Το Πολιτικό Σύστημα των Η.Π.Α. 2010 Σταύρος Κάτσιος, Αν. Καθηγητής Ιόνιο Πανεπιστήμιο, ΤΞΓΜΔ GEOLAB
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 10-1
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons
Γεωφυσικός Χάρτης Η.Π.Α.
Πολιτικός Χάρτης Η.Π.Α.
Αλάσκα
Βασικά στοιχεία Πληθυσμός: 290 εκατομμύρια Ανεξάρτητο κράτος: 4 Ιουλίου 1776 (Declaration of Independence) Σύνταγμα: 17 Σεπτεμβρίου 1787 Πολίτευμα: Προεδρική Ομοσπονδιακή ημοκρατία Αρχηγός κράτους: Πρόεδρος (B. Obama) ιοικητική δομή: 50 Πολιτείες + 1 Ομοσπονδιακή Περιοχή (DC) Θρησκεία: Ρωμαιοκαθολικοί (24,5%), ιαμαρτυρόμενοι, Πρεσβυτεριανοί, Μεθοδιστές (52%), Μουσουλμάνοι (0,5%), Βουδιστές (0,5%), Ινδουϊστές (0,4%), Εβραίοι (1,4%)
Η Σηµαία
Ιστορικοί Σταθµοί
Σύµβολα
Motto E Pluribus Unum ("From Many, One") ήταν ένα από τα πρώτα mottos που υιοθετήθηκαν από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Καθιερώθηκε για την Μεγάλη Σφραγίδα των ΗΠΑ το 1782. In God We Trust είναι το σημερινό εθνικό motto των ΗΠΑ. Καθιερώθηκε με διάταγμα του Κογκρέσου το 1956. Novus Ordo Seculorum (a new order of the ages), και Annuit Coeptis (someone or something "approves the things having been begun) προέρχονται από τον Βιργίλιο και υιοθετήθηκαν για την πίσω πλευρά της Μεγάλης Σφραγίδας των ΗΠΑ το 1782 και εμφανίζεται στα χαρτονομίσματα του 1 δολαρίου
Εισαγωγικά Ενώ στα κοινοβουλευτικά συστήματα Η κυβέρνηση προέρχεται από το Κοινοβούλιο και στηρίζεται στην εμπιστοσύνη του εν υφίσταται κατανομή εξουσιών αλλά κατανομή καθηκόντων Στα προεδρικά συστήματα η νομοθετική και η εκτελεστική εξουσία είναι θεσμικά απόλυτα διαχωρισμένες ιαθέτουν δημοκρατική νομιμοποίηση μέσω της άμεσης εκλογής (βλ. Η.Π.Α.)
Θεσµικά Όργανα (1) Εκτελεστική εξουσία: Πρόεδρος (President) Άμεση εκλογή μέσω εκλεκτόρων (Delegates) Νομοθετική εξουσία: Κογκρέσο (Congress) Βουλή των Αντιπροσώπων (House of Representatives) Γερουσία (Senate) Και τα δύο σώματα με άμεση εκλογή με δυνατότητα παρέμβασης στις αρμοδιότητες του Προέδρου ικαστική Εξουσία: Ανώτατο Ομοσπονδιακό ικαστήριο (Supreme Court) με δυνατότητα παρέμβασης στις αρμοδιότητες του Κογκρέσου αφού μπορεί να κηρύξει αντισυνταγματικό οποιοδήποτε νόμο (ισόβια θητεία δικαστών)
Θεσµικά Όργανα (2) Πρόκειται για ένα λειτουργικό περιορισμό των εξουσιών κάθε εξουσίας που συμπληρώνεται από την οριζόντια κατανομή εξουσίας της ομοσπονδιακής δομής του κράτους Check and Balances (έλεγχος και ισορροπία)
Check and Balances (1) Καπιτώλιο (Κογκρέσο) Λευκός Οίκος (Πρόεδρος) Ανώτατο ικαστήριο
Check and Balances (2) Η νομοθετική εξουσία ανήκει καταρχήν στο Κογκρέσο το οποίο εργάζεται μέσω Επιτροπών (Committees) και Υποεπιτροπών (Subcommittees). Επιπλέον: - έχει αποκλειστική αρμοδιότητα για τον προϋπολογισμό και - δικαίωμα ελέγχου των ανεξάρτητων ομοσπ. υπηρεσιών Ο Πρόεδρος εμπλέκεται στη νομοθετική διαδικασία μέσω: - της αρνησικυρίας (veto) κατά ψηφισμένου νόμου έγκριση του νόμου με 2/3 πλειοψηφία - της αρνησικυρίας τσέπης (pocket veto) ξεχνώντας κατά τη λήξη της νομοθετικής περιόδου στην τσέπη του κάποιο ψηφισμένο νόμο χωρίς να τον υπογράψει - πρόταση νομοσχεδίων στο Κογκρέσο μέσω της ετήσιας ομιλίας του για την κατάσταση του έθνους (State of the Union)
Check and Balances (3) Το Κογκρέσο μπορεί να καθαιρέσει: τον Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο, Ανώτατο δικαστή και κάθε αξιωματούχο της εκτελεστικής εξουσίας μέσω της διαδικασίας Impeachment για Κακουργήματα (εσχάτη προδοσία) Πλημμελήματα (δωροληψία κ.ο.κ.) Ρόλος Εισαγγελέα: Οι κατηγορίες εγείρονται από την Βουλή των Αντιπροσώπων που αποφασίζει με απόλυτη πλειοψηφία (50%+1) Ρόλος ικαστηρίου: Επί των κατηγοριών αποφασίζει η Γερουσία με πλειοψηφία 2/3 Πρόκειται για μία διαδικασία που εμπεριέχει τον κίνδυνο να κινηθεί με πολιτικά κριτήρια (πολιτική δίωξη) λόγω της γενικής και μάλλον αόριστης περιγραφής των εγκληματικών πράξεων
Check and Balances (4) Η εκτελεστική εξουσία ανήκει στον Πρόεδρο (Chief of Executive) Ανώτατος άρχοντας της χώρας Πρόεδρος της κυβέρνησης (Administration) Προϊστάμενος των Υπουργείων (Departments) και των Υπουργών (Secretaries) που απαρτίζουν το Υπουργικό Συμβούλιο (Cabinet) Προϊστάμενος των πολυάριθμων ομοσπονδιακών κρατικών υπηρεσιών (Executive Agencies) ιορίζει τους Πρεσβευτές, τους (ειδικούς) Απεσταλμένους, τους Προξένους και τους ικαστές του Ανωτάτου ικαστηρίου. ΑΛΛΑ το Κογκρέσο διαθέτει το δικαίωμα Συμβουλευτικής Παρέμβασης με αποτέλεσμα να απαιτείται η συναίνεση του για τους διορισμούς (advise and consent) Η συναρμοδιότητα εκφράζεται μέσω των ακροάσεων (hearings) ενώπιον των Επιτροπών του Κογκρέσου
Check and Balances (5) Με βάση τις αρμοδιότητες του ο Πρόεδρος αποτελεί το κεντρικό θεσμικό όργανο του συστήματος με αποκλειστική αρμοδιότητα στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική άμυνας Συνεπώς το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ χαρακτηρίζεται από: Ξεκάθαρο διαχωρισμό των τριών εξουσιών που αποκλείει την παντοδυναμία κάποιας από τις τρεις. Αλληλεξάρτηση (interdependence) με στόχο τον εξαναγκασμό των εξουσιών σε συνεργασία Πρόεδρος Κογκρέσο (ταυτόχρονα συνεργάτες και ανταγωνιστές) Ο Πρόεδρος δεν στηρίζεται σε κοινοβουλευτική πλειοψηφία και συχνά αντιμετωπίζει στο Κογκρέσο εχθρικές πλειοψηφίες και αναλογίες δυνάμεων. Τα κόμματα δεν είναι οργανωμένα σε κοινοβουλευτικές ομάδες και εμφανίζονται ως συγκροτημένος πολιτικός μηχανισμός μόνον όταν απαιτείται από την πολιτική επικαιρότητα.
ιοικητική οµή του Συστήµατος Τρία επίπεδα και κέντρα διοίκησης Εκτελεστικό Γραφείο του Προέδρου (Executive Office of the President) Office of Management and Budget + Council of Economic Advisors Office of Science and Technology Policy Ανεξάρτητες Υπηρεσίες (Independent Agencies) π.χ. Civil Aeronautics Board + Interstate Commerce Commission κ.λπ. Υπουργικό Συµβούλιο (Cabinet) Προϊστάµενοι των Υπουργείων Στο διοικητικό µηχανισµό έχει ελεγκτική πρόσβαση τόσο ο Πρόεδρος όσο και το Κογκρέσο. Για τον λόγο αυτό ο πρόεδρος για να επιβάλει την πολιτική στηρίζεται σε ένα στενό προσωπικό κύκλο συµβούλων
Συγκριτικός Πίνακας χαρακτηριστικών συστήµατος Η.Π.Α. και κοινοβουλευτικού συστήµατος ΣΥΣΤΗΜΑ Η.Π.Α. ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Η ηγεσία της εκτελεστικής εξουσίας συγκεντρωµένη στο πρόσωπο του Προέδρου Ο Πρόεδρος είναι άµεσος προϊστάµενος υπουργών και διοικητικών αρχών και µπορεί να αποφασίσει αυτοδύναµα ερήµην των υπουργών του Ασύµβατο κυβερνητικού αξιώµατος και έδρας στο Κογκρέσο (Βουλευτή ή Γερουσιαστή) Συνταγµατική ευθύνη του προέδρου. υνατότητα καθαίρεσης µέσω της διαδικασίας Impeachment Τα νοµοσχέδια από τον Πρόεδρο µπορούν να κατατεθούν µόνον έµµεσα µέσω κάποιων φιλικά προσκείµενων Βουλευτών ή Γερουσιαστών Το κόµµα λειτουργεί ως ενιαίος µηχανισµός µόνον για την πλήρωση διοικητικών ή άλλων θέσεων Καταµερισµός αρµοδιοτήτων (αρχηγού κυβέρνησης και ανώτατου άρχοντα) Υπάρχει καταµερισµός κυβερνητικών αρµοδιοτήτων µεταξύ του πρωθυπουργού (χαράσσει τις πολιτικές γραµµές) και των υπουργών (ευθύνη υπουργού) Πρωθυπουργός και Υπουργοί είναι κατά κανόνα µέλη του Κοινοβουλίου Το πρόσωπο και η πολιτική του Πρωθυπουργού στηρίζεται σε κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Σε περίπτωση διαφορών µπορεί να κατατεθεί εναντίον πρόταση δυσπιστίας (άρση εµπιστοσύνης) Τα νοµοσχέδια που καταθέτει η κυβέρνηση στηρίζονται στην πλειοψηφούσα κοινοβουλευτική οµάδα ή συνασπισµό οµάδων Στενή συνεργασία µέσα σε κάθε κόµµα και κοµµατική πειθαρχία
Τέλος της Παρουσίασης Thanks!! Σταύρος Κάτσιος, Αν. Καθηγητής, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, ΤΞΓΜΔ GEOLAB