ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & EΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Βερολίνο, Μάρτιος 2010 Οι πηγές ανανεώσιμης ενέργειας στην Γερμανία Στόχοι της κυβερνητικής πολιτικής Μείωση των εκπομπών ρύπων έως το 2020 κατά 40% έναντι του επιπέδου του 1990. Στα τέλη του 2007 το ποσοστό μείωσης ήταν - 21,3% Αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητος κατά 3% ετησίως. Αυτό σημαίνει ότι το 2020 η ενέργεια πρέπει να έχει την διπλή αποδοτικότητα από το επίπεδο του 1990 Συνεχής αύξηση του μεριδίου των πηγών ανανεώσιμης ενέργειας. Ειδικότερα, ως ποσοστό να εξελιχθούν ως εξής: 18% της τελικής ενεργειακής έως το 2020, από 10% σήμερα 30% της ακαθάριστης ενεργειακής έως το 2020, από περίπου 15% σήμερα Κάλυψη των αναγκών παραγωγής θερμότητας κατά 14% έως το 2020 από περίπου 8% σήμερα Κάλυψη του 12% της καυσίμων έως το 2020 από βιοκαύσιμα, ούτως ώστε να μειωθούν οι εκπομπές ρύπων κατά 7% εν συγκρίσει με την χρήση στερεών καυσίμων Κάλυψη του 50% της ενεργειακής έως το 2050 Διπλασιασμός του μεριδίου της συνδυασμένης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας επί της παραγωγής ηλεκτρικής ενεργείας σε 25% έως το 2020.
Παραγωγή ρεύματος Παραγωγή θερμότητας Καύσιμα Συμβολή των ΑΠΕ στο ενεργειακό δυναμικό της Γερμανίας 2008 Τελική κατανάλωση Πρωτογενής κατανάλωση - ισοδύναμα βάσει της μεθόδου ποσοστιαίας αποδοτικότητας βάσει της μεθόδου υποκατάσταση ς Μερίδιο επί της τελικής ενεργειακής βάσει της μεθόδου ποσοστιαίας αποδοτικότητας βάσει της μεθόδου υποκατάστασης [GWh] [PJ] [PJ] [%] [%] [%] Υδροηλεκτρική 21.300 76,7 189,0 3,5 0,5 1,3 Αιολική 40.400 145,4 356,8 6,6 1,0 2,5 Μερίδιο επί της ρεύματος Ηλιακή 4.000 14,4 33,9 0,7 0,1 0,2 Βιο-στερεά καύσιμα 10.949 95,6 96,8 1,8 0,7 0,7 Βιο-υγρά καύσιμα 1.509 13,2 13,2 0,2 0,1 0,1 Βιοαέριο 8.050 70,3 70,2 1,3 0,5 0,5 Αέριο από επεξεργασία λυμάτων 1.002 8,8 8,7 0,2 0,1 0,1 Αέριο από ΧΥΤΑ 1.008 8,8 8,8 0,2 0,1 0,1 Βιο-αέριο από απορρίμματα 4.543 39,7 40,2 0,7 0,3 0,3 Γεωθερμία 18 0,6 0,2 0,003 0,005 0,001 Σύνολο 92.779 473,5 817,8 15,2 3,4 5,8 Βιο-στερεά καύσιμα (οικίες) 57.778 208,0 4,1 1,5 1,4 Βιο-στερεά καύσιμα (βιομηχανία) 16.800 60,5 1,2 0,4 0,4 Μερίδιο επί της παραγωγής θερμότητας Βιο-στερεά καύσιμα (εργοστάσια παραγ. θερμότητας) 6.255 22,5 0,4 0,16 0,16 Βιο-υγρά καύσιμα 6.189 22,3 0,4 0,16 0,16 Βιο-αέρια καύσιμα 5.066 18,2 0,4 0,13 0,13 Βιο-μερίδιο απορριμμάτων 5.020 18,1 0,4 0,13 0,13 Ηλιακή 4.131 14,9 0,3 0,11 0,10 Βαθειά γεωθερμία 163 0,6 0,01 0,004 0,004 Επιφανειακή γεωθερμία 2.353 8,5 0,2 0,06 0,06 Σύνολο 103.755 373,6 7,4 2,7 2,5 Βιοντήζελ 27.806 100,1 4,5 0,7 0,7 Μερίδιο επί της καυσίμων Μερίδιο επί της συνολικής πρωτογενούς ενεργειακής Φυτικό έλαιο 4.194 15,1 0,7 0,1 0,1 Βιοαιθανόλη 4.694 16,9 0,8 0,1 0,1 Σύνολο 36.694 132,1 6,0 0,9 0,9 Γενικό σύνολο 233.228 979,2 1.323,5 ΑΠΕ 9,5 7,0 9,2 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Συμμετοχή ΑΠΕ στην τελική ενεργειακή κατανάλωση Παραγωγή ηλεκτρικής ενεργείας 4,8 5,5 6,3 6,7 7,8 8,1 9,5 10,4 11,7 14,2 15,1 Παραγωγή θερμότητας 3,5 3,5 3,9 3,8 3,9 4,6 4,9 5,4 6,1 7,6 7,4 Κατανάλωση καυσίμων 0,2 0,2 0,4 0,6 0,9 1,4 1,8 3,8 6,3 7,2 5,9 Σύνολο ΑΠΕ 3,1 3,3 3,8 3,8 4,3 4,9 5,5 6,6 8,1 9,8 9,5 Συμμετοχή ΑΠΕ στην πρωτογενή ενεργειακή κατανάλωση Παραγωγή ηλεκτρικής ενεργείας 0,8 0,9 1,1 1,1 1,4 1,5 1,6 2,1 2,5 3,2 3,4 Παραγωγή θερμότητας 1,3 1,3 1,4 1,4 1,5 1,8 1,9 2,0 2,3 2,6 2,7 Κατανάλωση καυσίμων 0,03 0,03 0,06 0,1 0,1 0,2 0,3 0,6 1,0 1,2 0,9 Σύνολο ΑΠΕ 2,1 2,2 2,6 2,7 3,0 3,5 3,9 4,7 5,7 6,9 7,0
Δυναμικότητα παραγωγής βιοκαυσίμων από ΑΠΕ Βιοdiesel Φυτικά έλαια Βιοαιθανόλη Σύνολο βιοκαύσιμα Μερίδιο επί της καυσίμων [GWh] [GWh] [GWh] [GWh] [%] 1990 0 0 0 0 0,0% 1991 2 0 0 2 0,0% 1992 52 0 0 52 0,01% 1993 103 0 0 103 0,02% 1994 258 0 0 258 0,04% 1995 310 0 0 310 0,05% 1996 517 0 0 517 0,1% 1997 827 0 0 827 0,1% 1998 1.033 0 0 1.033 0,2% 1999 1.343 0 0 1.343 0,2% 2000 2.583 0 0 2.583 0,4% 2001 3.617 0 0 3.617 0,6% 2002 5.683 0 0 5.683 0,9% 2003 8.267 52 0 8.319 1,4% 2004 10.850 52 484 11.386 1,8% 2005 18.600 2.047 1.936 22.583 3,8% 2006 29.444 7.417 3.556 40.417 6,3% 2007 33.673 8.066 3.412 45.151 7,2% 2008 27.806 4.194 4.694 36.694 5,9%
Το 70% περίπου του συνολικού ενεργειακού δυναμικού οφείλεται στην βιομάζα. Ως προς την θέρμανση ειδικότερα, σχεδόν το 94% προέρχεται από βιομάζα. Παραγωγή ρεύματος από ΑΠΕ: περίπου 92,8 TWh 15,1 % της συνολικής ρεύματος Δυναμικό παραγωγής θερμότητας από ΑΠΕ: περίπου 103,8 TWh 7,4 %- της συνολικής θερμότητας
Αιολική ενέργεια Με 20.287 εγκατεστημένες ανεμογεννήτριες δυναμικότητος 23.894 MW, στα τέλη του 2008, η αιολική ενέργεια κυριαρχούσε μεταξύ των πηγών παραγωγής ηλεκτρικής ενεργείας από ανανεώσιμες πηγές. Το 2008 προστέθηκε στο σύστημα δυναμικότητα 1.665 MW, όση περίπου και το προηγούμενο έτος. Η παραχθείσα ενέργεια ύψους 40,4 TWh ήταν αυξημένη έναντι του 2007. Το μερίδιο της αιολικής ενέργειας επί του συνόλου της ακαθάριστης παραγωγής ρεύματος ανερχόταν σε 6,6%. Κατά τα επόμενα έτη αναμένεται η περαιτέρω ανάπτυξη της αιολικής ενεργείας στην Γερμανία για τους εξής λόγους: Βάσει του νέου Νόμου (2009) περί ΑΠΕ αυξήθηκαν τα ποσά αγοράς της παραγώμενης αιολικής ενεργείας Προβλέπονται ευνοϊκότεροι όροι Repowering, αντικατάστασης παλαιότερου εξοπλισμού με άλλον σύγχρονο, αποδοτικότερο και συνήθως μεγαλύτερου δυναμικού. Θεωρείται ότι ήδη υπάρχει ανάγκη αντικατάστασης του εξοπλισμού που τοποθετήθηκε κατά την πρώτη φάση ανάπτυξης του κλάδου λόγω παλαίωσης. Προβλέπεται η επέκταση της αιολικής ενεργείας σε θαλάσσια πάρκα (offshore wind parks) στις βόρειες ακτές της χώρας. Βιομάζα Έχει ιδιαίτερη σημασία για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών ρεύματος και θερμότητας διότι είναι διαθέσιμη σε συνεχή βάση αντιθέτως προς την αιολική ενέργεια. Η ανάπτυξή της ξεκίνησε ουσιαστικά με την υιοθέτηση του Νόμου περί ΑΠΕ του 2004 και ευνοήθηκε λόγω της μεγάλης αύξησης των τιμών των υδρογονανθράκων κατά τα τελευταία έτη. Ιδίως η χρήση pellets διαδόθηκε σημαντικά. Το 2008 παρήχθησαν σε στερεά και υγρή μορφή από βιομάζα, βιοαέριο, και αέριο που παρήχθη από επεξεργασία λυμάτων ή απορριμμάτων ή εγκλωβίσθηκε σε χώρους ταφής απορριμμάτων συνολικά 27 TWh ηλεκτρικής ενεργείας ή το 4,5% της συνολικής ακαθάριστης ρεύματος. Η βιομάζα αποτελεί την 2 η σημαντικότερη πηγή ανανεώσιμης ενεργείας για την παραγωγή ρεύματος μετά την αιολική ενέργεια. Η συμβολή της βιομάζας στην παραγωγή θερμότητας ανήλθε το 2008 σε περίπου 97 TWh και αποτελούσε το 94% της συνολικώς θερμότητας που παρείχθη. Υποχώρηση σημειώθηκε στον υποκλάδο των βιοκαυσίμων. Μετά από συνεχή άνοδο κατά τα προηγούμενα έτη, το 2008 καταναλώθηκε ποσότητα 3,7 εκ. τόννων βιοκαυσίμων, εν συγκρίσει προς 4,6 εκ. τόννους το 2007. Η χρήση βιοντήζελ και φυτικού ελαίου μειώθηκε, ωστόσο αυξήθηκε η χρήση βιοαιθανόλης. Τα βιοκαύσιμα κάλυψαν το 2008 το 5,9% των αναγκών της χώρας σε καύσιμα.
Γεωθερμία Χρησιμοποιείται για την θέρμανση κτηρίων, την τηλεθέρμανση μέσου δικτου μικρών αποστάσεων, καθώς και την παραγωγή ηλεκτρικής ενεργείας. Έχει δημιουργηθεί ένας μικρός αριθμός γεωθερμικών εργοστασίων παραγωγής θερμότητος, ωστόσο η συμβολή της στην παραγωγή ηλεκτρικής ενεργείας δεν είναι σημαντική. Τα επόμενα χρόνια αναμένεται η ανάπτυξή της κυρίως στην νότια Γερμανία. Υδροηλεκτρική ενέργεια Τα τελευταία έτη σημειώθηκε μικρή αύξηση της δυναμικότητος, κυρίως μέσω του εκσυγχρονισμού υφισταμένων μονάδων. Ωστόσο, η παραγωγή ρεύματος υποχώρησε. Το 2008 παρήχθησαν 21,3 TWh ηλεκτρικής ενεργείας, επίπεδο ελαφρώς χαμηλότερο από εκείνο του 2007. Τα επόμενα έτη αναμένεται η εισαγωγή στο σύστημα μονάδων που εκσυγχρονίζονται βάσει των κινήτρων που θέσπισε ο Νόμος περί ΑΠΕ του 2004. Ηλιακή ενέργεια Η παραγωγή ηλεκρικής ενεργείας από φωτοβολταϊκές μονάδες σημειώνει συνεχή άνοδο. Το 2008 παρήχθησαν 4,0 TWh ρεύματος, ποσότητα κατά 29% υψηλότερη αυτής του 2007, καλύπτοντας το 0,7% της ακαθάριστης ρεύματος. Η πρόοδος της τεχνολογίας (αύξηση αποδοτικότητας, μείωση κόστους εξοπλισμού, τεχνολογικά επιτεύγματα) σε συνδυασμό με τα κίνητρα που παρέχονται συνέτειναν στους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης του κλάδου. Ωστόσο, ο ταχύς ρυθμός ανάπτυξης μετετράπη σε μειονέκτημα του κλάδου, καθώς είναι μία ακόμη σχετικώς ακριβή τεχνολογία η οποία συνεπάγεται μεγάλη επιβάρυνση της τελικής τιμής της κιλοβατώρας. Επί πλέον, θεωρείται ότι η ανάπτυξή της μπορεί να προκαλεί προβλήματα, όπως την αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος, την απώλεια αγροτικής γής, κ.λ.π. Τον Μάρτιο 2010 η κυβέρνηση αποφάσισε την μείωση της τιμής αγοράς του ρεύματος που παράγεται με χρήση ηλιακών συστημάτων, προκειμένου να φρενάρει την επιβάρυνση του κόστους λειτουργίας της συνολικής αγοράς ηλεκτρικής ενεργείας και να σταματήσει την μετατροπή χρήσης της αγροτικής γης. Ήδη με τον Νόμο περί ΑΠΕ του 2009 είχε αυξηθεί το ποσοστό ετήσιας μείωσης της τιμής αγοράς της κιλοβατώρας από ηλιακή ενέργεια. Η ανάπτυξη του κλάδου ευνοήθηκε, επίσης, από την σημαντική άνοδο των τιμών των υδρογονανθράκων κατά τα τελευταία έτη. Συνεπεία αυτού αυξήθηκε, επίσης, η χρήση της ηλιακής ενεργείας για την θέρμανση κτηρίων και την παραγωγή ζεστού νερού. Το 2008 τοποθετήθηκαν 210.000 νέοι φωτοβολταϊκοί συλλέκτες επιφανείας περίπου 1,9 εκ. τ.μ., διπλασιασμός έναντι του 2007. Η συνολική επιφάνεια των συλλεκτών στην Γερμανία υπολογιζόταν σε 11 εκ. τ.μ. περίπου. Παρά την μείωση των κινήτρων, εκτιμάται ότι θα συνεχισθεί η ανάπτυξη του κλάδου στην Γερμανία, με χαμηλότερο όμως ρυθμό.
Εξέλιξη της τελικής παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στην Γερμανία Αιολική Βιομάζα Υδροηλεκτρική Βιοαπορρίμματα Ηλιακή Γεωθερμία Σύνολο παραγωγής ΑΠΕ Μερίδιο ως προς κατανάλωση ρεύματος [GWh] [GWh] [GWh] [GWh] [GWh] [GWh] [GWh] [%] 1990 17.000 40 222 1.200 1 0 18.463 3,4 1991 15.900 140 250 1.200 2 0 17.492 3,2 1992 18.600 230 295 1.250 3 0 20.378 3,8 1993 19.000 670 370 1.200 6 0 21.246 4,0 1994 20.200 940 570 1.300 8 0 23.018 4,3 1995 21.600 1.800 670 1.350 11 0 25.431 4,7 1996 18.800 2.200 853 1.350 16 0 23.219 4,2 1997 19.000 3.000 1.079 1.400 26 0 24.505 4,5 1998 19.000 4.489 1.642 1.750 32 0 26.913 4,8 1999 21.300 5.528 1.791 1.850 42 0 30.511 5,5 2000 24.936 7.550 2.279 1.850 64 0 36.679 6,3 2001 23.383 10.509 3.206 1.859 116 0 39.073 6,7 2002 23.824 15.786 4.017 1.945 188 0 45.760 7,8 2003 20.350 18.859 6.970 2.162 313 0 48.654 8,1 2004 21.000 25.509 8.347 2.116 557 0,2 57.529 9,5 2005 21.524 27.229 10.495 3.039 1.282,00 0,2 63.569 10,4 2006 20.042 30.710 15.593 3.675 2.220,00 0,4 72.240 11,7 2007 21.249 39.713 19.438 4.130 3.075,00 0,4 87.605 14,2 2008 21.300 40.400 22.518 4.543 4.000,00 18 92.779 15,1
Εγκατεστημένη δυναμικότητα παραγωγής ηλεκρικής ενεργείας από ΑΠΕ Υδροηλεκτρική Αιολική Βιομάζα Ηλιακή Γεωθερμία Συνολική δυναμικότητα [ΜWh] [ΜWh] [ΜWh] [ΜWh] [ΜWh] [GWh] 1990 4.403 56 190 2 0 4.651 1991 4.403 98 3 0 4.504 1992 4.374 167 227 6 0 4.774 1993 4.520 310 9 0 4.839 1994 4.529 605 276 12 0 5.422 1995 4.521 1.094 16 0 5.631 1996 4.563 1.547 358 24 0 6.492 1997 4.578 2.082 400 36 0 7.096 1998 4.601 2.875 409 45 0 7.930 1999 4.547 4.444 604 58 0 9.653 2000 4.572 6.112 664 100 0 11.448 2001 4.600 8.754 790 178 0 14.322 2002 4.620 11.965 952 258 0 17.795 2003 4.640 14.609 1.137 408 0 20.794 2004 4.660 16.629 1.550 1.018 0,2 23.857 2005 4.680 18.428 2.192 1.881 0,2 27.181 2006 4.700 20.662 2.740 2.711 0,2 30.813 2007 4.720 22.247 3.140 3.811 3,2 33.921 2008 4.740 23.895 3.453 5.311 6,6 37.406
Συμμετοχή ανανεώσιμης ενεργείας στο ενεργειακό δυναμικό της Γερμανίας 2008 9,5% επί της συνολικής τελικής ενεργειακής (ηλεκτρικό ρεύμα, θέρμανση, καύσιμα), από 9,8% το 2007 15,1% επί της ακαθάριστης ρεύματος, από 14,2% το 2007 7,4% επί της τελικής θερμότητας, από 7,6% το 2007 5,9% επί της καυσίμων, από 7,2% το 2007) 7,0% επί της πρωτογενούς ενεργειακής (από 6,9% το 2007) σύμφωνα με την μέθοδο της θερμικής απόδοσης και 9,2% σύμφωνα με την μέθοδο της υποκατάστασης Η αιολική ενέργεια έχει την μεγαλύτερη συμβολή Με 1.665 ΜW προστεθειμένα το 2008, υπήρχε συνολική εγκατεστημένη δυναμικότητα 23.894 MW που παρήγαγαν 40,4 TWh ηλεκρικής ενεργείας (1TWh = 1 δις. KWh) H βιοενέργεια αναπτύσσεται Αυξάνεται η συμβολή της στην αγορά ρεύματος: από στερεά, υγρή και αέρια βιομάζα παρήχθησαν 20,5 TWh. Εάν περιληφθεί η παραγωγή από απορρίμματα, χώρους ταφής απορριμμάτων και επεξεργασίας λυμμάτων η ποσότητα φθάνει τις 27,1 TWh. Καταναλώθηκαν περί τους 3,7 εκ. τόννους βιοκαυσίμων. Η υδροηλεκτρική ενέργεια σε στασιμότητα Η εγκατεστημένη δυναμικότητα παρέμεινε στάσιμη. Παρήχθησαν 21,3 TWh ρεύματος. Πρωτοπόρος παγκοσμίως στην ηλιακή ενέργεια Mε την προσθήκη 1.500 MW και την παραγωγή περίπου 4 TWh η Γερμανία ήταν στην πρώτη θέση παγκοσμίως ως προς την χρήση φωτοβολταϊκών συστημάτων. Προστέθηκαν 1,9 εκ. τ.μ. ηλιακών συλλεκτών. Συνολικά υπήρχαν εγκατεστημένα 11 εκ. τ.μ. ηλιακών συλλεκτών. Η γεωθερμία εξελίσσεται Η παραγωγή ρεύματος των τριών γεωθερμικών εργοστασίων ανήλθε σε 0,018 TWh. To σύνολο των εγκατεστημένων αντλιών θερμότητος αυξήθηκε κατά 40% σε 62.450 μονάδες.
Η συμβολή των ΑΠΕ στην προστασία του περιβάλλοντος Η συμβολή των πηγών ανανεώσιμης ενεργείας στην προστασία του περιβάλλοντος είναι μεγαλύτερη απ ό,τι στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών. Μέσω των ΑΠΕ απεφεύχθη το 2008 η εκπομπή περίπου 109 εκ. τόννων CO 2, καθώς χωρίς τις ΑΠΕ η εκπομπή ρύπων στην Γερμανία θα ήταν κατά 15% υψηλότερη και θα έφθανε τους 748 εκ. τόννους CO 2. Ηλεκτρική ενέργεια Συντελεστής αποφυγής Αποφευχθείσα εκπομπή ρύπων Μερίδιο [g CO 2/kWh] [1.000 t] [%] Υδροηλεκτρική 851 18131 25,3% Αιολική 753 30.435 42,5% Φωτοβολταϊκή 591 2.365 3,3% Βιοκαύσιμα, στερεά 819 8.970 12,5% Βιοκαύσιμα, υγρά 570 860 1,2% Βιοαέριο 688 5.536 7,7% Αέριο από επεξ. λυμάτων 780 781 1,1% Αέριο από επεξ. απορριμμάτων 784 786 1,1% Αέριο από απορρίμματα 829 3.767 5,3% Γεωθερμία 835 15 0,02% Σύνολο ηλ.ενέργειας - 71.646 100 Θερμότητα Βιο-στερεά καύσιμα (οικίες) 299 17.295 59,5% Βιο-στερεά καύσιμα (βιομηχανία) 273 4.586 15,8% Βιο-στερεά καύσιμα (εργοστάσια παραγ. θερμότητας) 284 1.774 6,1% Βιο-υγρά καύσιμα 250 1.549 5,3% Βιο-αέρια καύσιμα 265 1.256 4,3% Βιο-μερίδιο απορριμμάτων 289 1.452 5,0% Ηλιακή 218 900 3,1% Βαθειά γεωθερμία 219 36 0,1% Επιφανειακή γεωθερμία 91 213 0,7% Σύνολο θερμότητας - 29.061 100 Μεταφορές Αποφυγή εκπομπής ρύπων λόγω ΑΠΕ Βιοντήζελ 214 5.955 71,5% Φυτικό έλαιο 273 1.146 13,8% Βιοαιθανόλη 262 1.228 14,7% Σύνολο μεταφορών - 8.329 100 Γενικό σύνολο 109.007 Συντάκτης: Διονύσης Πρωτοπαπάς, Σύμβουλος Ο.Ε.Υ. Α