thesprotia:layout 1 10/2/ :58 μ Page 1 η θεσπρωτία

thesprotia:layout 1 10/2/2009 10:58 μ Page 1 η θεσπρωτία

thesprotia:layout 1 10/2/2009 10:58 μ Page 2

thesprotia:layout 1 10/2/2009 10:58 μ Page 3 ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΩΝ 49 ΜΑΡΤΥΡΩΝ μαρμάρινο ανάγλυφο, του Θόδωρου Βασιλείου, 1975 (Παραμυθιά) Το ανάγλυφο του Θόδωρου Ι. Βασιλείου (Αθήνα 1917) έχει γεωμετρική δομή και είναι επηρεασμένο από τα παρεμφερή ζωγραφικά έργα του μεγάλου Νικολάου Γύζη (Τήνος 1842- Μόναχο 1900), αλλά και την ταφική γλυπτική των τηνίων καλλιτεχνών. Χαρακτηρίζεται από ήπια σμίλευση και την ευγένεια των επιφανειών του. Η Δόξα κρατά στεφάνι στο ένα χέρι και λουλούδια στο άλλο. Φορά διαφανή εσθήτα και πατά πάνω στην υδρόγειο. Το δεξί της στήθος είναι γυμνό, όπως και το αριστερό της πόδι, από το μηρό μέχρι και την κνήμη. Το μνημείο είναι αφιερωμένο στη μνήμη των 49 κατοίκων της Παραμυθιάς, οι οποίοι εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς στις 29 Σεπτεμβρίου 1943.

thesprotia:layout 1 10/2/2009 10:58 μ Page 5 ΜΝΗΜΕΙΟ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ορειχάλκινη σύνθεση, των Γιάννη Μπάρδη και Τάσου Μανιατάκου, 2004 (Νέα Σελεύκεια Ηγουμενίτσας) Οι δύο γλύπτες χρησιμοποιούν μία προχωρημένη τεχνική, που θυμίζει ζωγραφική με σπάτουλα, στην δημιουργία του γλυπτού τους, δίνοντας έτσι έμφαση στη συμβολική εννοιολογία του έργου τους, που είναι έντονα ανθρωποκεντρικό. Ο άντρας και η γυναίκα έχουν ενωμένα τα σώματά τους σαν να είναι σιαμαίοι, (δεν εμφανίζεται δεξί και αριστερό χέρι τους αντίστοιχα), υποδηλώνοντας έτσι τον άρρηκτο δεσμό που έχουν μεταξύ τους. Ο πρώτος με έκφραση αποφασιστική και σκληρή φέρει στον ώμο του το όπλο, ενώ η δεύτερη έχει μια ήρεμη, γλυκιά, αλλά και συνάμα ψυχρή έκφραση και κρατάει το νεογέννητο βρέφος στο δεξί της χέρι. Το πρόσωπο και η στάση του πρωτότοκου γιού τους φανερώνει ότι έχει συνειδητοποιήσει την τραγική κατάσταση και προτρέχει της ηλικίας του, ενώ η μικρότερη αδερφή του -αριστερά- έχει αθώο και απορημένο ύφος. Το γλυπτό είναι αμφίπλευρο.

thesprotia:layout 1 10/2/2009 10:58 μ Page 6 ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΑΚΟΣ ορειχάλκινη προτομή, του Φάνη Σακελλαρίου, 1970 (Ηγουμενίτσα) ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΖΩΗΣ ΠΑΝΟΥ ορειχάλκινη προτομή, του Γιώργου Καλακαλλά, 1973 (Παραμυθιά) ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΥΤΟΥΠΗΣ ορειχάλκινη προτομή, του Παύλου Βρέλλη, 1973 (Παραμυθιά) ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΚΙΤΣΟΣ ΤΖΑΒΕΛΛΑΣ ορειχάλκινη προτομή, της Μαίρης Παπακωνσταντίνου, 1973 (Παραμυθιά)

thesprotia:layout 1 10/2/2009 10:58 μ Page 7 ΜΝΗΜΕΙΟ ΕΦΕΔΡΟΥ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ ορειχάλκινο άγαλμα του Διονύση Γερολυμάτου, 1975 (Ηγουμενίτσα) Στην ατμόσφαιρα των σουρρεαλιστικών κατακτήσεων μπορεί να βρει τη θέση του το εικονιζόμενο γλυπτό του Διονύση Γερολυμάτου (Πάτρα 1938). Πρόκειται για πλαστικό έργο το οποίο χαρακτηρίζεται από τα τονισμένα εξπρεσσιονιστικά χαρακτηριστικά, τα οποία του δίνουν μία δική του διάσταση. Κατά την προσφιλή του άποψη κρύβει τα χέρια, γεγονός που προξενεί ποικίλους συνοιρμούς. Η μνημειακότητα του λιτού έργου είναι εντυπωσιακή. ΜΝΗΜΕΙΟ ΕΘΝΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ορειχάλκινο γλυπτό, γλύπτης άγνωστος, δεκαετία 1970 (Ηγουμενίτσα)

thesprotia:layout 1 10/2/2009 10:58 μ Page 8 ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ (BULGARI) μαρμάρινη προτομή, του Νικόλα,1970 (Παραμυθιά) Όλα άρχισαν το 1821 όταν, μετά την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης, ο Ιωάννης Κωλέττης εγκαταλείπει την Αυλή του Αλή Πασά των Ιωαννίνων και επιχειρεί να ξεσηκώσει την ιδιαίτερη πατρίδα του τα Τζουμέρκα. Η εξέγερση όμως αποτυγχάνει και το χωριό του, το Συρράκο, και πυρπολείται και καταστρέφεται από τους Οθώμανους. Την ίδια τύχη είχαν και οι γειτονικοί του Καλαρρύτες, όπου τότε ζούσε ο φημισμένος αργυροχόος Κωνσταντίνος Βούλγαρης, ο οποίος πουλούσε τις εκπληκτικές δημιουργίες του, ως πλανόδιος στην ευρύτερη περιοχή. Ο γιός του Γεώργιος δεν άντεξε και εγκαταστάθηκε στην Παραμυθιά, όπου παντρεύτηκε την Ελένη Στρουγκάρη και απέκτησε 11 παιδιά από τα οποία επέζησε μόνο ένα, ο Σωτήρης που γεννήθηκε το 1857, και δεν είναι άλλος από τον πατριάρχη της δυναστείας του οίκου Bulgari. Στα 20 χρόνια του έφυγε για την Κέρκυρα, κάτι που αποτέλεσε τον σταθμό στην εξέλιξη της πορείας του, ενώ λίγο αργότερα πηγαίνει στην Ιταλία όπου άνοιξε το πρώτο του κατάστημα στη Νάπολη, μαζί με τον επίσης γιαννιώτη Π. Κρέμο. Οι ληστείες στην περιοχή τον ανάγκασαν να μετακομίσει και πάλι, αυτή τη φορά στη Ρώμη όπου το 1884 δημιουργεί το πρώτο του κατάστημα στη Via Sistina και το δεύτερο στη Via dei Cototti, που λειτουργεί και σήμερα. Έτσι γεννήθηκε η μεγάλη αυτοκρατορία των Bulgari την οποία συνέχισαν μετά το θάνατό του το 1932, οι γιοί του Γεώργιος και Κωνσταντίνος και τα εγγόνια του Gianni, Paolo και Nicola. Ο Σωτήριος Βούλγαρης δεν ξέχασε την Παραμυθιά και το 1931 έκτισε το μεγαλύτερο Δημοτικό Σχολείο της περιοχής που κατά περιόδους κάλυπτε ολόκληρη την Ήπειρο. Στα τεράστιο νεοκλασικό κτίριο έχει προγραμματιστεί για να λειτουργήσει μέσα στο 2009 σχολή αργυροχοΐας. Το σπίτι της οικογένειας στους Καλαρρύτες διασώθηκε αλλά είναι εντελώς ερειπωμένο.

thesprotia:layout 1 10/2/2009 10:58 μ Page 9 ΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΤΟΥ ΦΑΕΘΩΝΑ γλυπτό από ανοξείδωτο χάλυβα, του Παύλου Κουφάλη, 1995 (Ηγουμενίτσα) Το ενδιαφέρον περίοπτο έργο παραπέμπει στον χαμένο πλανήτη Φαέθωνα και τους κύκλους του. Πήρε το όνομά του από τον μυθολογικό ομώνυμο γιό του Ήλιου. Μια μέρα ο θεός πατέρας του τον άφησε να οδηγήσει το άρμα του, όμως αυτός κατέβηκε τόσο χαμηλά στη γη, ώστε την έκαψε και τα ποτάμια άρχισαν να ξεραίνονται. Ο Δίας θέλοντας να προλάβει χειρότερες καταστροφές τον γκρέμισε ρίχνοντάς του έναν κεραυνό, σκοτώνοντάς τον. Η πιο διαδεδομένη μορφή του μύθου μας παραδίνεται από τον Οβίδιο στις Μεταμορφώσεις αλλά και ο Δάντης τον αναφέρει στη Θεία Κωμωδία.

thesprotia:layout 1 10/2/2009 10:58 μ Page 10 ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΖΕΡΒΑΣ μαρμάρινη προτομή, του Ιάσονα Παπαδημητρίου, 1963 (Ηγουμενίτσα)

thesprotia:layout 1 10/2/2009 10:58 μ Page 11 ΠΕΤΡΟΣ ΜΠΕΜΠΗΣ ορειχάλκινη προτομή, του Βάσου Φαληρέα, 1971 (Φιλιάτες) Είναι μια από τις καλύτερες προτομές του Βάσου Φαληρέα. Ο καλλιτέχνης είχε πλήθος παραγγελίες κάθε είδους και περιορίστηκε ειδικά στις προτομές του σε μία συμβατική γλυπτική, χωρίς προβλήματα και ανησυχίες, άψυχη και ψυχρή, στην οποία η καλή τεχνική και η κατοχή των παραδοσιακών τύπων είναι τα μόνα θετικά στοιχεία. Όμως τη δεκαετία του 1960 δημιούργησε μια σειρά από προτομές στις οποίες και κατορθώνει, πέρα από την πιστή απόδοση των χαρακτηριστικών της φυσιογνωμίας, να δώσει και πολλά στοιχεία από τον ίδιο τον χαρακτήρα των προσώπων που εικονίζονται. Ο Πέτρος Μπέμπης (Τσαμαντάς Θεσπρωτίας 1880- Αθήνα 1965 ), ήταν γιατρός με λαμπρές σπουδές στην Αθήνα και το Παρίσι. Αφού διώχθηκε από τους Τούρκους στην Μικρά Ασία, και επανήλθε στους Φιλιάτες όπου και εκλέχθηκε βουλευτής με τους Φιλελεύθερους του Ελ. Βενιζέλου. Το Γενικό Νοσοκομείο Φιλιατών είναι δικό του έργο. Περιηγήθηκε όλο τον κόσμο και με εράνους συγκέντρωσε το απαιτούμενο ποσό για την κατασκευή του. Το έτος 1940 το Νοσοκομείο, μετά από τις τεράστιες προσπάθειες του Πέτρου Μπέμπη λειτούργησε κανονικά, όπως συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι σήμερα.

thesprotia:layout 1 10/2/2009 10:58 μ Page 13 ΚΑΛΛΙΣΤΟΝ ΚΛΕΟΣ ΤΟ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΘΝΗΣΚΕΙΝ του Σώτου Αλεξίου, 1985 (Φιλιάτες) Σύνθετο μνημείο. Το κεντρικό του θέμα αναπαριστά γυναικεία μορφή που κρατά κλωνάρι δάφνης και είναι ντυμένη με πλούσια πτυχωτή φορεσιά. Είναι από χαλκό πάνω στην σκούρα πέτρινη επιφάνεια. Πίσω της ο καλλιτέχνης τοποθετεί μια σειρά από πέτρινα ανάγλυφα που απεικονίζουν διάφορες σκηνές από την σουλιώτικη -κυρίως- ιστορία (ο χορός των γυναικών του Ζαλόγγου είναι το βασικό θέμα, ενώ προστίθεται και ο Άγιος Γεώργιος να σκοτώνει τον δράκοντα). Ο γλύπτης κινείται σε μινιμαλιστικά επίπεδα και δίνει λιτές πλαστικές φόρμες, που παραπέμπουν στις μνήμες μιας δωρικής παράδοσης.