Πανελλήνιες 2017 Προτεινόμενες απαντήσεις ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 7/6/2017 Οι υποψήφιοι των ΓΕΛ στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας διαγωνίσθηκαν σε κείμενο διασκευασμένο από ομιλία του Γ. Σκαλκέα στην Ακαδημία Αθηνών στις 30-12-2003, το οποίο αφορά στα «Θέματα σχετικά με την επιστήμη και το ρόλο της στην κοινωνία» (σχολικό βιβλίο Έκφραση-Έκθεση Γ λυκείου) και το οποίο αναφέρεται στο ρόλο της επιστήμης στην εποχή μας, εστιάζοντας παράλληλα στην απόκτηση ηθικής συγκρότησης των επιστημόνων ως αδήριτη ανάγκη. Α1. Θέμα κειμένου: ο ρόλος της επιστήμης και η ευθύνη του επιστήμονα στη σύγχρονη εποχή. 1 η Διαφοροποίηση του ρόλου της επιστήμης από την τεχνολογία, καθώς η πρώτη στοχεύει στη συνεχή κατάκτηση της γνώσης, ενώ η δεύτερη στην εφαρμογή αυτής. 2 η -3 η Η ραγδαία ανάπτυξη της επιστήμης στην εποχή μας δεν συνάδει με την καλλιέργεια των ανθρωπιστικών αξιών και την πνευματική ολοκλήρωση του σύγχρονου ανθρώπου. (Γι' αυτό) 4 η -5 η Χρέος του επιστήμονα αποτελεί η απόκτηση ηθικών εφοδίων (ή ερεισμάτων), η επίγνωση του ρόλου του αναφορικά με την εφαρμογή των επιτευγμάτων του η οποία προκαλεί και σοβαρές επιπτώσεις. 6 η Οι επιστήμονες οφείλουν να διαπνέονται από υψηλά ιδεώδη, προκειμένου ο χαρακτήρας των επιτευγμάτων τους να είναι αμιγώς ανθρωπιστικός. B.1. α. Λάθος β. Λάθος γ. Σωστό δ. Σωστό ε. Σωστό Β2. α) Αιτιολόγηση: «Επιστήμη, βέβαια και τεχνολογία δεν ταυτίζονται, διότι η επιστήμη...» Σελίδα 1 / 5
- Σύγκριση Αντίθεση: «Επιστήμη, βέβαια και τεχνολογία δεν ταυτίζονται... ενώ η τεχνολογία έχει ως επιδίωξη... πρακτικών αναγκών του ανθρώπου» - Παράδειγμα: «Πολύ χαρακτηριστικά, ο Αϊνστάιν... ηθικά ιδανικά» - Αίτιο- αποτέλεσμα: «Η επιστήμη, ως αέναος αγώνας του ανθρώπου» (αίτιο) «ανοίγει συνεχώς νέους ορίζοντες και φωτίζει τον νου.» (αποτέλεσμα) (Σημείωση: Η άσκηση ζητούσε από το μαθητή να επιλέξει έναν τρόπο ανάπτυξης) β) βέβαια: βεβαιότητα (επιβεβαίωση), έμφαση εάν: όρος/ προϋπόθεση όμως: αντίθεση για τούτο: αιτιολόγηση δηλαδή: επεξήγηση/ διασάφηση Β3. α) αέναος = διαρκής, συνεχής, αδιάλειπτος, αδιάκοπος, αιώνιος, διηνεκής, ατέρμονος, ακατάπαυστος προσηλωμένη = επικεντρωμένη, εστιασμένη, στοχευμένη, αφοσιωμένη, αφιερωμένη εγείρουν = προκαλούν, προξενούν, δημιουργούν αλλοτριώνουν = υπονομεύουν, αλλοιώνουν, φθείρουν, νοθεύουν, εκφυλίζουν, παρακωλύουν καταστρεπτικό = ολέθριο, ισοπεδωτικό, μοιραίο β) συγκεκριμένο αφηρημένο, αόριστο, γενικό, ασαφές βελτίωσε επιδείνωσε, χειροτέρευσε ευθύνη ανευθυνότητα, δικαίωμα υλική πνευματική, άυλη ελευθερία ανελευθερία, εξάρτηση, υποδούλωση, εξανδραποδισμό, χειραγώγηση, ποδηγέτηση Β4. α) Παράθεση στοιχείων/ πολλαπλών νοημάτων ενωμένων σ ένα όλον προβολή αρνητικών χαρακτηριστικών της εποχής μας που πλήττουν το σύγχρονο άνθρωπο, γρήγορος ρυθμός, αμεσότητα, ζωντάνια, ύφος κοφτό εμφαντικός χαρακτήρας προβληματισμός αναγνώστη, πρόκληση συναισθημάτων (μέσο επίκλησης στο Συναίσθημα) με στόχο την αφύπνιση και ενεργοποίησή του. β) Ρητορικό ερώτημα: συνδετικός μεταβατικός ρόλος, πρόκληση ενδιαφέροντος, επιδίωξη προβληματισμού του δέκτη (καθίσταται κοινωνός του ζητήματος αγαστή «συνεργασία» πομπού - δέκτη), ύφος ζωντανό, άμεσο. Σελίδα 2 / 5
Γ. Το κείμενο που ζητήθηκε ήταν ομιλία Προσφώνηση Πρόλογος αυτοπαρουσίαση θέμα/ ζητούμενα σκοπός Κύριο Μέρος Διευκρίνιση (προαιρετικά) «Επιστήμη και τεχνολογία δεν είναι ταυτόσημες έννοιες, εντούτοις σε πολλά ταυτίζονται. Και αυτό γιατί ολοκληρωμένη η τέλεια γνώση δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς την πράξη, χωρίς τη δημιουργία γνώση και πράξη προϋποθέτουν, αλλά και ελέγχουν η μία την άλλη. «Η πιο ιερή μορφή της θεωρίας είναι η πράξη» Ν. Καζαντζάκης Α ζητούμενο Αύξηση μέσου όρου ζωής, περιορισμός θνησιμότητας (πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία ασθενειών με τη βοήθεια της ιατρικής, της φαρμακευτικής, της γενετικής και της κλωνοποίησης, καινοτόμες χειρουργικές μέθοδοι). Διαφύλαξη φυσικών πόρων, αντιμετώπιση καταστροφικών οικολογικών προβλημάτων (εναλλακτικές πηγές ενέργειες π.χ. αιολική, ηλιακή, γεωθερμική, ανακύκλωση, βιολογικός καθαρισμός λυμάτων, αντιρρυπαντική τεχνολογία στα αυτοκίνητα, φίλτρα σε βιομηχανικές μονάδες, βιώσιμη, αειφόρος ανάπτυξη). Αντιμετώπιση του υποσιτισμού, της ανέχειας και της έλλειψης πόσιμου νερού που πλήττουν τις υπανάπτυκτες χώρες (γεωτρήσεις, πρωτότυπες μέθοδοι καλλιέργειας της γης, γενετικά τροποποιημένες τροφές). Εξασφάλιση βιοτικών ανέσεων και ευκολιών βαθμιαία άμβλυνση των τεράστιων κοινωνικών ανισοτήτων. Αυτοματοποίηση αύξηση της ποσότητας, βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων αγαθών, απαλλαγή από τον εργασιακό μόχθο αύξηση ελεύθερου χρόνου. Εκμηδενισμός αποστάσεων, βελτιστοποίηση μετακινήσεων, διευκόλυνση επικοινωνίας (υπερτελειοποίηση των μέσων μαζικής μεταφοράς και ενημέρωσης), πολυσχιδής πληροφόρηση συμμετοχή στο διάλογο και στις κοινές υποθέσεις, διαμόρφωση πολιτικής συνείδησης, ειρήνη, διεθνισμός. Εκδημοκρατισμός της γνώσης και της κουλτούρας (ίσες ευκαιρίες πρόσβασης), διεύρυνση των ορίων του επιστητού, ερμηνεία φαινομένων αποδέσμευση από προλήψεις, προκαταλήψεις, δεισιδαιμονίες, άμβλυνση ρατσιστικών και, γενικότερα, δογματικών αντιλήψεων, απελευθέρωση στοχασμού, αποκάλυψη αλήθειας, ενίσχυση λογικής σκέψης, κατάκτηση αυτογνωσίας, μείωση ποσοστών Σελίδα 3 / 5
αναλφαβητισμού, γενίκευση της παιδείας, εξάλειψη μορφωτικών ανισοτήτων, αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών, τηλεκπαίδευση. Εκδημοκρατισμός των κοινωνιών περιορισμός γραφειοκρατίας, διαμόρφωση ευέλικτων διοικητικών διαδικασιών. Προαγωγή ανθρωπιστικών επιστημών προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καλλιέργεια θεμελιωδών αξιών για την εύρυθμη λειτουργία και συνοχή του κοινωνικού συνόλου. Νέοι επαγγελματικοί κλάδοι νέες θέσεις εργασίας, καταπολέμηση ανεργίας. Β ζητούμενο Ανθρωπιστική παιδεία (ανιδιοτέλεια, αλτρουισμός, αλληλεγγύη) Πνευματική καλλιέργεια απομάκρυνση από στείρα εξειδίκευση Ηθική συνείδηση (εντιμότητα, δικαιοσύνη, υπευθυνότητα, σεμνότητα, ειλικρίνεια, ευγένεια, θάρρος, τόλμη) Απαλλαγή από ιδιοτελείς σκοπούς και ωφελιμιστικές στάσεις άρνηση στη νομιμοποίηση αθέμιτων μέσων επιστημονικής έρευνας αίσθηση καθήκοντος. Διαλλακτικότητα, αποφυγή δογματισμού αντικειμενικότητα. Αυτοπεποίθηση, αισιοδοξία, παρρησία δραστηριοποίηση, αγωνιστική διάθεση, διορατικότητα εφευρετικότητα. Σύνεση, αυτοκριτική, κατάκτηση αυτογνωσίας. Διεπιστημονική συνεργασία Συνέπεια λόγων-έργων σύνδεση θεωρητικής γνώσης και εφαρμογής διαφορετικά: καλλιέργεια μηχανιστικής μονοδιάστατης επιστημονικής πράξης που διαβρώνει την ουσία της. Ακολουθία/ τήρηση των κανόνων της επιστημονικής δεοντολογίας που διαχωρίζει τα θεμιτά από τα αθέμιτα μέσα στο πεδίο της επιστημονικής έρευνας προτεραιότητα το κοινό καλό «Η γνώση για τον άνθρωπο». Πολιτικοποίηση και όχι κομματικοποίηση δημοκρατικό φρόνημα, ιδεολογική στήριξη και ηθική θεμελίωση στους συλλογικούς στόχους, αναπτυγμένη οικουμενική συνείδηση. Διαμόρφωση υψηλών στόχων. Νοηματοδότηση των αξιών της ζωής. Επίλογος Αποφώνηση Σελίδα 4 / 5
«Ευτυχέστερη και ηθικότερη θα γίνει η ανθρωπότητα όχι δεσμεύοντας, αλλά αφήνοντας πιο ελεύθερο ακόμα το πνεύμα. Η σωτηρία μας είναι όχι λιγότερη, αλλά περισσότερη, πλατύτερη και βαθύτερη γνώση» Ε. Παπανούτσος επιμέλεια: Γιάννηλερ Κατερίνα Καλαντζή Αλεξία Παραρά Μάρω Σελίδα 5 / 5