ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ-ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ- Ε ΟΜΕΝΩΝ Είδη Βιβλιογραφίας Αξιολόγηση Βιβλιογραφίας Αναζήτηση Βιβλιογραφίας Χρήση Βιβλιογραφίας 1
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας (literature review) που γίνεται στα πλαίσια µιας έρευνας έχει στόχο να εντοπίσει τι σχετικό υλικό είναι διαθέσιµο και πως άλλοι έχουν αντιµετωπίσει το ίδιο θέµα ή πρόβληµα. Χρειάζεται να έχει προσδιοριστεί το θέµα της έρευνας και τα «ερευνητικά ερωτήµατα» (research questions) πριν αναζητήσουµε τη «σχετική» βιβλιογραφία 2
ιαθέσιµες Πηγές Βιβλιογραφίας Πρωτογενείς (Primary) Εκθέσεις-Αναφορές (report) ιατριβές (theses) Πρακτικά Συνεδρίων Εκθέσεις-Αναφορές Επιχειρήσεων ευτερογενής (Secondary) Βιβλία Περιοδικά Εφηµερίδες Κυβερνητικές Εκδόσεις (Εκθέσεις, κλπ) Τριτογενής (Tertiary) Κατάλογοι Περιλήψεις Index Εγκυκλοπαίδειες Λεξικά Βιβλιογραφίες Citation Indexes 3
Εκθέσεις - Reports Αφορούν συνήθως κείµενα που διαπραγµατεύονται κάποιο συγκεκριµένο θέµα για ενηµερωτικούς λόγους από εξειδικευµένους ερευνητές Π.χ. Ελληνική Ένωση Τραπεζών, Η συµβολή του τραπεζικού συστήµατος στην ελληνική οικονοµία, Ιούλιος 2008 Τράπεζα της Ελλάδας, Έκθεση του ιοικητή για το Έτος 2007, Αθήνα 2008 VT Markt/2006/26H - Final Report, SURVEY OF FINANCIAL LITERACY SCHEMES IN THE EU27, Hamburg, November 2007. 4
ΙΑΤΡΙΒΕΣ Οι διατριβές (Theses) είναι εργασίες που απαιτούνται για την απόκτηση µεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου σπουδών και διαπραγµατεύονται ένα συγκεκριµένο θέµα. ΑΡΧΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΩΝ ΙΑΤΡΙΒΩΝ: http://argo.ekt.gr/opac2/zconnectell.html Ειδικότερα οι ιδακτορικές ιατριβές που εκπονούνται σε χρονικό διάστηµα τουλάχιστο 2 ετών είναι συνήθως ολοκληρωµένες ερευνητικές εργασίες που διαπραγµατεύονται το θέµα µε πληρότητα και λεπτοµέρεια («βασίζονται» σε µεγάλο όγκο σχετικών εργασιών). Μεταπτυχιακές (master) ιδακτορικές (PhD) ΤΡΟΠΟΣ ΕΥΡΕΣΗΣ ΙΑΤΡΙΒΩΝ Βιβλιοθήκες Πανεπιστηµίων Εθνικό Αρχείο ιδακτορικών ιατριβών Internet (σελίδες συγγραφέων, ιδρυµάτων, εργαστηρίων, κλπ) 5
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕ ΡΙΩΝ Τα επιστηµονικά συνέδρια (scientific conferences) αποτελούν ολιγοήµερες συναντήσεις όπου παρουσιάζονται εργασίες (άρθρα=papers) από επιστήµονες (συνήθως πανεπιστηµιακούς και ερευνητές) οµαδοποιηµένες κατά αντικείµενο. Ένα επιστηµονικό συνέδριο συνήθως έχει συγκεκριµένο θέµα και οι διάφορες εργασίες που παρουσιάζονται είναι προσεγγίσεις του θέµατος µε διάφορες µεθόδους. Οι παρουσιάσεις των συµµετεχόντων όταν δηµοσιεύονται αποτελούν τα πρακτικά του συνεδρίου (σε βιβλίο ή ηλεκτρονικά). Ένα συνέδριο έχει: Οργανωτική Επιτροπή (υπεύθυνη για τη διοργάνωση), Επιστηµονική Επιτροπή (υπεύθυνη για το επιστηµονικό µέρος των εργασιών), Κριτές (που αξιολογούν και διορθώνουν τις παρουσιαζόµενες Εργασίες). Τα Επιστηµονικά Συνέδρια προσφέρουν ευκαιρία συνάντησης και άµεσης επικοινωνίας των ανθρώπων που ασχολούνται µε το συγκεκριµένο θέµα. Τα επιστηµονικά συνέδρια επαναλαµβάνονται περιοδικά (ετήσια, διετή, κλπ) 4ο Συνέδριο του Συνδέσµου Επιστηµόνων Χρηµατοοικονοµικής και Λογιστικής Ελλάδος (HFAA): http://web.xrh.unipi.gr/hfaa/ 6
ΒΙΒΛΙΑ Αποτελούν το παλιότερο µέσο διακίνησης της γνώσης. Είναι γραµµένα από κάποιο ειδικευµένο στο θέµα και απευθύνονται σε κάποιο συγκεκριµένο κοινό. ιαπραγµατεύονται το θέµα µε λεπτοµέρεια. Είναι «στατικό µέσο γνώσης» θεωρούµε ότι είναι ενηµερωµένα µέχρι την ηµεροµηνία έκδοσης και εποµένως δεν είναι δυνατό να αναφέρονται σε πράγµατα µεταγενέστερα. Τα επιστηµονικά βιβλία συνήθως εκδίδονται από εξειδικευµένους επιστηµονικούς εκδότες, που φροντίζουν για την επιστηµονική αρτιότητα και ακρίβεια του περιεχοµένου (Elsevier, North-Holland, Cambridge University Press, ) Για κάποιο συγκεκριµένο θέµα µπορεί να υπάρχει ολόκληρη σειρά (series) από βιβλία διαφόρων συγγραφέων που διαπραγµατεύονται το θέµα (π.χ. Advances in International Accounting Series by Elsevier-σειρά βιβλίων για λογιστικά). 7
ΠΕΡΙΟ ΙΚΑ (1) Επιστηµονικά Περιοδικά µε Κριτές (refereed academic journals) Αποτελούν το εγκυρότερο µέσο της επιστήµης. Εκδίδονται από επιστηµονικούς εκδοτικούς οίκους (π.χ. Elsevier, Springer, Wiley, κλπ) Εκδίδονται σε κανονικά χρονικά διαστήµατα (µηνιαία, διµηνιαία, κλπ) Έχουν Editors-Editorial Board, Referees (εκδότη, εκδοτική επιτροπή, κριτές). Επιλέγουν τα επιστηµονικά άρθρα (papers) που δηµοσιεύουν και αναθέτουν σε κριτές (referees) τον προσεκτικό έλεγχο και αξιολόγηση των άρθρων (συνήθως «τυφλή» κρίση). Journal of Banking & Finance: http://www.elsevier.com/wps/find/journaldescription.cws_home/50555 8/description#description Στις ηλεκτρονικές σελίδες των περιοδικών έχουµε πρόσβαση ακόµα και σε άρθρα που είναι σε διαδικασία δηµοσίευσης 8
ΠΕΡΙΟ ΙΚΑ (2) Απευθύνονται σε ειδικούς (επιστήµονες, πανεπιστηµιακούς αλλά και επαγγελµατίες). Έχουν συνδροµητές (ιδιώτες και βιβλιοθήκες). Τα άρθρα που δηµοσιεύουν οι πανεπιστηµιακοί αποτελούν Κριτήριο για την πανεπιστηµιακή τους εξέλιξη (καριέρα). Η αξιολόγηση της σηµαντικότητας ενός άρθρου γίνεται µε το σύστηµα των αναφορών (references) που γίνονται σε αυτό µετά τη δηµοσίευσή του σε άλλα άρθρα περιοδικών. Η διαδικασία κρίσης και δηµοσίευσης σηµαίνει ότι απαιτείται 1-2 έτη για να «φτάσει» στους αναγνώστες ένα άρθρο. Υπάρχουν σε ηλεκτρονική µορφή στο internet που δίνει δυνατότητες εύκολης αναζήτησης και πρόσβασης. 9
SCIENCEDIRECT (ELSEVIER) Οι µεγάλοι επιστηµονικοί εκδοτικοί οίκοι όπως ο Elsevier έχουν ιστοσελίδες που επιτρέπουν την αναζήτηση σε όλα τα βιβλία και επιστηµονικά περιοδικά που εκδίδουν. Ακόµα και τα άρθρα των επιστηµονικών περιοδικών θεωρούνται «προϊόν» (έχουν τιµή πώλησης) και τα πανεπιστήµια έχουν συνδροµές που επιτρέπουν στα µέλη τους να έχουν «ελεύθερη» πρόσβαση. Στην Ελλάδα µε το σύστηµα Heal-Link: www.heal-link.gr Έχουµε πρόσβαση σε επιστ. περιοδικά 10
Heal-Link www.heal-link.gr Το σύστηµα επιτρέπει την πρόσβαση των µελών της ελληνικής ακαδηµαϊκής κοινότητας (καθηγητές, ερευνητές, φοιτητές) να έχουν πρόσβαση σε επιστηµονικά περιοδικά και βάσεις δεδοµένων. Απαιτείται σύνδεση από υπολογιστή κάποιου ακαδηµαϊκού ιδρύµατος γιατί ελέγχεται η πρόσβαση µε χρήση του IP του συνδεδεµένου υπολογιστή. 11
Ηλεκτρονικά Επιστηµονικά Περιοδικά Επειδή τα «κλασικά» επιστηµονικά περιοδικά η διαδικασία εκτύπωσης, αποστολής, κλπ απαιτεί χρόνο µε την ανάπτυξη του internet δηµιουργήθηκαν Ηλεκτρονικά Περιοδικά. Έχουν την ίδια δοµή µε τα κλασικά επιστηµονικά περιοδικά (εκδότη, εκδοτική επιτροπή, κριτές) αλλά µεγαλύτερη ταχύτητα δηµοσίευσης και εύκολη πρόσβαση. Αποτελούν σχετικά νέο µέσο επιστηµονικών δηµοσιεύσεων και δεν έχουν το «κύρος» των κλασικών επιστηµονικών περιοδικών. 12
Working Papers (1) Είναι επιστηµονικά άρθρα «υπό δηµοσίευση» δηλαδή που έχουν ολοκληρωθεί από τους συγγραφείς τους αλλά δεν έχουν γίνει αποδεκτά για δηµοσίευση (ακόµα) σε κάποιο επιστηµονικό περιοδικό (δεν έχουν ολοκληρώσει την επίσηµη διαδικασία «κρίσης»). Απαιτείται να τα χειριζόµαστε µε προσοχή γιατί µπορεί να περιέχουν λάθη και µη έγκυρα αποτελέσµατα ή συµπεράσµατα. Συνήθως µετά από καιρό «δηµοσιεύονται» (γίνονται δεκτά για δηµοσίευση) µε αλλαγές και τότε είναι αποδεκτό να χρησιµοποιούνται. Είναι σηµαντική πηγή πληροφοριών για τα θέµατα που απασχολούν του επιστήµονες την τρέχουσα περίοδο. 13
Working Papers (2) Συνήθως βρίσκονται σε ειδικές ιστοσελίδες όπως econpapers, ideas, Βρίσκονται σε προσωπικές σελίδες των ακαδηµαϊκών (καθηγητών πανεπιστηµίων) για να δείξουν το «τρέχον» ερευνητικό τους έργο και το έργο των ιδρυµάτων τους. Είναι διαθέσιµα ελεύθερα γιατί όταν δηµοσιευτούν σε επιστηµονικό περιοδικό υπάρχει µεταφορά των πνευµατικών δικαιωµάτων στον εκδοτικό οίκο (Copyright transfer). Με την περιήγηση σε ιστοσελίδες µε working papers µιας συγκεκριµένης χρονικής στιγµής (π.χ. 2007) µπορούµε να δούµε το τρέχον ερευνητικό θέµα µιας επιστηµονικής περιοχής (κοινότητας). WORKING PAPERS DEPT. OF ECONOMICS-UN. CRETE: http://econpapers.repec.org/paper/crtwpaper/ 14
Εφηµερίδες Γενικές και ειδικές (π.χ. οικονοµικές) Προσφέρουν πρόσφατα δεδοµένα και κείµενα επικαιρότητας. εν θεωρούνται επιστηµονικά κείµενα γιατί συνήθως δεν υπάρχει λεπτοµερής κρίση και επαλήθευση του περιεχοµένου των άρθρων. Αποτελούν δείκτη για το ενδιαφέρον του κοινού και της κοινωνίας. Μπορεί να περιέχουν αποσπασµατικές πληροφορίες ή και ανακρίβειες (µη διασταυρωµένες πληροφορίες). Ο αρθρογράφος έχει την ευθύνη των γραφόµενων. Σήµερα είναι διαθέσιµες στο internet και υπάρχει άµεση ελεύθερη ή περιορισµένη πρόσβαση. Εφηµερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ: http://tovima.dolnet.gr/ 15
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ (1) ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ: http://www.statistics.gr/ EUROSTAT: http://ec.europa.eu/eurostat Ο.Η.Ε. : http://www.un.org/ Ο.Ο.Σ.Α. http://www.oecd.org/ ΙΕΘΝΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑ: http://www.worldbank.org/ 16
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ (2) ΕΙ ΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕ Ε ΟΜΕΝΑ & ΜΕΛΕΤΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΙ: Κ.Ε.Π.Ε. http://www.kepe.gr/ ΚΡΑΤΙΚΟΙ: ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ http://www.mnec.gr/el/ ΕΘΝΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ: http://www.ekt.gr/ ) Ι ΙΩΤΙΚΟΙ: ICAP: http://dir.icap.gr/ ΙΣΤΟΣΕΛΙ ΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ-ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΙ (ΜΙΝΩΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ http://www.minoan.gr/ ) 17