5o ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΠΕΤΣΩΝ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ Δεσμοί, ρήξεις, δημιουργίες: Το υποκείμενο απέναντι στις αντιφάσεις της υπερ-νεωτερικής κοινωνίας Διοργάνωση: Ελληνική Εταιρεία Κλινικής Κοινωνικής Ψυχολογίας Αθήνα - Σπέτσες 7-11 Μαΐου 2008 www.spetsescongress.gr Έναρξη: 7 Μαΐου 2008, 19:00, Μεγάλη Αίθουσα Τελετών Πανεπιστημίου Αθηνών, Προπύλαια Υπό την αιγίδα: Τομέας Ψυχολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Laboratoire de Changement Social, Université de Paris VII - Tolbiac Centre International pour la Recherche, la Formation et l Intervention Psychosociologique (C.I.R.F.I.P.) Eλληνική Ψυχολογική Εταιρεία Αssociation Internationale des Sociologues de Langue Française (Comité 19 Sociologie Clinique) International Sociological Association (Research Committee 46 Clinical Sociology) Οργανωτική Επιτροπή: Πρόεδρος: Κλήμης Ναυρίδης, Πανεπιστήμιο Αθηνών Γραμματέας: Αθηνά Χατζούλη, Πανεπιστήμιο Αθηνών Ταμίας: Νικόλας Χρηστάκης, Πάντειο Πανεπιστήμιο Μέλη: Αναστασία-Βαλεντίνη Ρήγα, Πανεπιστήμιο Κρήτης Jacqueline Barus-Michel, Ομότιμη Καθηγήτρια, Université de Paris VΙΙ Vincent Hanssens, Ομότιμος Καθηγητής, UCL (Belgique) Michelina Tosi, Université St. PIO V Rome 1
Επιστημονική Επιτροπή: Πρόεδρος : Vincent de Gaulejac, Université de Paris VII Μέλη: Ana Maria Araujo, Université de Montevideo (Uruguay) José Newton de Araujo, Univ. de Bello Horizonte (Brésil) Nicole Aubert, Ecole Supérieure de Commerce (Paris) Κώστας Μπακιρτζής, Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσ/νίκης J. Barus-Michel, Ομότιμη Καθηγήτρια, Univ. de Paris VII Ηλίας Μπεζεβέγκης, Πανεπιστήμιο Αθηνών Jean-Philippe Bouilloud, Ecole Sup. de Co. (Paris) T.-C. Carreteiro, Univ. de Fluminense, Rio de Janeiro (Brésil) Νικόλας Χρηστάκης, Πάντειο Πανεπιστήμιο Ana Correa, Université de Cordoba (Argentine) Massimo Corsale, Université de Naple Θάλεια Δραγώνα, Πανεπιστήμιο Αθηνών Eugène Enriquez, Ομότιμος Καθηγητής, Univ. de Paris VII Jean Michel Fourcade, psychothérapeute, Paris Jan Fritz, Univ. of Cincinnati Αντιπρόεδρος της l I.S.A. (USA) Florence Giust Desprairies, Université de Paris VII Αθηνά Χατζούλη, Πανεπιστήμιο Αθηνών Vincent Hanssens, Ομότιμος Καθηγητής, UCL (Belgique) Ευαγγελία Κούρτη, Πανεπιστήμιο Αθηνών Igor Massalkov, Université Lomonossov de Moscou Fransisca Marques, Univ. Fédéral de Santiago du Chili Κλήμης Ναυρίδης, Πανεπιστήμιο Αθηνών Max Pagès, Ομότιμος Καθηγητής, Univ. de Paris VII Παύλος Πανταζής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ντόνα Παπαστυλιανού, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Jacques Rhéaume, Université de Montréal (Canada) Αναστασία-Βαλεντίνη Ρήγα, Πανεπιστήμιο Κρήτης Αποστόλης Βερβερίδης, Κοινωνιολόγος, Θεσσαλονίκη Τάνια Βοσνιάδου, Ψυχοθεραπεύτρια, Θεσσαλονίκη Σπύρος Τάνταρος, Πανεπιστήμιο Αθηνών José Ramon Torregrosa, Université de Madrid Θανάσης Τζαβάρας, Ομότιμος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αθηνών 2
Με την υποστήριξη των: Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Υπουργείο Πολιτισμού, Κοινοφελές Ίδρυμα «Ιωάννης Σ. Λάτσης», Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα 3
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΕΤΑΡΤΗ 7 ΜΑΪΟΥ Πρωί Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Μέγαρο Παλαιάς Βουλής) 9:30-10:00 Εγγραφές 10:00-11:30 Στρογγυλή Τράπεζα: Το υπερ-νεωτερικό υποκείμενο (μέρος 1 ο ) Συντονιστής: Vincent Hanssens Nicole Aubert, Θανάσης Τζαβάρας 11:30-12:00 Διάλειμμα 12:00-13:30 Στρογγυλή Τράπεζα: Το υπερ-νεωτερικό υποκείμενο (μέρος 2 ο ) Συντονιστής: Vincent Hanssens Jacqueline Barus Michel, Θεοδόσιος Πελεγρίνης Απόγευμα Μεγάλη Αίθουσα Τελετών Πανεπιστημίου Αθηνών-Προπύλαια 18:00-19:00 Εγγραφές 19:00-19:30 Επίσημη Έναρξη του Συνεδρίου Κήρυξη Έναρξης: Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητής Χρήστος Κίττας Χαιρετισμοί Ο Υπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης, κύριος Άρης Σπηλιωτόπουλος Ο Πρόεδρος του Τμήματος Φ.Π.Ψ., Καθηγητής Θεοδόσιος Πελεγρίνης O Αντιπρόεδρος του C.I.R.F.I.P., Ομότιμος Καθηγητής Vincent Hanssens O Πρόεδρος του R.C. 46 της International Sociological Association, Καθηγητής Jacques Rhéaume Απονομή Βραβείων «Νέου Ερευνητή» από τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητή Χρήστο Κίττα. 4
19:30-20:30 Εναρκτήριες ομιλίες Ο Πρόεδρος του Συνεδρίου και Πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας Καθηγητής Κλήμης Ναυρίδης, «Είκοσι χρόνια Σπέτσες» Ο Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής και Διευθυντής του L.C.S. του Πανεπιστημίου Paris VII, καθηγητής Vincent de Gaulejac, «Το υποκείμενο απέναντι στις αντιφάσεις της υπερνεωτερικότητας» 20:30-20:45 Μουσικό πρόγραμμα Η Χορωδία του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών υπό τη Διεύθυνση του Επικ. Καθηγητή Νίκου Μαλιάρα 20:45 Δεξίωση 5
ΠΕΜΠΤΗ 8 ΜΑΪΟΥ Πρωί Μετάβαση στις Σπέτσες 13:30 Γεύμα Απόγευμα 17:00-19:00 Στρογγυλή Τράπεζα: Εύθραυστες ταυτότητες και εσωστρεφείς κοινότητες Συντονιστές: Nicole Aubert, Παύλος Πανταζής Τάνια Βοσνιάδου, «Πρωτογενής διαδικασία και υποκειμενικότητα» Παναγής Παναγιωτόπουλος, «Η Ελλάδα μεταξύ υπερνεωτερικότητας και παραδοσιακότητας: παράδοξη ατομοποίηση και πολιτικά ημίμετρα» Αναστασία-Βαλεντίνη Ρήγα, «Εύθραυστες ταυτότητες και εσωστρεφείς κοινότητες: Η περίπτωση των αστέγων της Αθήνας» Ana Maria Araujo, «Η εργασία: απουσία και παρουσία στις υπερνεωτερικές κοινωνίες» Isabelle Fortier, «Ταυτοτική συγκρότηση των δημόσιων διαχειριστών του Κεμπέκ: μεταξύ ρήξης και συνέχειας στο πλαίσιο των διοικητικών μεταρρυθμίσεων» 19:00-19:30 Διάλειμμα-Καφές 19:30-21:00 Στρογγυλή Τράπεζα: Ταυτοτικές ρήξεις και αλλαγές στον κόσμο της εργασίας (1) Συντονιστές: Ana Maria Araujo, Αποστόλης Βερβερίδης Gilles Arnaud, Maryse Dubouloy «Η κλινική προσέγγιση στις εταιρείες: αναγκαιότητα και απαιτήσεις» G. Beaulieu, E. Morin, M. Alderson, M. Saint-Jean, J. Rhéaume «Ενάντια στην επαγγελματική εξουθένωση των νοσοκόμων: ένα ζήτημα νοήματος της εργασίας» Frederic Blondel, Sabine Delzescaux, «Μετάλλαξη της εργασίας και επαγγελματική κρίση. Η περίπτωση των επαγγελματιών της κοινωνικής εργασίας στην Γαλλία» Betty Weisz, «Σχέσεις δημόσιας-ιδιωτικής ζωής με απαρχή τις εργασιακές αλλαγές στη σύγχρονη κοινωνία της Ουρουγουάης» Αθηνά Χατζούλη, «Αλλαγές και συναισθήματα στη νέα δυναμική των σχέσεων που διέπει τους σύγχρονους οργανισμούς» 6
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9 ΜΑΙΟΥ Πρωί 9:30-11:30 Στρογγυλή Τράπεζα: Ταυτοτικές ρήξεις και αλλαγές στον κόσμο της εργασίας (2) Συντονιστές: Αθηνά Χατζούλη, David Faure Ginette Francequin, «Ντυμένες ταυτότητες. Ιστορίες ενδυμάτων εργασίας» Christophe Niewiadomski, Lise Poirier-Courbet, «Μεταξύ προσωπικού ιδεώδους και νέων κοινωνικών πρακτικών: συγκρούσεις στην εργασιακή ιδανικότητα» Jean Vincent, «Οι ενισχυμένες αντιφάσεις ενός γαλλικού αγροτικού συνεταιρισμού μεταξύ των αξιών του και των διαχειριστικών απαιτήσεών του» Jean Philippe Bouilloud, «Επιβιώνοντας στις πολύπλοκες οργανώσεις» 11:30-12:00 Διάλειμμα-Καφές 12:00-13:30 Ομάδες Εργασίας 1 η ομάδα εργασίας: «Δεσμοί και αλλαγές στην Οικογένεια» Συντονίστρια: Αναστασία Τσαμπαρλή Λίζα Βάρβογλη, Άννα Παγοροπούλου «Η Σχέση μητέρας-κόρης στην Ελλάδα και οι προ(σ)κλήσεις της μετα-νεωτερικής εποχής» Τάνια Μπαγέρη «Παρατεταμένη συμβίωση και φροντίδα ενήλικων παιδιών: Η εμπειρία της μητέρας στην Ελληνική πραγματικότητα» Ε. Γεωργίου, A. Vaggelof, Β. Ξυδιά, Γεωργία Τζαμαλούκα «Παράγοντες που επηρεάζουν την συζυγική ποιότητα στην Ελλάδα» Doris Hajer «Όχι αυτή. Κακοποίηση σεξουαλική, Κακοποίηση κοινωνική» 2 η ομάδα εργασίας: «Μαζική Επικοινωνία στην υπερ-νεωτερικότητα» Συντονιστής: Νικόλας Χρηστάκης Ανδρέας Γιαννακουλόπουλος, Νίκη Παπασταύρου «Το επικοινωνείν της ευτυχίας: διαδικτυακό βίωμα και αλληλεπίδραση» Γεωργία Καλογεροπούλου, Νεφέλη Δημητριάδη «Δυνητικές πόλεις και νέα μοντέλα αυτό-οργάνωσης στο διαδίκτυο: η αναζήτηση της ουτοπίας και το πρόβλημα της ταυτότητας μέσα από τη διχοτόμηση φαντασία/φαντασίωση» Μάγδα Κόσσυβα «Η ταινία του Stanley Kubrick «Κουρδιστό Πορτοκάλι», 1971. Τα κοινωνιολογικά ζητήματα που θέτει» 7
Πατρίτσια Γερακοπούλου «Υπέρ-ήρωες με αδυναμίες, φανατικοί αναγνώστες με ανησυχίες: Παράλληλες ιστορίες εξέλιξης της ψυχοκοινωνικής ταυτότητας και των φαντασιακών επενδύσεων του ατόμου στη μαζική κουλτούρα της μετανεωτερικότητας» Ana Massa ««Νέοι των παραγκουπόλεων» και «νέοι των προαστίων»: η έκφραση των στιγματισμένων περιοχών μέσω του ραπ» 3 η ομάδα εργασίας: «Θεσμοί και σχέσεις στην εκπαίδευση» Συντονιστής: Σπύρος Τάνταρος Παρασκευή Δεληκάρη «Η συμβολή του εξεικονισμού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην «επαγγελματοποίηση» των διδασκόντων στα ελληνικά Πανεπιστήμια» Μαρία Παπαντωνίου «Μια θέση στο συλλογικό για να συναντήσει το κοινωνικό: η διεργασία θεσμοποίησης στο Αυτοδιαχειριζόμενο Λύκειο του Παρισιού (Lycée Autogéré de Paris - LAP)» Κ. Χρυσίνα, Γεωργία Τζαμαλούκα, Ν. Χρηστάκης, Γ. Χλιαουτάκης «Μελέτη της σχέσης μεταξύ ενδογονεϊκής βίας, τρόπου ζωής και έκθεσης μαθητών Λυκείου σε βίαιες συμπεριφορές στο πλαίσιο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα» 4 η ομάδα εργασίας: «Διυποκειμενικότητα και κλινική παρέμβαση» Συντονιστής: Denis Mellier Χαρούλα Καραντζά, Ευρυνόμη Αυδή, Ευφροσύνη Μουρελή «Ψυχιατρική διάγνωση και υποκειμενικότητα: Διαπραγμάτευση πολλαπλών ταυτοτήτων σε μια συστημική-οικογενειακή θεραπεία» Άνθια Ναυρίδη «Σύνδεση και αποσύνδεση στις Ομάδες Νηπίων (Toddler Group) Ειρήνη Ρουφίδου «Εκπαιδεύτρια: η επαγγελματίας βρεφονηπιοκόμος σε διάφορους σταθμούς στην Ελλάδα και την Γαλλία» Δήμητρα Σταύρου «Πολύ-διαμεσολαβήσεις στη θεραπεία και την επιμόρφωση: Η ρήξη και ο συνδυασμός μεθόδων για την παρέμβαση σε ομάδες» 13:30 Γεύμα 8
Απόγευμα 17:00-19:00 Στρογγυλή Τράπεζα: Σχέσεις και κοινωνικότητα στο διαδίκτυο Συντονιστές: Jacqueline Barus-Michel, Νικόλας Χρηστάκης Ευαγγελία Κούρτη, «Από τα καφενεία στα internet café και από τις αλάνες στον κυβερνοχώρο: μια κοινωνιοψυχολογική προσέγγιση του «χώρου» των internet café» Χριστιάνα Κωνσταντοπούλου, «Τα «παιδιά του υπολογιστή»: η «νεανική» ταυτότητα στον «πολιτισμό της επικοινωνίας», παραδείγματα της τηλε-πραγματικότητας» Δημήτρης Χαρίτος, Αγγελική Γαζή, Νίκος Τσιάνος, Harriet Mitrakou, Μιχάλης Μεϊμάρης, «Διερεύνηση νέων μορφών ομαδικότητας μέσω της χρήσης των μέσων επικοινωνίας δι εντοπισμού (ΜΕΔΕ)» Ευφροσύνη Μουρελή, «Διαδίκτυο και ομάδα» 19:00-19:30 Διάλειμμα-Καφές 19:30-21:00 Ομιλία Max Pagès, «Λόγια ενός παλιού» Συντονιστής: Κλήμης Ναυρίδης Συζητητής: Gilles Arnaud 9
ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΜΑΪΟΥ Πρωί 9:30-11:30 Στρογγυλή Τράπεζα: Διυποκειμενικότητα και νέες ομαδικότητες Συντονιστές: Αναστασία-Βαλεντίνη Ρήγα, Christophe Niewiadomski Στέλιος Κρασανάκης, «Εύθραυστες ταυτότητες και ετερότητες στο σύγχρονο θέατρο» Σπύρος Τάνταρος, «Η ανάπτυξη των παιδιών και ο «θεραπευτικός» ρόλος του εκπαιδευτικού: αντίφαση ή δυνατότητα;» Christiane Gilon, «Συμμετοχική δημοκρατία και ψυχοκοινωνιολογικές παρεμβάσεις: εγγύτητα της προσφοράς και των επιπτώσεων» Danielle Weiss, «Προτεραιότητα του φαντασιακού και της ιδεολογίας σε μια δομή που δέχεται γυναίκες θύματα συζυγικής βίας» Θεόδωρος Γεωργίου, «Το υποκείμενο στην «μετανεωτερική κατάσταση». Φιλοσοφική και επιστημολογική προσέγγιση» 11:30-12:00 Διάλειμμα-Καφές 12:00-13:30 Ομάδες Εργασίας 5 η ομάδα εργασίας: «Ταυτοτικές ρήξεις και αλλαγές» Συντονίστρια: Χριστιάνα Κωνσταντοπούλου Έλενα Λοϊζου «Η αστάθεια του Υποκειμένου και του Νοήματος στη μεταδομιστική και μεταμοντέρνα θεώρηση» Αντώνης Παπαρίζος «Ταυτότητα ή ταυτότητες; Μόνη και μοναδική μορφή μιας υποφέρουσας ταυτότητας ή διαφορετικές και εύθραυστες ταυτότητες / προσόψεις του εαυτού;» Αλέξανδρος Σακελλαρίου «Σύμβολα, συμβολική βία και η ταυτότητα του ανθρώπου: εθνικές σημαίες και οίκοι του θεού, η ανασφάλεια ως βία και η βία ως ανασφάλεια» Ελένη Τσιομίδου «Η νέα επαγγελματική ταυτότητα στη γεωργία και οι αλλαγές που προκαλεί στην αγροτική κοινωνία» 10
6 η ομάδα εργασίας: «Νέες Ταυτότητες στο εργασιακό περιβάλλον» Συντονίστρια: Marilia Zurlo Μαρία Κουτσοβούλου «Κοινωνικός διάλογος και ταυτότητα: διαπραγμάτευση και ταυτότητα του διαπραγματευτή στο γαλλικό κοινωνικό πλαίσιο» Nicolas Lamic «Κλινική προσέγγιση και ταυτοτικές συγκρούσεις» Spiridoula Xenocostas, Josiane Le Gall, Catherine Montgomery «Η προσαρμογή της ιατρικοκοινωνικής περίθαλψης στην πολιτισμική ποικιλία: η διαμάχη αναφορικά με τις λελογισμένες διευθετήσεις στο Κεμπέκ (Καναδάς)» Micheline Saint-Jean, Marie Alderson, Jacques Rhéaume «Η θέση της υποκειμενικότητας του εργαζόμενου στη διεργασία αξιολόγησης των υπηρεσιών υγείας» 7 η ομάδα εργασίας: «Από την εξάρτηση στην απεξάρτηση: δεσμοί, ρήξεις, δημιουργίες» Συντονιστής: Στέλιος Κρασανάκης Απόστολος Βερβερίδης, Δώρα Σιζοπούλου, Γιώργος Γιαννούσης 13:30 Γεύμα Απόγευμα 17:00-19:00 Στρογγυλή Τράπεζα: Ψυχοπαθολογίες και ψυχοθεραπείες στην υπερνεωτερικότητα Συντονιστές: Jean-Michel Fourcade, Ευφροσύνη Μουρελή Αναστασία Τσαμπαρλή, «Ναρκισσισμός ως παράγων διαμόρφωσης του δεσμού» Bernard Chouvier, «Οι διαμεσολαβήσεις στις θεραπευτικές ομάδες παιδιών σήμερα» Yves Morhain, «Νέες μορφές εφηβικής ψυχοπαθολογίας στην Γαλλία και διεργασία υποκειμενοποίησης» Maria Clelia Zurlo, «Βιοϊατρικές πρόοδοι και προβληματικές της γενεαλογικής γραμμής» Denis Mellier, «Το υπερ-νεωτερικό μωρό ή τέλειο μωρό, μια καινούρια μορφή αντίστασης των κλινικών και ψυχοπαθολογικών πρακτικών ως προς τα μωρά;» 19:00-19:30 Διάλειμμα-Καφές 19:30-21:00 Ομιλία Jacques Rhéaume, «Η εργασία, ως ταυτοτικό κέλευσμα ή ως πηγή περιθωριοποίησης και αποκλεισμού». Συντονίστρια: Jacqueline Barus-Michel 21:00 Γλέντι 11
ΚΥΡΙΑΚΗ 11 ΜΑΪΟΥ Πρωί 9:30-11:30 Στρογγυλή Τράπεζα: Κοινωνικές και διαγενεακές σχέσεις στην υπερνεωτερικότητα Συντονίστριες: Michelina Tosi, Τάνια Βοσνιάδου Aude Harlé, «Οι κυβερνώντες μπροστά στις αντιφάσεις της υπερμοντέρνας κοινωνίας: αταξία σε επίπεδο νοήματος» John Cultiaux, «Η διεργασία τεκνογονίας στην υπερνεωτερικότητα» Antonella De Vincenti, «Ρήξεις και ασυνέχειες στη γονεϊκότητα» Ελισάβετ Εκμετζιάν, «Κινητό τηλέφωνο: διαμεσολαβημένη επικοινωνία του εαυτού με τον Άλλο» Louis Basco, Cote Fabienne «Συγκρότηση του προσώπου του φοιτητή διαμέσου των διαφόρων καταστάσεων του εαυτού» 11:30-12:00 Διάλειμμα-Καφές 12:00-13:00 Κλείσιμο του Συνεδρίου Συντονιστής: Jean Philipe Bouilloud Κλήμης Ναυρίδης Jacqueline Barus-Michel Ana Maria Araujo Vincent De Gaulejac Vincent Hanssens 12