ΘΕΜΑ: "Προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας των θυμάτων τρομοκρατικών ενεργειών και σε περίπτωση θανάτου των μελών της οικογενείας τους". Σας κοινοποιούμε τις διατάξεις των άρθρων 2 και 3 του Ν. 1977/91 (ΦΕΚ 185/5-12-91 τ. Α ) "Προστασία παθόντων από βίαιο συμβάν και θυμάτων τρομοκρατών και άλλες διατάξεις" και σας παρέχουμε τις ακόλουθες οδηγίες για την εφαρμογή τους. 1. ΓΕΝΙΚΑ Με τις διατάξεις του άρθρου 2 του νόμου παρέχεται ειδική προστασία στους ασφαλισμένους, Έλληνες ή πολίτες ξένων κρατών, σε Οργανισμούς Κύριας και Επικουρικής Ασφάλισης, που καθίστανται, πλήρως ανίκανοι για εργασία εξαιτίας τραυματισμού τους κατά την εκδήλωση τρομοκρατικής πράξης, χωρίς απαραίτητα να είναι οι ίδιοι στόχοι των τρομοκρατών καθώς και στα μέλη της οικογενείας τους σε περίπτωση θανάτου τους από την ίδια αιτία. Ο χαρακτηρισμός της πράξης ως τρομοκρατικής γίνεται από τον κατά τόπο αρμόδιο Πρόεδρο Πρωτοδικών και το Πόρισμά του είναι δεσμευτικό για τα ασφαλιστικά όργανα προκειμένου να προχωρήσουν στην εφαρμογή του νόμου. Στις περιπτώσεις που ο ασφαλισμένος δεν είναι ο στόχος της τρομοκρατικής πράξης και ενδεχομένως στο πόρισμα δεν αναφέρεται το όνομά του, το ασφαλιστικό όργανο που θα κρίνει το συνταξιοδοτικό αίτημα είναι αρμόδιο να αποφασίσει για τον τόπο, το χρόνο και τις συνθήκες που επήλθε τραυματισμός ή ο θάνατος σε σχέση με την τρομοκρατική πράξη με βάση το ανωτέρω πόρισμα του Προέδρου Πρωτοδικών και οποιοδήποτε άλλο ανακριτικό και αποδεικτικό υλικό έχει συγκεντρωθεί μέχρι την έκδοση του πορίσματος. Τόσο το πόρισμα όσο και τα υπόλοιπα στοιχεία που είναι απαραίτητα στο ασφαλιστικό όργανο προκειμένου να εφαρμόσει
-2- το νόμο θα αναζητούνται είτε απ ευθείας από τις αρμόδιες υπηρεσίες είτε θα προσκομίζονται από τον ενδιαφερόμενο. Η προστασία που θεσπίζεται με το νόμο για τα θύματα από τρομοκρατικές πράξεις συνίσταται στη χορήγηση σύνταξης αναπηρίας και ειδικού επιδόματος στους ασφαλισμένος και στους συνταξιούχους και στη χορήγηση σύνταξης λόγω θανάτου στα μέλη της οικογενείας τους. 2. ΣΥΝΤΑΞΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ (άρθρο 2 παρ. 1 Ν.1977/91). 2.1.Για την απονομή σύνταξης λόγω αναπηρίας, σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 2 του νόμου, δεν απαιτείται η πραγματοποίηση ενός ελαχίστου αριθμού ημερών ασφάλισης. Επομένως και μία μόνο ημέρα (η ημέρα του ατυχήματος) είναι αρκετή για να χορηγηθεί σύνταξη με τις διατάξεις του Ν.1977/91. Αν για οποιοδήποτε λόγο (π.χ. ασθένεια, ανεργία κ.λ.π.) ο ενδιαφερόμενος κατά την ημέρα του ατυχήματος δεν παρείχε εργασία την ασφαλιστέα σε κάποιο φορέα τότε υπόχρεος για την παροχή της σύνταξης είναι ο τελευταίος φορέας που είχε ασφαλισθεί για τον κλάδο σύνταξης ανεξάρτητα από τον αριθμό ημερών ασφάλισης που έχει πραγματοποιήσει σ αυτόν. Δηλαδή η ύπαρξη ενεργού ασφαλιστικού δεσμού με τον τελευταίο φορέα, σε περίπτωση που προηγουμένως είχαν ασφαλισθεί σε άλλον, δεν εξετάζεται. Οι διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης δεν εφαρμόζονται στην προκειμένη περίπτωση εφόσον πρόκειται για ειδική συνταξιοδοτική μεταχείρηση του ασφαλισμένου. Εξ άλλου και να ισχύσουν, ο ασφαλισμένος δεν θα έχει κανένα ιδιαίτερο όφελος. Επομένως και όταν υποβάλλεται αίτημα συνυπολογισμού χρόνου ασφάλισης δεν θα εξετάζεται εκτός αν κριθεί τελικά το δικαίωμα με άλλες διατάξεις. Χρήση των διατάξεων του νόμου αυτού μπορεί να κάνει ο ενδιαφερόμενος μόνο μία φορά και από ένα φορέα, αυτόν που ήταν ασφαλισμένος τελευταία όταν υπέστη το ατύχημα. Σε περίπτωση όμως παράλληλης ασφάλισης του παθόντος κατά την ημέρα του ατυχήματος σε περισσότερους από έναν φορείς η σύνταξη αυτή θα χορηγείται από κάθε ένα φορέα χωριστά κύριας και επικουρικής ασφάλισης που ήταν ασφ/νος εφόσον από τον νόμο δεν υπάρχει περιορισμός. 2.2. Η σύνταξη αυτή χορηγείται στους Έλληνες πολίτες και στους πολίτες ξένων κρατών που εργάζονται και ασφαλίζονται στο ΙΚΑ και που καθίστανται, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 2 του νόμου, πλήρως ανίκανοι για εργασία εξαιτίας τραυματισμού τους από τρομοκρατία πράξη. Με τον όρο πλήρη ανικανότητα, όπως αυτός προσδιορίζεται από την παρ.1 του άρθρου 3 του νόμου, νοείται αναπηρία 67% και άνω.
-3- Η αναπηρία, εφόσον δεν προβλέπεται διαφορετικά είναι μόνο ιατρική. Επομένως η συνέχιση της εργασίας ή η ανάληψη νέας δεν επηρεάζει το συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Στις περιπτώσεις που εκτός της αναπηρίας από την τρομοκρατική πράξη συντρέχουν και άλλες παθήσεις τότε εκτός από το συνολικό ποσοστό αναπηρίας οι Υγειονομικές Επιτροπές θα αναγράφουν και το ποσοστό της ιατρικής αναπηρίας που οφείλεται στην τρομοκρατική πράξη και θα εφαρμόζονται οι διατάξεις του νόμου μόνο στις περιπτώσεις που το ποσοστό από την τρομοκρατική πράξη είναι 67% τουλάχιστον. Όταν η διάρκεια της αναπηρίας είναι περιορισμένη η σύνταξη θα χορηγείται για όσο διάστημα υπάρχει κρίση των Υγειονομικών Επιτροπών και θα παρατείνεται η καταβολή της εφόσον επανακριθεί ο ενδιαφερόμενος ανάπηρος με ποσοστό 67%. Σε περίπτωση που το ποσοστό της αναπηρίας από την τρομοκρατική πράξη μειωθεί κάτω του 67% η καταβαλλόμενη σύνταξη διακόπτεται και το δικαίωμα εξετάζεται με τις διατάξεις του ΑΝ.1846/51, όπως ισχύει κάθε φορά. 3. ΣΥΝΤΑΞΗ ΘΑΝΑΤΟΥ (άρθρο 2 παρ. 2 του Ν.1977/91). Σε περίπτωση θανάτου ασφαλισμένου από τρομοκρατική πράξη, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 2, τα μέλη της οικογενείας του δικαιούνται σύνταξη ανεξάρτητα από χρονικές προϋποθέσεις.- Και στις περιπτώσεις αυτές αρμόδιος φορέας να απονείμει τη σύνταξη με τις ευεργετικές διατάξεις του νέου νόμου είναι ο τελευταίος όπως και στις συντάξεις αναπηρίας και τα μέλη της οικογενείας του θανόντος πολίτη μπορούν να κάνουν χρήση των διατάξεων του νόμου μόνο μία φορά. Για τα μέλη της οικογενείας και το ποσοστό της σύνταξης που δικαιούνται αυτά εφαρμόζονται οι διατάξεις της νομοθεσίας του φορέα που απονέμει τη σύνταξη. Επομένως για το ΙΚΑ εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 28 παρ. 6 εδ. α δ και παρ. 8 του ΑΝ.1846/51, όπως ισχύουν σήμερα. Σε περίπτωση θανάτου συνταξιούχου που παίρνει σύνταξη με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 2 στα μέλη της οικογενείας του μεταβιβάζεται η σύνταξη αυτή ανεξάρτητα από την αιτία του θανάτου του. 4.ΠΟΣΟ-ΣΥΝΤΑΞΗΣ Ο υπολογισμός του ποσού της σύνταξης των παρ. 1 και 2 του άρθρου 2 (αναπηρίας και θανάτου) γίνεται σ όλες τις περιπτώσεις με βάση 35 χρόνια ασφάλισης δηλαδή 10.500 ημέρες, ανεξάρτητα από τον χρόνο ασφάλισης που έχουν πραγματοποιήσει. Η σύνταξη που χορηγείται δεν είναι τιμητική και επομένως ο χρόνος πραγματικής ασφάλισης τους δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την απόκτηση δεύτερης σύνταξης. Η κατάταξη σε ασφαλιστική κλάση γίνεται με βάση τις αποδοχές που ελάμβανε ο ασφαλισμένος κατά την ημέρα του ατυχήματος και τα όρια
-4- των κλάσεων που ίσχυαν κατά την ημερομηνία αυτή. Αν ο παθών δεν ήταν ασφαλισμένος την ημέρα του ατυχήματος για την κατάταξη σε ασφαλιστική κλάση λαμβάνεται υπόψη ο τελευταίος μισθός με τον οποίο ασφαλίσθηκε και τα ίδια όρια των κλάσεων δηλαδή της ημέρας του ατυχήματος. Για τον υπολογισμό του ποσού της σύνταξης θα χρησιμοποιούνται οι πίνακες των συντάξεων που ισχύουν κατά την ημερομηνία έναρξης της σύνταξης. Παράδειγμα: Ασφαλισμένος του ΙΚΑ γίνεται πλήρως ανίκανος για εργασία στις 10/12/88 από τρομοκρατική ενέργεια. Οι αποδοχές που ελάμβανε τον 12/88 ήταν 4850 δρχ. ακαθάριστα την ημέρα. Με βάση τα όρια των κλάσεων που ίσχυαν από 1/9-31/12/88 κατατάσσεται στην 14 η ασφαλιστική κλάση. Για τον υπολογισμό του ποσού της σύνταξής του θα χρησιμοποιηθούν οι πίνακες 1/7-31/12/92 αν υποτεθεί ότι η έναρξη της σύνταξής του θα γίνει την 15/8/92. Με τον ίδιο τρόπο θα γίνει η κατάταξη σε ασφαλιστική κλάση και ο υπολογισμός του ποσού της σύνταξης και στην περίπτωση που ο παραπάνω ασφαλισμένος δεν είχε ασφαλισθεί την ημέρα του ατυχήματος. Δηλαδή με βάση το μέσο ημερομίσθιο της τελευταίας χρονικής περιόδου απασχόλησης, δηλ. μήνα, θα γίνει κατάταξη στους πίνακες 1/9-31/12/88 και για τον υπολογισμό του ποσού της σύνταξης θα χρησιμοποιηθούν οι πίνακες 1/7-31/12/92. Επισημαίνουμε, ότι και στις περιπτώσεις αυτές αιτία της αναπηρίας ή του θανάτου είναι κάποιο βίαιο συμβάν. Επομένως ισχύουν παράλληλα οι διατάξεις της νομοθεσίας του ΙΚΑ για την συνταξιοδότηση από ατύχημα (εργατικό ή εκτός εργασίας), όπως και κάθε άλλη διάταξη σχετική με συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας και έχουν εφαρμογή εφόσον η παροχή που χορηγείτε με αυτές είναι συμφερότερη για τον ασφαλισμένο π.χ. προνομιακός υπολογισμός όταν η αιτία της αναπηρίας είναι εργατικό ατύχημα. Θα πρέπει όμως να έχει προηγηθεί η διαδικασία η σχετική με τον χαρακτηρισμό του ατυχήματος. 5. ΚΑΛΥΠΤΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ (άρθρο 2 παρ. 1 και 5 του Ν.1977/91). Οι διατάξεις του νόμου αυτού, όπως προκύπτει από τις παρ.1 και 5 του άρθρου 2, αφορούν όλους τους Έλληνες και τους πολίτες ξένων κρατών που καθίστανται πλήρως ανίκανοι για εργασία, εξαιτίας τραυματισμού τους από τρομοκρατική πράξη είτε είναι συνταξιούχοι Ασφαλιστικών Οργανισμών είτε εργάζονται και ασφαλίζονται στους Οργανισμοί αυτούς. Επομένως αν ο παθών είναι ήδη συνταξιούχος γήρατος ή αναπηρίας από άλλη αιτία έχει δικαίωμα, αν πληγεί από τρομοκρατική πράξη, να ζητήσει τη σύνταξη που προβλέπει ο νέος νόμος. Στην περίπτωση που κριθεί ότι θεμελιώνει δικαίωμα με τις νέες διατάξεις η σύνταξη που έπαιρνε διακόπτεται από την ημερομηνία που θα του χορηγηθεί η νέα
-5- σύνταξη. Με τις διατάξεις αυτές, επίσης, μπορούν να επανεξετασθούν όλες οι περιπτώσεις συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας ή θανάτου που στηρίζονται σε γεγονότα τα οποία έλαβαν χώρα από 24 Ιουλίου 1974 μέχρι την ημερομηνία ισχύος τους δηλ. 4/12/91. 6. ΈΝΑΡΞΗ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ (άρθρο 3 παρ. 3 του Ν. 1977/91). Σύμφωνα με τη ρητή διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 3, οι πληγέντες ή τα μέλη της οικογενείας σε περίπτωση θανάτου τους μπορούν να κάνουν χρήση των δικαιωμάτων του νόμου αυτού μόνο μετά από αίτηση τους, τα δε οικονομικά αποτελέσματα αρχίζουν από την πρώτη του μήνα κατά τον οποίο εκδίδεται η συνταξιοδοτική απόφαση. Επειδή, όπως προκύπτει από τα παραπάνω, η έναρξη της συνταξιοδότησης είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον χρόνο έκδοσης της απόφασης, θα πρέπει με φροντίδα των Διευθυντών και Προϊσταμένων απονομής συντάξεων οι περιπτώσεις του νόμου αυτού να κρίνονται με άμεση προτεραιότητα σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας εξέτασης του αιτήματος (ανακεφαλαίωση, υγειονομικές επιτροπές, έκδοση απόφασης). 7. ΕΠΙΔΟΜΑ (άρθρο 2 παρ. 4 του Ν.1977/91). Με τις διατάξεις της παρ. 4 προβλέπεται η χορήγηση επιδόματος στα θύματα τρομοκρατικών πράξεων. Το επίδομα αυτό δικαιούνται οι συνταξιούχοι γήρατος - αναπηρίας και οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ, ανεξάρτητα από χρονικές προϋποθέσεις, εφόσον εξαιτίας τρομοκρατικής πράξης καθίστανται πλήρως ή μερικώς ανάπηροι. Για τη χορήγηση του επιδόματος, όπως και στη σύνταξη, εξετάζεται η ιατρική αναπηρία η οποία πρέπει να είναι τουλάχιστον 25% και δεν απαιτείται διακοπή της εργασίας στην περίπτωση που ο παθών είναι ασφαλισμένος. Το επίδομα χορηγείται από τον Οργανισμό στον οποίο ήταν ασφαλισμένος ή συνταξιούχος κατά την ημέρα του ατυχήματος. Εάν ο παθών είναι ασφαλισμένος σε περισσότερους από έναν οργανισμούς κύριας ασφάλισης το επίδομα χορηγείται από τον Οργανισμό στην ασφάλιση του οποίου έχει πραγματοποιήσει τον μεγαλύτερο αριθμό ημερών ασφάλισης. Το ποσό του ανωτέρω επιδόματος κυμαίνεται από 5 έως 10 ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη και εξαρτάται από το ποσοστό ιατρικής αναπηρίας του παθόντος που οφείλεται στην τρομοκρατική πράξη.
-6- Το επίδομα αυτό είναι προσωπικό δηλαδή δεν μεταβιβάζεται στα μέλη οικογενείας σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου, καταβάλλεται κάθε μήνα (12 φορές το χρόνο δηλαδή δεν καταβάλλονται δώρα εορτών και Ε.Α.), εφ όρου ζωής και δεν επηρεάζεται από οποιαδήποτε μεταβολή του ποσοστού αναπηρίας (αυξητική ή μειωτική) που διαπιστώνεται σε τυχόν επανεξέταση από τις Υγειονομικές Επιτροπές σε περίπτωση επανακρίσεως του παθόντος για παράταση συντάξεως όταν η διάρκεια αυτή είναι περιορισμένη. Επομένως τα Υγειονομικά Όργανα θα πρέπει να γνωματεύουν μόνο για το ποσοστό αναπηρίας που οφείλεται στην τρομοκρατική πράξη και όχι για τη διάρκεια της αναπηρίας προκειμένου να χορηγηθεί το εν λόγω επίδομα. Μπορεί να καταβάλλεται παράλληλα με τη σύνταξη της παρ. 1 εφόσον από τον νόμο δεν προκύπτει σαφής περιορισμός. Εξάλλου σκοπός της καταβολής του είναι να καλυφθούν οι αυξημένες ανάγκες που έχει ο παθών συνεπεία του τραυματισμού του και γι αυτό είναι συνδεδεμένο άμεσα με το ανάπηρο πρόσωπο και δεν μεταβιβάζεται. Για τη χορήγηση του επιδόματος απαιτείται η υποβολή αίτησης από τον ενδιαφερόμενο και η έναρξη καταβολής του αρχίζει από την πρώτη του μήνα που εκδίδεται η σχετική απόφαση. Για το λόγο αυτό και οι αιτήσεις αυτές εξετάζονται κατ απόλυτη προτεραιότητα. Αρμόδια όργανα για τη χορήγηση και την καταβολή του επιδόματος είναι οι υπηρεσίες συντάξεων (απονομή-πληρωμές) και για τον καθορισμό του ποσοστού αναπηρίας οι Υγειονομικές Επιτροπές αναπηρίας. ΑΚΡΙΒΕΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ Ο ΤΜΗΜ/ΡΧΗΣ ΔΙΕΚ/ΣΕΩΣ Με εντολή Διοικητή Ο Δ/ΝΤΗΣ ΠΑΡΟΧΩΝ Ε. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΧ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ