Δ Η Μ Ο Σ Ι Α Ε Ρ Γ Α

Τ Ε Χ Ν Ι Κ Ο Ε Π Ι Μ Ε Λ Η Τ Η Ρ Ι Ο Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Δ Η Μ Ο Σ Ι Α Ε Ρ Γ Α Αγαπητοί Συνάδελφοι, Αυτό το συνέδριο του ΤΕΕ για τα Δημόσια Έργα λαμβάνει χώρα σε μία κρίσιμη περίοδο. Η κρίση στο επάγγελμα του Μηχανικού, άγνωστη για πολλά χρόνια, χτύπησε πάλι την πόρτα του σπιτιού μας και ανησυχώ. Είναι σαφές σήμερα ότι θα πρέπει να αναζητηθούν νέα μοντέλα παραγωγής έργων με την συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων. Η περίοδος των παχιών αγελάδων για τα Δημόσια Έργα με πόρους μόνο από τις Δημόσιες Επενδύσεις θα είχε κάποτε ένα τέλος το οποίο και φυσικά ήρθε. Θα επιχειρήσω εδώ όσο το δυνατό πιο συμπυκνωμένα να δώσω το περίγραμμα θεμάτων που έχουν κατά τη γνώμη μου ουσιαστικό ενδιαφέρον για τους Μελετητές και αφορούν : Α. Τον τρόπο χορήγησης των πτυχίων Β. Την εξασφάλιση της αντικειμενικής αξιολόγησης των προσφορών και Γ. Την ανταγωνιστικότητα των Ελληνικών Γραφείων Μελετών στην Ελλάδα και το εξωτερικό. 1

2

Α. Σχετικά με την χορήγηση των πτυχίων Θα ήταν σκόπιμο να δοθούν ορισμένα στατιστικά στοιχεία που διευκολύνουν στην κατανόηση του θέματος. Οι μελέτες αναλόγως του κυρίου αντικειμένου αυτών, διακρίνονται σε 27 κατηγορίες. Η 27 η είναι οι Περιβαλλοντικές Μελέτες. (Π.Δ. 256/1998). Το σύνολο των Ατομικών Μελετητικών Πτυχίων (Α, Β και Γ τάξης) που έχουν δοθεί είναι 31.710 εκ των οποίων το 60% είναι Α τάξης και το υπόλοιπο ισομοιράζονται οι τάξεις Β και Γ. Το σύνολο των Μελετητικών Πτυχίων των Γραφείων Μελετών (Α, Β, Γ, Δ και Ε τάξης) είναι 2009. Εξ αυτών τα Α και Γ τάξης καλύπτουν το 25% του συνόλου, το δε υπόλοιπο ισομοιράζεται στα πτυχία Β, Δ και Ε τάξης. Είναι γνωστός σε όλους ο τρόπος απόκτησης πτυχίου εκπόνησης μελετών που υπαγορεύεται από την ισχύουσα κάθε φορά νομοθεσία, ( το άρθρο 39 του νέου νόμου προβλέπει την έκδοση Π.Δ.) Σε κάθε περίπτωση όμως εκτός, από το χρόνο κτήσης της επιστημονικής ιδιότητας των μελετητών, για την απόκτηση ή επέκταση του πτυχίου ως κύριο κριτήριο, λαμβάνεται υπόψη εκείνο της εμπειρίας στην εκπόνηση μελετών, εξ αυτού του λόγου είναι ανάγκη να υπάρξουν κανόνες και να είναι γνωστή εκ των προτέρων, η ανάλυση της αξίας του κριτηρίου αυτού. Πρακτικά είναι δυνατό να δημιουργηθεί Μητρώο Εμπειρίας Μελετητών (Μ.Ε.Μ.) αντίστοιχο με εκείνο του Μητρώου Εμπειρίας Κατασκευαστών 3

(Μ.Ε.Κ.) ώστε να είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση πτυχίου μελετητού η εγγραφή του προηγούμενα στο Μητρώο Εμπειρίας εκπόνησης μελετών. Με τον τρόπο αυτό, είναι δυνατή εκ των προτέρων κατάθεση όλων των αποδεικτικών στοιχείων από τα οποία να αποδεικνύεται η απόκτηση πείρας στην εκπόνηση μελετών, στην παροχή υπηρεσιών, στην κατασκευή υπό την ιδιότητα του μελετητού, ή την παροχή υπηρεσιών συμβούλου. Κατά συνέπεια η ευχέρεια ελέγχου και απόδειξης της απόκτησης της πραγματικής και όχι της πλασματικής εμπειρίας, δικαιολογεί την αντικειμενικότητα στην κρίση για την χορήγηση των πτυχίων. Είναι επιτακτική ανάγκη και ικανή συνθήκη να καθιερωθεί ως κανόνας η πρόταση αυτή ώστε να μην δημιουργούνται στρεβλώσεις και αμφισβητήσεις στις διαδικασίες παραγωγής δημοσίων έργων και ειδικότερα στον τομέα των μελετών που είναι κατά τη γνώμη μου ο πιο σημαντικός παράγων στην όλη διαδικασία των Δημοσίων Έργων. Άλλωστε η ύπαρξη κανόνων διαφάνειας στην εξέλιξη των μελετητών, επιβάλλεται να ικανοποιεί τις εύλογες απαιτήσεις αυτών και να μην υποθηκεύονται οι ευκαιρίες για τους επόμενους. κατά συνέπεια θεωρώ ότι πρέπει να θεσπισθεί το πλαίσιο εξέλιξης στις διάφορες βαθμίδες των μελετητών που προβλέπονται στο νέο νόμο. 4

Β. Σχετικά με την αντικειμενική αξιολόγηση των προσφορών Με δεδομένο το νόμο 3316/2005 «Ανάθεση και εκτέλεση δημόσιων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις» Οι φορείς που αναθέτουν μελέτες πρέπει να τηρούν τις διαδικασίες που προβλέπονται από τις διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας. Η πρόσκληση ενδιαφέροντος θα πρέπει να είναι σαφής ως προς το αντικείμενο της μελέτης, τα κριτήρια που θα χρησιμοποιηθούν για την ανάθεση της μελέτης, τις τυχόν πρόσθετες απαιτήσεις, κ.λ.π. Από τα ζητούμενα στην πρόσκληση στοιχεία πρέπει να προκύπτουν τα ουσιαστικά προσόντα και οι δυνατότητες του γραφείου, ήτοι : - Εμπειρία. Γενική και Ειδική και κυρίως το αποδεδειγμένο εκτελεσθέν μελετητικό έργο του γραφείου και των στελεχών που συμμετέχουν στο δυναμικό του με παρεμφερή αντικείμενα. Πέραν των ανωτέρω επικουρικά μπορεί να συνεκτιμάται η συνολική εικόνα του γραφείου από γενικό πληροφοριακό τεύχος που περιλαμβάνει τα στοιχεία που κατά την κρίση του μελετητή βοηθούν την επιτροπή αξιολόγησης να διαμορφώσει άποψη σχετικά με τις δυνατότητες του γραφείου να αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο έργο. 5

- Οι επιτροπές αξιολόγησης πρέπει να απαρτίζονται από πρόσωπα κατάλληλης εμπειρίας και προσόντων. Τέτοια πρόσωπα θεωρούνται επιστήμονες ειδικοτήτων σχετικών με την υπό ανάθεση μελέτη. - Σύμφωνα με το άρθρο 11 παρ. 4 του Ν.716/77 για την ανάθεση των μελετών απαιτείται αιτιολογημένη απόφαση του εργοδότη. Για τον σκοπό αυτό πρέπει να γίνεται συγκριτική αξιολόγηση μεταξύ των γραφείων που εκδήλωσαν ενδιαφέρον και από αυτή να προκύπτει σαφώς η υπεροχή του προτεινομένου γραφείου. Δεν θεωρείται αιτιολογημένη απόφαση όταν απαριθμούνται απλώς τα κριτήρια. Το Τεχνικό Επιμελητήριο έχοντας την πείρα που απέκτησε από την μακρόχρονη εφαρμογή του παλαιού πλέον νόμου 716/77 και με δεδομένο ότι, η ανάθεση σύμβασης εξαρτάται από τη συμφωνία προς τις απαιτήσεις της προκήρυξης και της ισχύουσας νομοθεσίας, ενώ παράλληλα συνδέεται άρρηκτα με την αρχή της διαφάνειας που διέπει όλη τη διαδικασία σύναψης δημόσιων συμβάσεων, πρότεινε στο ΥΠΕΧΩΔΕ μεταξύ άλλων και τον περιορισμό της ευχέρειας εκτίμησης που ασκείται κατά την αξιολόγηση των προσφορών, από τις αναθέτουσες αρχές, που πρέπει να αποφασίζουν ύστερα από γνώμη της Επιτροπής εκδίκασης ενστάσεων, ώστε να μην υπάρχει αντίθεση με το σκοπό του νέου νόμου, που αποβλέπει στη δημιουργία ελεύθερου ανταγωνισμού μεταξύ όλων των υποψηφίων. Η Επιτροπή αυτή θα πρέπει να έχει την έννοια ανάλυσης του περιεχομένου των αποτελεσμάτων αξιολόγησης στην αναθέτουσα αρχή προκειμένου, αυτή, να είναι σε θέση να μορφώσει την τελική γνώμη δίκαια και αντικειμενικά στην επιλογή του αναδόχου. 6

Μπορεί κατά συνέπεια να έχει τις παρακάτω ενδεικτικά αναφερόμενες αρμοδιότητες: H διαδικασία να περιορίζεται στον έλεγχο νομιμότητας των διοικητικών πράξεων για την ανάθεση εκπόνησης μελέτης, χωρίς να ελέγχει την ορθότητα των τεχνικών κρίσεων της Διοίκησης, αλλά να ερευνά ως γνωμοδοτικό όργανο, εάν η Διοίκηση ερμηνεύοντας και εφαρμόζοντας την κείμενη νομοθεσία ανάθεσης εκπόνησης μελετών, κινήθηκε μέσα στα πλαίσια της δυνατής ερμηνείας του νόμου, εάν δηλαδή είναι υποστηρίξιμη ή ερμηνευτική εκδοχή, στην οποία βασίστηκαν οι διοικητικές πράξεις. Μόνο ουσιώδεις πλημμέλειες των διοικητικών πράξεων της διαδικασίας, μπορούν να οδηγήσουν σε διατύπωση αρνητικής γνώμης της Επιτροπής. 7

1. Είναι δε ουσιώδεις πλημμέλειες, εκείνες με τις οποίες νοθεύεται στην ουσία του ο ανταγωνισμός ή καθίστανται ανειλικρινείς οι πράξεις της Διοίκησης. 2. Παραπέρα, ο έλεγχος αυτός να εκτείνεται επί του συνόλου των πράξεων που συνθέτουν τη διαδικασία ανάθεσης, μετά όμως από την οριστικοποίηση του πίνακα επιλογής των υποψηφίων που έχουν ελεγχθεί ως προς την πληρότητα και το νομότυπο των εγγράφων και των προϋποθέσεων συμμετοχής και να επικεντρώνεται όμως στα ζητήματα εκείνα, τα οποία είτε τίθενται από την ίδια τη Διοίκηση, είτε αποτέλεσαν αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ μελών επιτροπών του διαγωνισμού ή περιεχόμενο υποβληθεισών ενστάσεων που αφορούν τον τρόπο βαθμολόγησης της τεχνικής και οικονομικής προσφοράς. Ενδεικτικά αναφέρω τέλος ότι κατά την άποψή μου η επιτροπή αυτή μπορεί να αποτελείται από επτά μέλη, δύο εκ των οποίων να υποδεικνύονται, μαζί με τους αναπληρωτές τους, από το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδος (Τ.Ε.Ε.) και ανά ένα να υποδεικνύεται μαζί με τον αναπληρωτή του από τους Συνδέσμους Ελληνικών Γραφείων Μελετών (Σ.Ε-.Γ.Μ.) και, από το Σύλλογο Μελετητών Ελλάδος (Σ.Μ.Ε.). Συνοψίζοντας τα παραπάνω θα ήθελα εδώ αναφερόμενος στους μελετητές και τα γραφεία που θα εκπονούν μελέτες υπό τις προϋποθέσεις και περιορισμούς του Ν. 3316, ανεξάρτητα από τη μορφή του διαγωνισμού, ότι θα πρέπει να παρέχουν τα εχέγγυα για την ωφέλεια του δημόσιου συμφέροντος και, για την εκπόνηση αρτιότερης και πλέον υπεύθυνης μελέτης έργων του δημοσίου τομέα. 8

Γ. ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΌΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΏΝ ΓΡΑΦΕΊΩΝ ΜΕ- ΛΕΤΏΝ Τελειώνοντας την εισήγηση μου θα ήθελα να αναφερθώ στην ανταγωνιστικότητα των ελληνικών γραφείων μελετών και τις προϋποθέσεις εξόδου από τη χώρα σε νέες αγορές. Η ανάπτυξη του θέματος αυτού δεν μπορεί να γίνει σε λίγα λεπτά. Το ΤΕΕ θα πρέπει να οργανώσει συνέδριο με αυτό το θέμα. Είναι ένα θέμα πολύ σοβαρό για το οποίο δεν έχουμε ασχοληθεί όσο θα έπρεπε και με εκπλήσσει το γεγονός ότι ενώ το κύριο θέμα για την οικονομία μας είναι η αδυναμία ανταγωνιστικότητας ο Νέος Νόμος για τα Δημόσια Έργα δεν αναφέρεται στην ανταγωνιστικότητα των Ελληνικών Γραφείων Μελετών. Το θέμα της ανταγωνιστικότητας είναι αυτό που ταλανίζει σήμερα όλες τις παραγωγικές δυνάμεις της Χώρας αφού καταλαμβάνουμε την τελευταία θέση στην Ευρώπη στο δείκτη ανταγωνιστικότητας με σοβαρότατες συνέπειες για την Εθνική Οικονομία. Καμία Κυβέρνηση δεν ασχολήθηκε μέχρι σήμερα σοβαρά με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα, αφού αδυνατούμε να εξάγουμε τα προϊόντα μας και τις υπηρεσίες μας. Με δεδομένο τον κερματισμό των Ελληνικών Γραφείων, που είναι το βασικό αντικίνητρο στην δημιουργία ανταγωνιστικών εταιρειών μελετών, είναι δύσκολο σήμερα να βρεις πολλές μονάδες μελετητικές που θα μπορούσαν να ανταγωνισθούν τις ανάλογες μελετητικές μονάδες της Ευρώπης οι οποίες κάλυπταν με τις δραστηριότητες τους μεγάλο εύρος του αντικειμένου. 9

Αυτή η διεύρυνση του αντικειμένου του επαγγέλματος μας θα μπορούσε να υπάρξει και για τα Ελληνικά Γραφεία Μελετών προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις σημερινές ανάγκες, τεχνικές και οικονομικές. Ο χώρος αυτός της διεύρυνσης θα μπορούσε να συμπεριλάβει πέραν των υπηρεσιών μελέτης, επίβλεψης, διοίκησης έργου, οικονομικές μελέτες, υπηρεσίες πληροφορικής, στατιστικές μελέτες, μελέτες ανάπτυξης, σύνταξη κανονισμών, έλεγχο μελετών, έλεγχο κατασκευαζόμενων έργων. Το ΤΕΕ έχοντας συσσωρευμένη εμπειρία από την εφαρμογή των Νόμων περί αναθέσεως μελετών, έχοντας την εμπειρία, τα θετικά και αρνητικά, από την επιχειρηθείσα αύξηση της δυναμικότητας εργοληπτικών εταιρειών θα μπορούσε να προτείνει με την συνεργασία του ΣΕΓΜ ανάλογες ρυθμίσεις δημιουργίας μελετητικών Γραφείων ανταγωνιστικών προς τα αντίστοιχα Ευρωπαϊκά. Μόνον τότε η έξοδος από την Ελλάδα θα στεφόταν από επιτυχία για να μην καταλήξουμε υπεργολάβοι των Ευρωπαϊκών Βέβαια η οποιαδήποτε απόπειρα δραστηριοποίησης των Γραφείων στο εξωτερικό, προϋποθέτει την συμπαράσταση του Κράτους που ποτέ δεν έδωσε μέχρι σήμερα την πρέπουσα σημασία. Ίσως είμαστε η μοναδική Ευρωπαϊκή χώρα που το κράτος δεν μεριμνά για τους παραγωγούς πολίτες της που ενεργούν σε ξένη χώρα. Έτσι όμως το άνοιγμα των αγορών φαντάζει αδύνατον. Στο Υπουργείο Εξωτερικών θα πρέπει να δημιουργηθεί ειδική υπηρεσία στελεχωμένη και με μηχανικούς με σκοπό την προώθηση των θεμάτων ενδιαφέροντος των Ελλήνων Μηχανικών. 10

Νικόλαος Δρέττας Πολιτικός Μηχανικός 11