ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΩΣΙΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΔΗΜΟΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΩΣΙΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Δ/ΝΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ & ΔΙΚΤΥΩΝ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή 4 Ι. Ενότητα 1 η : Εντοπισμός πηγών εκπομπής ρύπων Στόχοι Σ.Δ.Β.Ε. Περιοχές Προτεραιότητας 6 Ι-Α. Πηγές εκπομπής ρύπων στην περιοχή του Δήμου Χαϊδαρίου 6 Ι-Β. Στόχοι Σχεδίου Δράσης για την βιώσιμη Ενέργεια του Δήμου Χαϊδαρίου 7 Ι-Γ. Περιοχές προτεραιότητας Σχεδίου Δράσης για την Βιώσιμη Ενέργεια 9 ΙΙ. Ενότητα 2 η : Οργανωτικά Ζητήματα του Σχεδίου Δράσης 15 ΙΙ-Α. Οργανωτικές Δομές Αρμόδιες για την σύνταξη του Σχεδίου 15 δράσης ΙΙ-Β. Διάθεση προσωπικού για την εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης 16 ΙΙ-Γ. Ενημέρωση Πολιτών και ενδιαφερομένων 16 ΙΙΙ. Ενότητα 3 η : Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης Οικονομικά 17 Ζητήματα - Προϋπολογισμός δράσεων ΙΙΙ Α. Προϋπολογισμός 17 ΙΙΙ Β. Ενδεικτικές δράσης ανά περιοχή προτεραιότητας δαπάνες 19 πηγές χρηματοδότησης ΙΙΙ Γ. Σχεδιαζόμενα μέτρα για την παρακολουθηση του Σ.Δ.Β.Ε. και 25 ενημέρωση IV. Ενότητα 4 η : Ενεργειακό Αρχείο Δήμου Χαϊδαρίου 28 IV-Α Κατανάλωση ενέργειας Δήμου Χαϊδαρίου 29 ΙV-B Εκπομπές ρύπων CO 2 31 ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1: «. «Προϋπολογισμός Σχεδίου Δράσης για την βιώσιμη ενέργεια του Δήμου Χαϊδαρίου» 18 Πίνακας 2. «Πρωταρχική περιοχή δράσης Ι - μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα 19 Πίνακας 3. «Πρωταρχική περιοχή δράσης ΙΙ - προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό και τριτογενή τομέα 21 Πίνακας 4. «Πρωταρχική περιοχή δράσης ΙΙΙ - προώθηση μέτρων εξοικόνομησης ενέργειας στον Δημοτικό Φωτισμό» 22 Πίνακας 5. «Πρωταρχική περιοχή δράσης ΙV - Μείωση των εκπομπών CO 2 μέσω της αναβάθμισης του τοπικού συστήματος μεταφορών και του σχεδιασμού χρήσης γης». Πίνακας 6: «Μέτρα για την παρακαλούθηση, την ενημέρωση και της επικαιροποίηση του Σ.Δ.Β.Ε.» 27 Πίνακας 7: «Δήμος Χαϊδαρίου, κατανάλωση ενέργειας 2011 σε MWh» 30 23 2 Σ ε λ ί δ α

Πίνακας 8: «Δήμος Χαϊδαρίου, εκπομπές CO 2 σε τόνους 31 ΣΧΗΜΑΤΑ Σχήμα 1: «Μακροπρόθεσμοι στόχοι της Δημοτικής Αρχής μέσω του Σ.Δ.Β.Ε.» 13 Σχήμα 2: «Οργανωτικές δομές για την Σύνταξη του Σ.Δ.Β.Ε. 15 3 Σ ε λ ί δ α

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η κακή ποιότητα ατμοσφαιρικού αέρα, η πυκνή οδική κυκλοφορία, η ηχορύπανση, η έλλειψη ελεύθερων χώρων και η άναρχη δόμηση αποτελλούν τα σημαντικότερα προβλήματα που πλήττουν τις σύγχρονες ευρωπαϊκές πόλεις και υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων τους. Αποτελλεί δε, κοινή παραδοχή οτι κάθε απόπειρα αντιμέτωπισης των ανωτέρω προβλημάτων δεν πρέπει να στοχεύει σε αυτά μεμονωμένα, αλλά να είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου το οποίο θα προτείνει ολοκληρωμένες και συνολικές λύσεις, λαμβάνοντας υπόψη και τις επιμέρους μεταξύ τους σχέσεις αλλά και τις τάσεις που διαμορφώνονται σε διεθνές επίπεδο. Η Δημοτική Αρχή του Χαϊδαρίου υπογράφοντας τον Μάιο του 2010 το Σύμφωνο των Δημάρχων, συμμετέχει σε μία προσπάθεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για την αντιμετώπιση του προβλήματος της εκπομπής ρύπων διοξειδίου του άνθρακα. Η εκπομπή ρύπων CO 2, αποτελεί ένα από τα μείζοντα περιβαλλοντικά πρόβληματα της εποχής, διότι συνδέεται άμεσα και έμμεσα με όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα σε μία σύγχρονη πόλη και είναι υπεύθυνη για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και κατά συνέπεια την ποιότητα ζωής, τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Στα πλαίσια αυτού του Συμφώνου ο Δήμος καλείται να διαμορφώσει «Σχέδιο δράσης για την Βιώσιμη Ενέργεια» με το οποίο θα παρουσιάσει μία σειρά από δράσεις και μέτρα που προτείθεται να εφαρμόσει σε τοπικό επίπεδο για τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων διοξειδίου του άνθρακα κατά 20% μέχρι το 2020. Όπως θα γίνει φανερό οι προτεινόμενες δράσεις καλύπτουν πολλές από τις δραστηριότητες της σύγχρονης πόλης και συνθέτουν μία συνολική προσπάθεια αναβάθμισης της ποιότητας ζωής των κατοίκων, μέσω της παροχής σε αυτούς μακροπρόθεσμα υπηρεσιών υψηλής ποιότητας, φιλικών προς το περιβάλλον Στις ενότητες που ακολουθούν παρουσιάζεται η Δομή του Σ.Δ.Β.Ε. του Δήμου. Ειδικότερα, όπως θα δούμε το Σ.Δ.Β.Ε. είναι χωρισμένο σε τέσσερις θεματικές ενότητες. Στην πρώτη ενότητα παρουσιάζονται οι κύριες πηγές εκπομπής ρύπων στην περιοχή, οι περιοχές δράσεις που εστιάζει το σχέδιο και οι στόχοι μακροπρόθεσμα. Στην δεύτερη ενότητα παρουσιάζονται αναλυτικά οι οργανωτικές δομές που σχηματίστηκαν για την διαμόρφωση του σχεδίου και την ενημέρωση των ενδιαφερομένων. Στην τρίτη ενότητα 4 Σ ε λ ί δ α

παρουσιάζονται οι επιμέρους δράσεις ανα περιοχή προτεραιότητας, το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης τους, το συνολικό εκτιμώμενο κόστος τους προϋπολογισμός, οι πιθανές πηγές χρηματοδότησης τους, καθώς και τα μέτρα που ληφθούν για την παρακολούθηση τους. Στην τελευταία ενότητα περιλαμβάνεται το αρχείο καταγραφής εκπομπής ρύπων στην περιοχή και οι τεχνικοί πίνακες που απαιτούνται για την υποβολή του σχεδίου, σύμφωνα με τις προδιαγραφές που θέτει το Γραφείο του Συμφώνου των Δημάρχων. 5 Σ ε λ ί δ α

I. ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΡΩΤΗ: ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΠΗΓΩΝ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΡΥΠΩΝ ΣΤΟΧΟΙ Σ.Δ.Β.Ε. ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Α. ΠΗΓΕΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΡΥΠΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΧΑΙΔΑΡΙΟΥ Στην σύγχρονη εποχή αποτελεί πλέον θεμελειώδη παραδοχή η αλληλένδετη σχέση μεταξύ του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής. Η διαπίστωση αυτή είναι εμφανής στα αστικά κέντρα, όπου συγκεντρώνεται το μεγαλυτερο τμήμα του πληθυσμού μίας χώρας. Είναι χαρακτηριστικό, ότι τέσσερις στους πέντε Ευρωπαίους πολίτες ζουν σε πόλεις, οι περισσότερες από τις οποίες αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της υποβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος. Η κακή ποιότητα αέρα, η πυκνή οδική κυκλοφορία, η ηχορύπανση, η έλλειψη ελεύθερων χώρων και η άναρχη δόμηση, περιλαμβάνονται ανάμεσα στα βασικά χαρακτηριστικά της σημερινής μεγαλούπολης. Επιπλέον, εκτός από «μη φιλικές» προς τους κατοίκους τους, οι σύγχρονες πόλεις είναι υπεύθυνες άμεσα και έμμεσα, (εξαιτίας των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα σε αυτές) για περισσότερο από το 50% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που απορρέουν από την χρήση ενέργειας σχετιζόμενης με την ανθρώπινη δραστηριότητα, οι οποίες με την σειρά τους συντελούν στην υπερθέρμανση του πλανήτη, με τις γνωστές για όλους μας συνέπειες (αλλαγή κλίματος, συχνότερη εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινόμενων με αρνητικές επιπτώσεις για την ανθρώπινη δραστηριότηττα, ερημοποίηση περιοχών, εξάπλωση ασθενείων, κυρίως στα φτωχότερα τμήματα του πληθυσμού κλπ.) Παρά δε, τις δεσμεύσεις των κρατών σε διεθνές επίπεδο για μείωση των εκπομπών CO 2 (π.χ. πρωτόκολλο του Κυότο), αποτελεί κοινή παραδοχή πλέον ότι η δράση σε τοπικό επίπεδο αποτελεί και την λύση του προβλήματος σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο η Δημοτική Αρχή του Χαϊδαρίου καλείται να αποδείξει έμπρακτα οτι κατανοεί το μέγεθος του προβλήματος της ατμοσφαιρικής ρύπνασης στην ουσία του, καθώς αποτελεί κοινή παραδοχή ότι η ποιότητα ζωής των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής είναι επιβαρυμένη από τις εκπομπές ρύπων που 6 Σ ε λ ί δ α

απορρέουν από κατανάλωση ενέργειας σχετιζόμενης με την ανθρώπινη δραστηριότητα. Ειδικότερα, σύμφωνα και με έρευνα που διενεργήθηκε τον Μάρτιο του 2010 από το Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών («Ρύπανση και Θόρυβος στο Χαϊδάρι, μία πρώτη προσέγγιση»), ο δήμος Χαϊδαρίου βρίσκεται σε υποβαθμισμένη, αναφορικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση, περιοχή της ευρύτερης πρωτεύουσας. Οι πηγές ρυπογόνων αερίων στην περιοχή σύμφωνα με αυτήν την μελέτη είναι: Α. Καταρχήν οι δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην βιομηχανική ζώνη του Σκαραμαγκά (εντός των ορίων του Δήμου) και της Ελευσίνας, περιοχή με την οποία γειτνιάζει. Β. Η ύπαρξη ενός μεγάλου οδικού δικτύου που συνδέει την πρωτεύουσα με τις δυτικές περιοχές της και την Πελοπόννησο (Αθηνών Κορίνθου, Ιερά Οδός) με έντονο κυκλοφοριακό φόρτο, το οποίο παρουσιάζει και κατασκευαστικές ατέλειες, που με τη σειρά του επιβαρρύνει την κατάσταση ακόμη περισσότερο. Γ. Η οικιστική ανάπτυξη που έζησε τα τελευταία χρόνια ο Δήμος και η επέκταση του αστικού ιστού προς τα δυτικά συντελεί επίσης στην ατμοσφαιρική επιβάρυνση της περιοχής με ρύπους προερχόμενους από ανθρώπινη δραστηριότητα. Δ. Τέλος, η διχοτόμηση της πόλης από την διέλευση της λεωφόρου Αθηνών Κορίνθου που σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η σύνδεση του Χαϊδαρίου με τις αστικές συγκοινωνίες ειναι ανεπαρκής και ότι έχει καθυστερήσει σημαντικά στην περιοχή η λειτουργία του τοπικού σταθμού του ΜΕΤΡΟ, συμβάλλει σημαντικά στην αυξημένη χρήση των ΙΧ. Β. ΣΤΟΧΟΙ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΩΣΙΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Σε αυτό το πλαίσιο η βούληση της Δημοτικής Αρχής για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων του Δήμου Χαϊδαρίου και την 7 Σ ε λ ί δ α

αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων του διατυπώνεται ξεκάθαρα στο «Επιχειρησιακό Σχέδιο 2011-2014» του Δήμου, όπου ο θεματικός τομέας «Περιβάλλον και Ποιότητα Ζωής» αποτελεί την πρωταρχική προτεραιότητα, ενώ η υπογραφή του «Συμφώνου των Δημάρχων» και η κατάρτιση του Σχεδίου Δράσης για την Βιώσιμη Ενέργεια δεν αποτελούν τίποτε άλλο παρά συνέχεια του ευρύτερου αναπτυξιακού πλάνου για την περιοχή και έμπρακτη απόδειξη της προσπάθειας που καταβάλει η Δημοτική Αρχή για την υλοποίηση του στόχου για μείωση των εκπομπών ρύπων του CO 2, εντός του αστικού περιβάλλοντος του Δήμου, τουλάχιστον κατά 20% μέχρι το 2020. Ειδικότερα, οι στόχοι της Δημοτικής Αρχής μέσω του Σχεδίου είναι: 1. Η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων μέσα από μία σειρά δράσεων φιλικών προς το περιβάλλον που προάγουν την εξορθολογίκευση και κατά συνέπεια την εξοικονόμηση της κατανάλωσης ενέργειας σε τομείς που υπάγονται άμεσα στην δικαιοδοσία του δήμου (όπως δημοτικά κτίρια, δημόσιους / κοινόχρηστους χώρους, δημοτικές μεταφορές κλπ.), 2. Η διαμόρφωση οικολογικής συνείδησης στους δημότες και η ευαισθητοποίηση τους σε ζητήματα περιβάλλοντος, το σύνθημα «Σκέψου παγκόσμια δράσε τοπικά» πρέπει να γίνει τρόπος ζωής για τους πολίτες, καθώς η ευημερία μας σε τοπικό επίπεδο είναι αλληλένδετη με την αειφόρο ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο. 3. Η συνεργασία σε θέματα περιβάλλοντος με τους όμορους δήμους, καθώς τα αίτια της ατμοσφαιρικής επιβάρυνσης της περιοχής είναι σε μεγάλο βαθμό κοινά και εξ ορισμού η στρατηγική για την αντιμετώπιση τους πρέπει να είναι κοινή (π.χ. χωροθέτηση βιομηχανικής ζώνης Ελευσίνας). 4. Η μακροπρόθεσμη εξοικονόμηση οικονομικών πόρων για το Δήμο, καθώς η επικρατούσα απόψη οτι προστασία του περιβάλλοντος είναι εξαιρετικά δαπανηρή και μη συμφέρουσα απο οικονομικής απόψης, έχει πλέον καταρρεύσει, καθώς η εξοικονόμηση κατανάλωσης ενέργειας μακροπρόθεσμα συντελεί στην εξοικονόμηση φυσικών όρων και κατά συνέπεια στην εξοικονόμηση χρηματικών πόρων. 8 Σ ε λ ί δ α

Γ. ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΩΣΙΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Προκειμένου να πραγματοποιηθούν αυτοί οι στόχοι, το Σχέδιο Δράσης για την Βιώσιμη Ενέργεια (ΣΔΒΕ) του Δήμου Χαϊδαρίου περιλαμβάνει μία σειρά από δράσεις και καλές πρακτικές που αποσκοπούν στον περιορισμό της ενεργειακής κατανάλωσης και των εκπομπών ρύπων CO 2, οι οποίες εντάσσονται στις ακόλουθες περιοχές προτεραιότητας. Σημειώνεται σε αυτό το σημείο ότι η περιγραφή, το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης, η πιθανή πηγή χρηματοδότησης και ο προϋπολογισμός κάθε ενέργειας (σε ανάλυση τριετίας) αναφέρεται παρακάτω. ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΩΣΙΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ a) Μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα έως το 2020, κατά 20%. Πρόκειται για μία σειρά από ολοκληρωμένες παρεμβάσεις που στοχεύουν στην βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας σε υφιστάμενα και υπο κατασκευή δημοτικά κτίρια και στην αξιοποίηση των αντιρρυπαντικών τεχνολογιών που έχει υιοθετήσει η βιομηχανία παραγωγής αυτοκινήτων, Παρεμβάσεις σε δημοτικά κτίρια: α. Εργασίες συντήρησης και επισκευής στα δημοτικά κτίρια (σχολεία, παιδικοί σταθμοί, κτίρια κοινωνικής πολιτικής, δημαρχείο) προσανατολισμένες στην ενεργειακή αποδοτικότητα (Πρόγραμμα ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ, Πρόγραμμα «Πράσινα Δωμάτια»). β. Συντήρηση επισκευή και αντικατάσταση καυστήρων και συστημάτων κεντρικής θέρμανσης / κλιματισμού των δημοτικών κτιρίων με νέα φιλικότερα προς το περιβάλλον. γ. Πρότυπα επιδεικτικά έργα αξιοποίησης ΑΠΕ και Δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενα δημόσια σχολικά κτίρια Α και Β εκπαίδευσης του Δήμου Χαϊδαρίου. δ. Οι εγκαταστάσεις κοινωνικής πολιτικής, οι οποίες προβλέπεται να κατασκευαστούν στο επιχειρησιακό πρόγραμμα του Δήμου θα 9 Σ ε λ ί δ α

αξιοποιούν τις σύγχρονες μεθόδους κατασκευής μη ενεργοβόρων κτιρίων. Δημοτικά οχήματα: α. Αντικατάσταση των λεωφορείων της Δημοτικής συγκοινωνίας με νέα φιλικότερα προς το περιβάλλον. β. Προμήθεια προμήθεια τρικύκλων και δικύκλων οχημάτων για την εξυπηρέτηση των αναγκών της υπηρεσία πρασίνου με ηπιότερες εκπομπές ρύπων. γ. Προμήθεια επιβατικού δημοτικού οχήματος και οχήματος μεταφοράς ΑΜΕΑ προς αντικατάσταση των υπαρχόντων, εξοπλισμένων με αντιρρυπαντική τεχνολογία. Δημοτικές Δραστηριότητες α. Εκτεταμένες δενδροφυτεύσεις. β. Έργα ανάπλασης για την αναζωογόννηση του αστικού ιστού του Δήμου Χαϊδαρίου. γ. Διαμόρφωση ανατολικού τμήματος και επέκταση Μητροπολιτικού πάρκου ιστορικής μνήμης. b) Μείωση των εκπομπών CO 2 από την προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό και τριτογενή τομέα έως το 2020. Περιλαμβάνει μία σειρά από δράσεις, οι οποίες αποσκοπούν στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των κατοίκων και των επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, καθώς και στην ενημέρωση τους αναφορικά με το τι είναι η ενεργειακή αποδοτικότητα, τι οφέλη έχει τόσο σε οικολογικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο και τι θα μπορούσαν να κάνουν οι Δημότες στα πλαίσια της. Οι δράσεις είναι οι εξής: α. Γενική πληροφόρηση αναφορικά με το Σχέδιο δράσης και την σημασία του. Περιλαμβάνει την ενημέρωση του τοπικού τύπου και την αποστολή έντυπου ενημερωτικού υλικού, σε όλους τους κατοίκους και τους επιχειρηματίες της περιοχής, για το τι είναι η ενεργειακή αποδοτικότητα, ποια είναι τα οφέλη, σε οικονομικό και οικολογικό 10 Σ ε λ ί δ α

επίπεδο, καθώς και για τα απλά πράγματα που θα μπορούσαν να κάνουν οι πολίτες στα πλαίσια της. β. Αξιοποίηση της διαδικτυακής πύλης του Δήμου. Στην διαδικτυακή πύλη του Δήμου οι δημότες θα μπορούν να ενημερώνονται για ζητήματα ενεργειακής αποδοτικότητας/περιβαλλοντικά θέματα, για την πορεία υλοποίησης του Σχεδίου και να καταθέτουν τις προτάσεις και τις παρατηρήσεις τους. γ. Συνεργασία με τους φορείς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της περιοχής προκειμένου να διοργανωθούν με την συνεργασία του Δήμου και των σχολείων της περιοχής ημερίδες ενεργειακής αποδοτικότητας, έτσι ώστε να αποκτήσουν οι νέοι «ενεργειακή συνείδηση» αλλα και να ενθαρρυνθούν να υποβάλλουν τις προτάσεις τους. δ. Ευαισθητοποίηση των πολιτών μέσω διοργάνωσης ημερίδων για την οικολογική/οικονομική οδήγηση. c) Μείωση των εκπομπών CO 2 από την προώθηση μέτρων εξοικόνομησης ενέργειας στον Δημοτικό Φωτισμό. Περιλαμβάνει μία σειρά από δράσεις που στοχεύουν αφενός στην εξοικονόμηση και αφετέρου στην εξορθολογικοποίηση της κατανάλωσης ενέργειας, α. Προμήθεια εφαρμογής διαχείρισης του δημοτικού φωτισμού, το οποίο θα συμβάλει στην εξοικονόμηση ενέργειας, στην μείωση του κόστους συντήρησης και στην αύξηση της διάρκειας ζωής των εγκαταστάσεων ηλεκτροφωτισμού. β. Προμήθεια μη ενεργοβόρων προβολέων (για τις αθλητικές εγκαταστάσεις του Δήμου) και λαμπτήρων προς αντικατάσταση των υπαρχόντων στα δημοτικά κτίρια. γ. Πρότυπα επιδεικτικά έργα αξιοποίησης ΑΠΕ σε κοινόχρηστους χώρους. 11 Σ ε λ ί δ α

d) Μείωση των εκπομπών CO 2 μέσω της αναβάθμισης του τοπικού συστήματος μεταφορών και του σχεδιασμού χρήσης γης. Πρόκειται για μία σειρά από δράσεις που αποσκοπούν στην αξιοποίηση του τοπικού συστήματος μεταφορών μέσω της επικαιροποίησης, αναβάθμισης, επέκτασης και σύνδεσης του με υπερτοπικά συστήματα μεταφορών και που θα συμβάλλουν τελικά στον περιορισμό εκπομπής ρύπων. Επίσης, μέσω του σχεδιασμού των χρήσεων γης μπορούν να αξιοποιηθούν χώροι εντός του αστικού ιστού για την ανακούφιση του περιβάλλοντος. α. Δημιουργία ποδηλατόδρομου για την διασύνδεση με τον σταθμό του ΜΕΤΡΟ «Αγία Μαρίνα», ο οποίος αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία σύντομα. Πρόκειται για μία ήπια μορφής παρέμβαση, η οποία προωθεί την χρήση ενός φιλικού προς το περιβάλλον μέσου μεταφοράς. β. Εκπόνηση μελέτης ανασχεδιασμού της Δημοτικής Συγκοινωνίας. Η μελέτη για τον ανασχεδιασμό της Δημοτικής Συγκοινωνίας θα πρέπει να εστιάσει εκτός από την προμήθεια σύγχρονων και εξοπλισμένων με αντιρρυπαντική τεχνολογία οχημάτων, στην επικαιροποίηση των στάσεων / δρομολογίων και στην διασύνδεση της με το ΜΕΤΡΟ / ΟΑΣΑ προκειμένου να προσφέρει καλύτερες υπηρεσίες στους δημότες, να συνδράμει στην αποσυμφόρρηση του τοπικού οδικού δικτύου και στην μείωση των εκπομπών των ρύππων. γ. Εκπόνηση και εφαρμογή κυκλοφοριακής μελέτης η οποία θα στοχεύει στην αποσυμφόρρηση των οδικών δικτύων της περιοχής. δ. Δημιουργία υπόγειου χώρου στάθμευσης σε κεντροβαρικό σημείο της πόλης. Στο Χαϊδάρι λόγω της οικιστικής ανάπτυξης αλλά και της μη εφαρμογής μία επικαιροποιημένης κυκλοφοριακής μελέτης, το πρόβλημα της έλλειψης χώρων στάθμευσης είναι έντονο, με οτι αυτό συνεπάγεται για την επιβάρυνση του τοπικού οδικού δικτύου και την εκπομπή ρύπων. 12 Σ ε λ ί δ α

Συνοψίζοντας στο ακόλουθο διάγραμμα παρουσιάζονται οι κύριες πηγές εκπομπής ρύπων στην περιοχή, οι περιοχές δράσεις στις οποίες θα δοθεί προτεραιότητα, οι στόχοι του Σχεδίου Δράσης για την Βιώσιμη Ενέργεια και το μακροπόθεσμο όραμα της Δημοτικης αρχής. 13 Σ ε λ ί δ α

Σχήμα 1. «Μακροπρόθεσμοι στόχοι της Δημοτικής Αρχής μέσω του Σ.Δ.Β.Ε.» ΟΡΑΜΑ Ο Δήμος Χαϊδαρίου να προσφέρει μακροπρόθεσμα υψηλής ποιότητας και όσο το δυνατόν πιο «πράσινες» υπηρεσίες σε περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους κατοίκους, αναβαθμίζοντας την ποιότητα ζωής τους, συμβάλλοντας παράλληλα και αυτός στον βαθμό που του αναλογεί στην αντιμετώπιση του πρόβληματος της εκπομπής αερίων CO 2 (φαινόμενο του θερμοκηπίου και υπερθέρμανση του πλανήτη) ΠΗΓΕΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ CO 2 1. Βιομηχανική δραστηριότητα στον Σκαραμαγκά και την Ελευσίνα 2. Διέλευση λεωφόρου Αθηνών Κορίνθου και Ιεράς Οδού 3. Οικιστική ανάπτυξη και επέκταση αστικού ιστού προς τα δυτικά 4. Χρηση Ι.Χ από κατοίκους ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ 1. Μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες. 2. Μείωση των εκπομπών CO 2 από την προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό και τριτογενή τομέα 3. Μείωση των εκπομπών CO 2 από την προώθηση μέτρων εξοικόνομησης ενέργειας στον Δημοτικό Φωτισμό. 4. Μείωση των εκπομπών CO 2 μέσω της αναβάθμισης του τοπικού συστήματος μεταφορών και του σχεδιασμού χρήσης γης. ΣΤΟΧΟΙ Σ.Δ.Β.Ε. 1. Ανάβαθμιση ποιότητας ζωής των κατοίκων. 2. Διαμόρφωση οικολογικής συνείδησης στους πολίτες. 3. Ανάπτυξη διαδημοτικών συνεργασιών με όμορους δήμους προκειμένου να αντιμετωπιστούν κοινά προβλήματα (π.χ. Βιομηχανική ζώνη Ελευσίνας). 4. Εξοικονόμηση οικονομικών πόρων 14 Σ ε λ ί δ α

II. ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΥΤΕΡΗ: ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Σ.Δ.Β.Ε. Α. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΑΡΜΟΔΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ Η δημιουργία μίας οργανωτικής δομής που θα ασχολείται με τις λειτουργίες του Συμφώνου των Δημάρχων κρίνεται απαραίτητη για την παρακολούθηση της υλοποίησης του Σχεδίου δράσης. Λόγω του αντικειμένου του Σχεδίου ως αρμόδια υπηρεσία για την Διαμόρφωση του Σχεδίου Δράσης για την Βιώσιμη Ενέργεια του Δήμου Χαϊδάριου ορίστηκε η Διεύθυνση Στρατηγικού Σχεδιασμού, Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Δικτύων. Ειδικότερα διαμορφώθηκε μία Ομάδα Εργασίας (άτυπη οργανωτική δομή) στην οποία συζητήθηκαν τα τεχνικά ζητήματα του Σχεδίου. Η σύνθεση της Ομάδας Εργασίας είναι η ακόλουθη: Επικεφαλής: ο αντιδήμαρχος της Διεύθυνσης Στρατηγικού Σχεδιασμού, Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Δικτύων, ο οποίος θέτει τις στρατηγικές κατευθύνσεις της πολιτικής του Δήμου και παρέχει την απαραίτητη πολιτιτική στήριξη. Υπεύθυνος Συντονισμού του Συμφώνου: ο οποίος ασχολείται με τον συντονισμό και την επίβλεψη κατάρτισης του Σχεδίου, σύμφωνα με τις στρατηγικές κατευθύνσεις της πολιτικής του Δήμου, λαμβάνοντας υπόψη το σχετικό «Επιχειρησιακό Σχέδιο 2011-2014». Ενεργειακός Υπεύθυνος: ο οποίος ασχολήθηκε με τα τεχνικά ζητήματα του Σχεδίου (πινακας κατανάλωσης ενέργειας, πινακάς εκπομπών CO 2 ή ισοδύναμων κλπ.), λαμβάνοντας υπόψη τις δράσεις και τις παρεμβάσεις που προβλέπονται στο σχετικό «Επιχειρησιακό Σχέδιο 2011-2014». Υπεύθυνος για την σύνταξη του Σχεδίου και τις δράσεις ενημέρωσης, εκπαίδευσης και συμμετοχής: ο οποίος θα είναι αρμόδιος για την υποβολή του Σχεδίου σύμφωνα με τις προδιαγραφές που ορίζει το Γραφείο του συμφώνου, την κατάρτιση των μέτρων της δράσης «Μείωση των εκπομπών CO 2 από την προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό και τριτογενή τομέα έως το 2020» και τις δράσεις κινητοποίησης των πολιτών 15 Σ ε λ ί δ α

και των ενδιαφερομένων για να συμμετάσχουν στην κατάρτιση του Σχεδίου. Σχήμα 2. «Οργανωτικές δομές για την σύνταξη του Σ.Δ.Β.Ε.» ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ (Αντιδήμαρχος Στρ. Σχεδιασμού, Ηλ. Διακυβέρνησης & Δικτύων) ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ (Προϊστάμενος Δ/νσης Στρ. Σχεδιασμού, Ηλ. Διακυβέρνησης & Δικτύων ( ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ, ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ & ΔΡΑΣΕΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ. & ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ Β. ΔΙΑΘΕΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ Σύμφωνα με την παράγραφο ΙΙ Α, το προσωπικό του Δήμου το οποίο απασχολείται με την κατάρτιση και εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης είναι το ακόλουθο και έχει τις ως άνω αρμοδιότητες: Επικεφαλής: Δικτύων. Αντιδήμαρχος Στρατηγικού Σχεδιασμού, Ηλ. Διακυβέρνησης & Υπεύθυνος Συντονισμού του Συμφώνου: ορίστηκε η Προϊσταμένη Δ/νσης Στρατηγικού Σχεδιασμού, Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Δικτύων Ενεργειακός Υπεύθυνος: Υπάλληλος της Δ/νσης Τεχνικών Έργων, ΠΕ- Ηλεκτρολόγος Μηχανικός 16 Σ ε λ ί δ α

Υπεύθυνος για τις δράσεις ενημέρωσης, εκπαίδευσης και συμμετοχής: υπάλληλος της Δ/νσης Στρατηγικού Σχεδιασμού, Ηλεκτρ. Διακυβέρνησης και Δικτύων, ΠΕ Διοικητικού Γ. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενη ενότητα, ένας από τους βασικούς στόχους της Δημοτικής αρχής με την Συμμετοχή της στο Σύμφωνο των Δημάρχων είναι η ευαισθήτοποιηση των πολιτών γενικά σε θέματα περιβάλλοντος και ειδικότερα σε ζητήματα εξοικονόμησης κατανάλωσης ενέργειας. Εξ ορισμού λοιπόν η ενημέρωση των πολιτών για το Σχέδιο Δράσης για την Βιώσιμη Ενέργεια και η συμμετοχή τους στην διαμόρφωση του αποτελούσε προτεραιότητα. Οι ενέργειες που θα γίνουν προς αυτήν την κατεύθυνση είναι ακόλουθες: a. Στην διαδικτυακή πύλη του Δήμου Χαϊδαρίου www.haidari.gr, θα δημιουργήθει baner με τίτλο «ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ» στο οποίο θα παρουσιάζεται μία συνοπτική περιγραφή του Συμφώνου των Δημάρχων, θα υπάρχει σχετικό link πουθα παραπέμπει τους πολίτες στην σελίδα του Συμφώνου των Δημάρχων στο Διαδίκτυο, έτσι ώστε να διαμορφώσουν άποψη για την σημαντικότητα του Σχεδίου και να μπορέσουν να διατυπώσουν τις απόψεις τους b. Στο baner της διαδικτυακής πύλης του δήμου που αναφέρθηκε προηγουμένως, θα αναρτούνται στατιστικά στοιχεία ενεργειακού αρχείου, πληροφορίες αναφορικά με την ενεργειακή αποδοτικότητα και θα υπάρχει ενημέρωση για την πορεία υλοποίησης του Σ.Δ.Β.Ε. c. Τέλος το Σχέδιο Δράσης στην τελική του μορφή θα παρουσιαστεί στο Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης όπου συμμετέχουν μέσω των αντιπροσώπων τους όλοι οι δημότες. III. ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΤΗ: ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ - ΟΙΚΟΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΩΝ Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται αναλυτικά ο προϋπολογισμός του συνολικού κόστους των δράσεων του Σχεδίου Δράσης για την Βιώσιμη Ενέργειας σε 17 Σ ε λ ί δ α

βάθος τριετίας, το επιμέρους κόστος ανά περιοχή προτεραιότητας και ανα ενδεικτική δράση / μέτρο, η προβλεπόμενη πηγή χρηματοδότησης, καθώς και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. Σε αυτό το σημείο κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί οτι τόσο το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και όσο η κατανομή της συνολικής προβλεπόμενης δαπάνης ανα δράση και ανα τομέα προτεραιότητας είναι σε βάθος τριετίας. Με την παρέλευση της τριετίας και έπειτα από αξιόλογηση του βαθμού υλοποίησης και της αποτελεσματικότητας του Σχεδίου, θα υπάρχει τροποποίηση όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο. Τέλος, οι ενδεικτικές δράσεις, το κόστος αυτών και η προβλεπόμενη πηγή χρηματοδότησης τους προέρχονται από το «Επιχειρησιακό Σχέδιο 2011 2014 του Δήμου Χαϊδαρίου». Α. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Σύμφωνα με τον πίνακα 1 «Προϋπολογισμός Σχεδίου Δράσης για την βιώσιμη ενέργεια του Δήμου Χαϊδαρίου» το συνολικό ύψος των προβλεπόμενων δαπανών υλοποίησης του σχεδίου ανέρχεται σε 8.320.708,00 ευρώ. Το μεγαλύτερο μερίδιο ανά τομέα δράσης το έχει ο 1 ος τομέας προτεραιότητας με συνολικό ύψος δαπανών 8.040.708,00 ευρώ, ακολουθεί ο 4 ος τομέας προτεραιότητας με 208.000,00 ευρώ, ο 3 ος με 72.000 ευρώ και ο 4 ος με μηδενικός κόστος (εάν προκύψει ανάγκη για κάλυψη δαπανών θα καλυφθεί απο ιδιους πόρους). Ωστόσο, όπως φαίνεται και παρακάτω στην ενότητα προϋπολογισμός δράσεων ανά περιοχή προτεραιότητας υπάρχουν δράσεις οι οποίες εντάσσονται σε δύο τομείς (με διαφορετική βαρύτητα στον κάθε ένα), ωστόσο έχουν λογιστεί μία φορά μόνο στην κατάρτιση του προϋπολογισμού και εξ ολοκλήρου σε έναν τομέα δράσης. Πίνακας 1. «Προϋπολογισμός Σχεδίου Δράσης για την βιώσιμη ενέργεια του Δήμου Χαϊδαρίου» ΥΨΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΚΑΤΑ ΕΤΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗ/ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΟΛΟ 2012 2013 2014 18 Σ ε λ ί δ α

1 ος Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα 2 ος Προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό και τριτογενή τομέα 3 ος Προώθηση μέτρων εξοικόνομησης ενέργειας στον Δημοτικό Φωτισμό 4 ος Αναβάθμισης του τοπικού συστήματος μεταφορών και του σχεδιασμού χρήσης γης ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2011-2014 450.430,00 5.196.368,00 2.394.000,00 8.040.708,00 0,00 0,00 0,00 0,00 30.000,00 27.000,00 15.000,00 72.000,00 20.000,00 87.000,00 101.000,00 208.000,00 500.430,00 5.310.368 2.510.000,00 8.320.708,00 Όπως είναι εμφανές και από τον πίνακα κατά το έτος 2012 θα γίνει η προεργασία για την υλοποίηση των ενδεικτικών δράσεων, των οποίων ο κύριος όγκος θα εκτελεστεί το 2013 και το 2014. Οι προβλεπόμενες/πιθανές πηγές χρηματοδότησης είναι ίδιοι πόροι του Δήμου, η Περιφέρεια Αττικής, το πρόγραμμα ΕΠΠΕΡΑΑ ΕΣΠΑ, το ΠΕΠ ΕΣΠΑ Αττική, ο ΑΣΔΑ και το πρόγραμμα JESSICA. Παρακάτω παρουσιάζεται η δράση και το ύψος της δαπάνης ανά πηγή χρηματοδότησης. Β. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται οι επιμέρους ενδεικτικές δράσεις / μέτρα ανά περιοχή προτεραιότητας, το συνολικό ύψος των προβλεπόμενων δαπανών για τις δράσεις αυτές, καθώς και η ετήσια κατανομή των δαπανών την τριετία 2012 2014, και οι πηγές χρηματοδότησης με την βοήθεια πίνακα. Περιοχή Προτεραιότητας 1: Μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα έως το 2020, κατά 20%. Πίνακας 2. «Πρωταρχική περιοχή δράσης Ι - μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα» 19 Σ ε λ ί δ α

Α/Α ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΣΥΝΟΛΙΚΟ 2012 2013 2014 ΠΗΓΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ 1. Εεργειακή Αποδοτικότητα στο Δήμο Χαϊδαρίου (ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ) 2. Πρότυπα επιδεικτικά έργα αξιοποίησης Α.Π.Ε. και Δράσεις Εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενα δημόσια σχολικά κτίρια Α βάθμιας & Β βάθμιας εκπαίδευσης 987.700,00 296.340,00 691.360,00 0,00 ΕΠΠΕΡΑΑ ΕΣΠΑ 1.758.008,00 1.000 1.000.008,00 757.000,00 ΕΠΠΕΡΑΑ ΕΣΠΑ 3. Προμήθεια λεωφορείων Συγκοινωνίας Δημ. 50.000,00 0,00 0,00 50.000,00 ΕΛΛΑΔΑ 4. Προμήθεια ενός επιβατικού οχήματος αντιρρυπαντικής τεχνολογίας 5. Προμήθεια τεσσάρων τρικυκλων οχηματων αντιρρυπαντικής τεχνολογίας 6. Προμήθεια οχήματος μεταφοράς ΑΜΕΑ 7. Συντηρήσεις & Επισκευές σε Παιδικούς Σταθμούς (μη ενεργοβόρα υλικά) 8. Συντήρηση & επισκευή κτιρίων κοινωνικής πολιτικής 9. Κατασκευή παιδικού Σταθμού (στα διεθμή πρότυπα ενεργειακής αποδοτικότητας) 10. Κατασεκυή Βρεφονηπιακού Σταθμού (σύμφωνα 15.000,00 15.000,00 0,00 0,0 ΔΗΜΟΣ 12.000,00 12.000,00 0,00 0,00 ΔΗΜΟΣ 15.000,00 15.000,00 0,00 0,00 ΔΗΜΟΣ 15.000,00 15.000,00 0,00 0,00 ΔΗΜΟΣ 45.000,00 15.000,00 15.000,00 15.000,00 ΔΗΜΟΣ 1.100.000,00 1.000,00 1.099.000,00 0,00 ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΣΠΑ 950.000,00 1.000,00 949.000 0,00 ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΣΠΑ 20 Σ ε λ ί δ α

με τα διεθνή πρότυπα ενεργειακής αποδοτικότητας) 11. Προμήθεια φιλικών προς το περιβάλλον θερμαντικών σωμάτων 12. Πρόμηθεια λεβήτων φιλικών προς το περιβάλλον και παρελκόμενων εξαρτημάτων για τα λεβητόστασια σχολικών μονάδων & δημοτικών κτιρίων 13. Ανακατασκευή κουφωμάτων Δημοτικού Σχολείου 3 ου 14. Συντήρηση και επισκευή συστημάτων κεντρικής θέρμανσης σοχλικών μονάδων 15. Επισκευές & Συντηρήσεις σχολείων προσανατολισμένες στην ενεργειακή αποδοτικότητα 16. Συντηρηση συστήματος κλιματισμού Δημαρχείου 17. Καθαρισμός καυστήρων και συστημάτων θέρμανσης δημοτικών κτιρίων 18. Διαμόρφωση ανατολικού τμήματος & επέκταση μητροπολιτικού πάρκου 19. Εκτεταμένες δενδροφυτεύσεις 15.000,00 5.000 5.000 5.0000 ΔΗΜΟΣ 15.000,00 5.000 5.000 5.0000 ΔΗΜΟΣ 40.000,00 40.000,00 0,00 0,00 ΔΗΜΟΣ 18.000,00 6.000,00 6.000,00 6.000,00 ΔΗΜΟΣ 30.000,00 10.000,00 10.000,00 10.000,00 ΔΗΜΟΣ 12.000,00 6.000,00 3.000,00 3.000,00 ΔΗΜΟΣ 12.000,00 6.000,00 3.000,00 3.000,00 ΔΗΜΟΣ 2.950.000,00 1.000,00 1.500.000,00 1.449.000,00 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ (Φ.Υ.) 1.000,00 0,00 0,00 1.000,00 ΑΣΔΑ (Φ.Υ) 21 Σ ε λ ί δ α

ΣΥΝΟΛΟ 8.040.708,00 450.430,00 5.196.368,00 2.394.000,00 Περιοχή Προτεραιότητας 2: Μείωση των εκπομπών CO 2 από την προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό και τριτογενή τομέα έως το 2020, κατά 20%. Πίνακας 3. «Πρωταρχική περιοχή δράσης ΙΙ - προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό και τριτογενή τομέα Α/Α ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΣΥΝΟΛΙΚΟ 2012 2013 2014 ΠΗΓΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ 1. Δελτίο τύπου αναφορικά με το Σ.Δ.Β.Ε. και την πρόοδο που συντελείται και ενημέρωση ανά τακτά χρονικά διαστήματα του τοπικού τύπου 2. Αποστολή ενημερωτικού υλικού στους ενημερωτικού υλικού σε Δημότες, δασκάλους, προσωπικό του Δήμου αναφορικά με την ενεργειακη αποδοτικοτητα και τις δράσεις που μπορούν να υιοθετήσουν με emails 3. Αξιοποίηση του portal του Δήμου όπου θα παρουσιάζεται ή ετήσια έκθεση προόδου και η διετής αναφορά προς το Γραφείο του Συμφώνου των Δημάρχων 4. Διοργάνωση ημερίδων σε συνεργασία με τα σχολεία Α βάθμιας & Β βάθμιας 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 22 Σ ε λ ί δ α

εκπαίδευσης για ενημέρωση των νέων σχετικά με την ενεργειακή αποδοτικότητα 5. Διοργάνωση ημερίδων eco driving για το προσωπικό του Δήμου 6. Αξιοποίηση του portal του Δήμου για ενημέρωση των οδηγών αναφορικά με το eco driving («Συμβουλές Ecodriving») 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Περιοχή προτεραιότητας 3: Μείωση των εκπομπών CO 2 από την προώθηση μέτρων εξοικόνομησης ενέργειας στον Δημοτικό Φωτισμό κατά 20%. Πίνακας 4. «Πρωταρχική περιοχή δράσης ΙΙΙ - προώθηση μέτρων εξοικόνομησης ενέργειας στον Δημοτικό Φωτισμό» Α/Α ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΣΥΝΟΛΙΚΟ 2012 2013 2014 ΠΗΓΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ 1. Προμήθεια εφαρμ. Διαχείρισης δημοτικού φωτισμού 2. Πρότυπα επιδεικτικά έργα αξιοποίησης ενέργειας σε υφιστάμενα κτίρια του Δήμου Χαϊδαρίου 12.000,00 0,00 12.000,00 0,00 ΔΗΜΟΣ Πίνακας 1 Πίνακας 1 Πίνακα 1 Πίνακας 1 ΕΠΠΕΡΑΑ ΕΣΠΑ (η συγκεκριμένη δράση υπάρχει και στον πίνακα 1 καθως λόγω αντικειμένου εντάσσεται και στις δύο πριοχές προτεραιότητας. Για αυτό το λόγο έχει υπολογιστεί μία φορά 23 Σ ε λ ί δ α

στον προϋπολογισμό στην περιοχή προτεραιότητας Ι) 3. Συντήρηση και επισκευή ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων πλατείων και κοινόχρηστων χώρων 4. Πρόμηθεια μη ενεργοβόρων προβολέων για τα γήπεδα της πόλης 45.000,00 15.000,00 15.000,00 15.000,00 ΔΗΜΟΣ 15.000,00 15.000,00 0,00 0,00 ΔΗΜΟΣ ΣΥΝΟΛΟ 72.000,00 30.000,00 27.000,00 15.000,00 Περιοχή προτεραιότητας 4: Μείωση των εκπομπών CO 2 μέσω της αναβάθμισης του τοπικού συστήματος μεταφορών και του σχεδιασμού χρήσης γης κατά 20%. Πίνακας 5. «Πρωταρχική περιοχή δράσης ΙV - Μείωση των εκπομπών CO 2 μέσω της αναβάθμισης του τοπικού συστήματος μεταφορών και του σχεδιασμού χρήσης γης». Α/Α ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΣΥΝΟΛΙΚΟ 2012 2013 2014 ΠΗΓΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ 1. Εκπόνηση μελέτης ανασχεδιασμού της Δημοτικής Συγκοινωνίας 2. Προμήθεια Λεωφορείων Δημοτικής Συγκοινωνίας (η συγκεκριμένη δράση υπάρχει και στον πίνακα 1 καθως λόγω αντικειμένου εντάσσεται και στις δύο πριοχές προτεραιότητας. Για αυτό το λόγο έχει υπολογιστεί στον 6.000,00 0,00 6.000,00 0,00 ΔΗΜΟΣ Πίνακας 1 Πίνακας 1 Πίνακας 1 Πίνακας 1 ΕΛΛΑΔΑ 24 Σ ε λ ί δ α

προϋπολογισμό μία φορά στην περιοχή προτεραιότητας Ι) 3. Εκπόνηση επικαιροποιημένης κυκλοφοριακής μελέτης 4. Εφαρμογή κυκλοφοριακής μελέτης 5. Δημιουργία υπόγειου χώρου στάθμευσης 100.000,00 20.000,00 80.000,00 0,00 ΕΛΛΑΔΑ 100.000,00 0,00 0,00 100.000,00 ΕΛΛΑΔΑ 1.000,00 0,00 0,00 1.000,00 JESSICA 6. Δημιουργία ποδηλατόδρομου για την διασύνδεση με το σταθμό μετρό Αγ. Μαρίνα 1.000,00 (ενδεικτικό ποσό)* 0,00 1.000,00 (ενδεικτικό ποσό)* 0,00 ΑΣΔΑ ΣΥΝΟΛΟ 208.000,00 20.000,00 87.000,00 101.000,00 Γ. ΣΧΕΔΙΑΖΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Σύμφωνα με τις οδηγίες του Συμφώνου των Δημάρχων, κάθε Δήμος υποχρεούται κάθε δύο χρόνια μετά την υποβολή του αρχικού Σχεδίου Δράση, να υποβάλει μία «Αναφορά Υλοποίησης». Στην αναφορά αυτή πρέπει να περιλαμβάνονται οι αναθεωρημένες εκπομπές CO 2 και να περιγράφεται η πορεία υλοποίησης των μέτρων που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Δράσης. Προκειμένου ο Δήμος να ανταποκριθεί στις ανωτέρω υποχρεώσεις που απορρέουν από το Σύμφωνο των Δημάρχων προτείνονται οι ακόλουθες οργανωτικές δομές και τα ακόλουθα μέτρα για παρακολούθηση και ενημέρωση: 1. Δημιουργία Συντονιστικής Επιτροπής Σ.Δ.Β.Ε., στις αρμοδιότητες της οποίας περιλαμβάνονται: i. η παρακολούθηση της τήρησης του χρονοδιαγράμματος του Σχεδίου ως προς την μείωση των εκπομπών των ρύπων και την υλοποίηση των δράσεων, 25 Σ ε λ ί δ α

ii. iii. iv. η αξιολόγηση της ετήσιας αναφοράς που συντάσσεται από την Ομάδα Ενεργειακής & Περιβαλλοντικής Διαχείρησης (βλέπε παράγραφο VI - 2), σύμφωνα με το περιεχόμενο του Σ.Δ.Β.Ε. η σύνταξη της ετήσιας αναφοράς προόδου υλοποίησης του Σχεδίου η οποία θα παρουσιάζεται στο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου, η σύνταξη και η υποβολή στο Γραφείο του Συμφώνου των Δημάρχων ανά διετία της «Αναφοράς Υλοποίησης», με τις προδιαγραφές που προβλέπονται στο Σύμφωνο. 2. Δημιουργία Ομάδας Ενεργειακής & Περιβαλλοντικής Διαχείρησης αποτελούμενη από το προσωπικό που είναι επιφορτισμένο με την εφαρμογή του Σχεδίου, η οποία θα είναι αρμόδια για την έγκαιρη πραγματοποιηση των παρεμβάσεων που προβλέπονται στο Σχέδιο για την εξοικονόμηση ενέργειας. Το προσωπικό θα υποβάλει ετήσια αναφορά στην Συντονιστική Επιτροπή στην οποία θα περιλαμβάνεται: i. η καταγραφή της μείωσης των εκπομπών ρύπων ανά δραστηριότητα, όπως ορίζεται στους σχετικούς πίνακες του Σχεδίου και η ενημέρωση του ενεργειακού αρχείου του Δήμου. Το έτος βάσης για το ενεργειακό αρχείο και οι σχετικές καταγραφές εκπομπής ρύπων προσδιορίζονται στην τέταρτη ενότητα του Σχεδίου Δράσης για την βιώσιμη ενέργεια. ii. η καταγραφή της υλοποίησης των δράσεων / παρεμβάσεων στα πλαίσια του χρονοδιαγράμματος, iii. η καταγραφή μέσω διαφόρων δράσεων (όπως δημιουργία στην διαδικτυακή πύλη του Δήμου ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων προς συμπλήρωση από τους δημότες / κατοίκους) προκειμένου να ληφθεί υπόψη των κατοίκων για ζητήματα ενεργειακής αποδοτικότητας, υλοποίησης του προγράμματος, προτάσεις ως προς την αναθεώρηση ή και την πρόσθηκη δράσεων κλπ. Κρίνεται χρήσιμο να σημειωθεί σε αυτό το σημείο οτι στον σχεδιασμό των αρμοδίων οργάνων για την παρακολούθηση της πορείας του Σχεδίου τέθηκε ως 26 Σ ε λ ί δ α

αρχή η ανάμειξη όσο το δυνατόν λιγότερων ατόμων, προκειμένου να επιτευχθεί καλύτερος συντονισμός και αποφυγή γραφειοκρατικών καθυστερήσεων. Ειδικότερα ως προς την σύνθεση/δομή των ανωτέρων σχηματισμών θα ισχύουν τα ακόλουθα, ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Σ.Δ.Β.Ε. (Σ.Ε.) Στην συγκεκριμένη επιτροπή θα συμμετέχουν ένας υπηρεσιακός παράγοντας και ένας πολιτικός παράγοντας. Ο υπηρεσιακός παράγοντας θα είναι τοποθετημένος σε θέση ευθύνης σε υπηρεσία της οποίας το αντικείμενο θα είναι σχετικό με το αντικείμενο του Συμφώνου και θα είναι αρμόδιος για την αξιολόγηση της πορείας του σχεδίου, την αξιολόγηση της ετήσιας αναφοράς της Ομάδας Ενεργειακής & Περιβαλλοντικής Διαχείρισης και την σύνταξη της «Αναφοράς Υλοποίησης» του Σ.Δ.Β.Ε. προς το Γραφείο του Συμφώνου των Δημάρχων κάθε δύο έτη. Ο πολιτικός παράγοντας ο οποίος θα παρέχει την πολιτική στήριξη και θα δίνει και τις κατευθύνσεις της πολιτικής ηγεσίας του. Επίσης σε συνεργασία με τον υπηρεσιακό παράγοντα θα είναι αρμόδιος για την αξιολόγηση της ανάφοράς της ομάδας περιβαλλοντικής διαχείρισης και την ενημέρωση του δημοτικού Συμβουλίου. ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ & ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ (Ο.Π.Ε.Δ.) Η συγκεκριμένη οργανωτική δομή θα αποτελείται από δύο υπαλλήλους του Δήμου. Ο ένας υπάλληλος του Δήμου ο οποίος θα είναι αρμόδιος για την ενημέρωση του ενεργειακού αρχείου του Δήμου, την παρακολούθηση της εκτέλεσης των δράσεων με «τεχνικό αντικείμενο», η σύνταξη του «τεχνικού μέρους» της ετήσιας αναφοράς προς την Συντονιστική Επιτροπή του Σ.Δ.Β.Ε. Ο συγκεκριμένος υπάλληλος θα είναι ΠΕ- Μηχανικός (ενεργειακός υπεύθυνος). Ο δεύτερος υπάλληλος (επικοινωνιακός υπεύθυνος) θα είναι διοικητικός και θα συντάσσει σε συνεργασία με τον ανωτέρω συνάδελφο του την ετήσια ανάφορα της ομάδας, θα προωθεί και θα καταγράφει την πορεία των ενημερωτικών δράσεων και των δράσεων προώθησης του Σ.Δ.Β.Ε. 27 Σ ε λ ί δ α

Πίνακας 6: «Μέτρα για την παρακαλούθηση, την ενημέρωση και της επικαιροποίηση του Σ.Δ.Β.Ε.» Α/Α ΜΕΤΡΑ ΑΡΜΟΔΙΟΣ 1. Καταγραφή των τεχνικών δράσεων που υλοποιούνται και τον βαθμός υλοποίησης τους. Ο.ΠΕ.Δ. - Ενεργειακός υπεύθυνος 2. Ενημέρωση του ενεργειακού αρχείου του δήμου με τις μεταβολές που υλοποιούνται λόγω υλοποίησης των ΣΔΒΕ Ο.Π.Ε.Δ. - Ενεργειακός υπεύθυνος 3. Σύνταξη ετήσιας αναφοράς της Ο.ΠΕ.Δ. προς την Σ.Ε. Ο.Π.Ε.Δ. Ενεργειακός Υπεύθυνος & Επικοινωνιακός υπεύθυνος 4. Καταγραφή των ενημερωτικών / προωθητικών δράσεων που πραγματοποιύνται και τον βαθμό Υλοποίησης τους (προωθητικό αρχείο) Ο.Π.Ε.Δ. - Επικοινωνιακός Υπεύθυνος 5. Αξιολόγηση ετήσια αναφορά της Ο.Π.Ε.Δ. Σ.Ε. Αντιδήμαρχος & Προϊστάμενος αρμόδιας υπηρεσίας 6. Παρακολούθηση τήρησης χρονοδιαγράμματος του Σ.Δ.Β.Ε. Σ.Ε. Αντιδήμαρχος & Προϊστάμενος αρμόδιας υπηρεσίας 7. Ενημέρωση Δημοτικού Συμβουλίου για την πορεία υλοποίησης του Σ.Δ.Β.Ε. σύνταξη αναφοράς Σ.Ε. Αντιδήμαρχος 8. Σύνταξη της «Αναφοράς υλοποίησης» προς το Γραφείο του Συμφώνου των Δημάρχων, ανά διετία Σ.Ε. Διευθυντής αρμόδιας υπηρεσίας Τέλος, τα στελέχη της Σ.Δ.Β.Ε. και της Ο.Π.Ε.Δ. θα ορίζονται με σχετική Απόφαση Δημάρχου, ανά διετία IV. ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΕΤΑΡΤΗ: ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΔΗΜΟΥ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Μία από δεσμεύσεις που απορρέουν από την υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων είναι η προετοιμασία μίας βασικής απογραφής ρύπων CO 2, μέσω της καταγραφής των ενεργειακών καταναλώσεων που προέρχονται από την 28 Σ ε λ ί δ α

λειτουργεία του Δήμου (δημοτικά κτίρια, δημοτικός στόλος αυτοκινήτων κλπ.) και την ανθρώπινη δραστηριότητα στην περιοχή (νοικυριά δήμου Χαϊδαρίου επιχειρήσεις). Η εν λόγω απογραφή θα διενεργείται σε ετήσια βάση για δύο λόγους. Πρώτον, διότι θα πρέπει να παρακολουθείται η υλοποιήση των δεσμεύσεων του Συμφώνου περί μειωσης των εκπομπών ρύπων CO 2 κατά 20% μέχρι το 2020 και δεύτερον, διότι η δημιουργία ενός ενεργειακού αρχείου έχει πολλαπλά οφέλη για τον Δήμο, καθώς αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για την αξιολόγηση προγραμμάτων, δράσεων και έργων που περιλαμβάνονται στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του Δήμου, για τον οικονομικό προγραμματισμό και έλεγχο και τον μελλοντικό στρατηγικό σχεδιασμό. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι στο Δήμο Χαϊδαρίου δεν τηρούνταν ενεργειακό αρχείο για το σύνολο των δημοτικών κτιρίων και δράσεων. Έτσι ως έτος αναφοράς (έτος βάσης) χρησιμοποιείται το 2011, καθώς από το έτος αυτό τα διαθέσιμα στοιχεία είναι πληρέστερα σε σχέση με προηγούμενα έτη. Για τα επόμενα έτη ο κατάλογος των στατιστικών στοιχείων θα είναι ακόμη πιο άρτιος. Επίσης, δεν υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία για αυτό το έτος για την κατανάλωση ενέργειας από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Ωστόσο σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορεί. θα είμαστε σε θέση να παρουσιάσουμε αξιόπιστα και επικαιροποιημένα στατιστικά στοιχεία για νοικοκυριά και επιχειρήσεις αρχής γενομένης από το 2012 και μετά. Επίσης, για την μετατροπή της ενέργειας που καταναλώθηκε σε ποσότητα εκπομπών ρύπων, χρησιμοποιήθηκαν οι προβλεπόμενοι από το Σύμφωνο των Δημάρχων, συντελεστές εκπομπών που αφορούν εκπομπές λόγω της κατανάλωσης ενέργειας εντός των ορίων του Δήμου, είτε άμεσης, με την καύση εντός του Δήμου, ή έμμεσης, με την κατανάλωση ηλεκτρισμού που παράγεται εκτός Δήμου. Οι τυπικοί συντελεστές εκπομπών βασίζονται στο ανθρακικό περιεχόμενο του κάθε καυσίμου (μεθοδολογία υπολογισμού σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Κιότο), οπότε σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση αυτή το CO 2 29 Σ ε λ ί δ α

θεωρείται το σημαντικότερο αέριο του θερμοκηπίου και συνεπώς μπορούμε να περιοριστούμε στον υπολογισμό μόνο των εκπομπών ρύπων CO 2. Α. ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΔΗΜΟΥ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Ο Δήμος Χαϊδαρίου είναι υπεύθυνος για την διαχείριση 61 κτιρίων, (διοίκησης, υπηρεσιών, αθλητικών εγκαταστάσεων, σχολικών μονάδων και τεχνικών υπηρεσιών). Η συνολική ετήσια κατανάλωση για τα 56 κτίρια, σε πετρέλαιο θέρμανσης, φυσικό αέριο και ηλεκτρικό ρεύμα, για τα οποία είχαμε στην διάθεση μας στοιχεία, παρουσιάζεται στον πίνακα 7. Ο δημοτικός στόλος αυτοκινήτων αποτελείται από 52 οχήματα (απορριμματοφόρα, επιβατικά, λεωφορεία, φορτηγά, σάρωθρα, φορτωτές ανυψωτες, υδροφόρες, τρίκυκλα και δίκυκλα), τα οποία χρησιμοποιούν βενζίνη και πετρέλαιο κίνησης. Η συνολική ετήσια κατάναλωση ενέργειας για τα οχήματα παρουσιάζεται επίσης στον πίνακα 7. Τέλος, η κατανάλωση ενέργειας για τις ανάγκες του δημοτικού ηλεκτροφωτισμού (πλατείες, δρόμοι) παρουσιάζεται επίσης στον πίνακα 7. Πίνακας 7: «Δήμος Χαϊδαρίου, κατανάλωση ενέργειας 2011 σε MWh» Κατηγορία Τελική Κατανάλωση ενέργειας (MWh) Ηλεκτρισμός Πετρέλαιο Πετρέλαιο Βενζίνη Φυσικό Σύνολο Θέρμανσης Κίνησης Αέριο Δημοτικά Κτίρια Δημοτικός Φωτισμός Μερικό Σύνολο 676,53 401,04 2.063,21 3.456,58 2.707,81 2.707,81 3384,34 401,04 2.063,21 5.848,59 30 Σ ε λ ί δ α

Δημοτικός Στόλος 1.530,57 315,80 1.846,37 ΣΥΝΟΛΟ 3.384,34 401,04 1.530,57 315,80 2.063,21 7.694,96 Β. ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΡΥΠΩΝ CO 2 Σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα 7, προκύπτει ότι η εκπομπή ρύπων CO 2 για το έτος 2011 για τον Δήμο Χαϊδαρίου, ανήλθε σε 4.523,00 t. Το 62% των ρύπων προέρχεται από το δίκτυο του δημοτικού φωτισμού, το 27% από την λειτουργεία των δημοτικών κτιρίων και το 12% από τα οχήματα του Δήμου. Πίνακας 8: «Δήμος Χαϊδαρίου, εκπομπές CO 2, σε t. Κατηγορία Εκπομπές Ρύπων CO 2 σε t Ηλεκτρισμός Πετρέλαιο Πετρέλαιο Βενζίνη Φυσικό Σύνολο Θέρμανσης Κίνησης Αέριο Δημοτικά Κτίρια Δημοτικός Φωτισμός Μερικό Σύνολο Δημοτικός Στόλος 700,89 107,08 416,77 1.224.74 2.805,29 2.805.29 3.506,18 107,08 416,77 4.030,03 408,66 84,31 492,97 ΣΥΝΟΛΟ 3.506,18 107,08 408,66 84,31 416,77 4.523,00 31 Σ ε λ ί δ α