε τα εγκλήµατα των ολοκληρωτικών κοµµουνιστικών καθεστώτων που ενέκριναν ορισµένα εθνικά κοινοβούλια, έχοντας υπόψη τη ήλωση της Πράγας της 3ης Ιουνίου 2008 σχετικά µε την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον κοµµουνισµό, έχοντας υπόψη τη δήλωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 22ας Σεπτεµβρίου 2008 σχετικά µε την ανακήρυξη της 23ης Αυγούστου ως ευρωπαϊκής ηµέρας µνήµης των θυµάτων του σταλινισµού και του εθνικοσοσιαλισµού, 1 Εγκριθέντα κείµενα: P6_TA(2005)0180. 2 Ε L 328 της 6.12.2008, σελ. 55. PE423.039v01-00 2/6 RE\778133.doc
έχοντας υπόψη την ανάγκη να οργανωθεί η ονοµασία των στρατοπέδων συγκέντρωσης και εξολόθρευσης, έχοντας υπόψη την απόφαση αριθ. 31COM 8B.8 της Επιτροπής της UNESCO για την παγκόσµια κληρονοµία, έχοντας υπόψη το άρθρο 103, παράγραφος 2, του Κανονισµού του, A. λαµβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ βασίζεται στις αρχές του κράτους δικαίου και του σεβασµού των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, B. εκτιµώντας ότι η δικαιοσύνη συγκαταλέγεται µεταξύ των θεµελιωδών αυτών αξιών της Ευρώπης και ότι η ορθή ιστορική γνώση είναι απαραίτητη για την άσκηση και την προώθηση της δικαιοσύνης, Γ. εκτιµώντας ότι τα εγκλήµατα που διεπράχθησαν και οι υποδουλώσεις που προκλήθηκαν από την επιθετικότητα του φασισµού και του σταλινισµού πρέπει να χαρακτηρισθούν ως εγκλήµατα πολέµου και εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας, εκτιµώντας ότι οι ακραίες µορφές ολοκληρωτικής διακυβέρνησης που εφάρµοσαν οι ναζιστικές, φασιστικές και σοβιετικές-κοµµουνιστικές δικτατορίες ήταν υπεύθυνες για προσχεδιασµένα και µαζικά εγκλήµατα σε πρωτόγνωρη στην ιστορία έκταση, τα οποία διεπράχθησαν εις βάρος εκατοµµυρίων ανθρώπων και των βασικών και αναφαίρετων δικαιωµάτων τους, E. λαµβάνοντας υπόψη τη ζωντανή µαρτυρία και ακλόνητη στάση πολλών ανθρώπων που αντιτάχθηκαν στην καταπίεση αυτή, όπως ο Rotamaster Witold Pilecki, ο µόνος άνθρωπος που µεταφέρθηκε οικειοθελώς σε ένα ναζιστικό στρατόπεδο θανάτου ( Αουσβιτς) προκειµένου να οργανώσει επιτόπου ένα αντιστασιακό κίνηµα και να συγκεντρώσει πληροφορίες για µαζικές δολοφονίες, ΣΤ. εκτιµώντας ότι είναι επίσης σηµαντικό να θυµόµαστε όσους, όπως ο Rotamaster Witold Pilecki, αντιτάχθηκαν ενεργά στον ολοκληρωτισµό και οι οποίοι θα πρέπει να καταγραφούν στη συνείδηση των ευρωπαίων ως ήρωες της εποχής του ολοκληρωτισµού, λόγω της αυτοθυσίας τους, της πίστης τους σε ιδανικά, της αξιοπρέπειας και του θάρρους τους, Ζ. λαµβάνοντας υπόψη ότι εγκλήµατα γενοκτονίας διεπράχθησαν επίσης από µαχητικές οµάδες, εµφορούµενες από την ολοκληρωτική ιδεολογία των ολοκληρωτικών καθεστώτων, H. εκτιµώντας ότι η άγνοια και τα εσφαλµένα στερεότυπα στην ιστορική µνήµη των Ευρωπαίων ενδέχεται να παράσχουν πρόσφορο έδαφος για εθνικιστικές ή άλλες καταχρήσεις της ιστορικής µνήµης, Θ. εκτιµώντας ότι είναι απαραίτητη η αποτελεσµατική αντιπαράθεση µε την παραχάραξη της ιστορίας και τις απόπειρες να χρεωθούν τα θύµατα τα εγκλήµατα της γενοκτονίας, Ι. εκτιµώντας ότι µόνο µια ισχυρή και ιστορικά συνειδητοποιηµένη Ευρώπη έχει την RE\778133.doc 3/6 PE423.039v01-00
ικανότητα να δηµιουργήσει ευκαιρίες προκειµένου να ξεπεραστούν οι φρικαλεότητες του παρελθόντος, ΙΑ. λαµβάνοντας υπόψη την ιδεολογική αντιπαράθεση που διεξάγεται σήµερα σχετικά µε την ερµηνεία του πρόσφατου ολοκληρωτικού παρελθόντος της Ευρώπης, µε στόχο είτε να δικαιολογηθούν τα σοβιετικά εγκλήµατα είτε να υποβαθµιστούν τα ναζιστικά εγκλήµατα, ΙΒ. λαµβάνοντας υπόψη ότι το Συµβούλιο ικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων κατέληξε στις 19 Απριλίου 2007 σε πολιτική συµφωνία επί µιας απόφασης πλαίσιο για την καταπολέµηση ορισµένων µορφών και εκδηλώσεων ρατσισµού και ξενοφοβίας και αποφάσισε ότι η ποινική ευθύνη για τη δηµόσια επιδοκιµασία, την άρνηση ή τη χονδροειδή υποτίµηση εγκληµάτων δεν πρέπει να επεκταθεί σε περιπτώσεις που δεν έχουν ως κίνητρο το ρατσισµό ή την ξενοφοβία και ότι τα εγκλήµατα που έχουν διαπραχθεί για άλλους λόγους, π.χ. από τα ολοκληρωτικά κοµµουνιστικά καθεστώτα, δεν υπάγονται συνεπώς στο πεδίο εφαρµογής του εγγράφου αυτού, ΙΓ. λαµβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή πραγµατοποίησε, στις 8 Απριλίου 2008, µια ακρόαση σχετικά µε τα εγκλήµατα πολέµου που διέπραξαν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, στην οποία συµµετείχαν το Συµβούλιο και µια οµάδα βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, 1. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η απόφαση του Συµβουλίου της 19ης Απριλίου 2007 σχετικά µε την απόφαση πλαίσιο για τα εγκλήµατα που έχουν διαπραχθεί βάσει της φυλής, του χρώµατος, της θρησκείας, των γενεαλογικών καταβολών ή της εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής δεν ισχύει για εγκλήµατα που διεπράχθησαν για άλλους λόγους π.χ. από τα ολοκληρωτικά κοµµουνιστικά καθεστώτα 2. επισηµαίνει ότι γενοκτονίες όπως το Ολοκαύτωµα, τα µαζικά εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας και οι εκτεταµένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωµάτων όπως οι µαζικοί εκτοπισµοί από τα βαλτικά κράτη, την Πολωνία και άλλες χώρες, οι οµαδικές εκτελέσεις όπως η σφαγή των πολωνών αξιωµατικών στο δάσος του Katyn και αξιωµατικών του λεττονικού στρατού στο Litene, η ίδρυση και η λειτουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης και στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας (Gulag), ο ανθρωπογενής λιµός στην Ουκρανία, η άρνηση των θεµελιωδών δικαιωµάτων της ελευθερίας της έκφρασης, του λόγου, της κυκλοφορίας και πολλά άλλα εγκλήµατα που διέπραξε ο κοµµουνιστικός ολοκληρωτισµός δεν έχουν διερευνηθεί καταλλήλως ούτε έχουν διεθνώς αξιολογηθεί 3. υπογραµµίζει ότι, αν και τα έθνη της Ευρώπης που υπέφεραν τόσο από τα κοµµουνιστικά όσο και από τα ναζιστικά ολοκληρωτικά καθεστώτα έχουν καταβάλει τεράστιες προσπάθειες για να ξεπεράσουν τις συνέπειές τους, αποτελεί καθήκον της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διερευνήσει και να αξιολογήσει τα εγκλήµατα των κοµµουνιστικών, εθνικοσοσιαλιστικών και άλλων ολοκληρωτικών καθεστώτων που διεπράχθησαν στο ευρωπαϊκό έδαφος, προκειµένου να φωτίσει τα δεινά που υπέστη το ένα τέταρτο των πολιτών της Ευρώπης και να κρίνει τα καθεστώτα αυτά 4. υπενθυµίζει ότι οι πολίτες που εξακολουθούν να είναι θύµατα ολοκληρωτικών κοµµουνιστικών καθεστώτων είναι αναγκασµένοι στις χώρες του πρώην σοβιετικού συνασπισµού να συµβιβαστούν µε την ιδέα της συµβίωσης µε άτοµα που αναγνωρίζουν PE423.039v01-00 4/6 RE\778133.doc
ως δράστες εγκληµάτων και δολοφόνους των συγγενών τους 5. υπογραµµίζει ότι οι άνθρωποι σε χώρες που ελευθερώθηκαν από τη σοβιετική κατοχή εξακολουθούν να υποφέρουν από τις συνέπειες του ολοκληρωτικού καθεστώτος, όπως ο εκρωσισµός, οι αναγκαστικές αλλαγές της δηµογραφικής κατάστασης του σχετικού κράτους και τα έντονα ψυχολογικά προβλήµατα που προκάλεσε το καθεστώς ζητεί τα γεγονότα αυτά να ληφθούν υπόψη κατά τη διατύπωση συµπερασµάτων όσον αφορά την πολιτική, κοινωνική και ενδοεθνοτική κατάσταση στις χώρες αυτές 6. εκφράζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι η νεώτερη γενεά σε ορισµένα κράτη µέλη της ΕΕ έχει, λόγω οικογενειακής παράδοσης, εντελώς διαφορετικές και εκ διαµέτρου αντίθετες αντιλήψεις και απόψεις για την ευρωπαϊκή ιστορία εκφράζει φόβους ότι αυτό εγκυµονεί κίνδυνο δυνητικών συγκρούσεων µεταξύ των κοινωνικών αυτών οµάδων στο µέλλον εκφράζει την ανησυχία του για την ανησυχητική έλλειψη γνώσης για το κοµµουνιστικό ολοκληρωτικό καθεστώς σε ορισµένα τµήµατα της δυτικής κοινωνίας, ιδίως µεταξύ των νέων ζητεί να ενισχυθεί η ενηµέρωση του κοινού για την ευρωπαϊκή ιστορία και οι σχετικές ιστορικές πληροφορίες να ενταχθούν στα σχολικά διδακτικά προγράµµατα 7. πιστεύει ότι για την ορθή διατήρηση της ιστορικής µνήµης, η διεξοδική επανεξέταση της ευρωπαϊκής ιστορίας και η πανευρωπαϊκή αναγνώριση όλων των ιστορικών πτυχών της σύγχρονης Ευρώπης θα ενισχύσει την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, δεδοµένου ότι ένα καλύτερο µέλλον µπορεί να οικοδοµηθεί µόνο µε µια καλύτερη κατανόηση του κοινού παρελθόντος, το οποίο θα χρησιµεύσει επίσης για να αποτραπεί η δυνατότητα επανεµφάνισης ολοκληρωτικών καθεστώτων 8. προτείνει να καθιερωθεί η 25η Μαΐου (η επέτειος της εκτέλεσης του ήρωα του Άουσβιτς Rotamaster Witold Pilecki στις 25 Μαΐου 1948) ως διεθνής ηµέρα των ηρώων του αγώνα κατά του ολοκληρωτισµού, γεγονός που θα αποτελέσει έκφραση σεβασµού και απότιση φόρου τιµής σε όλους εκείνους οι οποίοι, καταπολεµώντας την τυραννία εκδήλωσαν τον ηρωισµό τους και την πραγµατική τους αγάπη για την ανθρωπότητα και θα δώσει στις µελλοντικές γενεές ένα σαφές παράδειγµα ορθής συµπεριφοράς έναντι του κινδύνου υποδούλωσης στον ολοκληρωτισµό 9. θεωρεί ότι ο τρόπος µε τον οποίο γίνονται σήµερα κατανοητές οι καταχρήσεις και ακρότητες του παρελθόντος αποτελεί σηµαντικό τµήµα των σύγχρονων συζητήσεων για τη δηµοκρατία 10. τονίζει ότι τα εγκλήµατα που διέπραξε το ολοκληρωτικό κοµµουνιστικό καθεστώς δεν µπορούν να δικαιολογηθούν ή να συγχωρηθούν µε την επίκληση της συµβολής και της προσφοράς της ΕΣΣ στην ήττα του ναζισµού υπογραµµίζει συγχρόνως ότι είναι απαράδεκτο να θεσπίζει η ρωσική οµοσπονδία νοµοθετικές διατάξεις που ποινικοποιούν οποιονδήποτε προσπαθεί να αναλύσει τα γεγονότα του ευτέρου Παγκοσµίου Πολέµου από µια σκοπιά που είναι διαφορετική από εκείνη των προηγούµενων δεκαετιών 11. καλεί την Επιτροπή και το Συµβούλιο να λάβουν συγκεκριµένα µέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα αποτελέσµατα της ακρόασης της 8ης Απριλίου 2008, τα οποία αποτυπώνονται στο έγγραφο µε τις παρεµβάσεις στην ακρόαση, θα ληφθούν υπόψη στις µελλοντικές εργασίες για µια κοινή προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά τα εγκλήµατα που RE\778133.doc 5/6 PE423.039v01-00
διέπραξαν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα 12. καλεί την Επιτροπή και τις κυβερνήσεις των κρατών µελών να υποστηρίξουν την εφαρµογή των ισχυόντων µέσων του διεθνούς δικαίου προκειµένου να καταδικάσουν, να διώξουν και να τιµωρήσουν τις κατάφορες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωµάτων όπως η γενοκτονία και τα εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας 13. καλεί µετ' επιτάσεως το Συµβούλιο και την Επιτροπή να ανεύρουν τα νοµικά µέσα µε τα οποία θα θεσπίσουν σε επίπεδο ΕΕ ένα βέλτιστο πλαίσιο και βέλτιστες διαδικασίες για τη διερεύνηση και αξιολόγηση των εγκληµάτων των κοµµουνιστικών, ναζιστικών και άλλων ολοκληρωτικών καθεστώτων σηµειώνει επισηµαίνει ότι τα νοµικά αυτά µέσα πρέπει να βασίζονται στο διεθνές δίκαιο και τη νοµολογία του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου Ανθρωπίνων ικαιωµάτων και του ικαστηρίου της Νυρεµβέργης 14. υπογραµµίζει ότι η διεθνής κοινότητα είναι αρµόδια για την παρακολούθηση της υποχρεωτικής ποινικής δίωξης όσων διαπράττουν γενοκτονία και υπενθυµίζει ότι η εγκαθίδρυση ειδικών οργάνων δίωξης σε διάφορα κράτη αποτελεί µέρος µιας διεθνούς προσπάθειας για να τεθεί τέρµα στην ατιµωρησία των οργανωµένων µαζικών δολοφονιών 15. ζητεί τη δηµιουργία ενός ευρωπαϊκού ερευνητικού ινστιτούτου, το οποίο θα εξετάσει τις σηµαντικότερες εξελίξεις της ευρωπαϊκής ιστορίας του εικοστού αιώνα, στις οποίες συµπεριλαµβάνονται τα µη αναγνωρισθέντα ή λησµονηθέντα εγκλήµατα ή άλλες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωµάτων και διεθνών υποχρεώσεων, µε προσεκτική διερεύνηση και συγκέντρωση στοιχείων, αξιολόγηση της ευθύνης, εκτίµηση των νοµικών και ηθικών πτυχών και λήψη, ενδεχοµένως, νοµικών µέτρων 16. προτείνει την καθιέρωση της 23ης Αυγούστου ως ευρωπαϊκής ηµέρας µνήµης των θυµάτων των ολοκληρωτικών καθεστώτων 17. καλεί το Συµβούλιο και την Επιτροπή να λάβουν τα απαραίτητα µέτρα προκειµένου να δοθεί κατάλληλη ονοµασία στα γερµανικά και σοβιετικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξολόθρευσης προκειµένου η κατηγορία της γενοκτονίας να βαρύνει τους δράστες και όχι τα θύµατα 18. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισµα στο Συµβούλιο, την Επιτροπή και τις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών µελών. PE423.039v01-00 6/6 RE\778133.doc