QA-01-14-333-EL-C ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΖΑΧΑΡΩΦ

QA-01-14-333-EL-C ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΖΑΧΑΡΩΦ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΖΑΧΑΡΩΦ

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΖΑΧΑΡΩΦ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Martin Schulz Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Το 2013 ήταν μια πλούσια χρονιά για το βραβείο Ζαχάρωφ. Ούτε λίγο ούτε πολύ τέσσερις βραβευθέντες προσήλθαν στο Στρασβούργο για να παραλάβουν τα βραβεία τους. Καταρχάς οι Κυρίες με τα Λευκά τον Απρίλιο, ύστερα ο Guillermo Fariñas τον Ιούλιο και τέλος η Aung San Suu Kyi τον Οκτώβριο. Η βράβευσή τους είχε γίνει μερικά χρόνια νωρίτερα, ή και πριν από περισσότερα από 20 χρόνια στην περίπτωση της Βιρμανής βραβευμένης. Δεν ήταν από τη θέλησή τους που περίμεναν τόσα χρόνια: οι αρχές των χωρών τους τους είχαν εμποδίσει να προσέλθουν να παραλάβουν τα βραβεία τους. Φοβούνταν το αδάμαστο θάρρος τους, την ελευθερία της σκέψης που ενσαρκώνουν, την ικανότητά τους να ξαναζωντανεύουν τη φλόγα της ελπίδας σε όλους τους δημοκράτες. Το 2013 είχαμε επίσης την απονομή στη νεότερη βραβευμένη με το βραβείο. Στις 20 Νοεμβρίου, η Malala Yousafzai, ηλικίας 16 ετών, απεύθυνε μια συγκινητική έκκληση για τα δικαιώματα των παιδιών και ειδικότερα για την πρόσβαση των κοριτσιών στην εκπαίδευση. Όπως και οι άλλοι τιμημένοι με το βραβείο, και αυτή πλήρωσε ακριβό τίμημα όταν αντιτάχθηκε στους σκοταδιστές της εποχής της. Ο αγώνας της παραλίγο να την οδηγήσει στο θάνατο και την ανάγκασε στην εξορία. Η Malala παρέλαβε το βραβείο της με την ευκαιρία της 15ης επετείου του βραβείου Ζαχάρωφ, περιστοιχισμένη από τους προηγούμενους βραβευμένους. Πόσο ωραίος ο συμβολισμός αυτός για το δίκτυο Ζαχάρωφ που έτσι είδε τα νιάτα της Malala να προστίθενται στη ζωτικότητα των μελών του! Έτσι, το 2013 ήταν μια ενθαρρυντική χρονιά. Αλλά δεν μπορούμε να εθελοτυφλούμε. Το 2014 συνεχίστηκαν οι συγκρούσεις, που τα θύματά τους μπαίνουν στο στόχαστρο κυρίως εξαιτίας των ιδεών τους, των πεποιθήσεών τους, του φύλου τους ή επειδή ανήκουν σε μια μειονότητα. Αρκετοί βραβευμένοι εξακολουθούν να μη μπορούν να παραλάβουν τα βραβεία τους. Η Razan Zaitouneh, μία από τους βραβευθέντες του 2011, απήχθη στη Συρία και εξακολουθούμε να μην έχουμε νέα της. Το καθεστώς του Ιράν εξακολουθεί να διατηρεί σε κατ οίκον περιορισμό τη Nasrin Sotoudeh και τον Jafar Panahi. Το κινεζικό καθεστώς δεν σταματά τις προσπάθειες για να φιμώσει τον Hu Jia. Το 2014, το πέπλο της σιωπής εξακολουθεί να πέφτει πάνω σε όσους υπερασπίζονται στην ελευθερία της σκέψης. Επιβραβεύοντας φέτος τον Δρα Denis Mukwege, ο οποίος ορίστηκε ομόφωνα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανταμείβει όχι μόνο έναν αφοσιωμένο γιατρό, αλλά και, κυρίως έναν άνθρωπο της ειρήνης. Όχι μόνο έναν θεραπευτή σωμάτων αλλά κυρίως έναν άνδρα που αγωνίζεται για την αξιοπρέπεια των γυναικών. Σε μια περιοχή όπου ο βιασμός αποτελεί πολεμικό όπλο και όργανο τρομοκρατίας και σε ένα κόσμο όπου πολλαπλασιάζονται οι επιθέσεις στην ελευθερία των γυναικών, η προσήλωσή του και το θάρρος του δίνουν το παράδειγμα σε όλους μας. Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το διαδίκτυο (http://europa.eu). Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2014 ISBN 978-92-823-5580-0 doi:10.2861/58819 Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Printed in Belgium ΤΥΠΩΜΕΝΟ ΣΕ ΧΑΡΤΙ ΛΕΥΚΑΣΜΕΝΟ ΧΩΡΙΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑΚΟ ΧΛΩΡΙΟ (ECF)

ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΖΑΧΑΡΩΦ για την Ελευθερία της Σκέψης, που απονεμήθηκε για πρώτη φορά το 1988 στον Νέλσον Μαντέλα και τον Ανατόλι Μαρτσένκο, αποτελεί την υπέρτατη αναγνώριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για δράσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τιμά άτομα, ομάδες και οργανώσεις που έχουν συμβάλει κατά ξεχωριστό τρόπο στην ελευθερία της σκέψης. Μέσω του βραβείου και του συναφούς δικτύου, η ΕΕ στηρίζει τους βραβευθέντες προκειμένου να τους ενισχύσει και να τους ενδυναμώσει, ώστε να συνεχίσουν τους αγώνες τους. Το βραβείο έχει μέχρι στιγμής απονεμηθεί σε αντιφρονούντες, πολιτικούς ηγέτες, δημοσιογράφους, δικηγόρους, ακτιβιστές από την κοινωνία των πολιτών, συγγραφείς, μητέρες και συζύγους, ηγέτες μειονοτήτων, μια αντιτρομοκρατική ομάδα, ακτιβιστές για την ειρήνη, έναν ακτιβιστή για την καταπολέμηση των βασανιστηρίων, έναν γελοιογράφο, έναν επί μακρόν φυλακισμένο αντιρρησία συνείδησης, έναν κινηματογραφιστή, ένα παιδί που αγωνίστηκε για το δικαίωμα στην εκπαίδευση, ακόμα και στον ΟΗΕ ως φορέα. Ειδικότερα, ανταμείβει την ελευθερία της έκφρασης, την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, την ανάπτυξη της δημοκρατίας και την εφαρμογή του κράτους δικαίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει το Βραβείο Ζαχάρωφ με χρηματικό έπαθλο 50 000 ευρώ σε πανηγυρική συνεδρίαση στο Στρασβούργο προς τα τέλη κάθε έτους. Οι πολιτικές ομάδες του Κοινοβουλίου μπορούν να προτείνουν υποψηφίους, καθώς και οι επιμέρους βουλευτές εφόσον κάθε υποψήφιος έχει τη στήριξη τουλάχιστον 40 βουλευτών. Οι προτεινόμενοι παρουσιάζονται σε κοινή συνεδρίαση των επιτροπών εξωτερικών υποθέσεων και ανάπτυξης και της υποεπιτροπής ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα μέλη τους σε πλήρη σύνθεση ψηφίζουν τους τρεις επικρατέστερους υποψηφίους. Ο τελικός νικητής (ή νικητές) του Βραβείου Ζαχάρωφ επιλέγεται από τη Διάσκεψη των Προέδρων, ένα σώμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επικεφαλής του οποίου είναι ο πρόεδρος και περιλαμβάνει τους προέδρους όλων των πολιτικών ομάδων που αντιπροσωπεύονται σε αυτό, έτσι ώστε η επιλογή του βραβευόμενου να είναι πραγματικά ευρωπαϊκή.

Ο ΑΝΤΡΕΪ ΖΑΧΑΡΩΦ (1921-1989), ο διάσημος σοβιετικός φυσικός, ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αντιφρονών και υπέρμαχος των μεταρρυθμίσεων, αποδέχτηκε την ιδέα της θέσπισης ενός βραβείου για την ελευθερία της σκέψης που θα έφερε το όνομά του, «ως σημαντική πράξη εκτίμησης του έργου μου για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», όπως ανέφερε σε επιστολή του προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ( 1 ). Θεωρούσε την απονομή τέτοιων βραβείων «χρήσιμη», δεδομένου ότι «θα προσέλκυε την προσοχή στο πρόβλημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θα ενθάρρυνε ανθρώπους που έχουν συνεισφέρει στην υπόθεση αυτή». Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δήλωσε την πρόθεσή του να δημιουργήσει το βραβείο αυτό με ψήφισμα που ενέκρινε τον Δεκέμβριο του 1985. Πρωτοπόρος στην πυρηνική φυσική και πατέρας της σοβιετικής βόμβας υδρογόνου, ο Ζαχάρωφ σε ηλικία μόλις 32 ετών έγινε πλήρες μέλος της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών και του παραχωρήθηκαν τα προνόμια της νομενκλατούρας, δηλαδή της ελίτ της Σοβιετικής Ένωσης. Ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 1950 άρχισε να ανησυχεί όλο και περισσότερο για τις επιπτώσεις των πυρηνικών δοκιμών στην ατμόσφαιρα και για τις πολιτικές και ηθικές συνέπειες του έργου του, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε θανάτους σε μεγάλη κλίμακα. Το σημείο καμπής στην πολιτική του εξέλιξη ήρθε το 1967, όταν απεύθυνε έκκληση στις σοβιετικές αρχές να δεχτούν μια αμερικανική πρόταση για διμερή απόρριψη της ανάπτυξης μιας αντιβαλλιστικής πυραυλικής ασπίδας, την οποία χαρακτήρισε μείζονα κίνδυνο για παγκόσμιο πυρηνικό πόλεμο, στο δοκίμιο που έγραψε το 1968 με τίτλο Σκέψεις για την πρόοδο, την ειρηνική συνύπαρξη και την ελευθερία του πνεύματος. Οι σοβιετικές αρχές απέρριψαν την έκκλησή του, και μετά τη δημοσίευση του δοκιμίου του απέκλεισαν τον Αντρέι Ζαχάρωφ από κάθε απόρρητη στρατιωτική εργασία και του στέρησαν όλα του τα προνόμια. Το 1970 ήταν ιδρυτικό μέλος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην ΕΣΣΔ και από τότε ύψιστο μέλημά του είναι η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θυμάτων πολιτικών δικών. Το 1972 παντρεύεται την Έλενα Μπόνερ, συναγωνίστριά του για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Παρά τις ολοένα και μεγαλύτερες πιέσεις από την κυβέρνηση, ο Ζαχάρωφ όχι μόνο αγωνιζόταν για την απελευθέρωση των αντιφρονούντων στη χώρα του, αλλά κατέστη και ένας από τους πιο θαρραλέους επικριτές του σοβιετικού καθεστώτος, ενσαρκώνοντας τη σταυροφορία κατά της στέρησης θεμελιωδών δικαιωμάτων. Κατά την περιγραφή της επιτροπής που του απένειμε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1975, ήταν «ένας εκπρόσωπος της συνείδησης της ανθρωπότητας». Δεν του επιτράπηκε να μεταβεί στην τελετή απονομής του βραβείου, αλλά ούτε η καταπίεση ούτε η εξορία μπόρεσαν να λυγίσουν την αντίστασή του. ΑΝΤΡΕΪ ΖΑΧΑΡΩΦ Η ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ Ο Αντρέι Ζαχάρωφ εξορίστηκε στην κλειστή πόλη Γκόρκι το 1980, αφού διαμαρτυρήθηκε δημόσια για τη σοβιετική στρατιωτική επέμβαση στο Αφγανιστάν το 1979. Στην εξορία, βρισκόταν υπό αυστηρή επιτήρηση από τη σοβιετική αστυνομία, και δυο φορές κατέβηκε σε απεργία πείνας ζητώντας να επιτραπεί στη σύζυγό του να μεταβεί στις Ηνωμένες Πολιτείες για εγχείριση καρδιάς. Η Έλενα Μπόνερ, που επίσης καταδικάστηκε σε εξορία στο Γκόρκι το 1984, έλαβε τελικά την άδεια να μεταβεί στις ΗΠΑ για θεραπεία τον Οκτώβριο του 1985. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε τους Ζαχάρωφ και μάλιστα συζήτησε την πρόταση να αφεθεί κενό ένα έδρανο στο ημικύκλιο για τον Αντρέι Ζαχάρωφ. Τελικά, έγινε δεκτή η εναλλακτική πρόταση, να θεσπιστεί ένα βραβείο που θα έφερε το όνομα του Αντρέι Ζαχάρωφ. Ο Ζαχάρωφ επελέγη επειδή ήταν «ένας ευρωπαίος πολίτης που αποτελούσε την προσωποποίηση της ελευθερίας της σκέψης και της έκφρασης και ο οποίος αποφάσισε, εξαιτίας των πεποιθήσεων και της συνείδησής του, να αποποιηθεί όλα τα υλικά πλεονεκτήματα και όλες τις τιμές που του προσφέρονταν», σύμφωνα με τα λόγια του Jean-Francois Deniau, εισηγητή της πρωτοβουλίας, ενώπιον της ολομέλειας του ΕΚ. Το βραβείο δημιουργήθηκε με ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 1985. Έναν χρόνο αργότερα, ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ, που εφάρμοσε την πολιτική της περεστρόικα και της γκλάσνοστ στη Σοβιετική Ένωση, επέτρεψε στον Αντρέι Ζαχάρωφ και στην Έλενα Μπόνερ να επιστρέψουν στη Μόσχα. Ο Ζαχάρωφ πέθανε στη Μόσχα τον Δεκέμβριο του 1989. Το 2013 το βραβείο που φέρει το όνομά του συμπλήρωσε ένα τέταρτο του αιώνα κατά τον οποίο στηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, περνώντας πάνω από σύνορα, ακόμα και απολυταρχικών καθεστώτων, και ανταμείβει τους ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τους αντιφρονούντες σε όλο τον κόσμο. Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που τιμήθηκαν με το βραβείο έχουν πληρώσει ακριβά τον αγώνα τους για την υπεράσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας: πολλοί έχουν αντιμετωπίσει διώξεις, απώλεια της ελευθερίας τους, ξυλοδαρμούς ή εξορία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι βραβευθέντες δεν είχαν καν την ελευθερία να παραλάβουν αυτοπροσώπως το βραβείο τους. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει η Nasrin Sotoudeh που έλαβε το βραβείο για το 2012, η οποία από τη φυλακή Evin στο Ιράν όπου κρατούνταν είχε γράψει επιστολές που απευθύνονταν στον εκλιπόντα Αντρέι Ζαχάρωφ διερευνώντας από φιλοσοφικής πλευράς το νόημα της ανυπακοής και συγκρίνοντας τον αγώνα της με τον δικό του. «Ο τρόπος που καθημερινά ανανεώνατε τη ζωή και την αντίστασή σας ήταν εκπληκτικός. Αυτό που κατορθώσατε να πετύχετε ήταν μεγάλη νίκη για όλους τους μαχητές της ελευθερίας ανά τον κόσμο. Είθε όσοι έρθουν στο μέλλον να εκπληρώσουν τα ανεκπλήρωτα όνειρά σας.» ( 1 ) Οι επιστολές του Αντρέι Ζαχάρωφ από τις οποίες παρατίθενται αποσπάσματα στην έκδοση αυτή φυλάσσονται στα Ιστορικά Αρχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

ΟΙ ΒΡΑΒΕΥΘΕΝΤΕΣ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΒΡΑΒΕΙΟΥ ΖΑΧΑΡΩΦ (SPN) απαρτίζεται από βραβευμένους με το Βραβείο Ζαχάρωφ και από βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Δημιουργήθηκε το 2008, κατά την 20ή επέτειο από τη θέσπιση του Βραβείου Ζαχάρωφ. Η δημιουργία του αναγνώριζε «τον ειδικό ρόλο των βραβευμένων με το Βραβείο Ζαχάρωφ ως πρεσβευτών της ελευθερίας της σκέψης» και τα μέλη του «συμφώνησαν να ενισχύσουν τις κοινές προσπάθειες υπέρ των προασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο μέσω κοινών δράσεων των βραβευμένων με το Βραβείο Ζαχάρωφ σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και υπό την αιγίδα του». Κατά την 25η επέτειο του Βραβείου το 2013, τα μέλη του Δικτύου συναντήθηκαν σε διάσκεψη για να συζητήσουν την εξέλιξη των στόχων του. Έλαβαν μέρος 20 βραβευμένοι και εκπρόσωποι από την Αφρική, την Ασία, την Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και τη Μέση Ανατολή, μαζί με τον πρόεδρο και βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, εκπροσώπους άλλων ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, υπηρεσιών και οργανισμών, ΜΚΟ, διεθνείς οργανώσεις, δημοσιογράφους και φοιτητές, σε ένα εντατικό τριήμερο κατά το οποίο απονεμήθηκε επίσης το Βραβείο Ζαχάρωφ για το 2013, την παγκόσμια ημέρα του παιδιού, στο πρώτο παιδί που τιμήθηκε με το Βραβείο, τη Malala Yousafzai. Η διάσκεψη κορυφώθηκε με μια διακήρυξη, στην οποία τα μέλη του Δικτύου δεσμεύονται να στηρίζουν από κοινού και ατομικά την προαγωγή και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο, μέσω σειράς δράσεων, μεταξύ άλλων προσφέροντας τη φωνή τους σε διεθνείς εκστρατείες για την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών και με διεθνείς οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης της εκστρατείας για τον τερματισμό της βίας κατά των παιδιών και της προώθησης της εκπαίδευσης των παιδιών. Η διακήρυξη υπογραμμίζει την ανάγκη για αλληλεγγύη και συντονισμό μεταξύ των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και καλεί όλα τα μέλη του Δικτύου να λειτουργούν σαν ένα παγκόσμιο σύστημα συναγερμού για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ΕΕ καλείται να αναλάβει μια ουσιαστική διπλωματική δέσμευση απέναντι στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσω των αντιπροσωπειών της σε ολόκληρο τον κόσμο, ιδίως για την προστασία των βραβευμένων με το Βραβείο Ζαχάρωφ και των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που κινδυνεύουν. Το Δίκτυο σκοπεύει τώρα να επακολουθήσει τις δεσμεύσεις του με επιτόπου δράση που αποβλέπει στην αύξηση της ευαισθητοποίησης για τα ζητήματα και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα μέλη του Δικτύου έδωσαν επίσης διαλέξεις Ζαχάρωφ σε διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ, ενώ επίσης συμμετέχουν σε διεθνείς εκστρατείες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εκδηλώσεις αύξησης της ευαισθητοποίησης, ενισχύοντας με την παρουσία τους ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 2014 Denis Mukwege 2013 Malala Yousafzai 2012 Nasrin Sotoudeh και Jafar Panahi 2011 Αραβική Άνοιξη (Mohamed Bouazizi, Asmaa Mahfouz, Ahmed El Senussi, Razan Zaitouneh και Ali Ferzat) 2010 Guillermo Fariñas 2009 Μemorial (Oleg Orlov, Sergei Kovalev και Lyudmila Alexeyeva εξ ονόματος της Memorial και όλων των άλλων υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Ρωσία) 2008 Hu Jia 2007 Salih Mahmoud Mohamed Osman 2006 Alaksandr Milinkevich 2005 Κυρίες με τα Λευκά, Hauwa Ibrahim, και Δημοσιογράφοι χωρίς σύνορα 2004 Ένωση Δημοσιογράφων της Λευκορωσίας 2003 Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Kofi Annan και ολόκληρο το προσωπικό των Ηνωμένων Εθνών 2002 Oswaldo José Payá Sardiñas 2001 Izzat Ghazzawi, Nurit Peled-Elhanan, Dom Zacarias Kamwenho 2000 Basta Ya! 1999 Xanana Gusmão 1998 Ibrahim Rugova 1997 Salima Ghezali 1996 Wei Jingsheng 1995 Leyla Zana 1994 Taslima Nasreen 1993 Oslobodjenje 1992 Οι Μητέρες της Πλατείας του Μαΐου (Las Madres de Plaza de Mayo) 1991 Adem Demaçi 1990 Aung San Suu Kyi 1989 Alexander Dubček 1988 Nelson Rolihlahla Mandela Anatoli Marchenko (μετά θάνατον)

2014 DENIS MUKWEGE Ο DENIS MUKWEGE είναι ιατρός από το Κονγκό ο οποίος έχει αφιερώσει τη ζωή του στην αποκατάσταση της σωματικής και ψυχικής υγείας δεκάδων χιλιάδων γυναικών και κοριτσιών από το Κονγκό που έχουν πέσει θύματα ομαδικού βιασμού και ωμής σεξουαλικής βίας κατά τη διάρκεια του πολέμου που μαίνεται στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Ο Denis Mukwege γεννήθηκε στο Bukavu το 1955. Σπούδασε ιατρική και ίδρυσε τη γυναικολογική υπηρεσία στο νοσοκομείο του Lemera, στο ανατολικό τμήμα της ΛΔ του Κονγκό, το οποίο καταστράφηκε όταν ξέσπασε ο πόλεμος το 1996. Ο Mukwege διέφυγε στο Bukavu, όπου ίδρυσε νοσοκομείο ξεκινώντας από σκηνές, ενώ στη συνέχεια έχτισε μία νέα πτέρυγα μαιευτικής και ένα χειρουργείο. Ωστόσο, όλα αυτά καταστράφηκαν το 1998, κατά τη διάρκεια του δεύτερου πολέμου στο Κονγκό. Απτόητος, ο Mukwege έχτισε ξανά το νοσοκομείο του στο Panzi, εργαζόμενος πολλές ώρες και εκπαιδεύοντας το προσωπικό του να περιθάλπει γυναίκες που είχαν πέσει θύματα κακοποίησης από τους μαχητές, οι οποίοι «ανακήρυξαν τις γυναίκες κοινό τους εχθρό». Έχει περιθάλψει περισσότερες από 40.000 γυναίκες από το 1999, όταν άνοιξε ξανά το νοσοκομείο και δέχθηκε το πρώτο θύμα βιασμού, το οποίο έφερε πληγές από σφαίρες στα γεννητικά όργανα και τους μηρούς. Μέσα σε διάστημα λίγων μόνο εβδομάδων δεκάδες γυναίκες παρουσιάστηκαν στο νοσοκομείο λέγοντας ότι έχουν πέσει θύματα βιασμού και βασανιστηρίων. «Άρχισα να αναρωτιέμαι τι συμβαίνει», δήλωσε ο Mukwege στο BBC. «Οι πράξεις αυτές δεν ήταν απλώς βίαιες πολεμικές ενέργειες, αλλά μέρος μίας στρατηγικής... Δεκάδες άνθρωποι βιάζονταν ταυτόχρονα και σε κοινή θέα μέσα σε μία νύχτα μπορεί να βίαζαν τους κατοίκους ενός ολόκληρου χωριού. Με τον τρόπο αυτόν οι μαχητές δεν έπλητταν μόνο τα θύματα αλλά ολόκληρη την κοινότητα, την οποία ανάγκαζαν να παρακολουθεί τους βιασμούς. Αποτέλεσμα της στρατηγικής αυτής είναι οι άνθρωποι να εξαναγκάζονται να εγκαταλείπουν τα χωριά τους, τα χωράφια τους, τους πόρους τους, ό,τι έχουν και δεν έχουν». Ο Mukwege είναι διεθνώς αναγνωρισμένος ειδικός στον τομέα της αποκατάστασης παθολογικών και ψυχικών-κοινωνικών βλαβών που προκαλούνται από σεξουαλική βία. Το νοσοκομείο του Panzi προσφέρει ψυχολογική και σωματική περίθαλψη, μετά την οποία οι γυναίκες λαμβάνουν την απαραίτητη βοήθεια για να αναπτύξουν νέες ικανότητες επιβίωσης και τα κορίτσια επιστρέφουν στο σχολείο. Επιπλέον, προσφέρεται νομική βοήθεια, προκειμένου τα θύματα να οδηγούν τους υπαιτίους σε δίκη. Ο Mukwege διεξάγει ακούραστα εκστρατεία υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών και μάχεται για το τέλος της βίας που μαίνεται στο Κονγκό για την κυριαρχία επί των φυσικών του πηγών ενέργειας. Το 2011 βρέθηκε και ο ίδιος θύμα, όταν οπλισμένοι άντρες εισέβαλαν στο σπίτι του και έθεσαν τις κόρες του υπό την απειλή όπλων. Ο σωματοφύλακάς του σκοτώθηκε αλλά ο ίδιος κατάφερε να δραπετεύσει, διαφεύγοντας με την οικογένειά του στη Σουηδία και το Βέλγιο. Επέστρεψε στη ΛΔ του Κονγκό το 2013, όταν μία ομάδα γυναικών, οι οποίες ζούσαν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα, του αγόρασαν από κοινού το εισιτήριο της επιστροφής του. Ζει πλέον στο νοσοκομείο του Panzi, το οποίο και διευθύνει.

2013 MALALA YOUSAFZAI Η MALALA YOUSAFZAI είναι ένα 17χρονο κορίτσι από το Πακιστάν που πυροβολήθηκε στο πρόσωπο το 2012 από τους Ταλιμπάν που θέλουν να κάνουν αυτήν και τα άλλα κορίτσια να σταματήσουν το σχολείο. Επέζησε από τα σοβαρά τραύματά της και το 2013 έγινε το νεότερο άτομο που βραβεύτηκε ποτέ με το Βραβείο Ζαχάρωφ. Αφιέρωσε το βραβείο της στους «αφανείς ήρωες του Πακιστάν», υπερασπιζόμενη σθεναρά το δικαίωμα κάθε παιδιού στην εκπαίδευση. «Πολλά παιδιά δεν έχουν φαΐ να φάνε, ούτε νερό να πιουν και πεινούν για μόρφωση. Είναι συγκλονιστικό ότι 57 εκατομμύρια παιδιά στερούνται την εκπαίδευση [...] αυτό πρέπει να ταρακουνήσει τη συνείδησή μας», είπε η Malala απευθυνόμενη στους αντιπροσώπους 28 χωρών σε ένα κατάμεστο Κοινοβούλιο, ενώ, κατά εξαιρετική συγκυρία, ήταν παρόντες όλοι σχεδόν οι βραβευμένοι με το Βραβείο Ζαχάρωφ που βρίσκονται στη ζωή. «Ένα παιδί, ένας δάσκαλος, ένα μολύβι κι ένα βιβλίο μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο.» Η Malala ξεκίνησε τον αγώνα της για μόρφωση στα 11, όταν έγραψε ένα ανώνυμο διαδικτυακό ημερολόγιο για το πώς είναι η ζωή μιας μαθήτριας στην ελεγχόμενη από τους Ταλιμπάν κοιλάδα Swat στο Πακιστάν. Το 2009 οι Ταλιμπάν διέταξαν να κλείσουν όλα τα σχολεία θηλέων, ενώ ο στρατός του Πακιστάν είχε αρχίσει επιχειρήσεις εναντίον τους. Η Malala και η οικογένειά της αναγκάστηκαν να φύγουν από την πολιορκημένη πόλη τους, ενώ το σχολείο της μετατράπηκε σε ερείπια. Όταν επέστρεψαν αφού η κατάσταση είχε βελτιωθεί από πλευράς ασφαλείας, η Malala και ο πατέρας της Ziauddin, που διεύθυνε ένα σχολείο θηλέων, εξακολούθησαν να αγωνίζονται για την εκπαίδευση των κοριτσιών, παρά τις απειλές. Χάρη σε μια χορηγία, η Malala μπόρεσε να αγοράσει ένα σχολικό λεωφορείο, το ίδιο λεωφορείο στο οποίο πυροβολήθηκε, και άλλα δύο κορίτσια τραυματίστηκαν, όταν δέχτηκαν επίθεση από τους Ταλιμπάν. Η Malala επέζησε και συνεχίζει με ζήλο την εκστρατεία για την εκπαίδευση των κοριτσιών. Είναι συνιδρύτρια του Malala Fund και μέλος της έκτακτης επιτροπής για την εκπαίδευση των νέων (Youth Education Crisis Committee), η οποία συγκροτήθηκε από τον Ειδικό Απεσταλμένο του ΟΗΕ για την παγκόσμια εκπαίδευση, τον Gordon Brown, ο οποίος εκτιμά ότι με τους σημερινούς ρυθμούς το τελευταίο κορίτσι χωρίς εκπαίδευση θα αρχίσει σχολείο το 2086, και όχι το 2015 όπως ήταν η υπόσχεση των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας. «Στο Ισλάμ επιτρέπεται η εκπαίδευση των κοριτσιών. Είναι καθήκον και ευθύνη του καθενός, αγοριού ή κοριτσιού, να αποκτήσει εκπαίδευση και γνώσεις», λέει η Malala. Ο ΟΗΕ επέλεξε τη μέρα των γενεθλίων της, στις 12 Ιουλίου, ως ημέρα της Malala. Το 2014 επισκέφθηκε τη Νιγηρία, όπου συναντήθηκε με μαθήτριες που είχαν δραπετεύσει από την απαγωγή που οργάνωσε η Boko Haram στο Chibok, και με τις οικογένειες των 219 κοριτσιών που εξακολουθούν να έχουν απαχθεί, ενώ ζήτησε περισσότερη δράση από τον πρόεδρο Jonathan. Εξέφρασε επίσης την αλληλεγγύη της με τα παιδιά που βρίσκονται στο μέσο συγκρούσεων στη Συρία και τη Γάζα.

2012 NASRIN SOTOUDEH Η NASRIN SOTOUDEH είναι ιρανή δικηγόρος ειδικευμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα, από τους λίγους που υπερασπίζονταν τους αντιφρονούντες που είχαν συλληφθεί στις μαζικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας του 2009, ενώ επίσης συμμετείχε και σε άλλες πολύκροτες υποθέσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σε πολιτικές δίκες πριν συλληφθεί η ίδια το 2010. Όταν της απονεμήθηκε το βραβείο το 2012, εξέτιε ποινή εξαετούς κάθειρξης και βρισκόταν στην έβδομη εβδομάδα απεργίας πείνας σε απομόνωση στη διαβόητη φυλακή Evin του Ιράν, διαμαρτυρόμενη για δικαστικές πιέσεις στην οικογένειά της. Σε κατάσταση αδυναμίας, βρήκε το σθένος να συντάξει μια αξιομνημόνευτη επιστολή προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την οποία διάβασε για λογαριασμό της στην τελετή απονομής η φίλη και συνάδελφός της Shirin Ebadi, κάτοχος Βραβείου Νομπέλ. «Η ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μηχανισμών διαφύλαξής τους έχει προοδεύσει πολύ, ωστόσο η εκπλήρωσή τους εξαρτάται ακόμα σε μεγάλο βαθμό από τις προθέσεις των κυβερνήσεων, που είναι οι μεγαλύτεροι παραβάτες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.» Η Sotoudeh έκρινε ότι η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι η βασική αιτία για το κύμα των εξεγέρσεων που σαρώνει τη Μέση Ανατολή. Στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τους πολιτικούς κρατουμένους δηλώνει ότι «όπως εσείς, και εγώ γνωρίζω ότι η δημοκρατία έχει μπροστά της μακρύ και δύσκολο δρόμο». Αποφυλακίστηκε απροσδόκητα τον Σεπτέμβριο του 2013, σε μια κίνηση που χαιρετίστηκε από τον πρόεδρο Schulz ως «σημαντικό θετικό μήνυμα από τις ιρανικές αρχές», και ιδίως από τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο Rouhani. Τον Δεκέμβριο του 2013 συναντήθηκε με την πρώτη αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που επισκέφτηκε το Ιράν μέσα σε έξι χρόνια. Η Sotoudeh εστιάστηκε στους πολιτικούς κρατουμένους και κατάγγειλε ως αδιαφανείς τις δίκες που διεξάγονται σε επαναστατικά δικαστήρια, σε αντιδιαστολή με τα ποινικά. Ζήτησε από την αντιπροσωπεία να θέσει το θέμα αυτό υπόψη των ιρανικών αρχών. Η απάντηση που πήρε η αντιπροσωπεία ήταν ότι τα επαναστατικά δικαστήρια συγκροτήθηκαν για να εκδικάζουν εγκλήματα κατά του κράτους, και κατά συνέπεια δεν ήταν δυνατή καμιά αλλαγή. Η συνάντηση προκάλεσε την οργή των σκληροπυρηνικών στο Ιράν, οι οποίοι κατηγόρησαν τη Sotoudeh και τον Jafar Panahi ως ανατρεπτικά στοιχεία. Η Sotoudeh εξακολουθεί να αγωνίζεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα της γυναίκας και τις βασικές ελευθερίες. Το 2014 αγωνίζεται ενάντια στις προσπάθειες να της απαγορευτεί η άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος, ενός επαγγέλματος που για να το εξασκήσει χρειάστηκε να αγωνιστεί επί αρκετά χρόνια, και το ξεκίνησε υπερασπιζόμενη ανηλίκους που αντιμετώπιζαν την ποινή του θανάτου, μια υπόθεση που εξακολουθεί να υπερασπίζεται. Τον Ιούλιο του 2014, όταν ξέσπασε ο πόλεμος στη Γάζα, η Sotoudeh ξεκίνησε την εκστρατεία Σταματήστε να σκοτώνετε τους συνανθρώπους σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν μπορεί να επισκεφτεί το Κοινοβούλιο για να παραλάβει το βραβείο Ζαχάρωφ ή να παρευρεθεί σε εκδηλώσεις του Δικτύου, δεδομένου ότι εξακολουθεί να της απαγορεύεται η έξοδος από το Ιράν, αλλά η Ebadi την εκπροσώπησε στη διάσκεψη του 2013. Η Sotoudeh προτίθεται να μείνει στο Ιράν και να παλέψει για μεταρρυθμίσεις από τα μέσα.

2012 JAFAR PANAHI Ο JAFAR PANAHI είναι βραβευμένος σκηνοθέτης, στον οποίο έχει απαγορευθεί να γυρίζει ταινίες για 20 χρόνια. Ένθερμος υποστηρικτής του αντιπολιτευόμενου ιρανικού Πράσινου Κινήματος και επικριτής του πρώην προέδρου Ahmedinajad, έχει καταδικαστεί σε εξαετή ποινή φυλάκισης για «προπαγάνδα κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας», αλλά η ποινή του δεν έχει ακόμη εκτελεστεί: δεν βρίσκεται στη φυλακή, αλλά μπορεί να φυλακιστεί ανά πάσα στιγμή. Συνελήφθη το 2010 ενώ γύριζε λαθραία μια ταινία για την αποτυχημένη εξέγερση του Πράσινου Κινήματος του 2009 στο Ιράν. Αν και αφέθηκε ελεύθερος μετά από τρεις μήνες, ύστερα από διεθνείς διαμαρτυρίες και απεργία πείνας, στη συνέχεια καταδικάστηκε σε φυλάκιση, του απαγορεύτηκε να γυρίζει ταινίες και να μιλάει στα μέσα ενημέρωσης. Όπως είπε στην αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που επισκέφτηκε το Ιράν το 2013, η κατάθεσή του όπως και του συνηγόρου του αγνοήθηκαν κατά τη δίκη του, ενώ η ετυμηγορία είχε αποφασιστεί εκ των προτέρων. Προειδοποίησε την αντιπροσωπεία ότι τα ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λησμονούνται, καθώς η προσοχή όλων επικεντρώνεται στην πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, και υποστήριξε ότι από τη στιγμή που αρθούν οι κυρώσεις θα ενταθεί η καταπίεση στο Ιράν. Η νέα ιρανική ηγεσία επιδεικνύει ευελιξία μόνο στις εξωτερικές υποθέσεις, είπε, και όχι στις εσωτερικές, όπου εξακολουθούν οι πιέσεις στον Τύπο, στους κρατουμένους και στην πολιτιστική ζωή. Σε συνέντευξη που έδωσε στα μέσα ενημέρωσης τον Ιούλιο του 2014, αψηφώντας την απαγόρευση που του έχει επιβληθεί, είπε ότι αισθάνεται σαν να τον αποφυλάκισαν από μια μικρή φυλακή μόνο και μόνο για να τον ρίξουν σε μια μεγαλύτερη, εφόσον του απαγορεύουν να δουλεύει. Ωστόσο, δυο φορές έσπασε την απαγόρευση να γυρίζει ταινίες. Το 2011 κινηματογράφησε την ταινία This is not a Film (Αυτό δεν είναι ταινία) που τον έδειχνε να κάθεται στο τραπέζι της κουζίνας του και να συνομιλεί με τον δικηγόρο του περιμένοντας να φυλακιστεί. Το 2014 επέστρεψε με την ταινία Closed Curtain (Κλειστή κουρτίνα), στην οποία παρουσιάζει έναν σεναριογράφο που ζει μόνος του με τον σκύλο του, στο σπίτι του πλάι στη θάλασσα, με τις κουρτίνες κλειστές. Ο Panahi δεν θεωρεί ότι είναι πολιτικό πρόσωπο, αλλά μάλλον κάποιος που είναι πρόθυμος να εκθέσει την αδικία. Έχει εκφραστεί εναντίον της λογοκρισίας στο Ιράν και επέκρινε τον πρόεδρο Rouhani επειδή δεν τήρησε τις προεκλογικές του υποσχέσεις σε αυτό το θέμα, ενώ έχει δρομολογήσει την εκστρατεία Βήμα προς βήμα η οποία αποβλέπει στον τερματισμό της θανατικής ποινής στο Ιράν. Δεν μπόρεσε να επισκεφτεί το Κοινοβούλιο, αλλά εκπροσωπήθηκε από την κόρη του Solmaz και τους σκηνοθέτες Κώστα Γαβρά και Serge Toubiana στην τελετή απονομής, και από τον Karim Lahidji, πρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (FIDH) στη διάσκεψη του Δικτύου Βραβείου Ζαχάρωφ του 2013.

2011 MOHAMED BOUAZIZI Ο MOHAMED BOUAZIZI (1984-2011) ήταν ο καταλύτης της «επανάστασης των γιασεμιών» στην Τυνησία και πηγή έμπνευσης για το κίνημα εκδημοκρατισμού που σάρωσε τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική το 2011 και έγινε γνωστό ως Αραβική Άνοιξη. Σκληρά εργαζόμενος και από φτωχή οικογένεια, ο Bouazizi ήταν η βασική πηγή εισοδήματος για την οικογένειά του από την ηλικία των 10 ετών, πουλώντας φρούτα στην αγορά. Άφησε το σχολείο στα 19, για να στηρίξει την εκπαίδευση των νεότερων αδελφών του. Πέθανε στις 4 Ιανουαρίου 2011, σε ηλικία μόλις 26 ετών, αφού αυτοπυρπολήθηκε διαμαρτυρόμενος εναντίον ενός συστήματος που δεν του επέτρεπε να ζήσει με αξιοπρέπεια. Ο Bouazizi συχνά είχε πέσει θύμα των τυνήσιων αστυνομικών, που του επέβαλλαν πρόστιμα και έκαναν κατάσχεση στο εμπόρευμά του και τις ζυγαριές του, ενώ την τελευταία φορά τον έριξαν και τον καθήλωσαν στο έδαφος. Η οικογένειά του πιστεύει ότι η ταπείνωση, και όχι η φτώχεια, τον οδήγησε στην αυτοπυρπόληση, αφού διεκδίκησε το δίκιο του που δεν του αναγνωρίστηκε. Ο Bouazizi περιλούστηκε με βενζίνη και έβαλε φωτιά έξω από την είσοδο του κυβερνείου της μικρής πόλης Sidi Bouzid. Ήταν αγαπητός στους γύρω του, έδινε τα φρούτα του δωρεάν σε φτωχότερες οικογένειες και τα βάσανά του άγγιζαν πολλούς. Η πράξη του έδωσε το έναυσμα για διαμαρτυρίες που γρήγορα εξαπλώθηκαν, καθώς Τυνήσιοι από όλα τα κοινωνικά στρώματα βγήκαν στους δρόμους ενάντια σε μια διεφθαρμένη κυβέρνηση, την υψηλή ανεργία και τους περιορισμούς της ελευθερίας τους. Ζούσε ακόμα, χαροπαλεύοντας τυλιγμένος σε επιδέσμους από την κορφή ως τα νύχια, όταν το αυταρχικό καθεστώς του προέδρου Zine al-abidine Ben Ali, που βρισκόταν στην εξουσία από το 1987, άρχισε να καταρρέει. Δέκα ημέρες μετά τον θάνατο του Bouazizi, ο Ben Ali αναγκάστηκε να παραιτηθεί και να εγκαταλείψει τη χώρα, καθώς διαδηλωτές πλημμύριζαν τους δρόμους της Τύνιδας, πολλοί από αυτούς κρατώντας την εικόνα του Bouazizi. Η οικογένειά του παρηγοριέται με τη σκέψη ότι ο θάνατός του δεν στάθηκε μάταιος, αφού η πράξη του πυροδότησε τη λεγόμενη λαϊκή επανάσταση και κλόνισε δεσποτικές κυβερνήσεις στην Τυνησία και σε άλλες χώρες του αραβικού κόσμου. Έκανε τους νέους Άραβες να συνειδητοποιήσουν ότι μπορούσαν να εκφράσουν την απογοήτευσή τους και να παλέψουν για την αξιοπρέπειά τους απέναντι στην αδικία, τη διαφθορά και τον αυταρχισμό. Η Αραβική Άνοιξη έχει καθηλωθεί και η αρχική αισιοδοξία ξεθύμανε, ενώ μερικές από τις κατακτήσεις της αναστράφηκαν, αλλά στον τόπο που γεννήθηκε, στην Τυνησία του Bouazizi, εγκρίθηκε δημοκρατικό Σύνταγμα το 2014 και βουλευτικές και προεδρικές εκλογές προβλέπεται να διεξαχθούν έως το τέλος του χρόνου.

2011 ALI FERZAT Ο ALI FERZAT είναι ο γνωστότερος πολιτικός γελοιογράφος της Συρίας και μια από τις διασημότερες πολιτιστικές φυσιογνωμίες του αραβικού κόσμου. Γεννημένος στη Hama το 1941, έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 15 000 γελοιογραφίες στη Συρία και σε διεθνείς εφημερίδες και έχει βραβευτεί επειδή σατίρισε δικτάτορες όπως τον Σαντάμ Χουσεΐν και τον Μουαμάρ Καντάφι όταν κυβερνούσαν το Ιράκ και τη Λιβύη αντίστοιχα. Το έργο του διεύρυνε τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης στη Συρία, έχοντας ως στόχο τις επίφοβες υπηρεσίες ασφαλείας της, και καθώς η Αραβική Άνοιξη έφτασε στη Συρία το 2011 έγινε πιο άμεσο στις επιθέσεις του σε κρατικές προσωπικότητες, ιδιαίτερα τον πρόεδρο Μπασάρ αλ-άσαντ. Οι Σύριοι που διαμαρτύρονταν εναντίον του καθεστώτος κρατούσαν γελοιογραφίες του στους δρόμους. Όταν δημοσίευσε μια γελοιογραφία στην οποία παρουσίαζε τον λίβυο δικτάτορα Μουαμάρ Καντάφι να οδηγεί αυτοκίνητο και να φεύγει με μεγάλη ταχύτητα, και τον αλ-άσαντ να του κάνει οτοστόπ, δέχτηκε επίθεση στην πλατεία Umayyad της Δαμασκού, μασκοφόροι τον χτύπησαν άσχημα και του έσπασαν εσκεμμένα τα χέρια, φωνάζοντάς του να σέβεται τον πρόεδρο αλ-άσαντ και να δείχνει υπακοή. Από τα χτυπήματα έχασε τις αισθήσεις του. Τον έριξαν σε ένα αυτοκίνητο και τον έσυραν στο δρόμο, ύστερα τον πέταξαν έξω και τον άφησαν. Ο Ali Ferzat όχι μόνο ανέκτησε τη χρήση των χεριών του, αλλά έσπασε και το φράγμα του φόβου και έγινε ένας από τους πιο τολμηρούς επικριτές του καθεστώτος με τον λόγο του και με το έργο του. Δεν μπόρεσε να παραστεί στην τελετή απονομής του Βραβείου Ζαχάρωφ το 2011, καθώς βρισκόταν στο Κουβέιτ για θεραπεία των τραυμάτων του, αλλά παρέλαβε το βραβείο στη δημόσια εκδήλωση του Δικτύου Βραβείου Ζαχάρωφ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2012, όπου με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και άλλους βραβευθέντες από την Αραβική Άνοιξη συζήτησε την επανάσταση στη Συρία και το μέλλον της δημοκρατίας μετά την Αραβική Άνοιξη. Ως κάτοχος Βραβείου Ζαχάρωφ ήταν ομιλητής στο πρώτο Παγκόσμιο Φόρουμ για τη Δημοκρατία του Συμβουλίου της Ευρώπης το 2012, έτος κατά το οποίο ψηφίστηκε επίσης από το περιοδικό Time ως ένας από τους 100 πιο επιδραστικούς ανθρώπους στον κόσμο. Έχει λάβει διάφορα βραβεία για τα ανθρώπινα δικαιώματα και είναι επικεφαλής της Ένωσης Αράβων Γελοιογράφων. Το 2014 ο Ferzat ήταν κεντρικός ομιλητής εκ μέρους του Δικτύου Βραβείου Ζαχάρωφ στο κινηματογραφικό φεστιβάλ One World Human Rights στην Πράγα, όπου συναντήθηκε με εκπροσώπους κυβερνήσεων, μέσα ενημέρωσης και ΜΚΟ και επανέφερε τη συζήτηση για τη συριακή σύγκρουση στο κέντρο της τραγωδίας: στο μέσο της συνεχιζόμενης σύρραξης που έχει στοιχίσει εκατοντάδες χιλιάδες ζωές και έχει εκτοπίσει εκατομμύρια ανθρώπους από τις εστίες τους, βρίσκονται οι ξεχασμένες ανθρώπινες ελπίδες για αξιοπρέπεια και ελευθερία.

2011 ASMAA MAHFOUZ Η ASMAA MAHFOUZ είναι αιγύπτια ακτιβίστρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συνιδρύτρια του κινήματος νεολαίας «6η Απριλίου». Καθώς η Αίγυπτος αγκάλιασε την Αραβική Άνοιξη το 2011, η Asmaa Mahfouz αψήφησε την καταστολή των ακτιβιστών από το καθεστώς Mubarak και δημοσίευσε εκκλήσεις σε διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο διαδίκτυο, καλώντας τους Αιγύπτιους να διεκδικήσουν την ελευθερία, την αξιοπρέπεια και τα ανθρώπινα δικαιώματά τους με ειρηνική διαμαρτυρία στην πλατεία Ταχρίρ στις 25 Ιανουαρίου 2011. Το βίντεο που ανάρτησε διαδόθηκε ταχύτατα και ενέπνευσε ένα κύμα παρόμοιων βίντεο, με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες άτομα να κατακλύσουν την πλατεία Ταχρίρ, καλώντας τον Hosni Mubarak να δώσει τέλος στην 30ετή κυριαρχία του στην Αίγυπτο, το οποίο και έπραξε στις 11 Φεβρουαρίου 2012. Καθώς παραλάμβανε το Βραβείο Ζαχάρωφ, η Asmaa Mahfouz χαρακτήρισε τη βράβευσή της «φόρο τιμής στους ήρωες της επανάστασης. Είναι ένα βραβείο που ανήκει σε όλους τους νέους Αιγυπτίους, ανθρώπους που έχουν θυσιάσει τη ζωή τους», προσθέτοντας ότι «δεν θα τους προδώσουμε, θα συνεχίσουμε στον δρόμο που άνοιξαν και θέλουμε να εξασφαλίσουμε ότι το όνειρο αυτό θα εκπληρωθεί». Ήταν βασική ομιλήτρια στην εκδήλωση του Δικτύου Βραβείου Ζαχάρωφ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, καθώς και στο πρώτο Παγκόσμιο Φόρουμ για τη Δημοκρατία του Συμβουλίου της Ευρώπης τον Οκτώβριο του 2012 όπου μίλησε για την κατάσταση στην Αίγυπτο μετά την επανάσταση. Το 2014, καθώς στην Αίγυπτο ψηφίστηκε πρόεδρος ένας πρώην αρχηγός του στρατού, ο Abdel Fattah al-sisi, με την ανατροπή του ισλαμιστή προέδρου Mohammed Mursi το 2013 και μια περίοδο με προσωρινή κυβέρνηση υποστηριζόμενη από τον στρατό, η Mahfouz ανέφερε ότι υφίσταται όλο και περισσότερο βία, απειλές και παρακολούθηση. Η πολιτική έντονης καταστολής των αρχών, που αρχικά είχε στόχο τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, έχει διευρυνθεί με επίθεση σε επικριτικές φωνές και σε προβεβλημένα ινδάλματα της επανάστασης της 25ης Ιανουαρίου, ιδίως τους ακτιβιστές του κινήματος «6η Απριλίου». Η Mahfouz είπε ότι η ίδια και οι σύντροφοί της ακτιβιστές δέχονταν επιθέσεις από τα μέσα ενημέρωσης ως ξένοι πράκτορες και ως απειλές για την εθνική ασφάλεια, κάτι που ωθούσε διάφορους να της επιτίθενται φραστικά στον δρόμο. Τον Απρίλιο του 2014 ένα αιγυπτιακό δικαστήριο απαγόρευσε το κίνημα νεολαίας «6η Απριλίου». Τρεις από τους ηγέτες του αριστερού αυτού κινήματος, οι Ahmed Maher, Mohammed Adel και Ahmed Douma, εκτίουν ποινή φυλάκισης τριών ετών για κατηγορίες που περιλαμβάνουν την παράνομη διαμαρτυρία βάσει του νέου περιοριστικού αιγυπτιακού νόμου περί διαμαρτυριών, ενώ ένας τέταρτος, ο Alaa Abdel Fattah καταδικάστηκε σε 15ετή φυλάκιση, γεγονός που προκάλεσε την καταθορυβημένη αντίδραση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Schulz και της ίδιας της Mahfouz, η οποία σχολίασε στο Twitter: «Δεκαπέντε χρόνια για διαμαρτυρία; Και όσοι δολοφονούσαν; Ποτέ δεν θα έχουμε κράτος όσο συνεχίζεται αυτό».

2011 AHMED EL ZUBER EL SENUSSI Ο AHMED EL SENUSSI, γεννημένος το 1934, ήταν ο παλαιότερος κρατούμενος για λόγους συνειδήσεως στη Λιβύη. Είναι συγγενής του Ιντρίς, του μοναδικού βασιλιά της Λιβύης, ο οποίος ανατράπηκε από τον συνταγματάρχη Μουαμάρ Καντάφι το 1969. Ο El Senussi κατηγορήθηκε για συνομωσία στο πλαίσιο απόπειρας πραξικοπήματος κατά του καθεστώτος Καντάφι το 1970 και πέρασε 31 χρόνια στη φυλακή, εννιά από τα οποία σε αυστηρή απομόνωση, σε ένα κελί τόσο μικρό που δεν μπορούσε να σταθεί όρθιος. Αφέθηκε ελεύθερος τον Αύγουστο του 2001 μαζί με δεκάδες άλλους πολιτικούς κρατουμένους. Όταν μια λαϊκή εξέγερση, με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ, ανέτρεψε τον λίβυο δικτάτορα το 2011, τη διακυβέρνηση της χώρας ανέλαβε το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο (NTC). Ο El Senussi έγινε μέλος του και ανέλαβε υπεύθυνος για τους πολιτικούς κρατουμένους. Ωστόσο, παρά τη διενέργεια εκλογών, η ανομία και η αστάθεια παραμένουν κυρίαρχες στην πολιτική της Λιβύης, όπου διάφορες ομάδες προσπαθούν ένοπλα να αποκτήσουν τον έλεγχο της χώρας. Η γενέτειρα του El Senussi, η Βεγγάζη, που είχε παραμεληθεί επί Καντάφι, υποστηρίζει έντονα τον φεντεραλισμό, ο οποίος ίσχυε στη Λιβύη για το μεγαλύτερο διάστημα της βασιλείας του Ιντρίς. Το 2012 3 000 αντιπρόσωποι από την περιοχή συνεδρίασαν στη Βεγγάζη για να ιδρύσουν το Μεταβατικό Συμβούλιο της Κυρηναϊκής (CTC). Ο El Senussi ορίστηκε ηγέτης του. Το CTC τάχθηκε υπέρ υψηλού βαθμού αυτονομίας για την περιοχή, αλλά δήλωσε ότι δέχεται το NTC ως σύμβολο της ενότητας της χώρας και ως νόμιμο εκπρόσωπό της σε διεθνή βήματα. Η διακήρυξη του CTC δεν έχει νομική ισχύ, ούτε στηρίζεται το CTC από παραστρατιωτικές ομάδες, όπως η άλλη κύρια φεντεραλιστική ομάδα που εδρεύει στη Βεγγάζη, το Πολιτικό Συμβούλιο της Κυρηναϊκής, με επικεφαλής τον Ibrahim Jadhran, ο οποίος θέλει να σχηματίσει παράλληλη κυβέρνηση και από τον οποίο ο El Senussi έχει αποστασιοποιηθεί. Ο El Senussi και οι καταξιωμένοι αρχηγοί των φυλών που τον ακολουθούν τάσσονται υπέρ του φεντεραλισμού μέσω του νέου συντάγματος. Στην εκδήλωση του Δικτύου Βραβείου Ζαχάρωφ που πραγματοποιήθηκε το 2012 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο El Senussi συζήτησε με τον πρόεδρο Schulz, την Asmaa Mahfouz και τον Ali Ferzat για τα επακόλουθα της επανάστασης και της ένοπλης σύγκρουσης στη Λιβύη και για το μέλλον της δημοκρατίας στις αραβικές χώρες μετά την Αραβική Άνοιξη. Στο πρώτο Παγκόσμιο Φόρουμ για τη Δημοκρατία του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο El Senussi κατάγγειλε την απουσία αποτελεσματικής κυβέρνησης στη Λιβύη και αντέκρουσε τις κατηγορίες για προδοσία που διατυπώθηκαν εναντίον του μετά την έκκλησή του για ένα φεντεραλιστικό σύστημα, λέγοντας ότι σαφώς πρόκειται για επιχείρηση διαστρέβλωσης της πρότασής του και σπίλωσης της φήμης όσων θέλουν να βελτιωθεί η κατάσταση. Ο El Senussi συμμετείχε στη διάσκεψη του Δικτύου Βραβείου Ζαχάρωφ το 2013.

2011 RAZAN ZAITOUNEH Η RAZAN ZAITOUNEH είναι σύρια δημοσιογράφος και δικηγόρος ειδικευμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα, η οποία απήχθη ενώ βρισκόταν σε περιοχή ελεγχόμενη από τους αντάρτες στα προάστια της Δαμασκού στις 9 Δεκεμβρίου 2013. Εξακολουθεί να είναι αγνοούμενη πιστεύεται ότι είναι καλά στην υγεία της, αλλά δεν είναι γνωστό το πού βρίσκεται, ούτε και οι δράστες της. Η Zaitouneh καταδίκασε με θάρρος τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τόσο από το καθεστώς της Δαμασκού όσο και από τους αντάρτες, παρά τις απειλές που δεχόταν. Απήχθη μαζί με τον σύζυγο και συναγωνιστή της Wael Hamada και δυο συναδέλφους τους, τον ποιητή και δικηγόρο Nazem Hamadi και την πρώην πολιτική κρατούμενη Samira Khalil, από τα γραφεία δύο ομάδων που είχε ιδρύσει, του Κέντρου Τεκμηρίωσης Παραβιάσεων (VDC) και του Γραφείου Στήριξης Τοπικής Ανάπτυξης και Μικρών Έργων (LDSPS), στην Douma. ΑΠΗΧΘΗ ΤΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 2013 Η Zaitouneh συγκαταλέγεται στους πιο προβεβλημένους και αξιόπιστους πολίτες ακτιβιστές της συριακής επανάστασης. Η απαγωγή της, σύμφωνα με σύριους σχολιαστές, θεωρείται καθοριστικό επεισόδιο στον διχασμό που παρατηρείται στη Συρία ανάμεσα σε δυνάμεις της κοινωνίας των πολιτών και σε εξτρεμιστές και θανάσιμο πλήγμα για τη συριακή επανάσταση. Η οικογένειά της απεύθυνε έκκληση για διεθνή βοήθεια ώστε να βρεθεί η ίδια, καθώς και οι συνάδελφοί της. «Εμείς, η οικογένεια της Razan Zeitouneh, της ακτιβίστριας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δικηγόρου, της συγγραφέως και, πάνω απ όλα, του ανθρώπου, απευθύνουμε αυτή την έκκληση, ενώ έχουν περάσει περισσότεροι από τρεις μήνες μετά την προμελετημένη απαγωγή, για την οποία κανείς δεν ανέλαβε την ευθύνη ούτε εξέδωσε δήλωση ή διατύπωσε αίτημα, σε μια σαφή προσπάθεια να κερδίσουν χρόνο και να φιμώσουν την ελεύθερη φωνή της κόρης μας και των συναδέλφων της ώστε να τους αναγκάσουν να σταματήσουν να γράφουν και να τους εμποδίσουν να ασκούν το δικαίωμά τους στην ελεύθερη έκφραση», ανέφερε η οικογένεια σε δήλωσή της τον Απρίλιο του 2014, η οποία δημοσιεύτηκε από το VDC. Ακτιβιστές και πολιτικοί από όλο τον κόσμο έχουν απευθύνει έκκληση για την απελευθέρωσή της, ανάμεσά τους και ο πρόεδρος Schulz. «Εξ ονόματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ζητώ την άμεση απελευθέρωσή τους [...] Η ζωή της απειλήθηκε από το καθεστώς και από τις ανταρτικές ομάδες, επειδή είναι μια θαρραλέα νέα γυναίκα που αρνείται να συμβιβαστεί και εξακολουθεί να αγωνίζεται ειρηνικά για τη δημοκρατία και την ελεύθερη Συρία.» 45 ΜΚΟ, μεταξύ των οποίων οι βραβευμένοι με το Βραβείο Ζαχάρωφ Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα εξέδωσαν κοινή έκκληση για την απελευθέρωσή της, καθώς και των ακτιβιστών που απήχθησαν μαζί της. Την περίοδο της βράβευσής της το 2011, ζούσε κρυμμένη, έχοντας ξεφύγει από επιδρομή των δυνάμεων ασφαλείας στο σπίτι της. Το μερίδιό της από το χρηματικό έπαθλο του Βραβείου Ζαχάρωφ αφιερώθηκε στη σωτηρία της ζωής ενός συναγωνιστή της που είχε τραυματιστεί από πυρά τεθωρακισμένων.

2010 GUILLERMO FARIÑAS Διδάκτωρ Ψυχολογίας, ανεξάρτητος δημοσιογράφος και πολιτικός αντιφρονών στην Κούβα, εκπρόσωπος αυτή τη στιγμή της Πατριωτικής Ένωσης της Κούβας, ο GUILLERMO FARIÑAS έχει πραγματοποιήσει μέσα στα χρόνια 23 απεργίες πείνας με στόχο να επιτύχει ειρηνική πολιτική αλλαγή και ελευθερία του λόγου και της έκφρασης στην Κούβα. Ως δημοσιογράφος ίδρυσε ένα ανεξάρτητο ειδησεογραφικό πρακτορείο το Cubanacán Press με στόχο την ενημέρωση του υπόλοιπου κόσμου για τη μοίρα των πολιτικών κρατουμένων στην Κούβα, αλλά τελικά εξαναγκάστηκε από τις αρχές να το κλείσει. Τον Φεβρουάριο του 2010, μετά τον αμφιλεγόμενο θάνατο του κρατούμενου Orlando Zapata, ο Fariñas ξεκίνησε απεργία πείνας και δίψας που διάρκεσε 130 ημέρες, ζητώντας την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων που είχαν ασθενήσει ύστερα από πολυετή φυλάκιση. Δεν σταμάτησε την απεργία του παρά τον Ιούλιο του 2010, αφού η κυβέρνηση της Κούβας εξήγγειλε ότι επρόκειτο να απελευθερώσει 52 πολιτικούς κρατουμένους. Ο Guillermo Fariñas δεν μπόρεσε να παραστεί στην τελετή απονομής του Βραβείου Ζαχάρωφ το 2010 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, διότι δεν του επετράπη η έξοδος από την Κούβα. Τον Ιούλιο του 2012 συνελήφθη στην κηδεία ενός άλλου κουβανού αντιφρονούντα, επίσης τιμηθέντα με το Βραβείο Ζαχάρωφ, του Oswaldo Payá, και κρατήθηκε για μικρό χρονικό διάστημα. Αφού η κουβανική κυβέρνηση χαλάρωσε τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς που ίσχυαν για τους Κουβανούς, και με την επιστροφή των Damas de Blanco κατόπιν της επίσκεψής τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Απρίλιο του 2013, ο Guillermo Fariñas απευθύνθηκε επίσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούλιο του 2013 κατά την καθυστερημένη τελετή απονομής του Βραβείου Ζαχάρωφ προς τιμήν του. Στην ευχαριστήρια ομιλία του, ο Fariñas δήλωσε: «Σήμερα, βρίσκομαι εδώ όχι επειδή η κατάστασή μου έχει αλλάξει ουσιαστικά, αλλά εξαιτίας της πραγματικότητας του σύγχρονου κόσμου και πρωτίστως λόγω της αυξανόμενης πολιτικής ανυπακοής των Κουβανών που ανάγκασε το καθεστώς σύμφωνα με τα λόγια του θρυλικού πρίγκιπα Ντον Φαμπρίτσιο στο βιβλίο Ο γατόπαρδος να αλλάξει κάτι ώστε τίποτα να μην αλλάξει.» Ο Fariñas συμμετείχε ενεργά στη διάσκεψη του Δικτύου Βραβείου Ζαχάρωφ το 2013 και στη συζήτηση του Παγκόσμιου Φόρουμ για τη Δημοκρατία του Συμβουλίου της Ευρώπης με θέμα τη δημοσιογραφία σε δράση, όπου τόνισε ότι οι δημοσιογράφοι «θα συνεχίσουν το έργο τους, ώστε ο λαός της Κούβας να γνωρίζει τι συμβαίνει». Το 2014 συνελήφθη κατ επανάληψη και κρατήθηκε για μικρό διάστημα, απειλήθηκε με θάνατο και εγκλεισμό σε ψυχιατρείο, χτυπήθηκε και νοσηλεύτηκε.

2009 MEMORIAL Γεννημένη το 1927, η Αλεξέγιεβα είναι επικεφαλής της οργάνωσης. Είναι μια από τους λίγους αντιφρονούντες της σοβιετικής εποχής που εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται στη σύγχρονη Ρωσία και έχει γίνει γνωστή για την εκστρατεία της για δίκαιες δίκες για τους αντιφρονούντες. Το 2009 το Βραβείο Ζαχάρωφ παρέλαβαν οι OLEG ORLOV, SERGEI KOVALEV και LYUDMILA ALEXEYEVA εξ ονόματος της Memorial και όλων των άλλων υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Ρωσία. Η οργάνωση Memorial ιδρύθηκε το 1988 με στόχο να παρακολουθεί και να δημοσιοποιεί τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε χώρες της πρώην ΕΣΣΔ. Ένας από τους ιδρυτές της ήταν ο Αντρέι Ζαχάρωφ, που επίσης ήταν συνιδρυτής της Ομάδας Ελσίνκι της Μόσχας, μαζί με τη Λιουντμίλα Αλεξέγιεβα. Ο Oleg Orlov είναι ένας από τους ηγέτες της Memorial από το 1994 και μέλος του Προεδρείου της οργάνωσης. Το 2014 συγκέντρωσε στοιχεία για απαγωγές στην ανατολική Ουκρανία, καθώς φιλορώσοι αυτονομιστές συγκρούονταν με τις ουκρανικές δυνάμεις. Διαπίστωσε ότι η πρακτική εκεί ήταν συγκρίσιμη με τις απαγωγές για τις οποίες συνέλεγε στοιχεία η Memorial επί δεκαετίες κατά τη διάρκεια των δύο πολέμων στην Τσετσενία, όταν είχε απαχθεί και ο ίδιος. Ο Sergei Kovalev, που είναι αυτή τη στιγμή πρόεδρος της ρωσικής Memorial, έγινε γνωστός επειδή διαπραγματεύτηκε το 1995 την απελευθέρωση περίπου 2 000 ανθρώπων που κρατούνταν όμηροι από τσετσένους αντάρτες στο νοσοκομείο του Budennovsk, τη μοναδική φορά που μια τρομοκρατική επίθεση στη Ρωσία δεν οδήγησε σε μαζικούς θανάτους ομήρων. Κατηγορεί τη Ρωσία ότι επεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις της Ουκρανίας και προκαλεί εμφύλιο πόλεμο και χαίρεται όταν βλέπει «τις πολιτισμένες χώρες να εγκαταλείπουν τη συνήθη αδιαφορία τους», την οποία, όπως λέει, ο Πούτιν έχει μάθει να εκμεταλλεύεται. Μέλη της Memorial και στενοί συνεργάτες της έχουν δεχτεί απειλές, έχουν απαχθεί, ακόμα και δολοφονηθεί. Το 2014 η Memorial καταχωρήθηκε ως «ξένος πράκτορας» από τις ρωσικές αρχές, ύστερα από την ψήφιση τροπολογιών σε έναν νόμο του 2012 που επιτρέπει στις αρχές να καταχωρούν τις ΜΚΟ που λαμβάνουν χρηματοδότηση από το εξωτερικό ως «ξένους πράκτορες» χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Εκατοντάδες ΜΚΟ επλήγησαν από αυτόν τον νόμο. Καμιά ανεξάρτητη ΜΚΟ δεν υπέβαλε αίτηση να καταχωρηθεί με τη θέλησή της ως «ξένος πράκτορας», κάτι που στη Ρωσία σημαίνει «κατάσκοπος», όπως είπε ο Kirill Koroteev, κύριος νομικός της Memorial, στην Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο Orlov δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στη διάσκεψη του Δικτύου το 2013 επειδή ήθελε να παραστεί στην εκδίκαση της προσφυγής του κατά του νόμου αυτού, αλλά η Memorial έχασε τη δίκη, όπως και την έφεση. Η Memorial και άλλες ΜΚΟ συνεχίζουν τώρα τον αγώνα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η Ομάδα Ελσίνκι της Μόσχας επίσης αρνήθηκε να καταχωρηθεί ως «ξένος πράκτορας», και η Αλεξέγιεβα λέει ότι θα συνεχίσει να εργάζεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα χωρίς επιχορηγήσεις από το εξωτερικό. Ο Orlov συζήτησε το θέμα των βασανιστηρίων στη Ρωσία κατά τις δημόσιες συζητήσεις στο πλαίσιο του κινηματογραφικού φεστιβάλ SPN-One World το 2014, ενώ ο Koroteev εκπροσώπησε τη Memorial στην Ευρωπαϊκή Εκδήλωση για τη Νεολαία.

2008 HU JIA Από τη βράβευσή του που συνέπεσε με την 20ή επέτειο του Βραβείου Ζαχάρωφ, ο κινέζος αντιφρονών HU JIA έχει φυλακιστεί και αποφυλακιστεί για τις εκκλήσεις του να διεξαχθεί επίσημη έρευνα σχετικά με τη σφαγή στην Πλατεία Τιανανμέν και να αποζημιωθούν οι οικογένειες των θυμάτων, για τον περιβαλλοντικό του ακτιβισμό και για τη δουλειά του που έχει ως στόχο την καταπολέμηση του AIDS. Ο Hu Jia και πάλι πέρασε περιόδους κατ οίκον περιορισμού το 2014. Πράγματι, τίθεται σε κατ οίκον περιορισμό κάθε χρόνο κοντά στην επέτειο των δολοφονιών στην Πλατεία Τιανανμέν, στις 4 Ιουνίου, από τότε που κατέθεσε άνθη στην πλατεία το 2004. Από τις 2 Ιουλίου 2004 η οικία του στο Πεκίνο βρίσκεται υπό επιτήρηση καθημερινά, σε 24ωρη βάση. Κατά καιρούς του απαγορεύουν ακόμα και να βγει για να αγοράσει τρόφιμα ή φάρμακα. Το 2007 κατέθεσε με γενναιότητα ενώπιον της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Κοινοβουλίου μέσω τηλεδιάσκεψης, εφιστώντας την προσοχή στο 1 εκατομμύριο ανθρώπων που διώκονται από το τμήμα εθνικής ασφάλειας της Κίνας, επειδή μάχονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα, πολλοί από τους οποίους κρατούνται σε φυλακές, στρατόπεδα εργασίας ή ψυχιατρεία. Μετά την ομιλία του αυτή, ο Hu Jia συνελήφθη στις 27 Δεκεμβρίου 2007, κατηγορήθηκε για «υποκίνηση ανατροπής της κρατικής εξουσίας» και καταδικάστηκε στις 3 Απριλίου 2008 σε τρεισήμισι χρόνια φυλάκισης και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων για έναν χρόνο. Όταν του απονεμήθηκε το Βραβείο Ζαχάρωφ, η κρατική αστυνομία τον πίεσε να το αρνηθεί. Ο Hu Jia το αποδέχτηκε με γενναιότητα και το χαρακτήρισε «σημαντικό βραβείο για την Κίνα». Σε μια επιστολή προς τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούλιο του 2012, ο Hu Jia δήλωσε ότι θεωρεί το βραβείο «πραγματικά εξαιρετική τιμή» που «με ενθάρρυνε και βελτίωσε σημαντικά τη μεταχείρισή μου στη φυλακή». Απελευθερώθηκε τον Ιούνιο του 2011 και βγαίνοντας από τη φυλακή προσπάθησε να συγκροτήσει μια ΜΚΟ ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά τα μέλη της φυλακίστηκαν. Τώρα διευθύνει ένα δίκτυο πολιτών που συναντιούνται σε πολιτική συνέλευση. O Hu Jia είναι επίσης ένας από τους συντονιστές των «ξυπόλυτων δικηγόρων», μιας άτυπης ομάδας νομικών συμβούλων που υπερασπίζονται ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα. Η διακήρυξη του Δικτύου Βραβείου Ζαχάρωφ που εκδόθηκε το 2013 για την 25η επέτειο του βραβείου καλούσε «τις κινεζικές αρχές να σταματήσουν τους συχνούς περιορισμούς που θέτουν στον βραβευμένο με το Βραβείο Ζαχάρωφ Hu Jia». Ο ίδιος δεν μπόρεσε να παρευρεθεί λόγω των περιορισμών που τίθενται στην ελευθερία του από τις κινεζικές αρχές και εκπροσωπήθηκε από τη σύζυγό του, υποψήφια για το Βραβείο Ζαχάρωφ Zeng Jinyan, η οποία υπογράμμισε τα δεινά που υφίστανται οι πολιτικοί κρατούμενοι και οι οικογένειές τους. Το 2014 οι εναντίον του απειλές και οι οχλήσεις κλιμακώθηκαν σε βαθμό που ο Hu Jia να φοβάται ότι η ζωή του κινδυνεύει.

2007 SALIH MAHMOUD MOHAMED OSMAN Όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε ομόφωνα να απονείμει το Βραβείο Ζαχάρωφ στον SALIH MAHMOUD OSMAN το 2007, εκείνος είχε ήδη συμπληρώσει 20ετία κατά την οποία πρόσφερε μη αμειβόμενη νομική εκπροσώπηση σε πρόσωπα που είχαν φυλακιστεί αυθαίρετα, είχαν βασανιστεί και υποστεί σοβαρή καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους στο Σουδάν. «Κατάγομαι από το Νταρφούρ, γεννήθηκα στη Jebel Marra. Έχω εργαστεί ως δικηγόρος στο Νταρφούρ του Σουδάν για πολλά χρόνια. Έχω υπάρξει θύμα κράτησης και βασανιστηρίων εξαιτίας της δουλειάς μου. Μέλη της οικογένειάς μου έχουν βασανιστεί και εκτοπιστεί από πολιτοφύλακες στο Νταρφούρ. Για πολλά χρόνια, έχω εκπροσωπήσει χιλιάδες ανθρώπους που χρειάστηκαν τη συνδρομή μου στα δικαστήρια. Έχω δει χιλιάδες ανθρώπους που βασανίστηκαν, έχω δει εκατοντάδες γυναίκες και κορίτσια θύματα σεξουαλικής βίας», είπε ο Salih Osman στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όταν παραλάμβανε το βραβείο. Ο Osman καταγράφει τα εγκλήματα που συμβαίνουν και συμμετέχει ενεργά στην προστασία των 3,2 εκατομμυρίων Σουδανέζων που έχουν εκτοπιστεί από τις εστίες τους από τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις στο Σουδάν. Συνεχίζει να επισύρει την προσοχή σε μια σύγκρουση που έχει ξεπεράσει τη δεκαετία από τότε που ξέσπασε στη Jebel Marra το 2003 και έχει χαρακτηριστεί από τον ΟΗΕ ως μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές καταστάσεις στον κόσμο. Παρά τις έντονες διεθνείς πιέσεις και τις προσπάθειες διαμεσολάβησης, δεν έχει ακόμη υπογραφεί συνολική ειρηνευτική συμφωνία με τα αντιμαχόμενα μέρη, ενώ οι ανταρτικές ομάδες τώρα συνενώνονται παρουσιάζοντας ολοένα και περισσότερο ένα πρόγραμμα εθνικών διαστάσεων. Ο Osman υπογραμμίζει ότι οι αιτίες που πυροδότησαν τον πόλεμο, μεταξύ των οποίων η αρπαγή της γης και η πολιτική περιθωριοποίηση, όχι μόνο δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί, αλλά έχουν περιπλακεί από περαιτέρω ανικανοποίητα αιτήματα για συμμόρφωση των εθνικών νόμων με τα διεθνή πρότυπα και εξασφάλιση της ανεξαρτησίας των δικαστικών αρχών. Ο Osman, ο οποίος διετέλεσε βουλευτής του σουδανικού κοινοβουλίου με την αντιπολίτευση μεταξύ του 2005 και του 2010, είναι ένθερμος υποστηρικτής του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) δεδομένου ότι «οι Αφρικανοί δεν έχουν πουθενά να στραφούν για δικαιοσύνη και επανόρθωση, εξαιτίας της έλλειψης επαρκών δικαστικών συστημάτων στην Αφρική», όπως είπε σε εκπροσώπους θεσμικών οργάνων της ΕΕ, του ΔΠΔ και περισσότερων από 200 οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, που συμμετείχαν στο Φόρουμ ΕΕ ΜΚΟ του 2013, στο οποίο μίλησε ως βραβευμένος του Βραβείου Ζαχάρωφ. Στη διάσκεψη του Δικτύου Βραβείου Ζαχάρωφ το 2013 τάχθηκε υπέρ του να καταγγελθούν στην τελική διακήρυξη η ατιμωρησία και τα βασανιστήρια.

2006 ALΙAKSANDR MILINKEVICH Ο ALIAKSANDR MILINKEVICH είναι ηγέτης του δημοκρατικού αντιπολιτευόμενου Κινήματος για την Ελευθερία στη Λευκορωσία και είχε «το θάρρος να αμφισβητήσει την τελευταία δικτατορία στην Ευρώπη», όπως το είχε διατυπώσει ο τότε πρόεδρος του Κοινοβουλίου Borrell Fontelles όταν του απένειμε το Βραβείο Ζαχάρωφ. Ο Milinkevich, επιστήμονας, επιλέχτηκε ως κοινός προεδρικός υποψήφιος της Ενωμένης Δημοκρατικής Αντιπολίτευσης στις εκλογές του Οκτωβρίου 2005, διεκδικώντας ένα πραγματικά δημοκρατικό μέλλον και παρουσιαζόμενος ως πραγματική εναλλακτική λύση στον αυταρχισμό του προέδρου Λουκασένκο, η νίκη του οποίου επικρίθηκε έντονα από την αντιπολίτευση στη Λευκορωσία και στο εξωτερικό ως αποτέλεσμα νοθείας. Μετά την αμφισβήτηση, ο Milinkevich συνελήφθη με διάφορα προσχήματα, χωρίς ωστόσο να απαγγελθούν κατηγορίες εναντίον του. Ο Milinkevich δεν έθεσε υποψηφιότητα για τις προεδρικές εκλογές του 2010, καθώς θεωρούσε ότι δεν είχαν πραγματοποιηθεί αλλαγές στους εθνικούς εκλογικούς κανονισμούς προκειμένου να διασφαλιστούν δίκαιες, ελεύθερες και ανοικτές εκλογές. Ο Λουκασένκο παραμένει στην εξουσία και η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λευκορωσία έχει επιδεινωθεί περαιτέρω μετά τις εκλογές του 2010, με τη θέσπιση ενός νόμου που ποινικοποιεί τη συμπεριφορά που κρίνεται επικριτική για το κράτος, ενώ εξακολουθεί η φίμωση και φυλάκιση δημοσιογράφων, ακτιβιστών και άλλων επικριτών του σημερινού καθεστώτος. Οι ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών φοβούνται ότι μπορεί να θεσπιστεί νόμος για τους «ξένους πράκτορες» ανάλογος με εκείνον της Ρωσίας, αν και ο Λουκασένκο φαίνεται να προσπαθεί να αποστασιοποιηθεί από το Κρεμλίνο από τότε που η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014. Ο Milinkevich χαιρέτισε την ασυνήθιστη χρήση της λευκορωσικής γλώσσας από τον Λουκασένκο, ο οποίος συνήθως μιλάει ρωσικά, σε ομιλία του τον Ιούλιο του 2014, αλλά είπε στο BBC ότι «μέχρι στιγμής πρόκειται για μια τάση, όχι μια στρατηγική». Ως βραβευμένος του Βραβείου Ζαχάρωφ, ο Milinkievich τακτικά καλείται να εκφράσει τη γνώμη του σε κοινοβουλευτικά όργανα σχετικά με τη Λευκορωσία και έχει συμμετάσχει σε εκδηλώσεις του Δικτύου Βραβείου Ζαχάρωφ, συμπεριλαμβανομένης της διάσκεψης του Δικτύου το 2013. Σε μια συζήτηση του Δικτύου στη Λιθουανία με τη Berta Soler, εθνικές αρχές και βουλευτές του Ευρωπαϊκού και του λιθουανικού κοινοβουλίου, ο Milinkevich κατάγγειλε τη συνεχιζόμενη τακτική εκφοβισμού και ταπεινώσεων που ασκούν οι αρχές εναντίον των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λευκορωσία. Δήλωσε την υποστήριξή του στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Λευκορωσίας και σε κριτικό και εποικοδομητικό διάλογο με τις λευκορωσικές αρχές. Ο διάλογος ήταν επίσης βασικό στοιχείο στις παρεμβάσεις του Milinkevich κατά τη διάρκεια των συζητήσεων του κινηματογραφικού φεστιβάλ SPN-One World στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Υποστήριξε ότι η ΕΕ πρέπει να συνδεθεί σε μεγαλύτερο βαθμό με τη Λευκορωσία προκειμένου να φέρει περισσότερη ελευθερία. Η Λευκορωσία χρειάζεται οικονομική βοήθεια και αυτό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός για να εξαναγκαστεί η Λευκορωσία σε διάλογο με την ΕΕ, μεταξύ άλλων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, σύμφωνα με την άποψη του Milinkevich.