ΚΡΙΣΙΜΟΙ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ 3 ΜΗΝΕΣ ΤΟΥ 2009 - ΚΑΙ- ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Εφιάλτης τα χρέη! Δ. Γκουντόπουλος: Αυξάνονται ραγδαία οι ακάλυπτες επιταγές Φ. Σαχινίδης: Θα πληγούν μικρομεσαίοι αλλά και τράπεζες Τρεις δύσκολοι μήνες περιμένουν την ελληνική οικονομία και... την τσέπη μας, καθώς όλοι συνηγορούν ότι στο πρώτο τρίμηνο του 2009 θα έχουν περάσει στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας και παραγωγικότητας, οι συνέπειες της διεθνούς κρίσης. Οι προβλέψεις κάνουν λόγο για σκάσιμο της «φούσκας των επιταγών», κατάρρευση κλάδων του πρωτογενούς τομέα, συρρίκνωση δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων, λουκέτα και απολύσεις μικρομεσαίων μονάδων με δανειακή εξάρτηση. Όπως σημειώνει ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Λάρισας κ. Δημ. Γκουντόπουλος, τον Νοέμβριο καταγράφηκε αύξηση κατά 161% των ακάλυπτων επιταγών σε σχέση με το περυσινό αντίστοιχο διάστημα. Η ίδια κατάσταση συνεχίστηκε και 1
τον Δεκέμβριο, ενώ προϊόντος του χρόνου το πρόβλημα θα μεγεθύνεται καθώς έχει περιοριστεί η χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. «Η κρατική «ένεση» των 28 δισ. ευρώ προς τις Τράπεζες δημιούργησε την προσδοκία στους μικρομεσαίους ότι θα συνεχιστεί απρόσκοπτα η χρηματοδότησή τους. Ωστόσο τέτοια αποτελέσματα δεν υπήρξαν. Αντιθέτως, οι Τράπεζες έγιναν πιο αυστηρές στην εξέταση των αιτήσεων και πιο φειδωλές στη χορήγηση δανείων. Τώρα ελέγχουν την κερδοφορία των επιχειρήσεων, τα χρέη τους και μια σειρά ακόμη στοιχείων, πριν εγκρίνουν κάποιο δάνειο, το οποίο μάλιστα δεν χορηγείται μονομιάς και σε όλο του το ύψος». Από την πλευρά του ο οικονομολόγος, βουλευτής Λάρισας του ΠΑΣΟΚ κ. Φιλ. Σαχινίδης σημειώνει: Δεν είναι απαραίτητο να κλείσουν επιχειρήσεις, αν και θα υπάρξουν και άλλα περιστατικά τύπου «Ραπτέξ». Πολλές επιχειρήσεις όμως θα μειώσουν το προσωπικό τους ή απλά δεν θα κάνουν προσλήψεις, στην καλύτερη πάντως περίπτωση θα κόψουν «μπόνους» και άλλου είδους παροχές για να διατηρήσουν τη ρευστότητα και την «καθαρή τους θέση». Το δεύτερο κύμα της κρίσης θα χτυπήσει τις Τράπεζες, καθώς θα εκδηλωθεί μεγάλη αδυναμία στην αποπληρωμή των δανείων. Για το λόγο αυτό και μόνο συνεχίζει ο κ. Σαχινίδηςμεγάλο κίνδυνο διατρέχουν όσες επιχειρήσεις κινούνται με πολύ μεγάλο τραπεζικό δανεισμό. Αντίθετα εκείνες που διαθέτουν υψηλή ρευστότητα με μικρές δανειακές υποχρεώσεις, είναι πιο ασφαλείς. Δημήτρη Χατζηευθυμίου Μάρτης γδάρτης... Για πρώτη φορά η λαϊκή σοφία δεν θα αφορά τον καιρό, αλλά την τσέπη μας. Οι προβλέψεις των οικονομολόγων (και όχι μόνο) για μεγάλη «παγωνιά» στην οικονομία, κατά τους μήνες Φεβρουάριο και Μάρτιο του 2009, ακούγονται περισσότερο σίγουρες ακόμη και από εκείνες των μετεωρολόγων. Οι περισσότεροι εκτιμούν ότι η κρίση στην οικονομία θα λάβει τις πραγματικές της διαστάσεις τούς δύο αυτούς μήνες, με τον υδράργυρο να πέφτει κατακόρυφα στην ελληνική αγορά. Γιατί όμως προεξοφλείται κάτι τέτοιο; Ποιες είναι εκείνες οι ενδείξεις που ενισχύουν αυτού του είδους τις προβλέψεις; Και τι χαρακτηριστικά θα έχει η κρίση; Ποιους και πόσο θα πλήξει; Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι αν βρισκόμαστε ήδη στη μέγγενη της οικονομικής κρίσης (η οποία θα πιέσει ασφυκτικά τους επόμενους μήνες) ή αυτό δεν έχει ακόμη συμβεί; Η «ΕΝΕΣΗ» ΤΩΝ 28 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ ΔΕΝ «ΘΕΡΑΠΕΥΣΕ» ΤΟΥΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΟΥΣ 2
Αβίαστα η απάντηση είναι ότι η κρίση είναι ήδη εδώ. Όπως σημειώνει ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Λάρισας, κ. Δημ. Γκουντόπουλος, το Νοέμβριο καταγράφηκε αύξηση κατά 161% των ακάλυπτων επιταγών σε σχέση με το περυσινό αντίστοιχο διάστημα. Η ίδια κατάσταση συνεχίστηκε και τον Δεκέμβριο, ενώ προϊόντος του χρόνου το πρόβλημα θα μεγεθύνεται καθώς έχει περιοριστεί η χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η «ΦΟΥΣΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΤΑΓΩΝ» ΣΚΑΕΙ... Ο οικονομολόγος, βουλευτής Λάρισας του ΠΑΣΟΚ κ. Φίλιππος Σαχινίδης κάνει μια μικρή ανάλυση της κατάστασης. Ξεχωρίζει εξαρχής την εσωτερική οικονομική κρίση, από την εξωτερική. Η πρώτη αποτυπώνεται ανάγλυφα στο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών που σήμερα είναι στο 14,1% του ΑΕΠ, αλλά και στο δημόσιο χρέος, όχι τόσο ως προς το ύψος του σε σχέση με το ΑΕΠ, όσο από το γεγονός ότι το 70% των δαπανών διοχετεύονται για την εξυπηρέτησή του (αποπληρωμή τοκοχρεολυσίων). Παράλληλα με την ανισορροπία στα δημόσια οικονομικά, η ελληνική οικονομία είναι ευάλωτη λόγω και της χαμηλής ανταγωνιστικότητάς της. «Πληρώσαμε έτσι υψηλότερο τίμημα προσαρμογής στην ευρωζώνη, καθώς δεν είμαστε και επαρκώς προετοιμασμένοι», παραδέχεται ο κ. Σαχινίδης. Η εξωτερική επιρροή της οικονομίας μας, έχει να κάνει με τη διεθνή κρίση ρευστότητας. Η κρίση θα εκδηλωθεί με πολλές μορφές. Καταρχήν με τις ακάλυπτες επιταγές, την αδυναμία είσπραξης δηλαδή των επιταγών που έχουν εκδοθεί. Ο κ. Σαχινίδης εκτιμά ότι ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος θα είναι «εκρηκτικοί» μήνες, καθώς θα αναδειχθεί η «φούσκα των επιταγών» και θα ακολουθήσουν οι μήνες των συνεπειών: της χρεοκοπίας δηλαδή εμπόρων και ελευθέρων επαγγελματιών. Το «κακό» είναι ότι η εκδήλωση αυτών των φαινομένων θα συμπέσει με τους παραδοσιακά πιο δύσκολους οικονομικά μήνες των ελληνικών νοικοκυριών και μικρομεσαίων. «Τώρα, παρατηρεί ο κ. Γκουντόπουλος, υπάρχει μια σχετική ανάταση, καθώς οι μισθωτοί πήραν το δώρο τους, ένα μέρος του οποίου διοχετεύεται στην αγορά, φυσικά με πολύ πιο αυστηρό και επιλεγμένο τρόπο σε σχέση με το παρελθόν. Ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος ήταν πάντα μήνες κάμψης για την αγορά, καθώς είναι μήνες υψηλών εξόδων για τα ελληνικά νοικοκυριά. Τα έξοδα διατροφής και θέρμανσης αυξάνουν πάντα τους πρώτους μήνες του έτους και του χειμώνα. Φέτος η αγορά θα «παγώσει» και από άποψης ρευστότητας...». Το κρίσιμο ερώτημα, λοιπόν, είναι ποιους θα πλήξει και ποιοι θα την «πληρώσουν». Ο κ. Σαχινίδης εξηγεί: Η εσωτερική κρίση της ελληνικής οικονομίας εκδηλώνεται και είναι ήδη ορατή στον πρωτογενή τομέα, οι αδυναμίες του οποίου είναι φανερές με την εγκατάλειψη της γης. Ό,τι συνέβη για παράδειγμα στην Ελασσόνα με την κατάρρευση του καπνού και την απώλεια 3
ενός εισοδήματος (από επιδοτήσεις και τιμές), από το οποίο ζούσε και κινούνταν ένα μεγάλο τμήμα της επαρχίας, το ίδιο ακριβώς πάει να γίνει στο βαμβάκι, στη βιομηχανική ντομάτα και αλλού. Η συνεισφορά της Θεσσαλίας στο ΑΕΠ της χώρας έχει μειωθεί σημαντικά λόγω ακριβώς της μείωσης του πρωτογενούς τομέα. Σε συνδυασμό τώρα και με την εισαγόμενη κρίση η οποία πάντα εκδηλώνεται με μια μικρή καθυστέρηση στην ελληνική οικονομία-, η απουσία επενδυτικών κεφαλαίων και η αρνητική ψυχολογία των επενδυτών λόγων του περιορισμού της ζήτησης θα οδηγήσουν σε συρρίκνωση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Σε πολύ γενικές γραμμές λοιπόν, η εσωτερική πτυχή της κρίσης της ελληνικής οικονομίας «χτυπά» κυρίως γεωγραφικές περιοχές και κυρίως εκείνες με αναπτυγμένο τον πρωτογενή τομέα (πχ. Θεσσαλία σε αντίθεση με Δωδεκάνησα και Κρήτη), ενώ η εισαγόμενη κρίση θα πλήξει τα μεγάλα αστικά κέντρα. Εκτός από τον πρωτογενή τομέα, θα πληγούν ακόμη ο τουρισμός (σ.σ: και όχι τόσο λόγω των επεισοδίων αλλά επειδή ο Γάλλος, ο Γερμανός, ο Αμερικανός τουρίστας είτε δεν θα έχει χρήματα, να επισκεφθεί φέτος την Ελλάδα, είτε θα έχει άλλες προτεραιότητες), η μεταποίηση, η ναυτιλία και ο κατασκευαστικός κλάδος όπου η κρίση θα κορυφωθεί. Μάλιστα ο κ. Σαχινίδης εκτιμά ότι ίσως πέσουν και οι τιμές ακινήτων για στέγη, κάτι που θα συμβεί για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία... Όσο για το αν υπάρχει πρόβλεψη για την επόμενη της κρίσης ημέρα, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ δηλώνει: Πιστεύω ότι μέχρι τον Ιούνιο θα έχουμε μια πλήρη εικόνα των συνεπειών της κρίσης. Από κει και πέρα η διέξοδος και η ταχύτητα «διόρθωσης» θα εξαρτηθεί και πάλι από εξωτερικούς παράγοντες. Σίγουρα όμως δεν θα πρέπει να αναμένουμε κάποιο φως πριν το τέλος του 2009. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ-Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008 4
5