ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 21.11.2014 COM(2014) 706 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Δέκατη πέμπτη έκθεση σχετικά με τις πρακτικές προετοιμασίες για τη μελλοντική διεύρυνση της ζώνης του ευρώ {SWD(2014) 341 final} EL EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Δέκατη πέμπτη έκθεση σχετικά με τις πρακτικές προετοιμασίες για τη μελλοντική διεύρυνση της ζώνης του ευρώ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Συμβούλιο αποφάσισε, στις 23 Ιουλίου 2014, ότι η Λιθουανία πληροί τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την υιοθέτηση του ευρώ 1. Η Λιθουανία θα υιοθετήσει το ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2015 (πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ «-day»).). Έτσι, ο συνολικός αριθμός των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ θα φθάσει τα 19, συμπεριλαμβανομένων πλέον και των τριών κρατών της Βαλτικής. Η τιμή μετατροπής καθορίστηκε αμετάκλητα σε 3,45280 λιθουανικά λίτας για ένα ευρώ 2, η οποία αντιστοιχεί στην προηγούμενη κεντρική ισοτιμία του λίτας στον μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών (ΜΣΙ ΙΙ). Οι πρακτικές προετοιμασίες της Λιθουανίας για τη μετάβαση στο ευρώ έχουν εισέλθει πλέον στην τελική φάση. Μετά την πρώτη ειδική έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την πρόοδο που σημείωσε η Λιθουανία στις πρακτικές προετοιμασίες 3, η παρούσα έκθεση αξιολογεί την περαιτέρω πρόοδο που πραγματοποιήθηκε από τα μέσα Ιουνίου μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου 2014. Εξετάζονται οι προετοιμασίες για την εισαγωγή των μετρητών σε ευρώ, τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την προστασία των καταναλωτών κατά την μεταβατική περίοδο, όπως το «Μνημόνιο για τις ορθές επιχειρηματικές πρακτικές κατά την εισαγωγή του ευρώ», και η επικοινωνιακή εκστρατεία. Το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που επισυνάπτεται στην παρούσα έκθεση παρέχει στοιχεία σχετικά με τις προετοιμασίες για την εισαγωγή του ευρώ στα υπόλοιπα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει το ενιαίο νόμισμα και δεν έχουν ρήτρα μη συμμετοχής (opt-out). 2. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΟΔΟΥ ΤΩΝ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟ ΕΥΡΩ ΣΤΗ ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ Μετά την τελευταία έκθεση της Επιτροπής, σημειώθηκε σημαντική συνολική πρόοδος όσον αφορά τις πρακτικές προετοιμασίες των λιθουανικών αρχών και των εμπλεκόμενων φορέων. 1 2 3 Απόφαση 2014/509/ΕΕ του Συμβουλίου, της 23ης Ιουλίου 2014, σχετικά με την υιοθέτηση του ευρώ από τη Λιθουανία την 1η Ιανουαρίου 2015 (ΕΕ L 228 της 31.7.2014,, σ. 29). Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 851/2014 του Συμβουλίου, της 23ης Ιουλίου 2014, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2866/98 σχετικά με τις τιμές μετατροπής του ευρώ για τη Λιθουανία (ΕΕ L 233 της 6.8.2014, σ. 21). Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών Δέκατη τέταρτη έκθεση σχετικά με τις πρακτικές προετοιμασίες για τη μελλοντική διεύρυνση της ζώνης του ευρώ, της 23 Ιουλίου 2014 COM(2014) 489 final. EL 2 EL

2.1. Οργάνωση της μετάβασης στο ευρώ, προσαρμογή του νομικού συστήματος και προετοιμασίες του δημόσιου τομέα Το εθνικό σχέδιο της Λιθουανίας για τη μετάβαση στο ευρώ 4 εγκρίθηκε από την κυβέρνηση στις 26 Ιουνίου 2013 και τροποποιήθηκε τον Δεκέμβριο 2013 και τον Ιούνιο 2014. Συμπληρώνεται από ένα σχέδιο δράσης για την υλοποίηση του εθνικού σχεδίου μετάβασης 5. Οι προετοιμασίες έχουν ήδη προχωρήσει αρκετά. Η προσαρμογή του νομικού συστήματος είναι σε εξέλιξη. Κατά τη φθινοπωρινή σύνοδο του Κοινοβουλίου (Seimas), εξετάζονται περίπου 120 νομοσχέδια σχετικά με την εισαγωγή του ευρώ. Οργανώθηκαν μαθήματα επιμόρφωσης για περισσότερους από 200 δημόσιους υπαλλήλους σε κυβερνητικό και δημοτικό επίπεδο σχετικά με την υιοθέτηση του ευρώ και τις πρακτικές επιπτώσεις της, ώστε να έχουν την κατάλληλη κατάρτιση για την εκπαίδευση των συναδέλφων τους. Βρίσκεται σε εξέλιξη σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης των δημόσιων θεσμικών οργάνων που ασχολούνται με τη μετάβαση, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη διαλειτουργικότητα των σχεδίων έκτακτης ανάγκης. Λόγω του αυξημένου κινδύνου ασφάλειας, οργανώθηκε ειδική επιμόρφωση για τους αξιωματικούς της αστυνομίας και προβλέφθηκαν μέτρα για την ενίσχυση της ασφάλειας των μεταφορών μετρητών από τις χρηματαποστολές (Cash-in- Transit) κατά τη διάρκεια της διαδικασίας μετάβασης στο νέο νόμισμα. 2.2. Προετοιμασίες για τη μετάβαση στο ευρώ στον τομέα των μετρητών Η Λιθουανία σκοπεύει να εφαρμόσει το σενάριο μετάβασης «big bang» 6 με περίοδο διπλής κυκλοφορίας 15 ημερολογιακών ημερών. Απαιτούνται 370 εκατομμύρια κέρματα ευρώ, στην εθνική λιθουανική όψη των οποίων εμφανίζεται ο Λιθουανός οπλισμένος Ιππότης Vytis, και 132 εκατομμύρια τραπεζογραμμάτια ευρώ διαφόρων ονομαστικών αξιών για την αντικατάσταση των κερμάτων και των τραπεζογραμματίων λίτας που είναι σε κυκλοφορία και για τα αποθέματα που θεωρούνται αναγκαία για το 2015. Σε συνέχεια της απόφασης του Συμβουλίου του Ιουλίου 2014, το λιθουανικό νομισματοκοπείο έχει ξεκινήσει την κοπή των λιθουανικών κερμάτων ευρώ. Έως το τέλος Σεπτεμβρίου, είχε κοπεί το 45% των κερμάτων που πρόκειται εκδοθούν το 2014. Οι αρχές δανείστηκαν τα απαιτούμενα τραπεζογραμμάτια ευρώ από την Deutsche Bundesbank. Ο προεφοδιασμός των πιστωτικών ιδρυμάτων με κέρματα ευρώ άρχισε την 1η Οκτωβρίου 2014, ενώ από την 1η Νοεμβρίου 2014 ακολουθεί ο προεφοδιασμός με τραπεζογραμμάτια ευρώ. Ο επιμέρους προκαταρκτικός εφοδιασμός των σημαντικότερων πελατών των εμπορικών τραπεζών με τραπεζογραμμάτια και κέρματα θα αρχίσει την 1η Δεκεμβρίου 2014. Ο επιμέρους προκαταρκτικός εφοδιασμός των ταχυδρομείων δεν αναμένεται πριν τα τέλη Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με μια πρώτη εκτίμηση, για τον προεφοδιασμό και τον επιμέρους προκαταρκτικό εφοδιασμό θα απαιτηθούν μετρητά σε ευρώ συνολικής αξίας 703,7 εκατομμυρίων ευρώ (περίπου 32,5 εκατομμύρια τραπεζογραμμάτια ευρώ και 168,2 εκατομμύρια κέρματα ευρώ). Η Τράπεζα της Λιθουανίας συνιστά, στις κατευθυντήριες γραμμές της του Μαρτίου 2014 σχετικά με τη μετάβαση στο ευρώ στον τομέα των μετρητών, οι τράπεζες να λαμβάνουν υπόψη τους, κατά την αξιολόγηση των προεφοδιαστικών αναγκών τους, την αυξημένη ανάγκη για τραπεζογραμμάτια μικρότερης ονομαστικής αξίας κατά τη 4 5 6 Διατίθεται στη διεύθυνση http://www.lb.lt/preparation. Διατίθεται στη διεύθυνση http://www.lb.lt/preparation. Τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα σε ευρώ θα εισαχθούν την ίδια ημέρα που το ευρώ θα γίνει το νόμισμα της Λιθουανίας. Το σενάριο «big bang» χρησιμοποιήθηκε σε όλες τις χώρες που προσχώρησαν στη ζώνη του ευρώ μετά το 2002. EL 3 EL

διάρκεια των πρώτων ημερών. Σύμφωνα με το μνημόνιο συμφωνίας σχετικά με τις ορθές πρακτικές όσον αφορά την προετοιμασία της υιοθέτησης του ευρώ από τη Λιθουανία, το οποίο συνήφθη μεταξύ της Τράπεζας της Λιθουανίας και 9 εμπορικών τραπεζών τον Ιούλιο του 2014, οι μικρές επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν από ευνοϊκούς όρους για τον επιμέρους προκαταρκτικό εφοδιασμό τους κατά τις πέντε τελευταίες ημερολογιακές ημέρες του 2014. Από την 1η Δεκεμβρίου θα διατίθενται για το ευρύ κοινό 900.000 συσκευασίες εκκίνησης κερμάτων ευρώ. Κάθε μία από τις συσκευασίες εκκίνησης, που θα διατίθενται σε πλαστικές σακούλες, θα περιέχει συνδυασμό όλων των ονομαστικών αξιών των λιθουανικών κερμάτων ευρώ (αξία μιας συσκευασίας: 11,59 ευρώ). Οι συσκευασίες εκκίνησης για τους πολίτες θα πωλούνται σε τρία ταμεία της Τράπεζας της Λιθουανίας, 343 υποκαταστήματα τραπεζών και 330 ταχυδρομεία. Οι έμποροι λιανικής πώλησης μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο μεγέθη συσκευασιών εκκίνησης: συσκευασίες που περιέχουν 111,00 ευρώ (ενδεικτικός αριθμός: 60.000 συσκευασίες) και 50.000 συσκευασίες που περιέχουν 200,00 ευρώ. Επίσης, θα διατίθενται ειδικές συσκευασίες για συλλέκτες (αξία κάθε συσκευασίας: 3,88 ευρώ) από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ (35.000 δέσμες κερμάτων στιλπνής νεόκοπης ποιότητας και 7.000 δέσμες κερμάτων με απόδειξη ποιότητας). Προκειμένου να περιοριστεί η περίοδος διπλής κυκλοφορίας, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μειωθεί περαιτέρω ο όγκος των μετρητών λίτας σε κυκλοφορία πριν από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ. Από τις αρχές του 2014, ο όγκος των μετρητών λίτας σε κυκλοφορία μειώθηκε μόνο κατά 15%, έχοντας ξεκινήσει από ένα μάλλον υψηλό επίπεδο. Θα πρέπει ακόμη να αποσυρθούν περίπου 80 εκατ. τραπεζογραμμάτια λίτας και 1,2 δισ. κέρματα λίτας. Η απόσυρση των μετρητών λίτας συμπεριλαμβανομένης της στοχευμένης σταδιακής απόσυρσης των τραπεζογραμματίων μεγάλης ονομαστικής αξίας θα πρέπει να συνεχιστεί με σταθερό ρυθμό ώστε να ανέλεθειστο 50% έως το τέλος του 2014. Στο πλαίσιο του μνημονίου συμφωνίας που υπογράφηκε με την Τράπεζα της Λιθουανίας, οι εμπορικές τράπεζες θα παρέχουν κίνητρα στους πελάτες για την κατάθεση μετρητών λίτας σε τραπεζικούς λογαριασμούς και την προώθηση των πληρωμών χωρίς μετρητά σε πελάτες. Επιπλέον, οι τράπεζες θα αυξήσουν την ευαισθητοποίηση των πελατών όσον αφορά τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι διακανονισμοί χωρίς μετρητά. Είναι ήδη δυνατή η δωρεάν κατάθεση τραπεζογραμματίων σε αυτόματες ταμειολογιστικές μηχανές (ΑΤΜ) που δέχονται καταθέσεις σε μετρητά (R-ATM) και σε υποδοχείς δεσμίδων μετρητών (BNA) (241 ATM και BNA επί συνόλου 1.239). Τα εν λόγω ATM και BNA θα εξακολουθήσουν να δέχονται τραπεζογραμμάτια λίτας, ακόμη και μετά την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ, χρονικό σημείο μετά το οποίο οι ATM θα διανέμουν μόνον τραπεζογραμμάτια ευρώ. Θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα παρέχεται τεχνική υποστήριξη στους πελάτες από ειδικευμένο προσωπικό κατά την περίοδο μετάβασης. Η Τράπεζα της Λιθουανίας παρέχει χωρίς περιορισμούς υπηρεσίες ανταλλαγής κερμάτων λίτας σε τραπεζογραμμάτια μέχρι την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ. Κατά κανόνα, τα ρέστα πρέπει να δίδονται αποκλειστικά σε ευρώ από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ. Αυτό θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο ιδίως για τους εμπόρους λιανικής πώλησης. Οι τράπεζες έχουν συμφωνήσει στο μνημόνιο συμφωνίας να περιορίσουν τον αριθμό των τραπεζογραμματίων λίτας μεγάλης ονομαστικής αξίας προς τα τέλη του 2014 και να διασφαλίσουν ότι οι επιχειρήσεις θα λάβουν τραπεζογραμμάτια ευρώ μικρότερης ονομαστικής αξίας κατά τη διάρκεια του επιμέρους προκαταρκτικού εφοδιασμού. Επιπλέον, στις αρχές του 2015 οι τράπεζες θα διανέμουν μόνο τραπεζογραμμάτια ευρώ μικρότερης ονομαστικής αξίας σε ATM και στα υποκαταστήματά τους. Στις συστάσεις προς τις επιχειρήσεις για τη διαχείριση μετρητών που εκδόθηκαν τον Απρίλιο του 2014 από την EL 4 EL

Τράπεζα της Λιθουανίας και το Υπουργείο Οικονομικών υπογραμμίζεται ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να διαθέτουν επαρκή αριθμό τραπεζογραμματίων μικρής ονομαστικής αξίας και κερμάτων ευρώ όλων των ονομαστικών αξιών προκειμένου να χρησιμοποιούνται ως ρέστα. Κατά την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ στη Λιθουανία, το σύνολο των 1.193 ATM που διαθέτει η χώρα θα διανέμει τραπεζογραμμάτια ευρώ από τις πρώτες ώρες της 1ης Ιανουαρίου 2015. Ο τραπεζικός τομέας της Λιθουανίας περιλαμβάνει 312 υποκαταστήματα τραπεζών, που παρέχουν υπηρεσίες μετρητών. Τα εν λόγω υποκαταστήματα και 31 επιπλέον υποκαταστήματα που δεν παρέχουν συνήθως υπηρεσίες μετρητών θα προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες απεριόριστης ανταλλαγής μετρητών (τραπεζογραμμάτια και κέρματα) έως τις 30 Ιουνίου 2015. 330 ταχυδρομεία θα ανταλλάσσουν μετρητά λίτας, αξίας έως 1.000 ευρώ ανά συναλλαγή, χωρίς χρέωση μέχρι την 1η Μαρτίου 2015. Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου, τα μετρητά λίτας θα ανταλλάσσονται επίσης δωρεάν σε 11 πιστωτικές ενώσεις. Η ανταλλαγή μεγάλων ποσών (δηλαδή άνω των 15.000 λίτας σε υποκαταστήματα τραπεζών, ενώ η λιθουανική υπηρεσία ταχυδρομείων μπορεί να ορίσει άλλο όριο για τα ταχυδρομεία) υπόκειται σε υποχρέωση προηγούμενης τριήμερης γραπτής ειδοποίησης. Από την 1η Ιουλίου 2015, 89 υποκαταστήματα τραπεζών θα συνεχίσουν να παρέχουν υπηρεσίες ανταλλαγής μετρητών χωρίς περιορισμούς και δωρεάν (τραπεζογραμμάτια λίτας) για έξι επιπλέον μήνες. Η Τράπεζα της Λιθουανίας θα ανταλλάσσει απεριόριστα ποσά μετρητών λίτας σε ευρώ για απεριόριστο χρονικό διάστημα και χωρίς χρέωση. Η προσαρμογή των τερματικών στα σημεία πώλησης (POS) αναμένεται να λάβει χώρα τον Δεκέμβριο του 2014, ούτως ώστε να καταστεί δυνατή η άμεση μετάβαση στο ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2015. Ορισμένες τράπεζες σκοπεύουν να ενισχύσουν το προσωπικό σε υποκαταστήματα που πραγματοποιούν συναλλαγές σε μετρητά και/ή να να προσθέσουν κι άλλες θυρίδες στα τέλη του 2014 και κατά τις πρώτες ημέρες μετά την έναρξη κυκλοφορίας του ευρώ. Ο εξοπλισμός καταμέτρησης και αποθήκευσης των υποκαταστημάτων θα προσαρμοστεί αναλόγως. Δεδομένου ότι το σύνηθες ωράριο λειτουργίας των υποκαταστημάτων τραπεζών στη Λιθουανία είναι συγκριτικά μεγάλο, δεν προβλέπεται η επέκταση του ωραρίου λειτουργίας όλων των υποκαταστημάτων κατά τη διάρκεια της μετάβασης στο ευρώ. Ωστόσο, εννέα εμπορικές τράπεζες θα επεκτείνουν το ωράριο λειτουργίας των μονάδων εξυπηρέτησης πελατών στα τέλη του τρέχοντος έτους και στις αρχές του επόμενου. Περίπου 50 υποκαταστήματα τραπεζών αναμένεται να είναι ανοικτά το απόγευμα της 1ης Ιανουαρίου 2015, ημέρας επίσημης αργίας στη Λιθουανία, και το 50% όλων των υποκαταστημάτων πρόκειται να ανοίξουν το Σάββατο 3 Ιανουαρίου. Τα ταχυδρομεία δεν θα είναι ανοικτά την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ, αλλά το πρώτο Σαββατοκύριακο του Ιανουαρίου. Από τα 330 ταχυδρομεία, 189 παρέχουν συνήθεις υπηρεσίες μετρητών και θα έχουν διευρυμένο ωράριο λειτουργίας τον Ιανουάριο. Τα υπόλοιπα ταχυδρομεία θα υποστηρίζονται από κινητές ομάδες μετρητών κατά την περίοδο μετάβασης, οι οποίες θα παρέχουν υπηρεσίες μετρητών τρεις ώρες ημερησίως. Οι λογαριασμοί των εμπορικών τραπεζών στην Τράπεζα της Λιθουανίας θα πιστώνονται αυθημερόν με την κατάθεση των κερμάτων, οι δε τυχόν διορθώσεις θα γίνονται μετά την καταμέτρηση των κερμάτων. Οι τράπεζες έχουν ανακοινώσει ότι θα υιοθετήσουν την ίδια προσέγγιση όσον αφορά τους πελάτες που είναι επιχειρήσεις και χρειάζονται ταχεία πίστωση των μετρητών (π.χ. επιχειρήσεις αυτόματων μηχανών πώλησης), έτσι ώστε να αποφεύγονται οι καθυστερήσεις στην πίστωση των κερμάτων που κατατίθενται. Οι προετοιμασίες για τη μετάβαση στο ευρώ στον τομέα των μετρητών βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο και έχουν ληφθεί υπόψη οι περισσότερες από τις συστάσεις της Επιτροπής που διατυπώθηκαν κατά τις αποστολές τεχνικής βοήθειας και στη δέκατη τέταρτη έκθεση σχετικά με τις πρακτικές προετοιμασίες για τη μελλοντική διεύρυνση EL 5 EL

της ζώνης του ευρώ. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι έχουν εντατικοποιηθεί τα μέτρα για τη μείωση των μετρητών λίτας που είναι σε κυκλοφορία καθώς πλησιάζει η πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ Οι προετοιμασίες του χρηματοπιστωτικού και τραπεζικού τομέα φαίνεται ότι προχωρούν ικανοποιητικά. Θα υπάρχει σημαντικός πρόσθετος φόρτος εργασίας και πολύ μεγαλύτερος αριθμός πελατών τις πρώτες μέρες του Ιανουαρίου 2015. Εφόσον δεν προβλέπεται ακόμη, οι τράπεζες θα πρέπει να λάβουν συμπληρωματικά μέτρα για να αποφεύγονται οι ουρές. Θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι, κατά την περίοδο μετάβασης, θα παρέχεται τεχνική υποστήριξη από ειδικευμένο προσωπικό στους πελάτες που έχουν δυσκολίες με τα μηχανήματα κατάθεσης μετρητών με αυτοεξυπηρέτηση. 2.3. Πρόληψη των καταχρηστικών πρακτικών και του σχηματισμού λανθασμένης εντύπωσης στους πολίτες όσον αφορά την εξέλιξη των τιμών Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αυξήσεις τιμών λόγω της μετάβασης στο ευρώ είναι μία από τις βασικές ανησυχίες που εκφράστηκαν από τους Λιθουανούς πολίτες (βλ. τμήμα 3 κατωτέρω), είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι λιθουανικές αρχές να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να αποτρέψουν τις καταχρηστικές πρακτικές, αλλά και για να ανατρέψουν τις λανθασμένες εντυπώσεις για την εξέλιξη των τιμών. Η περίοδος διπλής αναγραφής των τιμών σε λίτας και ευρώ άρχισε στις 23 Αυγούστου 2014. Η διπλή αναγραφή των τιμών θα πρέπει να συνεχιστεί τουλάχιστον 6 μήνες μετά την ημερομηνία υιοθέτησης του ευρώ. Για να διευκολυνθεί η πλήρης εξοικείωση των πολιτών με το ευρώ, συνιστάται η λήψη κανονιστικών μέτρων που θα διασφαλίζουν ότι η διπλή αναγραφή των τιμών θα λήξει την 1η Ιανουαρίου 2016. Η εν λόγω ημερομηνία θα πρέπει να ανακοινωθεί σαφώς στο κοινό. Εκτός από την τακτική παρακολούθηση των μεταβολών στις τιμές 40 αγαθών και υπηρεσιών ευρύτατης χρήσης, από την έναρξη της περιόδου διπλής αναγραφής του Αυγούστου 2014 έως τα μέσα του 2015, ελέγχονται οι μέσες τιμές λιανικής 100 ομοιογενών καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών και δημοσιεύονται τακτικά στατιστικές πληροφορίες. Η πείρα που έχει αποκτηθεί από προηγούμενες μεταβάσεις κατέδειξε ότι οι τιμές ορισμένων υπηρεσιών (π.χ. κομμωτήρια, στεγνοκαθαριστήρια, εστιατόρια και καφενεία) είναι πιθανό να παρουσιάσουν αύξηση λόγω της μετάβασης στο ευρώ. Οι υπηρεσίες αυτές έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο. Σύμφωνα με την πρώτη παρακολούθηση των τιμών, όπου γίνεται σύγκριση της μεταβολής των τιμών τον Αύγουστο σε σχέση με τον Ιούλιο του 2014, οι τιμές έχουν παραμείνει σχετικά σταθερές για τα περισσότερα προϊόντα και οι αλλαγές οφείλονται ως επί το πλείστον στην αλλαγή της εποχής και τις εκπτώσεις. Συνολικά, οι τιμές των υπηρεσιών αυξήθηκαν ελαφρά. EL 6 EL

Στις 18 Αυγούστου 2014, εγκαινιάστηκε με δημόσια εκδήλωση το «Μνημόνιο για τις ορθές επιχειρηματικές πρακτικές με την υιοθέτηση του ευρώ». Με την υπογραφή του μνημονίου, οι συμμετέχοντες (π.χ. λιανοπωλητές) δεσμεύονται ιδίως να μην χρησιμοποιούν την υιοθέτηση του ευρώ ως πρόσχημα για την αύξηση των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών, να εφαρμόζουν την επίσημη ισοτιμία μετατροπής και τους κανόνες στρογγυλοποίησης και να αναγράφουν τις τιμές και στα δύο νομίσματα (λίτας και ευρώ) με σαφή και κατανοητό τρόπο, και να μην παραπλανούν τους καταναλωτές. Οι συμμετέχοντες έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν ειδικό λογότυπο. Οι λιθουανικές αρχές επιδιώκουν να εξασφαλίσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή, αρχίζοντας από τοπικές επιχειρήσεις και φθάνοντας μέχρι τις δημοτικές αρχές και ΜΚΟ. Ο συνολικός αριθμός των επιχειρήσεων που πωλούν αγαθά και παρέχουν υπηρεσίες στη Λιθουανία είναι περίπου 59,8 χιλιάδες. Στα μέσα του Οκτωβρίου 2014, πάνω από 2.300 συμμετέχοντες είχαν προσυπογράψει το μνημόνιο, περιλαμβανομένων 48 επιχειρηματικών οργανώσεων, 2.234 εταιρειών (που αντιστοιχούν σε 8.379 σημεία πώλησης αγαθών και υπηρεσιών) και 56 δήμων. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η υιοθέτηση του ευρώ επίκειται, οι λιθουανικές αρχές πρέπει να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειές τους για την προώθηση του μνημονίου. Τα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως τα εμπορικά επιμελητήρια και οι επιχειρηματικές οργανώσεις θα πρέπει να πρoσχωρήσουν στο μνημόνιο, εάν αυτό δεν έχει ήδη γίνει, και να το προωθήσουν στα μέλη τους. Θα πρέπει επίσης να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες όσον αφορά την συμμετοχή στο μνημόνιο των επιχειρήσεων τοπικής εμβέλειας. Η πολιτική τιμολόγησης που εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις αυτές αποτελεί καθοριστικό παράγοντα όσον αφορά τη διαμόρφωση των γενικών αντιλήψεων περί του πληθωρισμού. Η παρακολούθηση της συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις για την αναγραφή των τιμών και τη μετατροπή τους (π.χ. κανόνες στρογγυλοποίησης) καθώς επίσης η ορθή εφαρμογή του μνημονίου, στο οποίο συμμετέχουν διάφοροι οργανισμοί όπως η κρατική υπηρεσία τροφίμων και κτηνιατρικών θεμάτων και η κρατική επιθεώρηση μη εδώδιμων προϊόντων, συντονίζεται από την κρατική αρχή προστασίας των δικαιωμάτων των καταναλωτών. Από την έναρξη της περιόδου διπλής αναγραφής, περισσότεροι από 350 επιθεωρητές ελέγχουν τα σημεία πώλησης αγαθών και παροχής υπηρεσιών σε όλη τη Λιθουανία. Προβλέπεται ότι θα πραγματοποιήσουν περίπου 30.000 ελέγχους έως τις 30 Ιουνίου 2015. Οι παραβάσεις είναι δυνατόν να τιμωρούνται με προειδοποίηση (πρώτη παράβαση από φυσικό πρόσωπο) ή με πρόστιμα (επανειλημμένες παραβάσεις από φυσικά πρόσωπα ή τυχόν παραβάσεις από νομικά πρόσωπα). Οι συμμετέχοντες που δεν εφαρμόζουν ορθά το μνημόνιο χάνουν το δικαίωμα χρήσης του λογοτύπου της εκστρατείας. Σε περίπτωση αδικαιολόγητων αυξήσεων των τιμών ή άλλης κατάχρησης που συνδέεται με την υιοθέτηση του ευρώ, θα εγγράφονται σε μαύρη λίστα η οποία θα δημοσιοποιείται στον δικτυακό τόπο σχετικά με τη μετάβαση στο ευρώ (http://www.euro.lt/). Μέχρι τις 31 Αυγούστου είχαν πραγματοποιηθεί 625 έλεγχοι και διαπιστώθηκαν 64 παραβάσεις, οι περισσότερες των οποίων αφορούσαν τη μη διπλή αναγραφή των τιμών στα δύο νομίσματα (28) και σφάλματα στρογγυλοποίησης (20). Απεστάλησαν περίπου 25 προειδοποιήσεις και επιβλήθηκαν 6 πρόστιμα (25 LTL έκαστο). Οι πολίτες μπορούν να υποβάλλουν στις αρχές καταγγελίες σχετικά με την αναγραφή των τιμών και τη μετατροπή σε ευρώ μέσω της δωρεάν ανοιχτής τηλεφωνικής γραμμής (Euro Hotline), με ηλεκτρονικό μήνυμα ή σημειώνοντας το αντίστοιχο σημείο πώλησης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών σε έναν διαδραστικό χάρτη που παρέχεται στον δικτυακό τόπο των ενώσεων καταναλωτών. Οι ύποπτες αυξήσεις τιμών πρέπει να διερευνώνται δεόντως και να λαμβάνονται διορθωτικά μέτρα το συντομότερο δυνατό, κατά προτίμηση το πολύ εντός 48 ωρών. Οι αρχές της Λιθουανίας πρέπει να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου EL 7 EL

να επιτευχθεί το υψηλότερο δυνατό ποσοστό προσχώρησης στο μνημόνιο σχετικά με τις ορθές επιχειρηματικές πρακτικές. Τα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως τα εμπορικά επιμελητήρια και οι επιχειρηματικές οργανώσεις θα πρέπει να προσυπογράψουν το μνημόνιο, εάν αυτό δεν έχει ήδη γίνει, και να το προωθήσουν στα μέλη τους. Θα πρέπει επίσης να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες όσον αφορά τη συμμετοχή επιχειρήσεων τοπικής εμβέλειας. Και οι 60 δήμοι και κοινότητες της χώρας θα πρέπει επίσης να συμμετάσχουν στην εκστρατεία. Οι πληροφορίες σχετικά με την εξέλιξη των τιμών μετά την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ πρέπει να δημοσιεύονται ήδη από τις αρχές του Ιανουαρίου 2015. Συνιστάται να διασφαλιστεί με κανονιστικά μέσα ότι η διπλή αναγραφή των τιμών θα λήξει την 1η Ιανουαρίου 2016 και ότι αυτή η ημερομηνία θα ανακοινωθεί με σαφήνεια στο κοινό, έτσι ώστε να αξιοποιηθεί η περίοδος διπλής αναγραφής των τιμών για την κατανόηση της νέας κλίμακας αξιών. 2.4. Προετοιμασίες για τη μετάβαση στο ενιαίο νόμισμα στις αγροτικές περιοχές Ο λεπτομερής σχεδιασμός και η διεξοδική προετοιμασία των διαδικασιών της μετάβασης στο ενιαίο νόμισμα στις περιοχές της υπαίθρου έχουν καίρια σημασία για την ομαλή μετάβαση στο ευρώ στη Λιθουανία, δεδομένου ότι οι Λιθουανοί συνηθίζουν ως επί το πλείστον τα πληρώνουν σε μετρητά. Οι αρχές της Λιθουανίας έχουν χαρτογραφήσει την κάλυψη των απομακρυσμένων περιοχών με σημεία εφοδιασμού σε μετρητά (ταχυδρομεία, υποκαταστήματα τραπεζών και ATM). Οι 60 δήμοι και κοινότητες της Λιθουανίας έλαβαν έναν κατάλογο των προπαρασκευαστικών δράσεων που συνδέονται με τη μετάβαση στο ευρώ. Κατά την τελική φάση της μετάβασης, θα πρέπει να παρακολουθείται συνεχώς η πλήρης υλοποίηση των δράσεων που προσδιορίζονται στον κατάλογο. Η συμμετοχή της λιθουανικής ταχυδρομικής υπηρεσίας στη διαδικασία μετάβασης στο ευρώ θα βελτιώσει σημαντικά την παροχή υπηρεσιών ανταλλαγής μετρητών στις αγροτικές περιοχές. Η εκπαίδευση των υπαλλήλων ταχυδρομείων, που καλύπτει μεταξύ άλλων τη διαχείριση μετρητών και πτυχές ασφαλείας, ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο. Τα μέτρα ασφαλείας και οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης και καταμέτρησης έχουν ήδη ενισχυθεί. Επιπλέον, η λιθουανική ταχυδρομική υπηρεσία συμμετέχει στη διανομή στα νοικοκυριά εδικού υλικού επικοινωνίας σχετικά με την μετάβαση στο ευρώ. Οι λιανοπωλητές καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο όσον αφορά τη μετάβαση στο ευρώ, δεδομένου ότι οι πελάτες τείνουν να τους χρησιμοποιούν ως de facto ανταλλακτήρια (ειδικά εάν δεν υπάρχουν στη γύρω περιοχή υποκαταστήματα τραπεζών). Εκτός από την αυξημένη ανάγκη για μετρητά (βλ. τμήμα 2.2. ανωτέρω), κρίσιμα ζητήματα για τους λιανοπωλητές περιλαμβάνουν τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις διπλής αναγραφής των τιμών και τη συμμετοχή στο Μνημόνιο σχετικά με τις Χρηστές Επιχειρηματικές Πρακτικές (βλ. τμήμα 2.3. ανωτέρω), την κατάρτιση των εργαζομένων, την προσαρμογή των εγκαταστάσεων αποθήκευσης μετρητών, τα μέτρα ασφαλείας και ζητήματα ΤΠ. Οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ στη Λιθουανία δραστηριοποιούνται επίσης στην Εσθονία και/ή τη Λετονία και, κατά συνέπεια, γνωρίζουν ήδη τις προκλήσεις της μετάβασης στο ευρώ. Οι προετοιμασίες τους φαίνεται να βρίσκονται σε αρκετά προχωρημένο στάδιο. Για να μειωθούν οι ουρές, σχεδιάζεται η δημιουργία χωριστών ταμείων στα οποία οι πελάτες μπορούν να κάνουν πληρωμές μόνο με κάρτα. Τα λίτας θα τοποθετούνται σε ξεχωριστές θήκες των ταμειακών μηχανών για να εξασφαλιστεί ότι δεν θα χρησιμοποιούνται για ρέστα. EL 8 EL

Έχουν ήδη δημιουργηθεί θυρίδες πληροφόρησης σχετικά με την μετάβαση στο ευρώ για να δίνονται απαντήσεις σε ερωτήσεις πελατών. Παρά το ικανοποιητικό επίπεδο των πληροφοριών που είναι διαθέσιμες σχετικά με τις πρακτικές πτυχές της μετάβασης στο ευρώ και στις αγροτικές περιοχές, οι μικρότερες επιχειρήσεις λιανικής πώλησης φαίνεται ότι είναι λιγότερο προετοιμασμένες για τη μετάβαση στο ευρώ και ότι φοβούνται τις προκλήσεις και το σχετικό κόστος, ιδίως κατά τη διάρκεια της περιόδου διπλής κυκλοφορίας. Με δεδομένη την ιδιαίτερη σημασία των αυτών των μικρών επιχειρήσεων στις αγροτικές περιοχές, συνιστάται να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες αυτές σε τοπικό επίπεδο και να ενισχυθούν περαιτέρω τα μέτρα ευαισθητοποίησης. Οι προετοιμασίες των επιχειρήσεων ιδίως στις αγροτικές περιοχές θα πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά και να ενισχυθεί η ευαισθητοποίηση όσον αφορά τις πρακτικές πτυχές της μετάβασης στο ευρώ. 3. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ 3.1. Δραστηριότητες επικοινωνίας Μετά την απόφαση του Συμβουλίου της 23ης Ιουλίου 2014, οι αρχές της Λιθουανίας έχουν δρομολογήσει την εντατική φάση υλοποίησης των επικοινωνιακών δραστηριοτήτων που συνδέονται με τη μετάβαση στο ευρώ. Η ενημερωτική εκστρατεία, υπό την καθοδήγηση του Υπουργείου Οικονομικών, περιλαμβάνει συνδυασμό εργαλείων και μέσων επικοινωνίας (απευθείας διανομή ενημερωτικού υλικού στα νοικοκυριά, σεμινάρια και κατάρτιση, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τηλεόραση και έντυπη εκστρατεία) και απευθύνεται σε διάφορες ομάδες (π.χ. επιχειρήσεις, δημοσιογράφοι/μέσα ενημέρωσης, νέοι, ευάλωτες ομάδες). Συμπληρωματικές δραστηριότητες επικοινωνίας αναλαμβάνονται από την Τράπεζα της Λιθουανίας, το Υπουργείο Οικονομικών, την κρατική αρχή προστασίας των δικαιωμάτων των καταναλωτών, το Υπουργείο Παιδείας και Επιστημών και άλλους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Ως προς τις ανησυχίες που διατυπώνονται για πιθανή άνοδο των τιμών λόγω της εισαγωγής του ευρώ, το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών, ξεκίνησε την υλοποίηση της εκστρατείας «δίκαιη τιμή μετατροπής». Σκοπός της εκστρατείας είναι η ενημέρωση του κοινού σχετικά με τους κανόνες για τη μετατροπή και τη διπλή αναγραφή των τιμών, η παρότρυνση των επιχειρήσεων να συμμετάσχουν στο μνημόνιο σχετικά με τις ορθές επιχειρηματικές πρακτικές και η ενθάρρυνση των καταναλωτών να πραγματοποιούν τις αγορές τους σε σημεία πώλησης τα οποία έχουν υπογράψει το μνημόνιο. Καθώς εκφράστηκαν αυξημένες ανησυχίες για καταχρηστικό καθορισμό των τιμών (βλ. αποτελέσματα της έρευνας Ευρωβαρόμετρου 402 κατωτέρω), η Επιτροπή ενθαρρύνει τις λιθουανικές αρχές να εντατικοποιήσουν την εκστρατεία επικοινωνίας για να καθησυχάσουν τους φόβους των πολιτών. Η εκστρατεία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχει εντατικοποιηθεί από τον Ιούλιο του 2014. Οι εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονομικών, του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, η Τράπεζα της Λιθουανίας και η δημόσια αρχή προστασίας των καταναλωτών, καθώς και άλλοι δημόσιοι φορείς καλούνται τακτικά από εθνικούς οργανισμούς ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης και συχνά δημοσιεύουν άρθρα σε εφημερίδες της Λιθουανίας. Επιπλέον, τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί, καθώς και οι διαδικτυακοί τόποι συμμετέχουν επίσης στην εκστρατεία με περιεχόμενο υψηλής ποιότητας προσαρμοσμένο στις ανάγκες των σταθμών για την ενημέρωση του κοινού στη Λιθουανία σχετικά με τις πρακτικές πτυχές της μετάβασης στο ευρώ και την εκστρατεία για τη δίκαιη τιμολόγηση. Στην επιλογή των μέσων EL 9 EL

ενημέρωσης δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην προσέγγιση ευάλωτων ομάδων σε απομακρυσμένες περιοχές, ατόμων με αναπηρία και εθνοφυλετικών μειονοτήτων. Η πρώτη φάση της εκστρατείας φαίνεται ήδη να έχει θετικό αντίκτυπο στον βαθμό που οι πολίτες αισθάνονται ότι έχουν ενημερωθεί για το ευρώ, καθώς έχει αυξηθεί σημαντικά η ευαισθητοποίηση σχετικά με την εισαγωγή του ευρώ και έχουν κάπως μετριαστεί ορισμένες ανησυχίες για πρακτικά ζητήματα (βλ. αποτελέσματα της έρευνας Ευρωβαρόμετρου 402 κατωτέρω). Στις περιφέρειες της χώρας πραγματοποιούνται τακτικά σεμινάρια, εργαστήρια και εκδηλώσεις για επιχειρήσεις, φορείς που χειρίζονται μετρητά κατ επάγγελμα και ευάλωτες ομάδες, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα της μετάβασης στο ευρώ. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η μέγιστη κάλυψη του λιθουανικού πληθυσμού, ένα «Eurobus» είχε επισκεφθεί τους 60 δήμους και κοινότητες έως τον Νοέμβριο του 2014. Οι λιθουανικές αρχές εξέδωσαν πολλά έντυπα που καλύπτουν διάφορα θέματα σχετικά με το ευρώ και την εισαγωγή του στη Λιθουανία. Οι εκδόσεις διατίθενται επίσης στις γλώσσες των εθνικών μειονοτήτων και είναι προσαρμοσμένες για άτομα με μειωμένη όραση και τους κωφούς. Επίσης, αναπτύχθηκαν εκπαιδευτικά προγράμματα για τη νεολαία από την Τράπεζα της Λιθουανίας και το Υπουργείο Οικονομικών. Έχει προγραμματιστεί απευθείας αποστολή ενημερωτικού υλικού σε όλα τα νοικοκυριά της Λιθουανίας για τον Οκτώβριο του 2014. Το υλικό αυτό διατίθεται στα λιθουανικά, πολωνικά και ρωσικά και θα καλύπτονται πρακτικά ζητήματα της μετάβασης στο ευρώ. Η απευθείας αποστολή είναι απαραίτητη προκειμένου το υλικό να φθάσει στο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Από τα τελευταία στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου (βλ. αποτελέσματα κατωτέρω) συνάγεται ότι το 30% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι το γραμματοκιβώτιό τους είναι μεταξύ των πιο χρήσιμων τρόπων απόκτησης πληροφοριών σχετικά με το ευρώ και τη μετάβαση στο ευρώ. Στο πλαίσιο της συμφωνίας εταιρικής σχέσης, που υπογράφηκε μεταξύ του λιθουανικού Υπουργείου Οικονομικών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υλοποιήθηκαν διάφορες κοινές επικοινωνιακές δραστηριότητες: εορταστικές εκδηλώσεις για το ευρώ και ένα σεμινάριο για δημοσιογράφους της Λιθουανίας τον Ιούλιο του 2014, μια διάσκεψη για τη μετάβαση στο ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2014, καθώς και διάφορες δραστηριότητες για τους δημοσιογράφους και τα σχολεία στη Λιθουανία. Η Επιτροπή διέθεσε επίσης στις λιθουανικές αρχές διάφορες σχετικές εκδόσεις για το ευρύ κοινό. Για να ενισχυθούν οι συνέργειες και να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος των δράσεων της ενημερωτικής εκστρατείας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Λιθουανίας θα δρομολογήσουν τον Νοέμβριο κοινή ενημερωτική εκστρατεία με τη χρήση ευρέος φάσματος μέσων (τηλεόραση, έντυπα μέσα, διαφημίσεις στο Διαδίκτυο και σε εξωτερικούς χώρους, καθώς και άλλο υλικό πληροφόρησης) με επίκεντρο την οπτική εμφάνιση των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ, τα χαρακτηριστικά ασφαλείας και βασικά γεγονότα και ημερομηνίες της μετάβασης στο ευρώ. Καθώς οι γνώσεις σχετικά με τα τρπαεζογραμμάτια παρέμειναν αμετάβλητες μεταξύ Απριλίου και Σεπτεμβρίου (βλ. στη συνέχεια αποτελέσματα έρευνας «Ευρωβαρόμετρο 402»), η εκστρατεία αυτή θα έχει ζωτική σημασία για τη διασφάλιση της σωστής ενημέρωσης του κοινού του για τα τραπεζογραμμάτια ευρώ. 3.2. Η κοινή γνώμη. Από το 2004, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέθεσε τη διενέργεια ερευνών στο πλαίσιο του «Ευρωβαρόμετρου» (EB) στις χώρες που προσχώρησαν στην ΕΕ το 2004, το 2007 και το 2013 και δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει το ευρώ (τα νεότερα κράτη μέλη - «ΝΚΜ»), EL 10 EL

προκειμένου να εκτιμηθούν η στάση των πολιτών και τι γνωρίζουν σχετικά με την εισαγωγή του ευρώ. Τα αποτελέσματα της έρευνας της άνοιξης του 2014 για τα «ΝΚΜ-7» όσον αφορά τη Λιθουανία (Flash EB 400) παρουσιάστηκαν ση δέκατη τέταρτη έκθεση της Επιτροπής 7 σχετικά με τις πρακτικές προετοιμασίες για τη μελλοντική διεύρυνση της ζώνης του ευρώ. Προκειμένου να παρακολουθείται καλύτερα η εξέλιξη της στάσης των πολιτών και των γνώσεών τους σε σχέση με την υιοθέτηση του ευρώ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να αναθέσει τη διεξαγωγή δεύτερης ειδικής έρευνας στη Λιθουανία. Οι επί τόπου εργασίες για τη συγκεκριμένη έρευνα πραγματοποιήθηκαν από τις 4 έως τις 6 Σεπτεμβρίου 2014 (πέντε μήνες μετά την προηγούμενη έρευνα του Απριλίου 2014). 3.2.1. Υποστήριξη για την υιοθέτηση του ευρώ/εκτιμώμενες συνέπειες Η πλέον πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι η στήριξη για την υιοθέτηση του ευρώ είναι σταθερή. Το 48% (+1 εκατοστιαία μονάδα) είναι υπέρ της υιοθέτησης του ευρώ. Η πλειονότητα των ερωτηθέντων (51%) πιστεύει ότι η Λιθουανία είναι έτοιμη να υιοθετήσει το ευρώ. Στη σχετική ερώτηση για τις επιπτώσεις της εισαγωγής του ευρώ, ο αριθμός των Λιθουανών που αναμένουν θετικό αντίκτυπο έχει αυξηθεί σε όλα τα επίπεδα. Ενώ το 50% (+5 εκατοστιαίες μονάδες) διαπιστώνει επί του παρόντος θετικές συνέπειες για τα σημερινά κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, το 44% (+3 εκατοστιαίες μονάδες) αναμένει θετικές συνέπειες για τη Λιθουανία και το 37% (+2 εκατοστιαίες μονάδες) αναμένει οφέλη σε προσωπικό επίπεδο. Όσον αφορά τις ενδεχόμενες συνέπειες της υιοθέτησης του ευρώ στις τιμές, από την έρευνα προκύπτει σαφώς ότι εξακολουθεί να υπάρχει μια σημαντική πηγή ανησυχίας, καθώς 84% των Λιθουανών (+9 εκατοστιαίες μονάδες) αναμένει αύξηση των τιμών και μόνο το 11% (-7 εκατοστιαίες μονάδες) αναμένει ότι με το ευρώ οι τιμές θα παραμείνουν σταθερές. Επιπλέον, το 76% των ερωτηθέντων (+6 εκατοστιαίες μονάδες) εκφράζει ανησυχίες σχετικά με τον καταχρηστικό καθορισμό των τιμών κατά τη διάρκεια της μετάβασης. Ως προς το ερώτημα εάν η εισαγωγή του ευρώ θα σήμαινε απώλεια ελέγχου επί της οικονομικής πολιτικής, ένα σχετικά μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων (48% (-2 εκατοστιαίες μονάδες)) διαφωνεί με τη δήλωση αυτή. Ποσοστό 58% των ερωτηθέντων (για πρώτη φορά) θεωρεί την υιοθέτηση του ευρώ ως ευκαιρία για τη Λιθουανία να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση της στην ΕΕ. Οι σημαντικότερες αλλαγές στις προσδοκίες των Λιθουανών από την υιοθέτηση του ευρώ μεταξύ των διαφόρων επιλογών που τους δόθηκαν (ήταν δυνατές πολλαπλές απαντήσεις) είναι ότι θα ταξιδεύουν ευκολότερα σε άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ (86%, +5 εκατοστιαίες μονάδες) και ότι θα μπορούν να συγκρίνουν εύκολα τις τιμές με άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ (50%, +5 εκατοστιαίες μονάδες). Εννέα στους δέκα ερωτηθέντες (90% ερωτήθηκαν για πρώτη φορά) δηλώνουν ότι, προσωπικά, θα κατορθώσουν να προσαρμοστούν στο νέο νόμισμα. 3.2.2. Πληροφορίες σχετικά με το ευρώ Το επίπεδο ευαισθητοποίησης του κοινού για ζητήματα που σχετίζονται με τη μετάβαση στο ευρώ εξακολουθεί να αυξάνεται, με το 70% (+ 20 εκατοστιαίες μονάδες) των Λιθουανών να θεωρεί ότι είναι καλά ενημερωμένοι. Επιπλέον, οι Λιθουανοί, σε ποσοστό 96%, γνωρίζουν ότι η ημέρα υιοθέτησης του ευρώ είναι η 1η Ιανουαρίου 2015 (+14 εκατοστιαίες μονάδες). Στην ερώτηση εάν έχουν εμπιστοσύνη στις πληροφορίες σχετικά με τη μετάβαση στο ευρώ που παρέχονται από ορισμένους οργανισμούς ή ομάδες, οι λιθουανοί πολίτες που 7 Βλέπε υποσημείωση 3 EL 11 EL

ερωτήθηκαν σε αυτήν την έρευνα του Ευρωβαρομέτρου απάντησαν ότι εμπιστεύονται περισσότερο τις πληροφορίες που παρέχονται από την Τράπεζα της Λιθουανίας (73% (+ 8 εκατοστιαίες μονάδες)). Οι δημοσιογράφοι εξακολουθούν να καταλαμβάνουν την χαμηλότερη θέση όσον αφορά την εμπιστοσύνη των πολιτών (27% (-1 εκατοστιαία μονάδα)). Όσον αφορά τους διαύλους που πρέπει να χρησιμοποιούνται για την καλύτερη μετάδοση των πληροφοριών, το 54% (-8 εκατοστιαίες μονάδες) των πολιτών της Λιθουανίας θεωρεί την τηλεόραση ως το πιο χρήσιμο μέσο, και ακολουθούν το Διαδίκτυο (52%, -1 εκατοστιαία μονάδα), οι εφημερίδες (37%, -2 εκατοστιαίες μονάδες) και οι τράπεζες (39%, +2 εκατοστιαίες μονάδες). Λιγότερο χρήσιμοι δίαυλοι (20%) θεωρούνται ο χώρος εργασίας (20%, -3 εκατοστιαίες μονάδες), τα σχολεία και άλλοι χώροι εκπαίδευσης και κατάρτισης (20%, -2 εκατοστιαίες μονάδες) καθώς και οι δημόσιοι χώροι (20 %, -3 εκατοστιαίες μονάδες). Οι κανόνες μετατροπής εξακολουθούν να καταλαμβάνουν την πρώτη θέση όσον αφορά τις βασικές πληροφορίες που πρέπει να καλύπτονται από μια ενημερωτική εκστρατεία σύμφωνα με το 61% (-2 εκατοστιαίες μονάδες) ερωτηθέντων Λιθουανών. Μεγάλη σημασία θεωρείται επίσης ότι έχουν οι πρακτικές συνέπειες για τους μισθούς και τους τραπεζικούς λογαριασμούς 60% (+2 εκατοστιαίες μονάδες) και οι γενικοί κανόνες για την εισαγωγή του ευρώ (58% (+1 εκατοστιαία μονάδα)), και ακολουθούν οι πληροφορίες σχετικά με την αξία ενός ευρώ (47% (- 2 εκατοστιαίες μονάδες)). Η διπλή αναγραφή των τιμών επιβεβαιώθηκε, αν και σε μικρότερο βαθμό, ότι αποτελεί τη σημαντικότερη ενέργεια μιας ενημερωτικής εκστρατείας για τη μετάβαση στο ευρώ: διπλή αναγραφή των τιμών σε καταστήματα 77% (-7 εκατοστιαίες μονάδες), σε λογαριασμούς 71% (-3 εκατοστιαίες μονάδες), σε τηλεοπτικές διαφημίσεις 68% (-4 εκατοστιαίες μονάδες) και στο δελτίο μισθοδοσίας 62% (-1 εκατοστιαία μονάδα). Η Επιτροπή θα διεξαγάγει δημοσκοπήσεις μέσω του Ευρωβαρόμετρου στη Λιθουανία πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την περίοδο διπλής κυκλοφορίας, αρχής γενομένης τον Δεκέμβριο του 2014. Στη νέα φάση της ενημερωτικής εκστρατείας στη Λιθουανία θα πρέπει αντιμετωπιστούν οι εναπομένουσες ανησυχίες σχετικά με την εισαγωγή του ευρώ και να αυξηθεί η εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Για να καθησυχαστούν οι φόβοι που εξακολουθούν να υπάρχουν για αυξήσεις τιμών κατά την περίοδο της μετάβασης στο νέο νόμισμα, οι πολίτες πρέπει να ενημερώνονται συνεχώς ως προς τα αποτελέσματα της παρακολούθησης των τιμών και άλλες δραστηριότητες ελέγχου. EL 12 EL