Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικοί Δείκτες για Ελλάδα και Ε.Ε.

π À ª π π À ª ƒπ À Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικοί Δείκτες για Ελλάδα και Ε.Ε. TEYXOΣ II Πίνακας Περιεχομένων 1.1. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν 3 1.2. Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) 4 1.3. Ακαθάριστο Εθνικό Διαθέσιμο Εισόδημα - Κατανάλωση 5 2.1. Στοιχεία Εμπορίου-Επιχειρηματικό Κλίμα 7 3.1. Επίπεδα Τιμών 9 4.1. Επενδύσεις Οικοδομές Κατασκευές 1 5.1. Αγορά Χρήματος Χ. Α. Α. Ομόλογα Καταθέσεις 11 5.2. Συναλλαγματικές Ισοτιμίες - Τιμές Πετρελαίου 14 6.1. Αγορά Εργασίας 15 7.1. Ο Δείκτης Οικονομικής Δυσπραγίας 16 8.1. Θέμα προς Διερεύνηση: Ελληνικό Εμπορικό Ισοζύγιο 16

Για τον παρόν Δελτίο, εργάστηκαν οι: Βάλια Αρανίτου, Διευθύντρια ΙΝΕΜΥ Χρίστος Κατηφόρης, οικονομολόγος Δήμητρα Γούναρη, Συντονίστρια Τμήματος Έρευνας και Τεκμηρίωσης ΙΝΕΜΥ Νίκος Γεωργοκώστας, στέλεχος ΙΝΕΜΥ Χαράλαμπος Αράχωβας, συνεργάτης ΙΝΕΜΥ

Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικοί Δείκτες για Ελλάδα και Ε.Ε. IΙ 1.1. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) θεωρείται από τους περισσότερους οικονομολόγους ως ο πλέον βασικός οικονομικός δείκτης, καθώς η συμπεριφορά του επηρεάζει άμεσα όλες τις οικονομικές αποφάσεις. Η Ευρωζώνη παρουσίασε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης τα δύο πρώτα τρίμηνα του ενώ από το τελευταίο τρίμηνο του μέχρι και το τέλος του 29 η νομισματική ένωση γνώρισε αρνητικούς ρυθμούς μεγέθυνσης. Τα στοιχεία για τα τελευταία τρίμηνα του 211 και το πρώτο του 212 προβληματίζουν καθώς εκτιμάται πως η ευρωζώνη ενδέχεται να εισέρθει και πάλι σε ύφεση. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που παρουσιάζει αρνητικούς ρυθμούς μεγέθυνσης από τη στιγμή που την έπληξε η οικονομική κρίση (πρώτο τρίμηνο του 29) μέχρι το τελευταίο διαθέσιμο τρίμηνο (πρώτο του 211), ενώ είναι βέβαιο πως η δυσμενής αυτή εξέλιξη συνεχίζεται έως σήμερα. Οι Ισπανία, Ιταλία και Πορτογαλία παρουσιάζουν διακυμάνσεις στην αναπτυξιακή τους πορεία. όταν από θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης πέρασαν σε αρνητικούς εντός του, πάλι σε θετικούς εντός του 21 ενώ τα τελευταία τρίμηνα η ύφεση φαίνεται να επιστρέφει, επιβεβαιώνοντας όσους οικονομολόγους έκαναν πρόβλεψη για κρίση της μορφής W. Η Ιρλανδία τέλος, γνώρισε μεγάλες περιόδους κρίσης οι οποίες διεκόπησαν τα τελευταία τρίμηνα του 21 ενώ η μετέπειτα ανάπτυξη κρίνεται μάλλον ασταθής. Πίνακας 1 ΑΕΠ ανά τρίμηνο (τιμές αγοράς εκατ. ), σε σταθερές τιμές με έτος βάσης το 25, αλυσωτά σταθμισμένο, εποχικά και κατά εργάσιμες ημέρες διορθωμένα στοιχεία και ποσοστιαίες μεταβολές (%) σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους Χώρα / 29 29 29 29 21 Τρίμηνο Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Ευρωζώνη 2.193.71 2.185.28 2.172.88 2.134.832 2.74.332 2.69.22 2.77.824 2.85.332 2.95.339 (2.) (1.2) (.) (-2.2) (-5.4) (-5.3) (-4.4) (-2.3) (1.) Ιρλανδία 45.72 44.8 44.35 42.495 41.334 41.4 4.721 4.32 4.931 (-1.1) (-1.7) (-1.2) (-7.9) (-8.3) (-7.) (-7.5) (-5.1) (-1.) Ελλάδα 53.79 54.71 54.28 53.767 53.179 52.634 52.314 52.66 51.665 (1,6) (1,5) (1,) (,1) (-1,1) (-2,7) (-3,5) (-2,1) (-2,8) Ισπανία 248.685 248.627 246.667 244.13 24.9 237.622 236.862 236.539 236.915 (2,7) (1,9) (,3) (-1,4) (-3,5) (-4,4) (-4,) (-3,1) (-1,3) Ιταλία 374.145 371.982 367.788 361.174 348.437 347.848 349.1 348.532 352.129 (,4) (-,3) (-1,8) (-3,) (-6,9) (-6,5) (-5,1) (-3,5) (1,1) Πορτογαλία 4.326 4.233 4.36 39.596 38.683 38.814 39.33 39.2 39.337 (,9) (,7) (,3) (-1,8) (-4,1) (-3,5) (-2,5) (-1,5) (1,7) 3

αύγουστος 12 INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Χώρα / 21 21 21 211 211 211 211 212 Τρίμηνο Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Ευρωζώνη 2.114.556 2.123.651 2.13.638 2.146.199 2.149.312 2.152.22 2.145.332 2.145.123 (2,2) (2.2) (2.2) (2.4) (1.6) (1.3) (.7) (-.1) Ιρλανδία 4.652 4.746 4.346 4.648 42.178 41.8 41.133 - (-.9) (.1) (.1) (-.7) (3,8) (.8) (1,9) (-) Ελλάδα 51.3 5.174 48.769 48.849 - - - - (-3,1) (-4,1) (-7,4) (-5,5) (-) (-) (-) (-) Ισπανία 237.527 237.696 238.235 239. 18 239.54 239.6 238.889 238.118 (,) (,4) (,7) (,9) (,8) (,8) (,3) (-,4) Ιταλία 354.262 355.694 356.393 356.744 357.89 357.2 354.587 351.686 (1,8) (1,9) (2,3) (1,3) (1,) (,4) (-,5) (-1,4) Πορτογαλία 39.455 39.533 39.386 39.1 39.3 38.76 38.248 38.222 (1,7) (1,3) (1,) (-,6) (-1,1) (-2,) (-2,9) (-2,2) Πηγή: Eurostat 1.2. Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) Η ΑΠΑ ορίζεται ως η αξία των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται αφού αφαιρεθεί η αξία των αγαθών και υπηρεσιών που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή. Σε σχέση με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, η ΑΠΑ περιλαμβάνει τις επιδοτήσεις ενώ δεν περιλαμβάνει τους φόρους που επιβάλλονται στην τιμή των προϊόντων. Η ελληνική οικονομία χαρακτηρίζεται ως οικονομία υπηρεσιών αφού η συμμετοχή του τριτογενούς τομέα στην ΑΠΑ Διάγραµµα 1: Βραχυχρόνια Εξέλιξη Ακαθάριστης Προστιθέµενης Αξίας (ευρώ ανά εργαζόµενο) 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Q1 Q2 Q3 Q4 29 Q1 29 Q2 29 Q3 29 Q4 21 Q1 21 Q2 21 Q3 21 Q4 211 Q1 211 Q2 211 Q3 Eυρωζώνη Iσπανία Ελλάδα Ιρλανδία Ιταλία Πορτογαλία 4 Πηγή: Eurostat-Επεξεργασία στοιχείων ΙΝ.ΕΜ.Υ.-ΕΣΕΕ

Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικοί Δείκτες για Ελλάδα και Ε.Ε. IΙ τη περίοδο 21-21 ανέρχεται σε 75,8% έναντι 19,7% του δευτερογενούς και 4,5% του πρωτογενούς, με τον τριτογενή τομέα μάλιστα να παρουσιάζει τάσεις ενίσχυσης. Το 21 το μερίδιο της μεταποίησης στο δευτερογενή τομέα ανερχόταν σε 52,2% ενώ του Χονδρικού & Λιανικού Εμπορίου και των Επισκευών Μηχανοκίνητων Οχημάτων και Μοτοσυκλετών σε 21,5% του συνόλου του τριτογενούς. Η ΑΠΑ ανά εργαζόμενο σε Μονάδες Αγοραστικής Ισοδυναμίας (ΡΡΡ) στην Ελλάδα, και σύμφωνα με στοιχεία σε τρέχουσες τιμές, χωρίς εποχικές διορθώσεις από το πρώτο τρίμηνο του 21 μέχρι το τρίτο του 211 είναι υψηλότερη της Πορτογαλίας ενώ υπολείπεται της Ιταλίας και της Ιρλανδίας. Για το διάστημα από το τρίτο τρίμηνο του 22 μέχρι και το τρίτο τρίμηνο του η ΑΠΑ ανά εργαζόμενο στην Ελλάδα ήταν στα ίδια περίπου επίπεδα με της Ισπανίας ενώ από το τέταρτο τρίμηνο του η ελληνική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία εμφανίζει σχετικά σταθερή πορεία υπολείπεται της ισπανικής. (Διάγραμμα 1) 1.3. Ακαθάριστο Εθνικό Διαθέσιμο Εισόδημα - Κατανάλωση Το Ακαθάριστο Εθνικό Διαθέσιμο Εισόδημα προκύπτει από το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα επαυξημένο από την καθαρή μεταβολή των τρεχουσών πληρωμών από/ και προς το εξωτερικό. Αποτελεί έναν πρόδρομο δείκτη του Διαθέσιμου Προσωπικού Εισοδήματος, του ποσού δηλαδή που τα νοικοκυριά και οι μη εταιρικές επιχειρήσεις μπορούν να διαθέσουν στην αγορά, μετά την εξόφληση των φορολογικών τους υποχρεώσεων στο Δημόσιο. Το Ακαθάριστο Διαθέσιμο Εισόδημα για τις 17 χώρες της Ε.Ε. μεταξύ του τρίτου τριμήνου του 29 και του πρώτου τριμήνου του 212 αυξήθηκε κατά 6,%. Αντίθετα, για την ίδια πάντα περίοδο, υποχώρηση κατά 1,2% σημείωσε το Ακαθάριστο Διαθέσιμο Εισόδημα στην Ιρλανδία, μετά από αρκετές εναλλαγές ανόδου και πτώσης. Το Εισόδημα στην Ιταλία γνώρισε επίσης πολλές διακυμάνσεις, αλλά σημείωσε υποχώρηση κατά 2,% μεταξύ του τελευταίου τριμήνου του 211 και του πρώτου του 212, γεγονός που απορρέει από την αστάθεια και την αβεβαιότητα για το μέλλον της ιταλικής οικονομίας. Παρόμοια εικόνα και στην Πορτογαλία, με πολλές διακυμάνσεις. Τελικά, η μεταβολή του εισοδήματος για την εξεταζόμενη περίοδο έφθασε στο 1,1%. Τα μεγέθη για την εξέλιξη του εισοδήματος για όλες τις χώρες έχει αναθεωρηθεί επί τω χείρω σε σχέση με τα δύο προηγούμενα τρίμηνα. Στην Ελλάδα, τα στοιχεία για το Ακαθάριστο Διαθέσιμο Εισόδημα σταματούν το πρώτο τρίμηνο του 211. Για την περίοδο που υπάρχουν στοιχεία (τρίτο τρίμηνο 29 πρώτο τρίμηνο 211) το Εισόδημα υποχώρησε κατά 4,8% κινούμενο συνεχώς πτωτικά, με εξαίρεση το τέταρτο τρίμηνο του 29, οπότε και οι επιπτώσεις της ύφεσης δεν είχαν γίνει ιδιαίτερα αισθητές ούτε είχαν ληφθεί μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής. Επίσης, η διαφορά με την οικονομία της Ιρλανδίας έγκειται στο γεγονός ότι η ιρλανδική οικονομία φαίνεται να επιβραδύνει τους ρυθμούς ύφεσης ενώ αναμένεται οι οικονομικοί της δείκτες να βελτιωθούν στο μέλλον, σε αντίθεση με την Ελλάδα όπου η οικονομία της φαίνεται να απέχει ακόμη από τη σταθεροποίηση, πολλώ δε μάλλον από την ανάκαμψη. 5

αύγουστος 12 INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Πίνακας 2 Ακαθάριστο Διαθέσιμο Εισόδημα σε εκατομμύρια ευρώ, τρέχουσες τιμές, εποχικά διορθωμένο Χώρα/ Έτος 29 29 21 21 21 21 211 211 211 211 212 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Ευρωζώνη 2.2.988 2.215.168 2.223.246 2.257.49 2.271.612 2.291.662 2.37.351 2.32.27 2.334.185 2.331.955 2.333.11 (17 χώρες) Ιρλανδία 32.293 31.962 32.45 32.28 32.581 31.91 3.743 32.32 31.537 31.52 31.92 Ελλάδα 56.123 57.258 56.277 56.272 55.759 53.73 53.453 : : : : Ιταλία 374.336 378.445 376.21 38.787 382.873 387.554 386.176 389.61 388.958 39.296 382.549 Πορτογαλία 4.96 41.34 41.426 42.91 41.749 43.117 42.3 41.31 41.62 41.658 41.341 Πηγή: Eurostat Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εικόνα των δαπανών κατανάλωσης όπως αυτές διαμορφώνονται στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες. Οι δαπάνες μετρημένες σε μονάδες Αγοραστικής Ισοδυναμίας PPS ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι διαφορετικές τιμές που διαμορφώνονται σε κάθε χώρα, μεγιστοποιούνται για όλες τις χώρες το (με εξαίρεση την Ιρλανδία όπου μεγιστοποιούνται το ένα έτος νωρίτερα), για να υποχωρήσουν έπειτα. Για την τριετία - 211 η υποχώρηση στην Ελλάδα ήταν της τάξης του 7,9%, Ιρλανδία 5,9% ενώ στις υπόλοιπες χώρες, όπως και στην Ευρωζώνη, η συρρίκνωση της κατανάλωσης παροδική και επέστρεψαν σε θετικούς ρυθμούς μεταβολής από το 21. Διάγραµµα 2: Μακροχρόνια εξέλιξη δαπανών κατανάλωσης (εκατ. PPS) 25. 2. 15. 1. 5. Ελλάδα Πορτογαλία Iσπανία 25 29 21 211 212 213 ΠΗΓΗ: EUROSTAT, 212: ΕΚΤΙΜΗΣΗ, 213: ΠΡΟΒΛΕΨΗ 6 Για την ελληνική οικονομία ειδικότερα, τα εισπρακτικά μέτρα των 11,6 δισ. ευρώ που είναι υπό συζήτηση και αναμένεται να εφαρμοστούν από το φθινόπωρο συνεπάγονται και τη στέρηση του συγκεκριμένου ποσού από τις δαπάνες κατανάλωσης. Με άλλα λόγια, τα 11,6 δισ. ευρώ, αντί να καταλήξουν στην κατανάλωση ώστε να κινηθεί η ήδη τελματωμένη αγορά, θα απαιτηθούν και θα εισπραχθούν από τους Έλληνες καταναλωτές ώστε να

Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικοί Δείκτες για Ελλάδα και Ε.Ε. IΙ πληρωθούν οι πιστωτές της χώρας, με τη δικαιολογία της ισορρόπησης της οικονομίας σε χαμηλότερο επίπεδο. Σημειώνεται δε πως οι δαπάνες κατανάλωσης δημιουργούν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα σε μια οικονομία ώστε στις «καλές εποχές» η οικονομία να μεγεθύνεται ενώ σε περιόδους «διορθωτικής προσαρμογής» μείωση της κατανάλωσης σημαίνει και πολλαπλάσια πτώση της ζήτησης και του ΑΕΠ, εγκλωβίζοντας την οικονομία σε έναν ατέρμονα βρόγχο ύφεσης, αποπληθωρισμού και ανεργίας. Τέλος, δεν θα πρέπει να διαφύγει της προσοχής μας ότι ήδη οι οφειλές του ελληνικού Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα ξεπερνούν τα 6,6 δισ. ευρώ, στερώντας από τις ελληνικές πολύτιμη ρευστότητα και συνεισφέροντας στην καθυστέρηση πληρωμών προς τους εργαζομένους σε μία ιδιότυπη-άτυπη παύση πληρωμών του Δημοσίου. 2.1. Στοιχεία Εμπορίου Επιχειρηματικό Κλίμα Τα στατιστικά στοιχεία για τους Γενικούς Δείκτες Κύκλου Εργασιών και Όγκου για το Λιανικό Εμπόριο αλλά και για τους Δείκτες Κύκλου Εργασιών στο Χονδρικό Εμπόριο αλλά και στον τομέα των αυτοκινήτων επιβεβαιώνουν την ιδιαίτερα μεγάλη επιδείνωση των μεγεθών του εμπορίου. Οι Δείκτες Κύκλου Εργασιών είτε στο Λιανικό είτε στο Χονδρικό, μετά από 8 χρόνια συνεχούς ανοδικής πορείας, έχουν υποχωρήσει στα επίπεδα του 24 και 23 αντίστοιχα, σημειώνοντας πτώση της τάξης του 22,9% και 36,5% αντίστοιχα σε σχέση με το. Η πτώση αυτή είναι σαφώς ισχυρότερη του προηγούμενου τριμήνου ενώ όλες οι ενδείξεις συνηγορούν για σοβαρή περαιτέρω επιδείνωση. Χειρότερες είναι οι επιδόσεις του όγκου στο Λιανικό Εμπόριο, όπου ο Δείκτης Όγκου για το τέταρτο τρίμηνο 16 Διάγραµµα 3: Μακροχρόνια εξέλιξη δαπανών κατανάλωσης (εκατ. PPS) 14 12 1 8 6 4 2 2 22 24 26 21 212 IV Όγκου Λιανικού Kύκλος Εργασιών Λιανικού Kύκλος Εργασιών Xονδρικού Kύκλος Εργασιών Aυτοκινήτων- Μοτοσυκλετών Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ, *: Στοιχεία για 212 είναι προσωρινά, στοιχεία για Κύκλο Εργασιών στο Χονδρικό και στα Αυτοκίνητα είναι από το Α τρίμηνο του 212, για το λιανικο μεχρι τον απριλιο του 212. 7

αύγουστος 12 INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ του 212 διαμορφώνεται πλέον στα επίπεδα πριν του 2, μειωμένος κατά 33,% συγκριτικά με το, ενώ ούτε εδώ προβλέπεται βελτίωση. Σημειώνεται μάλιστα πως ο Δείκτης Όγκου είναι απαλλαγμένος από τις επιδράσεις των τιμών. Εντελώς απογοτευτική είναι τέλος και η κατάσταση στον τομέα Εμπορίου, Συντήρησης και Επισκευής Αυτοκινήτων και Μοτοσυκλετών, όπως αποκαλύπτει ο αντίστοιχος Δείκτης Κύκλου Εργασιών. Ειδικότερα και με βάση τα στοιχεία του Α τριμήνου του 212 ο εν λόγω Δείκτης έχει υποχωρήσει κατά 75,1% σε σχέση με το 27, οπότε και άρχισε η πτώση του, σε επίπεδα πολύ πριν το 2, χωρίς το μέτρο της απόσυρσης ή οι προσφορές των εμπόρων να φαίνεται ότι μπορούν να αναστρέψουν την κατάσταση. (Διάγραμμα 3) Πίνακας 3 Καταγραφή Κλειστών Επιχειρήσεων, Αύγουστος 21-Μάρτιος 212 Πόλη/ Νομός Περίοδος Σύνολο Καταγεγραμμένων Σύνολο Κλειστών Ποσοστό (%) Κλειστών Επιχειρήσεων Επιχειρήσεων Επιχειρήσεων Αττική Αύγουστος 21 3.421 55 14,8 Μάρτιος 211 5.982 1.23 2,6 Αύγουστος 211 7.98 1.799 22,5 Μάρτιος 212 7.768 2.74 26,7 Κέντρο Αθήνας Αύγουστος 21 1.252 215 17,2 Μάρτιος 211 2.77 649 23,4 Αύγουστος 211 2.861 699 24,4 Μάρτιος 212 2.99 861 29,6 Πειραιάς Αύγουστος 21 623 69 11, Μάρτιος 211 1.57 172 16,2 Αύγουστος 211 1.591 35 22, Μάρτιος 212 2.312 633 27,3 Θεσσαλονίκη Μάρτιος 211 2.196 373 17, Αύγουστος 211 2.325 444 19,1 Μάρτιος 212 2.28 622 27,3 Κοζάνη Αύγουστος 211 457 94 2,6 Μάρτιος 212 457 91 19,9 Βέροια Αύγουστος 211 657 94 14,3 Μάρτιος 212 673 13 15,3 Έδεσσα Αύγουστος 211 442 87 19,7 Μάρτιος 212 448 95 21,2 Λάρισα Αύγουστος 211 1.11 183 16,5 Μάρτιος 212 1.151 23 17,6 Ηράκλειο Κρήτης Αύγουστος 211 928 161 17,3 Μάρτιος 212 931 174 18,7 Πηγή: Έρευνα ΙΝ.ΕΜ.Υ.-ΕΣΕΕ 8 Η πτώση του κύκλου εργασιών των εμπορικών επιχειρήσεων οδήγησε πολλές από αυτές σε διακοπή της δραστηριότητας (λουκέτα) ενώ ο αριθμός των όποιων νέων επιχειρήσεων υπολείπεται σαφώς εκείνων που έκλεισαν λουκέτων. Το αρνητικό κλίμα στην αγορά όχι μόνο δεν παρουσιάζει τάσεις σταθεροποίησης αλλά συνεχώς επιδεινώνεται, ιδιαίτερα

Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικοί Δείκτες για Ελλάδα και Ε.Ε. IΙ στα μεγάλα αστικά κέντρα όπου υπάρχουν σχετικές έρευνες προηγούμενων εξαμήνων. Στην Αττική, το ποσοστό των κλειστών καταστημάτων αυξήθηκε από 14,8% τον Αύγουστο του 21 σε 26,7% τον Μάρτιο του 212 ενώ στον Πειραιά, το αντίστοιχο μέγεθος διαμορφώθηκε από 11,% σε 27,3% (πίνακας 3). Η ίδια ανησυχητική εικόνα με υψηλό ποσοστό κλειστών επιχειρήσεων καταγράφεται σε ολόκληρη τη χώρα. 3.1. Επίπεδα Τιμών Σε αρνητικό χαρακτηριστικό της ελληνικής οικονομίας είχε εξελιχθεί ο υψηλός, σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, ρυθμός πληθωρισμού. Ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) χρησιμοποιείται για την ακριβέστερη απεικόνιση των μεταβολών στις τιμές που καταβάλλουν τα νοικοκυριά για αγορές και υπηρεσίες και τις διακρατικές τους συγκρίσεις. Από τα διαθέσιμα στοιχεία είναι φανερό πως η ελληνική οικονομία παρουσιάζει υψηλούς ρυθμούς μεταβολών των τιμών μεταξύ των υπό εξέταση χωρών, αν και η κατάσταση φαίνεται να βελτιώνεται από την αρχή του έτους. Οι αιτίες που προκάλεσαν άνοδο του πληθωρισμού όπως η διάρθρωση της αγοράς, η ανεπαρκής εποπτεία του ανταγωνισμού, η στρεβλή λειτουργία του θεσμικού πλαισίου, η πρόσβαση των καταναλωτών σε επαρκή ενημέρωση, η διόγκωση των φορολογικών επιβαρύνσεων, οι ενδοομιλικές συναλλαγές, οι ρήτρες απαγόρευσης παράλληλων εισαγωγών, τα υψηλά επιτόκια χορηγήσεων, η επιλογή πολιτικών βραχυπρόθεσμων εκπτώσεων και τιμών αντί για μόνιμα χαμηλές τιμές κ.ά. τείνουν να ατονήσουν. (Διάγραμμα 4) 4.5 4 3.5 3 2.5 2 1.5 1.5 211 Ιουλίου Διάγραµµα 4: Βραχυχρόνια εξέλιξη πληθωρισµού βάσει ΕνΔΤΚ (%) 211 Σεπτ. 211 Nοεµ. 212 Iαν. 212 Mαρτ. 212 Mάιος EZ-17 EE-17 Γερµανία Ιρλανδία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία Ιταλία Πορτογαλία Πηγή: Eurostat 9

αύγουστος 12 4.1. Επενδύσεις Οικοδομές Κατασκευές INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, τα εκταμιευμένα ποσά του ΠΔΕ των ετών 29, 21, και του πρώτου τριμήνου του 212, αποπληθωρισμένα με βάση το έτος 2, παρουσιάζουν μείωση της τάξης 3,9%, 17,%, 35,4 και 4,9% συγκριτικά με το έτος. Αποδεικνύεται λοιπόν πως οι πόροι του ΠΔΕ συρρικνώνονται συνεχώς το τελευταίο διάστημα ενώ, δεν συνδέονται άμεσα με συμφέροντα συγκεκριμένων κοινωνικών ή επαγγελματικών ομάδων και γι αυτό το λόγο οι αντιδράσεις για τις περικοπές τους ήταν περιορισμένες. Ο περιορισμός των κονδυλίων του ΠΔΕ στο πλαίσιο συρρίκνωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος δυσχεραίνει τις προσπάθειες της χώρας για ανάκαμψη. (Διάγραμμα 5) Η οικοδομική δραστηριότητα συμμετέχει στο ΑΕΠ κατά 6,5% περίπου ενώ τα επαγγέλματα που σχετίζονται με την οικοδομή υπολογίζονται γύρω στα 15. Ο συνδυασμός της οικονομικής κρίσης και της συρρίκνωσης των εισοδημάτων με την αυξημένη αβεβαιότητα και το ουσιαστικά πάγωμα των χορηγήσεων των τραπεζών, έχει οδηγήσει σε κάμψη τα μεγέθη Διάγραµµα 5: Βραχυχρόνια εξέλιξη εκταµιεύσεων ΠΔΕ (εκατ. ευρώ, τιµές 2) 4. 3.5 3. 2.5 2. 1.5 1. 5 1998 Δ 1999 Γ 21 Β 23 25 Δ 26 Γ Β 21 212 Πηγή: ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, World Economic Outlook Database-IMF, Επεξεργασία στοιχείων ΙΝ.ΕΜ.Υ.-Ε.Σ.Ε.Ε 5. 45. 4. 35. 3. 25. 2. 15. 1. 5. 1998 Διάγραµµα 6: Βραχυχρόνια εξέλιξη ιδιωτικής οικοδοµικής δραστηριότητας (χιλ. κυβ. µέτρα) Β 1999 Γ 2 Δ 21 Α 23 Β 24 Γ 25 Δ 26 Α Β 29 Γ 21 Δ 211 212 1 Πηγή: Ελ.ΣΤΑΤ. Επεξεργασία στοιχείων ΙΝ.ΕΜ.Υ.-Ε.Σ.Ε.Ε.

Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικοί Δείκτες για Ελλάδα και Ε.Ε. IΙ που σχετίζονται με την οικοδομή και πολλούς εργαζόμενους του κλάδου χωρίς εργασία. Αναλυτικότερα, ο Όγκος της Ιδιωτικής Οικοδομικής Δραστηριότητας σε χιλ. m 3 με βάση τις άδειες οικοδομών, κινήθηκε ανοδικά από το 1998 μέχρι και το πρώτο τρίμηνο του 27. Έκτοτε η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα υποχώρησε κατά 75,7% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 212. Σημειώνεται τέλος πως η έκρηξη του όγκου της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας το τελευταίο τρίμηνο του 25 οφείλεται σε κατακόρυφη αύξηση των αδειών οικοδομής το Δεκέμβριο του 25, εξαιτίας αλλαγής στη φορολόγηση από πρώτης Ιανουαρίου του 26. (Διάγραμμα 6) Άμεσα συνδεδεμένη με την οικοδομική δραστηριότητα είναι η παραγωγή τσιμέντου, αφού χρησιμοποιείται ως βασική πρώτη ύλη στις οικοδομές και στις κατασκευές γενικότερα. Από το 1998 η παραγωγή τσιμέντου ακολουθεί ανοδική πορεία η οποία όμως διακόπτεται το 27 και συρρικνώνεται έκτοτε σταθερά. Σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 27 η, σε χιλ. τόνους υποχώρηση το αντίστοιχο τρίμηνο του 212, εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει το 74%. Η έντονη συσχέτιση της οικοδομικής δραστηριότητας και της παραγωγής τσιμέντου επιβεβαιώνει την ύπρξη αλληλεπιδράσεων μεταξύ των διαφόρων τομέων της οικονομίας. (Διάγραμμα 7) Διάγραµµα 7: Βραχυχρόνια εξέλιξη παραγωγής τσιµέντου (χιλ. τόνοι) 5. 4.5 4. 3.5 3. 2.5 2. 1.5 1. 5 1998 Δ 1999 Γ 21 Β 23 25 Δ 26 Γ Β 21 212 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ 5.1. Αγορά Χρήματος Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών- Ομόλογα-Καταθέσεις Από το 2 τα διατραπεζικά επιτόκια υποχωρούν σημαντικά και σταθεροποιούνται, μαζί με το επιτόκιο της ΕΚΤ, σε χαμηλά επίπεδα. Από της αρχές του 26 μέχρι και το τρίτο τρίμηνο του τα επιτόκια γνωρίζουν απότομη αύξηση καθώς οι φόβοι για εκδήλωση μιας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης είναι πλέον ορατοί, ενώ διάχυτη είναι η αβεβαιότητα στην αγορά καθώς και έλλειψη εμπιστοσύνης. Οι υποσχέσεις και τα μέτρα που έλαβαν οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης οδήγησαν στην αποκλιμάκωση των επιτοκίων με στόχο την ενίσχυση των ευρωπαϊκών οικονομιών και την απομάκρυνσή τους από το τέλμα της ύφεσης. Οι χαμηλότερες των αναμενόμενων επιδόσεις της ευρωπαϊκής οικο- 11

αύγουστος 12 INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Διάγραµµα 8: Βραχυχρόνια εξέλιξη επιτοκίων καταθέσεων αγοράς χρήµατος (%) 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 B 21 Γ 22 Δ 23 25 Β 26 Γ 27 Δ 21 212 3 Mηνών 12 Mηνών EKT Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος 12 νομίας σε συνδυασμό με την κρίση χρέους πολλών ευρωπαϊκών χωρών, έχει οδηγήσει σε μικρή άνοδο των επιτοκίων τα τελευταία τρίμηνα, η οποία ερμηνεύεται ως νευρικότητα και απογοήτευση της αγοράς για την έλλειψη αποφασιστικότητας στην προσπάθεια απεγκλωβισμού από την ύφεση. Η ΕΚΤ στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 212 διατηρεί αμετάβλητα στο ιστορικά χαμηλό ποσοστό του 1% τα επιτόκια του ευρώ ώστε να αναχαιτίσει τους φόβους για επιβράδυνση της ανάπτυξης ή και νέας ύφεσης στην Ευρωζώνη, παρά τις εκτιμήσεις για ενισχυμένο κίνδυνο πληθωρισμού Τέτοιου όμως είδους πολιτικές δεν φαίνονται ικανές να αναχαιτήσουν την ύφεση. (Διάγραμμα 8) Στην Ελλάδα μάλιστα η έλλειψη ρευστότητας έχει εξελιχθεί σε μεγάλο πρόβλημα. Οι απώλειες των τραπεζών από το «κούρεμα» των ομολόγων (PSI), η άνοδος των «κόκκινων» και γενικότερα επισφαλών δανείων, η περιοδική στήριξη του κράτους με αγορά έντοκων γραμματίων του δημοσίου και η αδυναμία άντλησης ρευστότητας από το εξωτερικό έχει οδηγήσει τα επιτόκια χορηγήσεων στην εγχώρια αγορά στα ύψη. Παράλληλα, η εικόνα στο Χρηματιστήριο Αξιών μέχρι το τέλος του δεύτερου τριμήνου του 212 είναι τουλάχιστον απογοητευτική. Η αξία των Χρηματιστηριακών Συναλλαγών μειώνεται τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Ειδικότερα, το α τρίμηνο του 27 η αξία διαμορφώθηκε στο ύψος των 28.959 εκατ. ευρώ για να υποχωρήσει κατά 86,7%, σε μόλις 3.865 εκατομμύρια ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 212. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι πως καμία νέα εισαγωγή δεν έλαβε χώρα το διάστημα 21-πρώτο τρίμηνο 212 ενώ τη διετία 21-211 διεγράφησαν 2 εταιρείες από το ταμπλό των διαπραγματεύσεων, για διάφορες αιτίες (πτωχεύσεις, δημόσιες προτάσεις κλπ). Ο Γενικός Δείκτης κυμαίνεται περί τις 6 μονάδες, (σε επίπεδα δηλαδή αρχών δεκαετίας 199) μετά την κατασπατάληση φθηνών κεφαλαίων και τη «φούσκα» του 1999. Ο χρηματιστηριακός θεσμός δεν προσφέρει πλέον φθηνά κεφάλαια στις εταιρείες, επιδεινώνοντας έτσι το πρόβλημα της ρευστότητας. Η τραπεζοκεντρική φυσιογνωμία του ελληνικού Χρηματιστηρίου και η μεγάλη αποχώρηση των ξένων ενίσχυσαν το ανησυχητικό κλίμα, εν μέσω μεγάλης αβεβαιότητας για την παραμονή της χώρας στο ευρώ. (Διάγραμμα 9)

Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικοί Δείκτες για Ελλάδα και Ε.Ε. IΙ Διάγραµµα 9: Βραχυχρόνια εξέλιξη Δείκτη Μετοχών ΧΑΑ 9. 8. 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1. 21 22 23 24 25 26 27 29 21 211 212 B 212 Γενικός Δείκτης Δείκτης Tραπεζών Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Οι αποδόσεις των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου αυξάνονται ραγδαία από το 21, οπότε και αποκαλύφθηκε το πρόβλημα δανεισμού της χώρας με την επακόλουθη είσοδο της οικονομίας στα προγράμματα λιτότητας-δημοσιονομικής προσαρμογής της τρόικας. Παράλληλα τα κατά καιρούς αρνητικά μηνύματα αναφορικά με το βαθμό εφαρμογής των συμφωνηθέντων προγραμμάτων μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας, η πολιτική αβεβαιότητα, οι φόβοι εξόδου της χώρας από το ευρώ και οι εξελίξεις στις άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες, είτε πρόκειται για ισχυρές είτε όχι, επηρεάζουν τις αποδόσεις των ομολόγων, οι οποίες δεν παύουν να θεωρούνται μη βιώσιμες. Έντονα ανησυχητική είναι η εικόνα και από τις αποδόσεις των ομολόγων της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Τέλος, οι καταθέσεις στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μιας χώρας αποτελούν τον καθρέπτη της οικονομικής της ευμάρειας, αν και απαιτείται μεγάλη προσοχή στην προσπάθεια για την ερμηνεία τους. Η κατάσταση και πορεία των εύκολα ρευστοποιήσιμων καταθέσεων (καταθέσεις μιας ημέρας, όψεως & τρεχούμενοι λογαριασμοί, απλού ταμιευτηρίου και προθεσμίας έως 2 ετών) στην Ελλάδα για την περίοδο Ιανουάριος 21 Ιούνιος 212 παρουσιάζει μία σταθερά ανοδική πορεία μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 29, φτάνοντας το μέγιστο ύψος των 237,7 δισ. ευρώ. Έκτοτε το σύνολο των εύκολα ρευστοποιήσιμων καταθέσεων υποχωρεί σταθερά (με εξαίρεση του μήνες Μάρτιο και Απρίλιο του 212 οπότε και σημειώθηκε μικρή αύξηση-εξαιτίας διαφόρων μηνυμάτων παραμονής της χώρας στο ευρώ) για να διαμορφωθεί στο ναδίρ των 151,7 δισ. τον Ιούνιο του 212 σημειώνοντας πτώση της τάξης του 36,18%, σε μόλις 33 μήνες, στα επίπεδα του Ιανουαρίου 26. Οι καταθέσεις απλού ταμιευτηρίου μεγιστοποιούνται το Δεκέμβριο του 25 στα 74,4 δισ. ευρώ ενώ τον Ιούνιο του 212 είχαν υποχωρήσει κατά 4,6%, σε μόλις 44,2 δισ. ευρώ, εξαιτίας αποτυχίας εκλογής κυβέρνησης το Μάιο και της επικείμενης αλλ ά και αμφίρροπης 2ης εκλογικής αναμέτρησης, γεγονός που αναζωπύρωσε τα σενάρια εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη. 13

αύγουστος 12 INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 5.2. Συναλλαγματικές Ισοτιμίες Τιμές Πετρελαίου Είναι πλέον γεγονός πως στις αγορές συναλλάγματος το ευρώ δεν εμπνέει πλέον εμπιστοσύνη. Αυτό είναι το συμπέρασμα από την εξέταση των τοποθετήσεων στις διεθνείς αγορές χρήματος. Οι επενδυτές έχουν αποδυθεί σε αναζήτηση ασφαλέστερων καταφυγίων σε αγορές εκτός Ευρωζώνης, η οποία ταλανίζεται από τη διεθνή κρίση χρέους αλλά κυρίως από έλλειψη αποφασιστικότητας. Εξαίρεση αποτελεί η αγορά γερμανικών τίτλων γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι υπάρχει η τάση δημιουργίας αγορών δύο ταχυτήτων, των δημοσιονομικά α) ισχυρών και β) ανίσχυρων κρατών-μελών. Το ενδιαφέρον των επενδυτών για ευρωπαϊκές τοποθετήσεις είχε ανακάμψει μετά το πρώτο κύμα φθηνών δανείων που χορήγησε η ΕΚΤ στις ευρωπαϊκές τράπεζες. Η εικόνα όμως αυτή έχει αντιστραφεί εξαιτίας του ενδεχομένου εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και την πιθανή είσοδο της Ισπανίας στο μηχανισμό στήριξης, προκαλώντας έτσι σε πολλά αμερικανικά επενδυτικά κεφάλαια πανικό. Τα στοιχεία της ΕΚΤ του β τριμήνου του 212 για το δανεισμό των τραπεζών στην Ευρωζώνη μαρτυρούν πως η κλιμάκωση της κρίσης χρέους και της τραπεζικής κρίσης τους τελευταίους μήνες είχε σαν αποτέλεσμα τη μεγάλη επιδείνωση στη χρηματοδότηση πολλών τραπεζών. Η επιδείνωση μάλιστα αυτή είναι μεγαλύτερη σε μακροπρόθεσμη βάση παρά σε βραχυπρόθεσμη, γεγονός που καταδεικνύει την απροθυμία των επενδυτών να τοποθετηθούν βραχυπρόθεσμα, εξαιτίας της μεγάλης αβεβαιότητας. Η Ελλάδα είναι μία χώρα με μεγάλη εξάρτηση από το πετρέλαιο. Οι πρόσφατες κυρώσεις που επιβλήθηκαν στο Ιράν με την επακόλουθη απαγόρευση εισαγωγών ιρανικού πετρελαίου καθώς και η οικονομική δυσπραγία δυσχεραίνουν τις προσπάθειες της χώρας μας να διασφαλίσει καύσιμη ύλη με ευνοϊκούς όρους. Από την άλλη πλευρά, οι υψηλές τιμές πετρελαίου, οι οποίες παρά την παγκόσμια οικονομική κρίση δεν έχουν υποχωρήσει σημαντικά από την αρχή του έτους, αναμένεται να αποτελέσουν ένα ακόμη εμπόδιο για όσες χώρες αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά προβλήματα, και ιδιαίτερα για την Ελλάδα. Η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας όμως αναμένεται να συμπαρασύρει τη ζήτηση, και επομένως και τις τιμές πετρελαίου, το επόμενο έτος. Σύμφωνα με τη μηνιαία έκθεση του OPEC στην πτώση της ζήτησης συμβάλλουν η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη, οι υποτονικές αναπτυξιακές προοπτικές της οικονομίας των ΗΠΑ και οι χαμηλότεροι των αναμενόμενων ρυθμοί ανάπτυξης των αναδυόμενων οικονομιών. Έτσι, το τρέχον έτος η ημερήσια ζήτηση πετρελαίου θα διατηρηθεί στα 9 χιλιάδες βαρέλια ενώ το επόμενο αναμένεται να υποχωρήσει σε 82 χιλ. Στους παράγοντες αβεβαιότητας θα πρέπει να προστεθούν και οι γεωπολιτικές εντάσεις στη μέση Ανατολή. Ενδεικτικά αναφέρεται πως η παραγωγή πετρελαίου του Ιράν μετά την επιβολή κυρώσεων από Ευρώπη και ΗΠΑ μειώθηκε στα 2,963 εκατ. βαρέλια τον Ιούνιο του 212, στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας 2ετίας. Στο διάγραμμα που ακολουθεί περιγράφονται οι τιμές προθεσμίας δύο μηνών σε USD του αργού πετρελαίου (crude oil) και του πετρελαίου τύπου Brent, το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως για παραγωγή βενζίνης και ραφινάρεται στη Βορειοδυτική Ευρώπη, χωρίς οι ποσότητες που μεταβιβάζονται σε ΗΠΑ και Μεσόγειο να είναι αμελητέες. 14

Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικοί Δείκτες για Ελλάδα και Ε.Ε. IΙ 6.1. Αγορά Εργασίας Από το, οπότε και εκδηλώθηκε η οικονομική ύφεση, μέχρι και το πρώτο τρίμηνο του 212 η ραγδαία αύξηση του ποσοστού ανεργίας, ιδιαίτερα σε χώρες που αναγκάστηκαν να υιοθετήσουν περιοριστικές πολιτικές στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής, αποδεικνύει το τεράστιο κοινωνικό κόστος που κατέβαλαν οι χώρες αυτές. Παράλληλα προκαλούνται τεράστιες κοινωνικές εντάσεις και πιέσεις, οι οποίες ενδέχεται να εκδηλωθούν στο μέλλον, θέτοντας εν αμφιβόλω αφενός τα αποτελέσματα των περιοριστικών πολιτικών και αφετέρου τη συνέχιση της εφαρμογής τους. Ισπανία αλλά και Ελλάδα είδαν το πρώτο τρίμηνο του 212 τα ποσοστά ανεργίας τους να εκτινάσσονται σε 24,6% και 22,8% αντιστοίχως, με τάσεις περαιτέρω επιδείνωσης, ιδιαίτερα αν επιβεβαιωθούν οι αρνητικές προσδοκίες των επιχειρήσεων. Ιρλανδία και Πορτογαλία σημείωσαν επίσης ανησυχητική αύξηση της ανεργίας την τελευταία τριετία ενώ στην Ιταλία η ανεργία αυξήθηκε με σχετικά πιο ήπιους ρυθμούς. (Διάγραμμα 1) Ο δείκτης εργατικού κόστους αποτυπώνει την πίεση στο κόστος παραγωγής που προέρχεται από τον παραγωγικό συντελεστή εργασία. Ο Δείκτης για Ιρλανδία και ιδιαίτερα για την Ελλάδα φαίνεται να μειώνεται τη διετία 21-211 εξαιτίας της μείωσης των μισθών αλλά και της μεγάλης αβεβαιότητας στην αγορά εργασίας που συρρίκνωσε τη διαπραγματευτική ισχύ των εργαζομένων, ενώ σε Πορτογαλία και Ιταλία η εξέλιξη του Δείκτη δεν προσφέρεται για ασφαλή συμπεράσματα. Τέλος, οι προσδοκίες των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου για την απασχόληση στην Ελλάδα χαρακτηρίζονται ως εξαιρετικά απαισιόδοξες. 3 25 2 15 1 5 Διάγραµµα 1: Βραχυχρόνια εξέλιξη ανεργίας (%) 25 Q1 25 Q4 26 Q3 27 Q2 Q1 Q4 29 Q3 21 Q2 211 Q1 212 Q1 Iρλανδία Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Πορτογαλία Πηγή: Eurostat 15

αύγουστος 12 7.1. Ο Δείκτης Οικονομικής Δυσπραγίας INΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ EΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Ο Δείκτης Οικονομικής Δυσπραγίας (ΔΟΔ) βασίζεται α) στο ρυθμό πληθωρισμού, β) στο ρυθμό μεγέθυνσης, γ) στο επιτόκιο παρέμβασης της ΕΚΤ και δ) στο ποσοστό ανεργίας σταθμισμένο, ώστε να έχει μεγαλύτερη βαρύτητα στη διαμόρφωση του δείκτη, αφού η ανεργία έχει τις πιο επώδυνες επιπτώσεις σε κοινωνικούς όρους. Ο Δείκτης Οικονομικής Δυσπραγίας εμφανίζεται πολύ υψηλός το 1998 εξαιτίας των ιδιαίτερα υψηλών επιτοκίων αλλά και του μεγάλου μεγέθους της ανεργίας. Η αποκλιμάκωση των επιτοκίων, ως προάγγελος της ένταξης της χώρας στη ζώνη του ευρώ και οι σχετικά υψηλοί ρυθμοί μεγέθυνσης, ρυθμοί μεγαλύτεροι του μέσου όρου των χωρών της Ευρωζώνης, οδήγησαν στην υποχώρηση του δείκτη. Οι τιμές του δείκτη και η εξέλιξή τους φαίνεται να επαληθεύονται από την πραγματική οικονομία, αφού είναι σαφές πως επιδεινώνονται από το πρώτο τρίμηνο του 21 και φτάνουν στο υψηλότερο επίπεδο το πρώτο τρίμηνο του 212. Η ραγδαία αυτή και σημαντική επιδείνωση οφείλεται στην κατακόρυφη άνοδο της ανεργίας και στη συρρίκνωση της οικονομίας, αφού και ο ρυθμός πληθωρισμού και ιδιαίτερα το Παρεμβατικό Επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας παρέμειναν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. (Διάγραμμα 11) 6 5 4 3 2 1 Διάγραµµα 11: Βραχυχρόνια εξέλιξη δείκτη οικονοµικής δυσπραγίας 1998 23 A B Γ Δ A B Γ Δ A B Γ Δ 212 A Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, ΕΚΤ, Eurostat Επεξεργασία στοιχείων ΙΝ.ΕΜ.Υ.-ΕΣΕΕ 16 8.1. Θέμα προς Διερεύνηση: Ελληνικό Εμπορικό Ισοζύγιο Οι ελληνικές εισαγωγές αγαθών αυξάνονταν, σε πραγματικούς όρους (σταθερές τιμές 25), από το 2 μέχρι και το έτος διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων, μειώνονται το 25 για να αυξηθούν και πάλι από το 26 μέχρι το. Το 29 σημειώθηκε στις εξεταζόμενες χώρες η μεγαλύτερη διόρθωση στις εισαγωγές. Στην Ελλάδα μάλιστα η πτώση του όγκου των εισαγωγών, σε σχέση με το, ήταν της τάξης του 21,%, υποδηλώνοντας την ευαισθησία των Ελλήνων καταναλωτών στις πρώτες επιπτώσεις της παγκόσμιας κρίσης, την πτώση του διαθέσιμου εισοδήματος καθώς και στο διάχυτο κλίμα αβεβαιότητας και αναξιοπιστίας που έκανε την εμφάνισή του στο πολιτικό και οικονομικό γίγνεσθαι. Τα έτη 21 και 211 η υποχώρηση των εισαγωγών συνεχίστηκε με ρυθμό 1,7% και 7,1% αντίστοιχα ενώ οι εκτιμήσεις για το 212 κάνουν λόγο για περαιτέρω

Συνοπτικό Τριμηνιαίο Δελτίο Μακροοικονομικοί Δείκτες για Ελλάδα και Ε.Ε. IΙ πτώση και σταθεροποίηση το 213. Η αξία των εισαγωγών το 211 σε πραγματικούς όρους έχει μειωθεί σε επίπεδα πριν του 2. Η οικονομική κρίση έπληξε με μεγάλη σφοδρότητα τα ελληνικά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Εξαιτίας της συρρίκνωσης του διαθέσιμου εισοδήματος και φυσικά της ζήτησης, οι ελληνικές επιχειρήσεις έστρεψαν το ενδιαφέρον τους σε αγορές του εξωτερικού. Τα κύρια προϊόντα που εξάγουν οι εγχώριες επιχειρήσεις είναι βιομηχανικά και αγροτικά προϊόντα, και καύσιμα. Η πτώση των εισαγωγών και η αύξηση των εξαγωγών στην αγορά προϊόντων βελτίωσε μεν το εμπορικό ισοζύγιο αλλά χωρίς να το καταστήσει θετικό. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει, σε αντιδιαστολή με τις μνημονιακές υποδείξεις, πως η ελληνική οικονομία πρέπει να αναδιαρθρωθεί ουσιαστικά και να αρχίσει να παράγει ποιοτικά και ανταγωνιστικά προϊόντα, και όχι απλά να επιβάλλονται οριζόντιες περικοπές και νέοι, άδικοι φόροι με σκοπό να συρρικνώσουν το διαθέσιμο εισόδημα και συνεπώς και τη ζήτηση για εισαγωγές. Τα ελληνικά προϊόντα προσανατολίζονται πλέον σε νέες, εκτός Ευρώπης αγορές ώστε να αντισταθμίσουν σε μεγάλο βαθμό τις απώλειες από τη μείωση των εξαγωγών προς τις ευρωπαϊκές χώρες. Οι χώρες της Μέσης Ανατολής (Σαουδική Αραβία), της Βόρειας Αφρικής (Λιβύη, Ισραήλ) αλλά και η Κίνα εξελίσσονται δυναμικά σε σημαντικούς προορισμούς των ελληνικών προϊόντων. Η Ιταλία, η Γερμανία, η Τουρκία και η Βουλγαρία εξακολουθούν βέβαια να είναι οι κυριότερες αγορές για τα ελληνικά προϊόντα ενώ η ευρωπαϊκή αγορά απορροφά τα 2/3 των ελληνικών εξαγωγών. Για το λόγο αυτό είναι εξαιρετικής σημασίας ο επαναπροσδιορισμός των σχέσεων εμπιστοσύνης με τους Ευρωπαίους εταίρους σε συνδυασμό με την παρακολούθηση και εκτίμηση των υφεσιακών ρυθμών των σημαντικών ευρωπαϊκών οικονομιών-προορισμών των ελληνικών αγαθών. Οι εξαγωγές καυσίμων, ιδιαίτερα μέσω του εφοδιασμού πλοίων τρίτων χωρών, αλλά και οι αυξήσεις των εξαγωγών των πρώτων υλών συνετέλεσαν στην αύξηση των εξαγωγών κατά 11,5% το πρώτο τρίμηνο του 212. Ανησυχητικά είναι πάντως τα σημάδια κοπώσεως των εξαγωγών γεγονός που σημαίνει πως πρέπει να υπάρξει άμεσα ένας νέος στρατηγικός σχεδιασμός καθώς και μία νέα πολιτική προώθησης των ελληνικών προϊόντων. (Διάγραμμα 12) Διάγραµµα 12: Βραχυχρόνια εξέλιξη εµπορικού ισοζυγίου (εκατ. ευρώ) -2. -4. -6. -8. -1. -12. -14. 6 6 6 7 7 7 7 8 8 8 8 9 9 9 9 1 1 1 1 11 11 11 11 II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV 12 I Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος 17