ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 15 ΜΑΪΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (5) ιδαγμένο κείμενο Πλάτωνος «Πρωταγόρας» (324 a-c) ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὡς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης. εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστωςτιμωρεῖται ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. καὶ τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. ταύτην οὖν τὴν δόξαν πάντες ἔχουσιν ὅσοιπερ τιμωροῦνται καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ. τιμωροῦνται δὲ καὶ κολάζονται οἵ τε ἄλλοι ἄνθρωποι οὓς ἂν οἴωνται ἀδικεῖν, καὶ οὐχ ἥκιστα Αθηναῖοι οἱ σοὶ πολῖται ὥστε κατὰ τοῦτον τὸν ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ λόγον καὶ Αθηναῖοί εἰσι τῶν ἡγουμένων παρασκευαστὸν εἶναι καὶ διδακτὸν ἀρετήν. ὡς μὲν οὖν εἰκότως ἀποδέχονται οἱ σοὶ πολῖται καὶ χαλκέως καὶ σκυτοτόμου συμβουλεύοντος τὰ πολιτικά, καὶ ὅτι διδακτὸν καὶ παρασκευαστὸν ἡγοῦνται ἀρετήν, ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς, ὥς γέ μοι φαίνεται. Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος: «Εἰ γάρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τό κολάζειν...τῶν ἡγουμένων παρασκευαστόν εἶναι καί διδακτόν ἀρετήν». Μονάδες 10 B. Να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις: Β1. Ποιος είναι ο σκοπός της ποινής σύμφωνα με τον Πρωταγόρα; Να συγκρίνετε την άποψή του με την παλαιότερη αντίληψη της ανταπόδοσης και να την κρίνετε σε σχέση με την αντίληψη των Αθηναίων την εποχή εκείνη. Μονάδες 15 Β2.. Στο απόσπασμα που σας δίνεται ο Πρωταγόρας διατυπώνει την άποψή του για το σκοπό της ποινής. Ωστόσο, προηγουμένως (4η ενότητα) είχε αναφέρει : «καί νόμον γέ θές παρ ἐμοῦ τόν μή δυνάμενον αἰδοῦς καί δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως». Δίνεται, λοιπόν, η εντύπωση ότι ο Πρωταγόρας αντιφάσκει. Να εξηγήσετε σε τι συνίσταται η αντίφαση αυτή και πώς τελικά αίρεται, λαμβάνοντας υπόψη και το ακόλουθο ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ χωρίο από την 7 η ενότητα : «και εάν, σε διαφορετική περίπτωση, πρέπει να εκδιώκουμε από την πόλη ή να σκοτώνουμε ως ανίατο όποιον δεν υπακούει σε αυτό το πράγμα ακόμα και μετά τη διδασκαλία, ακόμα και μετά την τιμωρία». Μονάδες 15 Β3. Ποια ήταν η σχέση του Αριστοτέλη με τους συναδέλφους του στην Ακαδημία και πώς αυτή εξηγείται; Β4. Να βρείτε στο παραπάνω διδαγμένο κείμενο μία ετυμολογικά Μονάδες 10 συγγενή λέξη, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις της νέας ελληνικής: κατάθεση, νοησιαρχία, εξουσία, διόπτρα, επιτρεπτός, συκοφάντης, τομή, κοινοβούλιο, ξενοδοχείο, πραγματικός. Γ. Αδίδακτο κείμενο (Ξενοφῶντος, Ἀπομνημονεύματα Δ, 1, 2-3) Ἐτεκμαίρετο δέ τάς ἀγαθὰς φύσεις ἐκ τοῦ ταχύ τε μανθάνειν οἷς Μονάδες 10 προσέχοιεν καὶ μνημονεύειν ἅ μάθοιεν καὶ ἐπιθυμεῖν τῶν μαθημάτων πάντων δι ὧν ἔστιν οἶκόν τε καλῶς oἰκεῖν καὶ πόλιν καὶ τὸ ὅλον ἀνθρώποις τὲ καί τοῖς ἀνθρωπίνοις πράγμασι ἄριστα χρῆσθαι τοὺς γάρ τοιούτους ἡγεῖτο παιδευθέντας οὐκ ἄν μόνον αὐτοὺς τε εὐδαίμονας εἶναι καί τοὺς ἑαυτῶν οἴκους καλῶς οἰκεῖν, ἀλλά καί ἄλλους ἀνθρώπους καί πόλεις δύνασθαι εὐδαίμονας ποιεῖν. Οὐ τὸν αὐτὸν τρόπον ἐπὶ πάντας ᾔει, ἀλλά τοὺς μέν οἰομένους φύσει ἀγαθοὺς εἶναι, μαθήσεως δέ καταφρονοῦντας ἐδιδασκεν ὅτι αἱ ἄρισται δοκοῦσαι εἶναι φύσεις μάλιστα παιδείας δέονται. Ἐτεκμαίρετο= αναγνώριζε ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Γ1. Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο. Μονάδες 20 Γ2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: οἷς: αιτιατική ενικού στο ίδιο γένος προσέχοιεν: β ενικό προστακτικής αορίστου β στην άλλη φωνή χρῆσθαι: β ενικό προστακτικής ενεστώτα εὐδαίμονας: ο ίδιος τύπος στο συγκριτικό βαθμό ᾔει: γ ενικό ευκτικής ενεστώτα καταφρονοῦντας: γ πληθυντικό οριστικής υπερσυντελίκου στην ίδια φωνή εἶναι: γ ενικό οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή τοιούτους: γενική πληθυντικού στο θηλυκό γένος ἀγαθοὺς:επίρρημα θετικού βαθμού φύσεις: δοτική πληθυντικού Μονάδες 10 Γ3α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: oἰκεῖν, ἀνθρώποις, ἑαυτῶν, πάντων. Μονάδες 4
ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Γ3β. Να αναγνωριστεί πλήρως η παρακάτω δευτερεύουσα πρόταση: «ὅτι αἱ ἄρισται δοκοῦσαι εἶναι φύσεις μάλιστα παιδείας δέονται» Μονάδες 2 Γ3β. «τοὺς γάρ τοιούτους ἡγεῖτο παιδευθέντας οὐκ ἄν μόνον αὐτοὺς τε εὐδαίμονας εἶναι καί τοὺς ἑαυτῶν οἴκους καλῶς οἰκεῖν» Να μετατραπεί ο πλάγιος λόγος σε ευθύ. Ο ΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) Μονάδες 4 1. Στο τετράδιο να γράψετε μόνο τα προκαταρκτικά (ημερομηνία, εξεταζόμενο μάθημα). Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. εν επιτρέπεται να γράψετε καμιά άλλη σημείωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα. 4. Να γράψετε τις απαντήσεις σας μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό. 5. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 6. ιάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 7. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 16:15 μ.μ. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ