Χρήστος Μερεντίτης Πρότυπα Πειραματικά Γυμνάσια Οδηγός προετοιμασίας για τη Γλώσσα

Χρήστος Μερεντίτης Πρότυπα Πειραματικά Γυμνάσια Οδηγός προετοιμασίας για τη Γλώσσα

Θέση υπογραφής δικαιούχου δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, εφόσον η υπογραφή προβλέπεται από τη σύμβαση. Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας (N. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Aπαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου. Εκδόσεις Πατάκη Εκπαίδευση Χρήστος Μερεντίτης Πρότυπα Πειραματικά Γυμνάσια Οδηγός προετοιμασίας για τη Γλώσσα Διορθώσεις: Μάγδα Τικοπούλου Υπεύθυνος έκδοσης: Υβόνη Καρύδη DTP: Κατερίνα Σταματοπούλου Φιλμ-μοντάζ: Μαρία Ποινιού-Ρένεση Copyright Σ. Πατάκης Α.Ε.Ε.Δ.Ε. (Εκδόσεις Πατάκη) και Χρήστος Μερεντίτης, Αθήνα, 2014 Πρώτη έκδοση από τις Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, Απρίλιος 2014 ΚΕΤ 9161 ΚΕΠ 208/14 ISBN 978-960-16-5645-8 ΠANAΓH TΣAΛΔAPH 38 (ΠPΩHN ΠEIPAIΩΣ), 104 37 AΘHNA, ΤΗΛ.: 210.36.50.000, 801.100.2665 - ΦAΞ: 210.36.50.069 ΚΕNΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΕΜΜ. ΜΠΕNΑΚΗ 16, 106 78 ΑΘΗNΑ, ΤΗΛ.: 210.38.31.078 ΥΠOΚ/ΜΑ: KOPYTΣAΣ (TEPMA ΠONTOY ΠEPIOXH B KTEO), 570 09 KAΛOXΩPI ΘΕΣΣΑΛONΙΚΗΣ, ΤΗΛ.: 2310.70.63.54, 2310.70.67.15 - ΦAΞ: 2310.70.63.55 Web site: http://www.patakis.gr e-mail: info@patakis.gr, sales@patakis.gr

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Ταντ, ο χαμένος εξερευνητής... 2. Σμύρνη: η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης (1900-1922)... 3. Όταν μεγαλώσω θα γίνω αρχαιολόγος!... 4. Τα παιδιά της ελευθερίας η φυλή των Μοκέν στην Ταϊλάνδη... 5. Οικο-λογική και ευαισθησία από τη Δανία... 6. Μια Ανάβρα σεβασμού στο περιβάλλον... 7. «Μόνο μέσα σε ένα μουσείο δεν υπάρχουν αγράμματοι»... 8. Παιδιά σε θέσεις αληθινής ευθύνης!... 9. Μαθητές σε ρόλο διαμεσολαβητή... 10. Λωξάντρα... 11. Ο υπερπληθυσμός και ο υποσιτισμός στον Τρίτο Κόσμο... 12. Η προσωπικότητα του Λεονάρντο ντα Βίντσι... Απαντήσεις ασκήσεων... Βιβλιογραφία... Ευρετήριο γλωσσικών φαινομένων... 6 7 10 11 13 15 18 19 23 25 29 30 35 36 39 41 47 48 53 55 59 61 65 67 71 99 100

1. Ταντ, ο χαμένος εξερευνητής Ισπανία, 2012, έγχρωμο παραγωγή Αλβάρο Ογκουστίν σκηνοθεσία Ενρίκε Γκάτο σενάριο Βερόνικα Φερνάντεζ μοντάζ Αλεξάντερ Άνταμς μουσική Ζακαρίας ντε λα Ρίβα με τις φωνές των Παναγ. Καποδίστρια, Στεφανία Φιλιάδη, Τηλέμαχου Κρεβαΐκα, Νίκου Ιωαννίδη διάρκεια 90 Ο Ταντ ήθελε πάντα να γίνει ένας περιπετειώδης και διάσημος αρχαιολόγος. Αντ αυτού, περνάει τον καιρό του κάνοντας όνειρα, ανάμεσα στους γερανούς και το τσιμέντο, στην οικοδομή όπου εργάζεται. Η ευκαιρία να κάνει πραγματικότητα τα όνειρά του θα παρουσιαστεί όταν ο φίλος του, ένας γνωστός αρχαιολόγος, λαμβάνει μια μυστηριώδη πέτρινη πλάκα, το κλειδί για τη διαδρομή στη Χαμένη Πόλη του Παϊτίτι και τον θρυλικό θησαυρό της. Εκεί θα μπλέξει σε μια απίστευτη περιπέτεια και με τη βοήθεια της γοητευτικής Σάρα, του καταφερτζή Φρέντι, ενός βουβού παπαγάλου και του αχώριστου σκύλου του Τζεφ θα προσπαθήσει να σώσει τη Χαμένη Πόλη των Ίνκας από μια ομάδα αδίστακτων κυνηγών θησαυρού. Σε ισπανογαλλική παραγωγή, η ταινία του Ενρίκε Γκάτο γνώρισε εισπρακτικό θρίαμβο στην Ισπανία. Ο λόγος είναι εύκολα κατανοητός. Η ιστορία είναι γεμάτη δράση και χιούμορ, ο κεντρικός πρωταγωνιστής είναι ένας αξιολάτρευτος γκαφατζής και, ταυτόχρονα, ο «μικρός» άνθρωπος που καταφέρνει να γίνει «ήρωας», οι δευτερεύοντες χαρακτήρες και τα ζώα είναι έτοιμα να κλέψουν την παράσταση, ενώ το οδοιπορικό περιλαμβάνει χαμένους θησαυρούς και κρυμμένες μυθικές πόλεις: ό,τι χρειάζεται δηλαδή για να κάνει την παιδική φαντασία να καλπάσει. Η ιστορία του Ταντ δεν απευθύνεται σε ενήλικο κοινό ούτε έχει κάποια άξια λόγου πρωτοτυπία. Είναι όμως γεμάτη ζεστασιά! Σίγουρα δεν είναι κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί, και πολλές φορές μάλιστα, όσον αφορά στην εξέλιξή της ή στους χαρακτήρες. Η ταινία, ένας φόρος τιμής σε όλες τις εξωτικές περιπέτειες της μεγάλης οθόνης και ιδιαίτερα στον μύθο του Ιντιάνα Τζόουνς, περιστρέφεται γύρω από έναν φιλοπερίεργο αλλά καλών προθέσεων και τελικά γενναίο νεαρό, μια συναρπαστική αποστολή, μια κοπέλα που τον συντροφεύει και την 6

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ οποία ερωτεύεται, τον διπρόσωπο ανταγωνιστή του για την καρδιά της κοπέλας και ένα ζωάκι-σύντροφο. Η ταινία θα προβάλλεται μεταγλωττισμένη στα ελληνικά, σε 2D και 3D! Ασκήσεις 1η άσκηση (κείμενο αντλημένο από το διαδίκτυο) Συμπληρώστε το κείμενο με το επίθετο πολύς πολλή πολύ ή το επίρρημα πολύ.... νεαροί φίλοι του κινηματογράφου θα μαγευτούν από τη νέα ταινία που μας έρχεται από την Ισπανία. Ο Ταντ είναι ένας... αστείος και φιλοπερίεργος νεαρός που ενδιαφέρεται... για την επιστήμη της αρχαιολογίας. Δυστυχώς, όμως, για εκείνον... φορές βρίσκεται μπλεγμένος σε μια σειρά από περιπέτειες. Η ταινία περιστρέφεται, λοιπόν, γύρω από ένα... ενδιαφέρον ταξίδι και μια... επικίνδυνη αποστολή, όπου ο φίλος μας θα βρεθεί μπλεγμένος σε... περιπέτειες. Από τη στιγμή που θα φτάσει στη Νότια Αμερική δε θα περάσει... καιρός για να ξεπεράσει ένα σωρό δυσκολίες, αποδεικνύοντας σε... περιστάσεις το πόσο ικανός είναι. 2η άσκηση Θέλετε να παρακολουθήσετε την ταινία και ψάχνετε για παρέα. Πώς θα προσπαθούσατε να πείσετε κάποιον φίλο ή φίλη σας να έρθει μαζί σας στο σινεμά; Παρουσιάστε με περιληπτικό τρόπο την ταινία (βασική υπόθεση, διάρκεια κ.ά.) και τους λόγους για τους οποίους κάποιος αξίζει να την παρακολουθήσει. 3η άσκηση Εργάζεστε σε έναν ραδιοφωνικό σταθμό και θέλετε να παρακινήσετε τους ακροατές σας να παρακολουθήσουν το έργο Ταντ, ο χαμένος εξερευνητής. Ωστόσο, δε θέλετε να χρησιμοποιήσετε λέξεις από το κείμενο της κριτικής. Μπορείτε, λοιπόν, να βρείτε ένα συνώνυμο για ορισμένες από αυτές; 1. Ο Ταντ περνάει τον καιρό του κάνοντας όνειρα στην οικοδομή όπου εργάζεται. α. αποσπάται β. μεριμνά γ. απασχολείται δ. καταπιάνεται 7

ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ 2. Η ευκαιρία να κάνει πραγματικότητα τα όνειρά του θα παρουσιαστεί όταν ο φίλος του λαμβάνει μια μυστηριώδη πέτρινη πλάκα. α. να εξειδικεύσει β. να πραγματώσει γ. να μεταβάλει δ. να μετατρέψει 3. Εκεί θα μπλέξει σε μια απίστευτη περιπέτεια και με τη βοήθεια της γοητευτικής Σάρα θα προσπαθήσει να σώσει τη Χαμένη Πόλη των Ίνκας. α. γοητευμένης β. σαδιστικής γ. γοερής δ. σαγηνευτικής 4. Ο κεντρικός πρωταγωνιστής είναι ένας αξιολάτρευτος γκαφατζής. α. αξιομνημόνευτος β. αξιόλογος γ. αξιοθέατος δ. αξιαγάπητος 5. Θα προσπαθήσει να σώσει τη Χαμένη Πόλη των Ίνκας από μια ομάδα αδίστακτων κυνηγών θησαυρού. α. αδιόρθωτων β. ανενδοίαστων γ. ανέντιμων δ. ανέτοιμων 6. Το οδοιπορικό περιλαμβάνει χαμένους θησαυρούς και κρυμμένες μυθικές πόλεις. α. εμπεριέχει β. περικόπτει γ. επιφυλάσσει δ. εμπλουτίζει 7. Δεν είναι κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί όσον αφορά στην εξέλιξη ή στους χαρακτήρες. α. στην εξασφάλιση β. στη μορφή γ. στην πορεία δ. στην εξερεύνηση 8. Η ταινία περιστρέφεται γύρω από έναν φιλοπερίεργο αλλά καλών προθέσεων και τελικά γενναίο νεαρό. α. περιστέλλεται β. κινείται γ. αποστρέφεται δ. περιστοιχίζεται 9. Η ταινία περιστρέφεται γύρω από έναν φιλοπερίεργο νεαρό και τον διπρόσωπο ανταγωνιστή του για την καρδιά της κοπέλας. α. δίβουλο β. αγενή γ. απρόσωπο δ. άβουλο 8

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ 10. Το οδοιπορικό περιλαμβάνει ό,τι χρειάζεται για να κάνει την παιδική φαντασία να καλπάσει. α. να υπερπηδήσει β. να διανύσει γ. να εξαφθεί δ. να αποσπαστεί 4η άσκηση Στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου διαβάζουμε τα εξής: «ο κεντρικός πρωταγωνιστής είναι ένας αξιολάτρευτος γκαφατζής και, ταυτόχρονα, ο μικρός άνθρωπος που καταφέρνει να γίνει ήρωας». Για ποιον λόγο οι λέξεις «μικρός» και «ήρωας» μπαίνουν σε εισαγωγικά; 5η άσκηση Η ταινία ονομάζεται Ταντ, ο χαμένος εξερευνητής. Αλήθεια, δεν προκαλεί την περιέργειά σας ο τίτλος αυτός; Πώς είναι δυνατόν ένας εξερευνητής, δηλαδή ένας άνθρωπος που επιδιώκει να βρει κάτι, να χαρακτηρίζεται ως χαμένος; Εσείς πώς εξηγείτε αυτή την αντίφαση; 9

2. Σμύρνη: η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης (1900-1922) Ντοκιμαντέρ, 2011, έγχρωμο σενάριο-σκηνοθεσία Μαρία Ηλιού ιστορικός σύμβουλος Αλέξανδρος Κιτροέφ μουσική Νίκος Πλατύραρχος διάρκεια 90 Έλληνες της Σμύρνης παρακολουθούν την άφιξη του ελληνικού στρατού στην πόλη. Το ιστορικό αυτό ντοκιμαντέρ είναι μεγάλης σημασίας όχι μόνο γιατί το ελληνικό κοινό θα δει άγνωστες εικόνες από τη Σμύρνη, αλλά και γιατί η σκηνοθέτρια Μαρία Ηλιού και ο συνεργάτης της, ιστορικός Αλέξανδρος Κιτροέφ, φέρνουν μια νέα ματιά στον τρόπο αφήγησης της ιστορίας. Μια ματιά που κρατά αποστάσεις τόσο από μια υπέρμετρα εθνικιστική αφήγηση όσο και από νεότερες απόπειρες που αποσιωπούσαν τα τραγικά γεγονότα της καταστροφής, παραμορφώνοντας την αλήθεια. Ενενήντα χρόνια μετά την καταστροφή, οι δύο συνεργάτες θέλουν να τιμήσουν τον κόσμο που χάθηκε το 1922. Ιστορικοί από την Αμερική και την Ευρώπη μιλούν στο ντοκιμαντέρ, ενώ Σμυρνιοί, πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς, αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες. Μάλιστα, τρεις από αυτούς ξετυλίγουν οικογενειακές μικροϊστορίες σε σχέση με τα γεγονότα, από την ελληνική, την αρμενική και την τουρκική πλευρά, από τα χρόνια της ακμής ως τα χρόνια της καταστροφής. Το ντοκιμαντέρ τεκμηριώνεται με σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό, που σταχυολογήθηκε από αρχεία της Αμερικής και της Ευρώπης. Για πρώτη φορά δημοσιεύονται άγνωστες εικόνες της Σμύρνης από ιδιωτικές συλλογές, όπως αυτή του Pierre de Gigord, από τα αρχεία της βιβλιοθήκης του αμερι- 10

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ κανικού Κογκρέσου, του Πανεπιστημίου του Πρίνσετον και του Χάρβαρντ και άλλων ιδρυμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού. (κείμενο αντλημένο από το διαδίκτυο) Ασκήσεις 1η άσκηση Διαβάστε το κείμενο για το ντοκιμαντέρ Σμύρνη: η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης (1900-1922) και εντοπίστε σε αυτό λέξεις ή φράσεις που αποτελούν σχόλιο του συντάκτη, δηλαδή φανερώνουν την προσωπική του άποψη. 2η άσκηση Ένας συμμαθητής σας θα ήθελε να παρακολουθήσει αυτό το ντοκιμαντέρ, αλλά δεν έχει πολύ χρόνο στη διάθεσή του για να διαβάσει όλο το κείμενο. Για να τον διευκολύνετε, προθυμοποιείστε να γράψετε μια περίληψη του κειμένου σε 65-70 λέξεις. 3η άσκηση Διαβάζοντας την περιγραφή του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ θα επιλέγατε να το παρακολουθήσετε; Δικαιολογήστε την απάντησή σας. 4η άσκηση Ένας φίλος σας δεν κατάλαβε καλά το νόημα της κριτικής του ντοκιμαντέρ Σμύρνη: η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης (1900-1922) διότι περιέχονται αρκετές δύσκολες λέξεις. Για να τον βοηθήσετε προσπαθήστε να βρείτε τη σημασία των πιο κάτω λέξεων. 1. Το ντοκιμαντέρ κρατά αποστάσεις από μια υπέρμετρα εθνικιστική αφήγηση. α. υπερθετικά β. υπερκινητικά γ. υπερβολικά δ. υπεροπτικά 2. Μια ματιά που κρατά αποστάσεις από νεότερες απόπειρες που αποσιωπούσαν τα τραγικά γεγονότα της καταστροφής. α. αποτροπές β. προσθήκες γ. προβολές δ. προσπάθειες 11

ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ 3. Μια ματιά που κρατά αποστάσεις από νεότερες απόπειρες που αποσιωπούσαν τα τραγικά γεγονότα της καταστροφής. α. αποστρέφονταν β. απέκρυπταν γ. διαφοροποιούσαν δ. αποστερούσαν 4. Αποσιωπούσαν τα γεγονότα της καταστροφής, παραμορφώνοντας την αλήθεια. α. διαστρεβλώνοντας β. παραλλάσσοντας γ. διαμορφώνοντας δ. παραφράζοντας 5. Το ντοκιμαντέρ τεκμηριώνεται με σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό. α. αποδεικνύεται β. τίθεται γ. συνδυάζεται δ. αποστέλλεται 6. Το ντοκιμαντέρ τεκμηριώνεται με υλικό που σταχυολογήθηκε από αρχεία της Αμερικής και της Ευρώπης. α. στάλθηκε β. προήλθε γ. παραχωρήθηκε δ. επιλέχτηκε 7. Για πρώτη φορά δημοσιεύονται άγνωστες εικόνες της Σμύρνης από ιδιωτικές συλλογές. α. δημηγορούν β. δημοσιοποιούνται γ. δημιουργούνται δ. δημεύονται 12