Τ.Ε.Ι ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα : «Σύστημα Παρακολούθησης» Σπουδάστρια Μαυρομήτρου Ευαγγελία Α.Ε.Μ : 1591 Επιβλέπων καθηγητής Δρ. Αλεβίζος θεόδωρος ΚΑΒΑΛΑ Νοέμβριος 2009
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Με την ολοκλήρωση της πτυχιακής μου εργασίας, η οποία υλοποιήθηκε στο Τ.Ε.Ι Καβάλας θα ήθελα να ευχαριστήσω τους ανθρώπους οι οποίοι βοήθησαν στην περάτωση αυτής της εργασίας. Κατά κύριο λόγο, οφείλω να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα Καθηγητή μου κ. Θεόδωρο Αλεβίζο για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε, δίνοντας μου τη δυνατότητα να εκπονήσω την πτυχιακή μου εργασία. Επίσης, θα ήθελα να τον ευχαριστήσω για την καθοδήγηση του και την διάθεση του να με βοηθήσει και να μου λύσει οποιαδήποτε απορία. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην οικογένεια μου για την ηθική και οικονομική συμπαράσταση καθ όλη την διάρκεια των σπουδών μου.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ένας οργανισμός αναλαμβάνει την παρακολούθηση και διαχείριση εγγράφων για να αυξηθεί η παραγωγικότητα, η ταχύτητα και η ποιοτική εξυπηρέτηση των υπαλλήλων του όσον αφόρα την καταγραφή των στοιχείων Πρωτοκόλλου. Ο οργανισμός για να μπορεί να ελέγξει τα εισερχόμενα έγγραφα και την προώθηση τους, υποχρεώνει τον κάθε χρήστη ο οποίος τα λαμβάνει, να τα καταχωρεί σε μια βάση δεδομένων στην οποία υπάρχει δυνατότητα δόμησης, αναζήτησης και πρόσβασης στα δεδομένα που αποθηκεύονται. Η βάση δεδομένων θα έχει πληροφορίες τόσο για τα έγγραφα όσο και για τον παραλήπτη. Οι πληροφορίες του εγγράφου περιέχουν αριθμός εισερχομένου, στοιχεία αρχειοθέτησης, χρόνος εισόδου, αποστολέας, διεύθυνση αποστολέα, ο υπογράφων και θέμα. Ο παραλήπτης περιγράφεται με τα εξής χαρακτηριστικά: χρόνος μεταβίβασης του εγγράφου, αποστολέας, παραλήπτης, χαρακτηρισμός, προθεσμία απάντησης και ημερομηνία απάντησης. Πιο συγκεκριμένα, για κάθε χρήστη ο οποίος λαμβάνει ένα έγγραφο θα πρέπει να κατέχει το ανάλογο επίπεδο πρόσβασης και το κατάλληλο ρόλο για να μπορεί να το ανοίξει. Η πρόσβαση καθορίζετε μέσα από το τοπικό δίκτυο του οργανισμού. Κάθε έγγραφο μπορεί να περιέχει ένα χαρακτηρισμό (είτε Ενέργεια, είτε Κοινοποίηση) και μία ή περισσότερες προωθήσεις του εγγράφου και η ίδια διαδικασία συνεχίζεται και από τους παραλήπτες. Για κάθε έγγραφο ο αποστολέας θα πρέπει να γνωρίζει αυτά που ορίζει το πρωτόκολλο δηλαδή ποιοι πρέπει να το λάβουν το έγγραφο, που αυτό έχει αποθηκευτεί και έχει δικαίωμα να βλέπει μόνο τα στοιχεία της διαδρομής του (path). Ακόμα μας ενδιαφέρει να εντοπίζουμε το έγγραφο και οι σχετικές ενέργειες που έχουν γίνει. Άρα θα δίνονται πολλαπλές δυνατότητες για αναζήτηση του εγγράφου. - 1 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Συνοψίζοντας, ο κάθε χρήστης χωρίζεται ανάλογα με το είδος της εργασίας που διεκπεραιώνει, με αποτέλεσμα το έγγραφο να περιλαμβάνει πολλές προωθήσεις. Ακόμα, μπορεί ο χρήστης οποιαδήποτε στιγμή να αναζητήσει ένα ή περισσότερα έγγραφα, καθώς επίσης και να κατανέμει σε συνάδελφούς του στο τοπικό δίκτυο (Intranet) της επιχείρησης. Ο οργανισμός έχει την δυνατότητα να αναλάβει περισσότερα από ένα έγγραφα και να αποθηκεύει την διαδρομή (Path) που έχει αυτό. Ένας χρήστης που συμμετέχει σε περισσότερα από ένα έγγραφα και σε πολλές προωθήσεις εγγράφων. Επειδή οι χρήστες δε θα βρίσκονται στο ίδιο χώρο εργασίας, κρίνεται απαραίτητη η ανάπτυξη σχεσιακής βάσης δεδομένων με ολοκληρωμένο Web περιβάλλον (GUI) για την διαχείριση και παρακολούθηση των εγγράφων του οργανισμού. - 2 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 0 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... σελ. 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ 1.1 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ... σελ. 5 1.1.1 ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ... σελ.10 1.1.2 ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ... σελ.10 1.2 ΛΥΣΕΙΣ... σελ.11 1.2.1 ΠΡΩΤΗ ΛΥΣΗ... σελ.11 1.2.2 ΔΕΥΤΕΡΗ ΛΥΣΗ... σελ.12 1.2.3 ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΛΥΣΗΣ... σελ.13 1.3 ΣΤΟΧΟΙ... σελ.14 1.4 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... σελ.15 1.5 ΥΠΑΡΞΗ ΠΑΡΟΜΟΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ... σελ.16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 2.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ... σελ.21 2.2 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ PHP MySQL... σελ.23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 3.1 ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ.. σελ.26 3.2 ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ... σελ.40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (MYSQL). 4.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... σελ.45 4.2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΠΙΝΑΚΩΝ ΤΗΣ ΒΑΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ...σελ.49 4.3 ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΥΠΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΙΣ ΣΕ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ... σελ.50 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - PHP. 5.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... σελ.54 5.2 ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ... σελ.54 5.3 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ... σελ.62 5.4 ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ... σελ.64 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ 6.1 ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... σελ.77 6.2 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ... σελ.78-3 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΧΡΗΣΗΣ... σελ.86 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ... σελ.95 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ... σελ.97 ΜΟΣ... σελ.99 ΟΡΙΣΜΟΙ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ, ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ... σελ.95 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ Αναφορές σε Βιβλιογραφία και Βιβλία... σελ.105-4 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ 1.1 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Μέχρι και πριν από λίγα χρόνια το χαρτί αποτελούσε το κύριο μέσο δημιουργίας των πάσης φύσεως εγγράφων και άλλων ειδών πληροφοριών, για τη διακίνησή τους μέσα στους διάφορους οργανισμούς και γενικότερα φορείς. Η έλευση των Η/Υ αν και άλλαξε την κατάσταση αυτή έως ένα βαθμό δεν κατάφερε να λύσει το πρόβλημα του τεράστιου όγκου χαρτιού που χρησιμοποιούνταν για τη διακίνηση των εγγράφων, παρά μόνο βελτίωσε κάπως την κατάσταση αυτή. Με το πέρασμα του χρόνου και καθώς οι ανάγκες για ολοένα και μεγαλύτερο όγκο πληροφοριών μεγάλωναν, έγινε επιτακτική η ανάγκη για ακόμα ταχύτερη διακίνηση της πληροφορίας (μέσα από τα έγγραφα), καθώς και η καλύτερη οργάνωση για την περεταίρω διαχείριση και αξιοποίηση αυτών. Έπρεπε παράλληλα να βρεθεί και ένας πιο αποτελεσματικός τρόπος ώστε να μειωθεί το χαρτί, το οποίο είχε αρχίσει να γίνεται πλέον ένα σημαντικό έξοδο για όλες τις επιχειρήσεις. Η έλευση του διαδικτύου και η ενσωμάτωσή του καθώς και η αποδοχή του από το ευρύτερο κοινό και τους οργανισμούς, ήταν το μέσο που όλοι επιζητούσαν για να αλλάξει η κατάσταση. Έτσι ξεκίνησε η ανάπτυξη εφαρμογών βασισμένες πάνω στον παγκόσμιο ιστό που στόχο είχαν τη μετατροπή της έντυπης πληροφορίας σε ηλεκτρονική μορφή, με σκοπό την καλύτερη οργάνωσή της, την ταχύτερη διακίνησή της και φυσικά τη μείωση του όγκου του χαρτιού σε σημαντικό βαθμό. Έτσι μειώθηκε σημαντικά ο χρόνος διακίνησης των πληροφοριών, το κόστος και αυξήθηκε επιπλέον το ποσοστό ασφάλειας της μεταφοράς αυτών από υπάλληλο σε υπάλληλο και από οργανισμό σε οργανισμό. Επιπρόσθετα, όλος αυτός ο όγκος των διακινούμενων - 5 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
πληροφοριών μπορούσε για πρώτη φορά να αρχειοθετηθεί ταυτόχρονα με την διακίνησή τους στους παραλήπτες σε μέσα πολύ πιο οικονομικά, ασφαλή και αξιόπιστα από το χαρτί, κάνοντας επιπλέον και την ανάκτησή τους για μελλοντική επεξεργασία μια εύκολη υπόθεση. Αναλύοντας παραπάνω τις εφαρμογές αυτές μπορούμε να διακρίνουμε τις εξής ιδιότητες και δυνατότητες που αυτές μπορούν να μας προσφέρουν: Συντονισμένη διαβίβαση της πληροφορίας μεταξύ των εργαζομένων για τη διεκπεραίωση σχετικών ενεργειών. Ασφαλής πρόσβαση στις πληροφορίες από εξουσιοδοτημένους μόνο χρήστες. Ευέλικτη αναζήτησης της πληροφορίας που πραγματικά χρειάζεται στα πλαίσια της διεκπεραίωσης μιας εργασίας. Μετατροπή της έντυπης πληροφορίας σε ψηφιακή μορφή. Διαχείριση της ηλεκτρονικά παραγόμενης πληροφορίας, χωρίς ανάγκη εκτύπωσης για περαιτέρω αρχειοθέτηση. Αποθήκευση των πληροφοριών σε σύγχρονα αποθηκευτικά μέσα, με ελάχιστες απαιτήσεις χώρου αποθήκευσης. Δημιουργία περιβάλλοντος χρήσης το οποίο παραπέμπει στις συνήθειες των χρηστών (φωριαμοί / φάκελοι/ ντοσιέ) χωρίς όμως τη χρήση χαρτιού. Μοντελοποίηση και επαναχρησιμοποίηση επιχειρησιακών διαδικασιών βασισμένων σε σαφή σενάρια ροής εργασιών. Ποιες είναι όμως οι ανάγκες των επιχειρήσεων φορέων όσον αφορά τις τεχνολογίες διαχείρισης εγγράφων; Περιγράφοντας τις ανάγκες αυτές, μπορούμε να δούμε τη συσχέτισή τους με τις παραπάνω ιδιότητες που προηγουμένως περιγράφτηκαν. Οι επιχειρήσεις φορείς λοιπόν έχουν ανάγκη από: - 6 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Την παράκαμψη της υπερπληροφόρησης. Παλαιότερα το πρόβλημα για ένα φορέα ήταν να βρει πληροφορίες. Σήμερα το πρόβλημα μετατοπίσθηκε στην εύρεση της ουσιώδους γνώσης μέσα στην πληθώρα των ανεξέλεγκτων πληροφοριών για τον εντοπισμό των πραγματικά χρήσιμων. Την ολοκλήρωση και έλεγχο διαδικασιών. Τη στενή σύνδεση της αδόμητης πληροφορίας με επιχειρησιακές διαδικασίες. Τη διαχείριση μεγάλου όγκου εγγράφων γνώσης με στόχο την ταχύτατη προσπέλαση σε αυτά. Την υψηλή συχνότητα μεταβολής περιεχομένου. Τη δυναμική παρουσίαση περιεχομένου στο Web. Την αποθήκευση και διάχυση πληροφοριών με υψηλού επιπέδου ασφάλεια. Τη διαχείριση διαφορετικών τύπων πληροφορίας Έντυπα Ηλεκτρονικά έγγραφα Σελίδες του διαδικτύου Αρχεία, σημειώσεις, υπενθυμίσεις Μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου Οργάνωση της πληροφορίας σε δομές οι οποίες αντικατοπτρίζουν επιχειρησιακές λειτουργίες και πρακτικές Βλέπουμε λοιπόν πως συσχετίζονται οι ανάγκες των επιχειρήσεων με τις ιδιότητες που περιγράψαμε παραπάνω. Επιχειρώντας μία ανάλυση μερικών από αυτών σε μεγαλύτερο βάθος, κατανοείται καλύτερα η αξία των τεχνολογιών διαχείρισης εγγράφων. Σε μια επιχείρηση παίζει μεγάλο ρόλο η διατήρηση των αποθηκευμένων πληροφοριών σε αποθηκευτικά μέσα για εξαιρετικά μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς αλλοίωση. Τα οπτικά μέσα αποθήκευσης έχουν ελάχιστο χρόνο ζωής 30 ετών. Περιοδική - 7 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
αναπαραγωγή τους μέσω αυτών διασφαλίζει τη διατήρηση των αποθηκευμένων πληροφοριών στο διηνεκές. Ένα άλλο ζήτημα που παίζει σημαντικό ρόλο για τις επιχειρήσεις και τους φορείς είναι να υπάρχουν απλοποιημένες μέθοδοι για τον προγραμματισμό της διατήρησης των εγγράφων στο ηλεκτρονικό αρχείο. Πολλές κατηγορίες αρχείων διέπονται από νομικούς ή άλλους κανόνες σχετικά με τη διατήρηση του περιεχομένου τους (χρόνος διατήρησης και καταστροφή, αλλαγή διαβάθμισης μετά από συγκεκριμένο διάστημα, κλπ.). Τα ηλεκτρονικά συστήματα επιτρέπουν τον αυτοματοποιημένο χειρισμό τέτοιων πολιτικών, ώστε οι μεταβολές στο αρχείο να γίνονται αυτοματοποιημένα και χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Ζήτημα μέγιστης σημασίας σε μια επιχείρηση ή φορέα αποτελεί η προστασία των εγγράφων από μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση και τροποποίηση. Τα ηλεκτρονικά συστήματα προσφέρουν μηχανισμούς απόδοσης δικαιωμάτων πρόσβασης και διαβάθμισης σε επίπεδο εγγράφου, ώστε μόνο χρήστες με επαρκή δικαιώματα να έχουν τη δυνατότητα διεκπεραίωσης συγκεκριμένων ενεργειών στο αντίστοιχο έγγραφο. Επίσης, οι μηχανισμοί διαχείρισης εκδόσεων παρακολουθούν τις τροποποιήσεις στο έγγραφο με καταγραφή του συντάκτη κάθε τροποποίησης, ενώ τηρούν το ιστορικό επεξεργασιών του εγγράφου. Η σύνθετη και ταχύτατη αναζήτηση και ανάκληση εγγράφων είναι άλλη μία σημαντική ιδιότητα των ηλεκτρονικών συστημάτων διαχείρισης εγγράφων. Τα έγγραφα αναζητούνται με κριτήρια και συνδυασμούς κριτηρίων, ώστε ο χρήστης να εντοπίζει την πραγματικά ωφέλιμη γι αυτόν πληροφορία. Επίσης η ανάκληση του εγγράφου από τα μαγνητικά ή οπτικά μέσα αποθήκευσης είναι ταχύτατη (της τάξης κάποιων δευτερολέπτων) και κλάσεις ταχύτερη από τα αρχεία σε μορφή χαρτιού ή από αρχεία μικροφίλμ. Η ευελιξία χειρισμού, λόγω της ηλεκτρονικής μορφής των πληροφοριών ενός συστήματος διαχείρισης εγγράφων δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες οι οποίοι εργάζονται μετακινούμενοι από τόπο σε τόπο, είτε εργάζονται σε απομακρυσμένα σημεία, να έχουν πρόσβαση - 8 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
στην επιχειρησιακή πληροφορία μέσα από φιλικά περιβάλλοντα εργασίας που υλοποιούνται σε έναν φυλλομετρητή. Ειδικά για τον εκάστοτε επιβλέποντα μιας εργασίας, η λειτουργικότητα της ηλεκτρονικής διαχείρισης διαδικασιών προσφέρει την δυνατότητα πλήρους γνώσης για τις εκκρεμείς υποθέσεις και συγκεκριμένα: 1. Το στάδιο στο οποίο βρίσκεται κάθε υπόθεση και ο βαθμός ολοκλήρωσής της. 2. Τήρηση ή παραβίαση των χρονικών περιθωρίων που έχουν τεθεί. 3. Ρυθμό διεκπεραίωσης υποθέσεων από τους εργαζομένους. 4. Στατιστικές πληροφορίες (π.χ. μέσο χρόνο διεκπεραίωσης υποθέσεων), οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν και σε μεταβολή της ροής κάποιων υποθέσεων ή και ευρύτερα στην εφαρμογή νέων και σωστότερων κανόνων διεκπεραίωσης στον φορέα. Ένα άλλο πλεονέκτημα της χρήσης συστημάτων ηλεκτρονικής διαχείρισης εγγράφων έχει να κάνει με τη σύνδεση και ολοκλήρωση αυτών με άλλες ηλεκτρονικές εφαρμογές και πληροφοριακά συστήματα. Οι τεχνολογικές πλατφόρμες διαχείρισης εγγράφων υποστηρίζουν μέσα από προγραμματιστικά περιβάλλοντα (APIs) την ολοκλήρωσή τους με συστήματα που λειτουργούν στις επιχειρήσεις - φορείς, ώστε η πρόσβαση σε έγγραφα και πληροφορίες να εξασφαλίζεται μέσα από τα υπάρχοντα περιβάλλοντα εργασίας. Έτσι ελαχιστοποιούνται τα κοστολόγια εκπαίδευσης του προσωπικού και διευκολύνονται η αποδοχή της νέας τεχνολογίας από αυτό. Από την παραπάνω περιγραφή μπορούμε να συνοψίσουμε και να αναφέρουμε τα πλεονεκτήματα που δημιουργούνται για τις επιχειρήσεις φορείς από τη χρήση τέτοιων συστημάτων. Αυτά είναι : Ταχύτητα πρόσβασης στις αποθηκευμένες πληροφορίες ευκολία χρήσης τους από εξειδικευμένους χρήστες. Τα πρωτότυπα έγγραφα αρχειοθετούνται ανέπαφα. Μηδενίζεται ο χρόνος επαναρχειοθέτησης. - 9 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Δεν συμβαίνουν καταστάσεις εγγράφων «Εκτός αρχείου». Ελαχιστοποιείται ο απαιτούμενος χρόνος αποθήκευσης. Υπάρχει άμεση πρόσβαση στα έγγραφα της επιχείρησης - φορέα είτε μέσα από το εταιρικό δίκτυο είτε μέσω Internet. Η λήψη των αποφάσεων μπορεί να βασισθεί στις πιο πρόσφατες και έγκυρες πληροφορίες, μέσω μηχανισμών αναζήτησης των αποθηκευμένων πληροφοριών. Υπάρχει συντονισμός των επιχειρησιακών διαδικασιών και ευκολότερη τήρηση προθεσμιών και κανόνων διεκπεραίωσης. Διεκπεραίωση λειτουργιών διακίνησης εγγράφων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή fax από τη θέση εργασίας. Βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος μέσω του περιορισμού της διακίνησης χαρτιού. 1.1.1 ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Το γενικό πρόβλημα που προκύπτει έχει να κάνει με τη διαχείριση του όγκου των αρχείων αλλά και με την πολυμορφία αυτών. Ο συνεχώς αυξανόμενος όγκος αλλά και η διατήρησή τους σε πολλά διαφορετικά φυσικά μέσα αποθήκευσης καθώς και η φθορά αυτών στο χρόνο επιβάλλει την εύρεση λύσεων που να διορθώνουν τις παραπάνω καταστάσεις. Επίσης πολλές φορές προκύπτουν προβλήματα ταξινόμησης, αρχειοθέτησης και αναζήτησης των υλικών αυτών με αποτέλεσμα να δημιουργείται περιορισμένη και δύσκολη πρόσβαση στα αρχεία της επιχείρησης. 1.1.2 ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Οι πληροφορίες που διακινούνται μέσα στην επιχείρηση πρέπει να αρχειοθετούνται και να διανέμονται στη σωστή θέση και πρέπει να διεκπεραιώνουν τις αντίστοιχες ενέργειες. Ένα σύστημα πρέπει να - 10 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
αντιμετωπίζει όλες τις μορφές ανταλλαγής μηνυμάτων όπως fax, συμβατό ταχυδρομείο, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, κ.λπ. 1.2 ΛΥΣΕΙΣ 1.2.1 ΠΡΩΤΗ ΛΥΣΗ Το σύστημα ηλεκτρονικής διαχείρισης εγγράφων και πληροφοριών, προσφέρει μία συνολική λύση στη διαχείριση του ιστορικού των αρχείων. Τα βασικότερα χαρακτηριστικά του είναι: Εισαγωγή, με διαδικασία ψηφιοποίησης του υλικού που διαθέτουν τα αρχεία Σύνθετες αναζητήσεις με συνδυασμό πληροφορίας και κριτηρίων Προβολή όλων των τύπων του υλικού Διάθεση όλου ή μέρους του υλικού, με προϋποθέσεις στο Internet Εξουσιοδοτημένη πρόσβαση. Ευέλικτη Αναζήτηση. Σύνθετες αναζητήσεις μπορούν να ξεκινούν μέσα από το περιβάλλον αναζήτησης πληροφοριών, ώστε να εντοπίζονται με ακρίβεια οι πληροφορίες που ενδιαφέρουν τον ερευνητή του αρχείου. Παρέχεται η δυνατότητα αναζήτησης με λέξεις ή φράσεις στο περιεχόμενο των εγγράφων. Εξουσιοδοτημένη Πρόσβαση. Η πληροφορία που υπάρχει στα αρχεία, είναι πολύ συχνά είναι διαβαθμισμένη. Θα πρέπει λοιπόν να περιορίζεται η πρόσβαση σ αυτό ανάλογα με το χρήστη. Έτσι, ένα στέλεχος θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε περισσότερη και ποιο διαβαθμισμένη πληροφορία σε σχέση με ένα μαθητή ή έναν επισκέπτη. Το σύστημα πρέπει να θωρακίσει όλες τις λειτουργίες του με ένα ισχυρό πλέγμα ασφάλειας, που επιτρέπει στο διαχειριστή του συστήματος να καθορίζει το επίπεδο πρόσβασης του κάθε χρήστη και ομάδας στις - 11 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
αρχειοθετημένες πληροφορίες, αλλά και να καθορίζει τις λειτουργίες που μπορεί αυτός να χρησιμοποιεί μέσα στο σύστημα (π.χ. τη δυνατότητα εύρεσης συγκεκριμένου υλικού, εκτύπωσης εγγράφων, εμφάνισης πληροφορίας αρχειοθέτησης κ.α.). Τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από τη χρήση ενός τέτοιου συστήματος είναι τα εξής: Ασφάλεια δεδομένων με χρήση δοκιμασμένων βάσεων δεδομένων και διαδικασίες backup / restore Ενιαίος τρόπος χαρακτηρισμού του υλικού για αποφυγή «πρωτοβουλίας» χαρακτηρισμού που δεν ανταποκρίνεται σ αυτό Ταχύτατη αναζήτηση στο υλικό του αρχείου μέσα σε δευτερόλεπτα με κατάλληλα σχεδιασμένες δομές. Πλαίσιο ασφαλείας και πρόσβασης με βάση χρήστες, ομάδες αλλά και διαβάθμιση υλικού. 1.2.2 ΔΕΥΤΕΡΗ ΛΥΣΗ Σχήμα Ι: σύστημα διαχείρισης εγγράφων στα πλαίσια μίας εταιρείας - 12 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Ένα σύστημα διαχείρισης εγγράφων στα πλαίσια μίας εταιρείας, πρέπει να είναι σε θέση να εξυπηρετήσει τόσο τη διακίνηση εγγράφων και πληροφοριών όσο και την αναζήτηση των ετερογενών πληροφοριών. Με το σύστημα αυτό επιτυγχάνεται αυτοματοποίηση της διαχείρισης των εξερχόμενων και εισερχομένων εγγράφων, άμεση παρακολούθηση και εύκολη ανάκτηση τους. Τα εξερχόμενα έγγραφα αρχειοθετούνται και αποστέλλονται στους παραλήπτες. Τα εισερχόμενα έγγραφα τα παραλαμβάνουν σε μορφή χαρτιού και ψηφιοποιούνται μέσω (scanning), αρχειοθετούνται και διανέμονται στους αρμόδιους για διεκπεραίωση. Το σημαντικό όφελος για την επιχείρηση είναι η διαχείριση και διακίνηση της αλληλογραφίας χωρίς την τήρησή της σε χαρτί, η τήρηση δομημένου ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου και η εύχρηστη διαχείριση του. Επίσης παρέχονται όλοι οι μηχανισμοί για την παρακολούθηση της διακίνησης των εγγράφων και της διεκπεραίωσης τους. 1.2.3 ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΛΥΣΗΣ Το πρόβλημα της μη συχνής ή και της απουσίας επικοινωνίας των στελεχών με τα εισερχόμενα έγγραφα προσπαθεί να προσεγγίσει αυτή η πτυχιακή εργασία. Σκοπός της είναι η δημιουργία ενός συστήματος εισερχομένων εγγράφων για μια επιχείρηση. Η δυνατότητα αυτή θα αναπτυχτεί με μια Βάση Δεδομένων. Επίσης, ο κάθε υπάλληλος θα έχει την ευχέρεια να τα ρυθμίζει την σελίδα του όπως έχει επιλέξει αυτός. Δηλαδή, τα εισερχόμενα έγγραφα που αφορούν τον τομέα του, καθώς και να τοποθετεί στη βάση διάφορα αρχεία προς χρήση. Τέλος, θα ενσωματωθεί και η δυνατότητα για αναζητήσεις τόσο για τα σχετικά έγγραφα που υπάρχουν όσο και για τους υπογράφοντες αυτών. Έτσι δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας ενός περιβάλλοντος με πλούσια πληροφορία καθοδήγησης ώστε ο υπάλληλος να βρίσκει αυτό που θέλει είτε από τον τομέα του, είτε βρίσκεται οπουδήποτε αλλού. Από τα δύο τμήματα της πτυχιακής εργασίας, «Διαχειριστής» και «Χρήστης», οι - 13 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ιστοσελίδες είναι δυναμικές. Από την στιγμή που γίνονται οι εισαγωγές των στοιχείων στην βάση (προηγείται διαδικασία επαλήθευσης), το σύστημα αναλαμβάνει την διαχείριση των δεδομένων δυναμικά. 1.3 ΣΤΟΧΟΙ Ο στόχος της πτυχιακής εργασίας είναι η ανάπτυξη ενός συστήματος που χρησιμοποιείται στο ενδοδίκτυο (Intranet) μίας εταιρείας το οποίο καλύπτει την διαχείριση και παρακολούθηση εγγράφων. Η λειτουργία της εφαρμογής βασίζεται σε μία βάση δεδομένων η οποία διαχειρίζεται τα έγγραφα και τα επίπεδα πρόσβασης των χρηστών. Διότι για την είσοδο στο σύστημα απαιτείται κωδικός και μόνο οι υπάλληλοι με προνόμια μπορούν να εισέλθουν σε αυτό. Τελικά ένα σύστημα διαχείρισης εγγράφων επιχειρησιακών διαδικασιών πρέπει: Να προσφέρει απλοποιημένη πρόσβαση σε επιχειρησιακές πληροφορίες, έγγραφα και διαδικασίες. Να προσφέρει διαχείριση μη δομημένης πληροφορίας καθώς και ομοιόμορφη τήρηση ετερογενών δεδομένων και εγγράφων. Να διαχειρίζεται επιχειρησιακές ροές δεδομένων (διοικητικές και παραγωγικές). Να υποστηρίζει τους εργαζόμενους στην οργάνωση και διαχείριση της καθημερινής δουλειάς και των αντίστοιχων πληροφοριών. - 14 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
1.4 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Στην ενότητα αυτή αναλύεται τόσο η μεθοδολογία σχεδιασμού της εφαρμογής όσο και η υλοποίηση της. Αποτελείται από συνολικά έξι κεφάλαια, τα οποία επιδιώχθηκε να είναι κατά το δυνατό κατανοητά και επεξηγηματικά. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια εισαγωγή και ανάπτυξη του προβλήματος και οι πιθανές λύσεις. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται η ανάλυση και σχεδίαση της βάσης δεδομένων. Παρουσιάζονται αναλυτικά οι λειτουργίες που περιέχει τόσο στο χρήστη στέλεχος όσο και στο διαχειριστή, καθώς και η αρχιτεκτονική του συστήματος. Στο τρίτο κεφάλαιο υπάρχει συνοπτική αναφορά στα εργαλεία και τις γλώσσες προγραμματισμού που χρησιμοποιήθηκαν και οι δυσκολίες που προέκυψαν για την υλοποίηση της εφαρμογής. Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται η ανάλυση της βάσης δεδομένων. Παρουσιάζονται αναλυτικά ο σχεδιασμός των πινάκων με τα αντίστοιχα πεδία τους και γίνεται επίσης και μία μικρή ανάλυση των τύπων δεδομένων που υπάρχουν στον sql server. Στο πέμπτο κεφάλαιο παρατίθεται ο κώδικας των βασικότερων λειτουργιών της εφαρμογής για το διαδικτυακό κομμάτι της πτυχιακής. Στο έκτο κεφάλαιο γίνεται μια ανασκόπηση της πτυχιακής εργασίας και παρουσιάζονται τα συμπεράσματα και οι τυχόν επεκτάσεις που θα μπορούσαν να γίνουν στην παρούσα εφαρμογή. Ακολουθούν τα παραρτήματα που περιλαμβάνουν τις οδηγίες εγκατάστασης της εφαρμογής, προδιαγραφές του συστήματος, ο κώδικας υλοποίησης κ.α. Ακόμα αναφορές σε βιβλία και σελίδες του Διαδικτύου που κατέστησαν δυνατή την πραγματοποίηση της πτυχιακής εργασίας παρέχοντας τόσο θεωρητικό υλικό όσο και λύσεις σε πρακτικά προγραμματιστικά προβλήματα. - 15 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
1.5 ΥΠΑΡΞΗ ΠΑΡΟΜΟΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Ο κύριος στόχος αυτής της δραστηριότητας είναι να μελετηθούν εφαρμογές και συστήματα τα οποία υπάρχουν ήδη στο εμπόριο κι έτσι να γίνει ένας αρχικός καθορισμός των απαιτήσεων και λειτουργιών της εφαρμογής ώστε να αποτελέσει το υπόβαθρο για το στάδιο της σχεδίασης και ανάλυσης. Έτσι, συλλέγονται πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την τεχνική φύση του προβλήματος όπως ποιες είναι οι τεχνολογίες που απαιτούνται, πώς είναι οργανωμένες παρόμοιες εφαρμογές καθώς και τι θέση έχουν στην αγορά. Όλα τα παραπάνω θα βοηθήσουν πάρα πολύ σχετικά με την ανάλυση και σχεδίαση του συστήματος αφού δίνουν μια πρώτη ιδέα για το πώς πρέπει να είναι η εφαρμογή και τι περίπου θα χρειαστεί για την ανάπτυξή της. Επιπλέον, παρουσιάζονται τρόποι με τους οποίους φορείς διαφόρων δραστηριοτήτων μπορούν να αξιοποιήσουν τις τεχνολογίες για να λύσουν προβλήματα διαχείρισης επιχειρησιακής πληροφορίας και διαδικασιών. Όπως: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ένα σύστημα διαχείρισης και παρακολούθησης εγγράφων στα πλαίσια μίας βιομηχανίας, πρέπει να είναι σε θέση να εξυπηρετεί τόσο την διακίνηση εγγράφων και πληροφοριών με το εξωτερικό και το εσωτερικό περιβάλλον όσο και την ομοιόμορφη αρχειοθέτηση και αναζήτηση ετερογενών πληροφοριών. Το σύστημα θα είναι ένα client- server διαχείρισης εγγράφων και πληροφοριών, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιείται για δημιουργία εγγράφων, αρχειοθέτηση, αναζήτηση και διαχείριση τους. Σημαντική δυνατότητα που προσφέρεται είναι ο μηχανισμός δρομολόγησης εγγράφων ώστε να είναι η δυνατή η συνεργασία ομάδων πάνω στα ίδια έγγραφα. - 16 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί σε θέματα ασφάλειας στην πρόσβαση στα έγγραφα και στο σύστημα. Η θωράκιση αυτή που αφορά όλες τις λειτουργίες του παρέχονται μηχανισμοί ελέγχου στην πρόσβαση των χρηστών στα αποθηκευτικά έγγραφα, ενώ όλες οι λειτουργίες προστατεύονται από αντίστοιχα δικαιώματα, τα οποία εκχωρούνται σε χρήστες και ομάδες. Εκτός αυτών των ιδιοτήτων θα επιτυγχάνει την αυτοματοποίηση της διαχείρισης των εξερχόμενων και εισερχόμενων εγγράφων τα οποία θα διαχειρίζονται και Πρωτόκολλα. Επιπλέον, η ανάπτυξη προϊόντων οι υπάλληλοι μπορούν να συγκεντρώνουν πληροφορίες σε έναν ηλεκτρονικό φάκελο, πάνω στον οποίο τα μέλη της ομάδας μπορούν να εργάζονται. Όσο αφορά το Τμήμα Marketing, δημιουργείται ένα δυναμικό αρχείο όλων των εγγράφων που έχουν σχέση με την προώθηση των προϊόντων της επιχείρησης και του ανταγωνισμού της. Δηλαδή να περιέχει ο φάκελος πληροφορίες για τους ανταγωνιστές τους, φωτογραφίες από τις μακέτες, τα video των τηλεοπτικών διαφημίσεων, τα αποκόμματα εφημερίδων, τα δελτία τύπου, στατιστικές αναλύσεις προώθησης των προϊόντων κ.λπ. Ακόμα με την χρήση του συστήματος μπορούν να τηρούνται πληροφορίες για όλα τα έγγραφα του προσωπικού. Για κάθε εργαζόμενο τηρείται φάκελος στο οποίο αποθηκεύονται βεβαιώσεις σπουδών, συστατικές επιστολές, ιατρικές βεβαιώσεις κλπ. Κάπου εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι στον βιομηχανικό τομέα το πιο διαδεδομένο είναι το σύστημα επιλογής επιχειρησιακών πόρων (ERP) που ως στόχος του είναι να μπορεί να παρέχει λειτουργικότητα για όλες τις επιχειρηματικές διαδικασίες. Το σύστημα διαχείρισης και παρακολουθήσεις εγγράφων μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευρέως για την ενορχήστρωση τον επιμέρους τμημάτων μίας επιχείρησης όσο μικρής ή μεγάλης είναι. Τα οφέλη του συστήματος επιφέρει δραστικές βελτιώσεις στη λειτουργία της βιομηχανίας και οδηγεί σε σημαντικές μειώσεις κόστους - 17 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
και διαδικασιών που σχετίζονται με διαχείριση εγγράφων, εξοικονόμηση χώρου και κόστους αποθήκευσης, ενώ βελτιώνει την παραγωγικότητα. Παράλληλα ελαχιστοποιείται ο χρόνος που απαιτείται για την μεταφορά εγγράφων και την αναζήτηση αρχείων με συνδυασμό των κριτηρίων που επιλέγει ο χρήστης. Με παρόμοιο τρόπο θα εργαστούμε για τις τεχνικές εταιρείες, για τις φαρμακοβιομηχανίες και τις ναυτιλιακές εταιρείας. Στις φαρμακοβιομηχανίες πρέπει να δώσουμε έμφαση στη χορήγηση της πιστοποίησης και της αδείας κυκλοφορίας η οποία είναι χρονοβόρα και απαιτητική. Έτσι επιτυγχάνουμε την προτυποποίηση της διαδικασίας παραγωγής, διαχείριση των αρχείων κατά τη διάρκεια της διαδικασίας έρευνας και παραγωγής, ομαλή μετάβαση από την έρευνα και τεκμηρίωση στην παραγωγή. Στις ναυτιλιακές εταιρίες θα υπάρχει η δυνατότητα να υπάρχει φάκελός για τον στόλο τους όσο αφόρα τα έγγραφα φορτώσεων, συντήρησης, ταξίδια, προμηθευτές κ.α. ΦΟΡΕΙΣ ΥΓΕΙΑΣ Η εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης εγγράφων σε νοσηλευτικά ιδρύματα παρέχει λύσεις τόσο σε θέματα τήρησης κρίσιμων ιατρικών δεδομένων περίθαλψης όσο και του νοσηλευτικού συστήματος. Πιο συγκεκριμένα, θα περιέχει διαχείριση ιατρικού φακέλου που θα περιλαμβάνει ιατρικές γνωματεύσεις, αποτελέσματα ιατρικών εξετάσεων, συνταγολόγια, μια βιβλιοθήκη περιστατικών για καταχώρηση αναζήτηση και καταγραφή περιστατικών και τρόποι που αντιμετωπίστηκαν, όπως και πρόσβαση μέσω web ώστε να γίνεται αναζήτηση και εμφάνιση πληροφοριών μέσω φυλλομετρητή σχετικά με διάφορους φακέλους (πχ. ιστορικό ασθενούς). ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Το σύστημα διαχείρισης και παρακολούθησης εγγράφων θα μπορέσει να βρει εφαρμογή και στους κυβερνητικούς φορείς. Θα - 18 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
περιέχει διαχείριση πρωτοκόλλου, διαχείριση φακέλων του προσωπικού, Νομικό Τμήμα και διαχείριση προγραμμάτων. Η διαχείριση πρωτοκόλλου και προσωπικού θα είναι όπως αναφέραμε στον βιομηχανικό τομέα. Το νομικό τμήμα παρέχει τη δυνατότητα ανάκτησης εγγράφων στην πρωτότυπη μορφή τους (π.χ. συμβάσεις συμβόλαια ) όσον αφορά την διαχείριση τους. Επίσης παρέχει δυνατότητα αρχειοθέτησης δικαστικών υποθέσεων, νομοθεσιών, εγκυκλίων κ.α. Αποτέλεσμα αυτού είναι η αύξηση του επιπέδου πληροφόρησης και η διευκόλυνση στη λήψη αποφάσεων. Η διαχείριση προγραμμάτων είναι για τα χρηματοδοτικά προγράμματα, εθνικά ή ευρωπαϊκά, που απαιτούν ένα μεγάλο αριθμών εγγράφων για την παρακολούθηση τους. Προσφέρει το σύστημα μας τεχνολογική υποδομή τέτοιων προγραμμάτων για την τήρηση φακέλων ανά εγκεκριμένο έργο κατά την υλοποίηση του, δημιουργία φακέλου για εθνικά και κοινοτικά προγράμματα του ενδιαφερόμενου οργανισμού κ.α.. ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Το σύστημα διαχείρισης και παρακολούθησης εγγράφων έχει μεγάλο ενδιαφέρον στους τραπεζικούς οργανισμούς. Επειδή εκτός από την διαχείριση πρωτοκόλλου θα έχει διαχείριση τραπεζικών εργασιών οι οποίες θα εμπεριέχουν διεκπεραίωση επιταγών, πιστοποίηση υπογραφών, αιτήσεις δανείων. Θα υπάρχουν φάκελοι για τη χορήγηση πάσης φύσεως δανείων για το τμήμα χορηγήσεων με τα στοιχεία που χρειάζονται όπως συμβόλαια αγοράς, αρχιτεκτονικά σχέδια κατοικίας, έκθεση πραγματογνώμονα κ.ά. όπως και για βιοτεχνικά δάνεια. Όσο αφορά το τμήμα καρτών μπορεί να χειρίζεται τις αιτήσεις έκδοσης καρτών, αιτήσεις μεταβολών, αλληλογραφία με τους πελάτες, ενιαίους φακέλους για εκτύπωση των συναλλαγών του πελάτη με χρήση κάρτας. - 19 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Τέλος, θα περιέχει τμήμα Marketing, προσωπικό της τράπεζας, διοίκηση και νομικό τμήμα που θα αναφέρονται τα συμβόλαια πελατών, οι μηνύσεις και οι προσφυγών στην δικαιοσύνη, νομοθεσίες για τα τραπεζικά προϊόντα, συμβάσεις συνεργασιών με άλλες εταιρείες ή τράπεζες κ.α. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ Η χρήση του συστήματος διαχείρισης και παρακολούθησής εγγράφων μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εκπαιδευτικά συστήματα. Πιο συγκεκριμένα, ό,τι πρωτόκολλα εισέρχονται στην γραμματεία του εκάστοτε τμήματος και κοινοποιούνται ανάλογα με το Φύλλο Εφημερίδος Κυβέρνησης (Φ.Ε.Κ) και αποστέλλονται στον πρόεδρο ή πρύτανη και μετά στους υφισταμένους τους που αφορά. Για την σχολή της Βιομηχανικής Πληροφορικής θα είναι ένα πολύ καλό εργαλείο για την εξυγίανση της γραμματείας μας ώστε να βελτιωθεί το εργασιακό περιβάλλον και η διεκπεραίωση λειτουργιών διακίνησης εγγράφων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή fax από την θέση εργασίας όπως και η συνεργασία με τα υπόλοιπα προγράμματα π.χ unistudent. Επιπλέον βρίσκει εφαρμογή σε Δικηγορικά γραφεία, Εκκλησιαστικούς φορείς, ασφαλιστικές εταιρείες, οργανισμούς κ.ά. Στους ασφαλιστικούς οργανισμούς θα υπάρχουν οι επιπλέον δυνατότητες τους συστήματος διαχείρισης υποθέσεων ασφαλισμένων δηλαδή η δημιουργία φακέλου με όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά, παραστατικά και αποδεικτικά στοιχεία για την εξέλιξη μιας υπόθεσης. Επιπροσθέτως, θα υπάρχει φάκελος ασφαλισμένων, ενώ στους εκκλησιαστικούς φορείς πρέπει να κρατάμε επιπλέον κτηματολόγια, πρακτικά συνεδριάσεων και διάφορα πιστοποιητικά. Αβίαστα λοιπόν καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι είτε σε δημόσιους οργανισμούς είτε σε ένα πλήθος επιχειρήσεων μικρού ή - 20 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
μεγάλου μεγέθους το σύστημα μας μπορεί να είναι ένας πολύτιμος βοηθός, ο οποίος προσφέρει λύσεις στα προβλήματα της αρχειοθέτησης και της διαχείρισης των εγγράφων. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 2.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Παρακάτω παρατίθεται η λίστα με τις κυριότερες διεπαφές της εφαρμογής καθώς και οι κυριότερες λειτουργίες κάθε μίας από αυτές: 1. Αρχική σελίδα index a. Σύνδεση 2. Σελίδα μετά τη σύνδεση ή εγγραφή a. Αρχική b. Αναζήτηση c. Αρχεία d. Ρυθμίσεις 3. Home a. Εμφάνιση 1. Header (όπως και σε κάθε σελίδα της εφαρμογής όσο ο χρήστης είναι συνδεδεμένος) 2. Εμφάνιση αριθμού νέων προσωπικών αρχείων 3. Εμφάνιση αριθμού νέων αρχείων 4. Εμφάνιση πληροφοριών profile χρήστη b. Επεξεργασία 1. Εμφάνιση μενού με τις πληροφορίες του χρήστη και δυνατότητα αλλαγής αυτών 2. Αποθήκευση αλλαγών 3. Ακύρωση αλλαγών 4. Αναζήτηση - 21 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
a. Αρχεία 1. Αναζήτηση με κριτήρια: 1. Όνομα αρχείου 2. Θέμα αρχείου 3. Λέξη κλειδί 4. Ημερομηνία ανάρτησης 5. Προσωπικά αρχεία 6. Εμφάνιση με σελιδοποίηση όλων των αρχείων που βρέθηκαν b. Άτομα 1. Αναζήτηση με κριτήρια 1. Όνομα 2. Επίθετο 3. Email 4. Ίδιο επίπεδο 5. Συνδεδεμένοι τώρα 6. Εμφάνιση με σελιδοποίηση όλων των ατόμων που βρέθηκαν 5. Αρχεία a. Επιλογή αρχείου b. Εισαγωγή στοιχείων του αρχείου c. Ανάρτηση του αρχείου 6. Ρυθμίσεις a. Επιλογή προτίμησης προβολής στοιχείων επικοινωνίας b. Επιλογή προτίμησης προβολής στην Αναζήτηση Ατόμων ως συνδεδεμένος c. Αποθήκευση d. Ακύρωση 7. Αποσύνδεση a. Διαγραφή του μέλους από τους συνδεδεμένους b. Τερματισμός του session c. Επιστροφή στην αρχική σελίδα index - 22 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
2.2 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ PHP MySQL Η βασική λειτουργία ενός Web server φαίνεται στο Σχήμα I. Αυτό το σύστημα αποτελείται από δύο αντικείμενα από τα οποία το ένα είναι ο Web browser και το άλλο ο Web server. Απαιτείται μεταξύ τους μία σύνδεση επικοινωνίας. Ένας browser κάνει μία αίτηση στον server κι έπειτα ο server στέλνει πίσω μία απόκριση. Αυτή η αρχιτεκτονική εξυπηρετεί όταν ο διακομιστής παρέχει στατικές σελίδες. Σημειώνεται ότι οι διακομιστές είναι τα μηχανήματα που προσφέρουν υπηρεσίες ενώ οι πελάτες είναι τα μηχανήματα που ζητούν και δέχονται τις υπηρεσίες αυτές. Ένα μηχάνημα μπορεί να είναι οποιουδήποτε τύπου, ακόμα και των δύο τύπων ταυτόχρονα. Επίσης, η γλώσσα μορφοποίησης που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία ιστοσελίδων, είναι η HTML (Hypertext Markup Language) και το πρωτόκολλο το οποίο χρησιμοποιείται για την μεταφορά των σελίδων από τον διακομιστή στον πελάτη είναι το HTTP (Hypertext Transfer Protocol). - 23 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Σχήμα I: Η σχέση browser / server Η αρχιτεκτονική που υποστηρίζει μία Web τοποθεσία με βάση δεδομένων είναι λίγο πιο περίπλοκη. Η Web εφαρμογή με βάση δεδομένων που αναπτύσσεται στην παρούσα εργασία ακολουθεί την γενική δομή που φαίνεται στο Σχήμα I. - 24 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Σχήμα I: Βασική Web αρχιτεκτονική βάσεων δεδομένων Μία τυπική Web συναλλαγή βάσεων δεδομένων αποτελείται από τις παρακάτω φάσεις: 1. Ο browser ενός χρήστη κάνει μία HTTP αίτηση για μία συγκεκριμένη σελίδα. 2. Ο server λαμβάνει την αίτηση για την συγκεκριμένη σελίδα, ανακαλεί το αρχείο και το περνά στην μηχανή PHP για επεξεργασία. 3. Η PHP μηχανή αρχίζει την ανάλυση του script. Μέσα στον κώδικα, υπάρχει μία εντολή που κάνει την σύνδεση με την βάση δεδομένων και εκτελεί ένα ερώτημα. Η PHP ανοίγει μία σύνδεση με τον MySQL διακομιστή και στέλνει το κατάλληλο ερώτημα. 4. Ο MySQL διακομιστής λαμβάνει το ερώτημα της βάσης δεδομένων, το επεξεργάζεται και στέλνει τα αποτελέσματα ξανά στην PHP μηχανή. - 25 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
5. Η PHP μηχανή σταματά την εκτέλεση του script, που συνήθως περιλαμβάνει την μορφοποίηση των αποτελεσμάτων του ερωτήματος σε HTML. Μετά, επιστρέφει την τελική HTML σελίδα στον server. 6. Ο server περνά την HTML σελίδα ξανά στον browser, όπου ο χρήστης μπορεί να δει τα αποτελέσματα. Η διαδικασία είναι βασικά η ίδια, ανεξάρτητα από το ποια μηχανή script ή ποιος server βάσης δεδομένων χρησιμοποιείται. Συνήθως το πρόγραμμα του server, η PHP μηχανή και ο server της βάσης δεδομένων βρίσκονται στον ίδιο υπολογιστή. Ωστόσο, είναι πολύ συνηθισμένο ο server της βάσης δεδομένων να βρίσκεται σε διαφορετικό υπολογιστή. Αυτό μπορεί να γίνει για λόγους ασφάλειας, για μεγαλύτερη χωρητικότητα ή για κατανομή του φόρτου. - 26 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 3.1 ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Τα τρία επίπεδα ενός σύγχρονου Web εγγράφου είναι αυτά της Δομής, της Παρουσίασης και της Συμπεριφοράς (Structure Layer, Presentation Layer, Behavior Layer). Το Σχήμα Ι παρουσιάζει τα τρία αυτά επίπεδα όπως φαίνονται παρακάτω: Σχήμα Ι: Τα επίπεδα ενός Web εγγράφου Το πρώτο επίπεδο, αυτό της δομής, περιέχει το περιεχόμενο του εγγράφου μαζί με τις σημασιολογικές πληροφορίες τα οποία υποδεικνύουν το ποιόν κάθε bit κειμένου (π.χ. κεφαλίδα, παράγραφος, λίστα κτλ). Tο επίπεδο της δομής ενός εγγράφου Web είναι συνήθως γραμμένο στη γλώσσα HTML. Το επίπεδο της παρουσίασης περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο το έγγραφο πρέπει να παρουσιαστεί στον επισκέπτη της ιστοσελίδας, - 27 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
συμπεριλαμβάνοντας πληροφορίες όπως τα χρώματα, οι γραμματοσειρές, τη μορφοποίηση των εικόνων κ.ά. Γενικά, το επίπεδο της παρουσίασης ενός εγγράφου Web είναι γραμμένο με τη χρήση CSS. Τέλος, το επίπεδο συμπεριφοράς χρησιμοποιείται για την ανανέωση, πρόσθεση και αφαίρεση ενός Web εγγράφου, σε συνάρτηση πάντα με τη συμπεριφορά του χρήστη. Το επίπεδο αυτό που άπτεται της διαχείρισης του Document Object Model (DOM), συνήθως είναι γραμμένο στη γλώσσα JavaScript. Σημειώνεται ότι η κεφαλίδα <head> του HTML εγγράφου συνήθως περιέχει τις απαραίτητες πληροφορίες για τα υπόλοιπα δύο επίπεδα. HTML Ο βασικός πυρήνας των ιστοσελίδων που υπάρχουν στο Ίντερνετ είναι γραμμένος στη γλώσσα προγραμματισμού HTML (Hypertext Markup Language). Η HTML η οποία, όπως υποδηλώνει το όνομα της, αποτελεί μια markup γλώσσα για τηn περιγραφή hypertext κειμένων η οποία πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές του 1990. Η γλώσσα αυτή χρησιμοποιείται στο WWW (World Wide Web) και αποτελεί υποσύνολο της γλώσσας SGML (Standard Generalized Markup Language) που επινοήθηκε από την ΙΒΜ προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα της μη τυποποιημένης εμφάνισης κειμένων σε διάφορα υπολογιστικά συστήματα. Η γλώσσα αυτή έχει τυποποιηθεί από τον παγκόσμιο οργανισμό τυποποίησης τεχνολογιών του Web, το World Wide Web Consortium (W3C). Όταν το 1989 ο Tim Berners Lee ανακάλυψε την Hypertext Markup Language, κανένας δε μπορούσε να αναλογιστεί την αλματώδη ανάπτυξη στην οποία θα οδηγούσε. Τα πρώτα χρόνια, η HTML χρησιμοποιούνταν μόνο για την δημιουργία στατικών ιστοσελίδων όπως επίσης και για την διάταξη των εγγράφων. Η HTML συνεχίζει να - 28 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
παραμένει, 20 χρόνια περίπου μετά την δημιουργία της, ιεραρχικά δομημένη και αποτελούμενη από ετικέτες. Οι ετικέτες (tags) αυτές περικλείουν και διαφοροποιούν τα bit κειμένου, υποδεικνύοντας την λειτουργία και τον σκοπό του κειμένου που βρίσκεται ανάμεσα στις ετικέτες. Οι ετικέτες είναι γραμμένες απευθείας σε μορφή απλού κειμένου στο html έγγραφο όπου μπορούν να διερμηνευτούν από το λογισμικό του υπολογιστή. Οι ετικέτες αυτές καθ εαυτές δεν παρουσιάζονται στον browser και είναι ξεχωριστές από το περιεχόμενο που περικλείουν. World Wide Web Consortium (W3C) Το World Wide Web Consortium (W3C) είναι μια διεθνής κοινοπραξία όπου οι Οργανισμοί Μέλη, το προσωπικό πλήρους απασχόλησης και το κοινό δουλεύουν μαζί για να αναπτύξουν πρότυπα του Παγκοσμίου Ιστού. Η αποστολή του W3C είναι να οδηγήσει τον Παγκόσμιο Ιστό στο μέγιστο των δυνατοτήτων του, αναπτύσσοντας πρωτόκολλα και οδηγίες που εξασφαλίζουν μακροπρόθεσμη ανάπτυξη του Παγκοσμίου Ιστού. Το W3C απαρτίζεται από οργανισμούς σε όλο τον κόσμο που ανήκουν σε ποικίλα πεδία και στόχος τους είναι να συμμετάσχουν σε έναν ουδέτερο τόπο συζήτησης για τη δημιουργία προτύπων του Παγκοσμίου Ιστού. Το W3C επιδιώκει την αποστολή του πρωταρχικά μέσα από τη δημιουργία προτύπων του Παγκοσμίου Ιστού και οδηγιών. Για να φτάσει ο Παγκόσμιος Ιστός στο μέγιστο των δυνατοτήτων του, οι πιο βασικές τεχνολογίες του Παγκοσμίου Ιστού θα πρέπει να είναι συμβατές μεταξύ τους και να επιτρέπουν στον εξοπλισμό (hardware) και στο λογισμικό που χρησιμοποιείται να έχουν πρόσβαση στον Παγκόσμιο Ιστό και να συνεργάζονται. Το W3C αναφέρεται σε αυτό το στόχο ως διαλειτουργικότητα στον Παγκόσμιο Ιστό ( Web interoperability ). Με την έκδοση ανοιχτών προτύπων για τις γλώσσες και τα πρωτόκολλα του - 29 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Παγκοσμίου Ιστού, το W3C επιδιώκει να αποφύγει κατακερματισμό της αγοράς και άρα τον κατακερματισμό του Παγκοσμίου Ιστού. CSS Τα Φύλλα Διαμόρωσης Στυλ (Cascading Style Sheets CSS) είναι μία γλώσσα διαμόρφωσης ιστοσελίδων και χρησιμοποιείται για να περιγράψει την παρουσίαση ενός εγγράφου το οποίο έχει γραφτεί σε κάποια από τις γλώσσες σήμανσης (markup languages). Χρησιμοποιείται κυρίως σε εφαρμογές γραμμένες σε HTML και XHTML αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης και σε οποιοδήποτε έγγραφο της XML για τη μορφοποίησή του. CSS και Διαχωρισμός HTML Εμφάνισης Το CSS έχει σχεδιαστεί ώστε να επιτρέπει τον διαχωρισμό του περιεχομένου του εγγράφου, το οποίο συνήθως γράφεται σε HTML, και της παρουσίασής του, η οποία περιλαμβάνει στοιχεία όπως τα χρώματα, οι γραμματοσειρές και η μορφή του. Ο διαχωρισμός αυτός μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την λειτουργικότητα αλλά και την προσβασιμότητα παρέχοντας μεγαλύτερη ευελιξία και έλεγχο στον καθορισμό των χαρακτηριστικών εκείνων που άπτονται της μορφολογίας του εγγράφου, επιτρέποντας παράλληλα σε πολλά έγγραφα να μοιράζονται την ίδια μορφοποίηση με αποτέλεσμα τη μείωση της πολυπλοκότητας και της επανάληψης κώδικα. Επίσης, η χρήση CSS επιτρέπει την παρουσίαση του ίδιου περιεχομένου με διαφορετικούς τρόπους όπως είναι η εμφάνιση σε οθόνη, η εκτύπωση, η αφήγηση καθώς και σε συσκευές ανάγνωσης βασισμένες στο σύστημα Braille. Σημειώνεται ότι κατά την συγγραφή αυτής της πτυχιακής το τρέχον CSS είναι το CSS3 και ότι αρκετά από τα χαρακτηριστικά του έτσι όπως αυτά - 30 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
καθορίζονται από το World Wide Consortium, δεν υλοποιούνται πλήρως από όλους τους browsers. Βασικές Αρχές του CSS Το CSS επιτρέπει την προσθήκη στυλ στις ιστοσελίδες, ενσωματώνοντας και βελτιώνοντας την μορφή στο περιεχόμενο. Κάθε HTML στοιχείο προσδίδει κάποιο περιεχόμενο και οι ιδιότητες οι οποίες δηλώνονται με κάθε ένα από αυτά παρέχουν περισσότερη πληροφορία σε αυτά τα στοιχεία. Το δομικό στοιχείο του CSS είναι ο κανόνας (rule) ο οποίος είναι ένα σύνολο από εντολές τις οποίες ο browser ακολουθεί ώστε να αλλάξει την προεπιλεγμένη παρουσίαση των HTML στοιχείων ανάλογα με τις τιμές που έχουν οριστεί. Ένας CSS κανόνας αποτελείται από τα στοιχεία που απεικονίζονται στο Σχήμα Ι: Σχήμα ΙΙ: Τα στοιχεία ενός CSS rule Ο επιλογέας (selector) είναι το κομμάτι αυτό του κανόνα το οποίο συγκεκριμενοποιεί το στοιχείο το οποίο πρόκειται να μορφοποιηθεί. Η σκοπιά του μπορεί να είναι μεγάλου εύρους, επηρεάζοντας τη μορφή - 31 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
κάθε στοιχείου, ή ακόμα και πολύ μικρή και συγκεκριμένη, επηρεάζοντας για παράδειγμα μόνο ένα στοιχείο. Κάθε δήλωση (declaration) αποτελείται από δύο επιμέρους στοιχεία τα οποία ακολουθούν συγκεκριμένη σειρά και είναι η ιδιότητα (property) και η τιμή (value). Η ιδιότητα είναι το τμήμα εκείνο του στοιχείου το οποίο πρόκειται να μορφοποιηθεί, όπως είναι το χρώμα, το πλάτος, το ύψος, η γραμματοσειρά ή ακόμα και η θέση όπου πρόκειται να εμφανιστεί το στοιχείο. Η τιμή της ιδιότητας (property value) προσδίδει το συγκεκριμένο στυλ το οποίο πρόκειται να εφαρμοστεί στο επιλεγμένο στοιχείο. Οι τιμές οι οποίες είναι αποδεκτές εξαρτώνται από την κάθε ιδιότητα, και μερικές ιδιότητες δέχονται πολλαπλές τιμές οι οποίες χωρίζονται με κόμμα. Κάθε δήλωση γίνεται ανάμεσα σε ένα ζεύγος άγκιστρων ({ και }) και υπάρχει η δυνατότητα να εφαρμοστούν πολλές δηλώσεις σε ένα συγκεκριμένο selector η κάθε μία από τις οποίες μπορεί να μορφοποιεί ξεχωριστά σημεία κάθε στοιχείου ή ακόμα και όλα εξαρχής. Κάθε ιδιότητα χωρίζεται από την τιμή της με μία άνω κάτω τελεία (:) και η δήλωση τελειώνει με ένα ελληνικό ερωτηματικό (;). Το ερωτηματικό αυτό είναι σημαντικό για το διαχωρισμό κάθε δήλωσης αλλά αν υπάρχει μόνο μία δήλωση στον κανόνα ή στην περίπτωση της τελευταίας δήλωσης τότε το ερωτηματικό είναι προαιρετικό. Καλό είναι πάντως αυτά να τοποθετούνται κάθε φορά. CSS Selectors Ένας selector, όπως φανερώνει και το όνομά του, επιλέγει ένα στοιχείο στο HTML έγγραφο. Οι διαθέσιμοι selector είναι σχετικά λίγοι και κάθε ένας τους έχει διαφορετικό βαθμό διάκρισης των στοιχείων που τον ακολουθούν. Αυτοί είναι οι: - 32 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Παγκόσμιος Επιλογέας (Universal Selector): Ο universal selector εκφράζεται με το σημείο του αστερίσκου (*) και λειτουργεί ως wild card για την επιλογή κάθε στοιχείου στο έγγραφο. Επιλογέας Στοιχείου (Element Selector): Ένας element selector επιλέγει όλα τα στιγμιότυπα ενός στοιχείου τα οποία καθορίζονται από το όνομα της ετικέτας τους. Επιλογέας Κλάσης (Class Selector): Ένας class selector στοχεύει σε κάθε στοιχείο το οποίο έχει μία συγκεκριμένη κλάση η οποία του έχει δοθεί πιο πριν με την χρήση της ιδιότητας class. Επιλογέας Ταυτότητας (Id Selector): Ένας id selector επιλέγει μόνο το στοιχείο που φέρει το αντίστοιχο id. Επιλογέας Ψευδοκλάσης (Pseudo Class Selector): Μία ψευδοκλάση είναι περίπου το ίδιο με τον επιλογέα κλάσης και έχει τον ίδιο βαθμό διακριτότητας με την κλάση αλλά επιλέγει μία συγκεκριμένη κατάσταση ενός στοιχείου. Διάκριση είναι ο τρόπος μέτρησης της σκοπιάς ενός selector, δηλαδή πόσα στοιχεία θα επιλεγούν από αυτόν. Το CSS είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε ο πιο συγκεκριμένος γίνεται ένας selector να υπερβαίνει τον πιο γενικό. Η δυνατότητα αυτή της διάκρισης είναι ένα από τα πιο ισχυρά στοιχεία του CSS. Παρακάτω παρατίθενται με περισσότερες λεπτομέρειες οι κανόνες αυτής της διάκρισης. Διακριτότητα Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, κάθε τύπος selector ορίζει ένα συγκεκριμένο βαθμό διάκρισης ανάμεσα στα στοιχεία του εγγράφου και καθορίζει τον αριθμό των στοιχείων τα οποία επηρεάζονται από αυτόν τον επιλογέα. Οι σύγχρονοι browser ακολουθούν μία σύνθετη φόρμουλα για τον υπολογισμό της διακριτότητας του κάθε selector. Οι κανόνες που ακολουθούνται είναι οι εξής: Ένας universal selector δεν προσδίδει καθόλου διάκριση. - 33 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Ένας selector στοιχείου είναι περισσότερο συγκεκριμένος από τον universla selector. Μία κλάση ή ψευδοκλάση προσδίδει μεγαλύτερη διακριτότητα από έναν selector στοιχείου. Ένας id selector προσδίδει μεγαλύτερη διακριτότητα από μία κλάση ή μία ψευδοκλάση. Οι ιδιότητες ενός ένθετου στυλ (inline style) προσδίδουν τη μεγαλύτερη διακριτότητα από όλα. Ο υπολογισμός της διακριτότητας γίνεται με συνδυαστικό και αθροιστικό τρόπο και κάθε τύπος επιλογέα φέρει διαφορετικό βάρος βάση των όρων της διακριτότητας. Για παράδειγμα, ένας επιλογέας με δύο κλάσεις είναι περισσότερο συγκεκριμένος από ότι ένας επιλογέας με μία κλάση, ενώ ένας id selector είναι περισσότερο συγκεκριμένος από έναν επιλογέα με δύο κλάσεις. Ο αλγόριθμος υπολογισμού διακριτότητας είναι σχεδιασμένος κατά τέτοιον τρόπο ώστε οποιοσδήποτε αριθμός λιγότερο διακριτών επιλογέων να μην ξεπερνάει ποτέ το βάρος ενός πιο διακριτού επιλογέα. Έτσι, κανένα πλήθος element selector δε μπορούν ποτέ να είναι πιο συγκεκριμένο από μία και μόνο κλάση και κανένα πλήθος κλάσεων δεν μπορεί να είναι ποτέ πιο συγκεκριμένο από έναν και μόνο id selector. Στον Πίνακα Ι παρουσιάζονται μερικά παραδείγματα υπολογισμού της διακριτότητας. - 34 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Πίνακας Ι: Υπολογισμός διακριτότητας Selector # of Inline # of ID # of Class Element Style Selectors Selectors Selectors H1 0, 0, 0, 1 P 0, 0, 0, 1 Div h1 0, 0, 0, 2 Div p 0, 0, 0, 2 div.module h1 0, 0, 1, 2 div.module p 0, 0, 1, 2 Div#content h1 0, 1, 0, 2 Div#content p 0, 1, 0, 2 Επισύναψη Style Sheet στα έγγραφα Για την επισύναψη ενός style sheet σε κάποια σελίδα, πρέπει να γίνει η σύνδεση του εγγράφου με το συγκεκριμένο style sheet. Όταν ο browser κάνει download το HTML έγγραφο τότε αυτόματα θα αναζητήσει τους CSS κανόνες που συμπεριλαμβάνουν τις οδηγίες σχετικά με τη μορφή που θα έχει το έγγραφο. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να εισαχθούν αυτοί οι κανόνες οι οποίοι περιγράφονται παρακάτω. Οι δηλώσεις του CSS μπορούν να συμπεριληφθούν με τη χρήση της ιδιότητας style σε κάθε στοιχείο ξεχωριστά. Τα inline styles δεν γράφονται σαν κανόνες και δεν υπάρχει επιλογέας επειδή οι ιδιότητες και οι τιμές επισυνάπτονται απευθείας με το κάθε στοιχείο. Τα inline styles είναι τα πιο συγκεκριμένα από όλα επειδή εφαρμόζονται σε ακριβώς ένα στοιχείο και σε κανένα άλλο. Τα ενσωματωμένα στυλ δηλώνονται στο στοιχείο <head> του εγγράφου και οι κανόνες που εμπεριέχονται σε αυτό ακολουθούνται μόνο από το συγκεκριμένο έγγραφο. Ένα embedded style sheet - 35 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
περιέχεται μέσα στο στοιχείο style και διαχωρίζει σε μεγάλο βαθμό τη δομή από την παρουσίαση του εγγράφου. Η τελευταία και καλύτερη επιλογή συγγραφής των CSS κανόνων είναι σε ένα ξεχωριστό, εξωτερικό αρχείου το οποίο συνδέεται απευθείας με τα έγγραφα όπου αυτό απαιτείται. Ένα external style sheet είναι ένα απλό αρχείο κειμένου το οποίο αποθηκεύεται με κατάληψη.css. Αυτή η προσέγγιση διαχωρίζει πλήρως την παρουσίαση από το περιεχόμενο αφού αυτά δεν βρίσκονται στο ίδιο αρχείο. Επίσης, ένα τέτοιο αρχείο μπορεί να συνδεθεί με πολλά HTML έγγραφα επιτρέποντας έτσι σε πλήθος ιστοσελίδων να ελέγχονται από ένα και μόνο κεντρικό αρχείο. PHP Η PHP (Hypertext Preprocessor) είναι μία ευρέως χρησιμοποιούμενη, ανοιχτού κώδικα και γενικού σκοπού γλώσσα σεναρίου που είναι ειδικά σχεδιασμένη για την ανάπτυξη εφαρμογών διαδικτύου και μπορεί να ενσωματωθεί μέσα σε κώδικα HTML και να εκτελείται κάθε φορά που ο χρήστης επισκέπτεται την σελίδα. Ο PHP κώδικας μεταφράζεται στον Web διακομιστή και δημιουργεί κώδικα HTML ή άλλη έξοδο που θα δει ο επισκέπτης. Αυτό που διαχωρίζει την PHP από τα client-side JavaScripts είναι ότι ο κώδικας εκτελείται στον server (εξυπηρετητή). Αν υπήρχε ένα script PHP, ο browser θα έπαιρνε τα αποτελέσματα της εκτέλεσης αυτού του script, χωρίς να μπορεί να καταλάβει με κανένα τρόπο τι κώδικας υπάρχει από κάτω. Μπορούμε ακόμα να ρυθμίσουμε τον Web Server ώστε να χειρίζεται όλα τα HTML αρχεία με την PHP. Αν και η ανάπτυξη της PHP εστιάζεται σε server-side scripting (scripting στην πλευρά του διακομιστή), μποροϋνε να γίνουν πολύ περισσότερα με αυτήν. Σημειώνεται ότι η τελευταία έκδοση της PHP είναι η 5.3 και είναι αυτή η οποία χρησιμοποιείται στην εφαρμογή. - 36 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Βασικά χαρακτηριστικά Η PHP ενσωματώνει την ισχύ και τη δυναμικότητα σχετικά παλαιότερων γλωσσών όπως η Perl αλλά καταργώντας τις αδυναμίες τους. Αναφέρουμε μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά της: Ο συντακτικός αναλυτής της, καθώς και ο πηγαίος κώδικάς της διανέμεται ελεύθερα στο διαδίκτυο δίνοντας την δυνατότητα σε όποιον θέλει να κατασκευάζει και να διανέμει εφαρμογές για εμπορική και μη χρήση. Μπορεί να μεταφραστεί και να τρέξει στα περισσότερα λειτουργικά συστήματα που κυκλοφορούν στην αγορά (Microsoft Windows, Linux, BSD, Solaris, Macintosh OS X, και UNIX servers). Συνεργάζεται χωρίς προβλήματα με τους πιο δημοφιλείς Web Servers που κυκλοφορούν όπως τον Apache και τον Microsoft IIS. Διαθέτει ενσωματωμένες εντολές υποστήριξης για ένα μεγάλο αριθμό βάσεων δεδομένων όπως MySQL, Sybase, Oracle, Ingres. Προσφέρει ένα σύνολο από Database API s τις ενοποιημένες ODBC συναρτήσεις (unified ODBC functions), που εξασφαλίζουν την προσπέλαση σε μια υποκείμενη βάση δεδομένων, χρησιμοποιώντας τις εγγενείς μεθόδους της εκάστοτε βάσης για να μεγιστοποιήσουν την απόδοση (IBM DB2). Είναι πιο απλό να συντάξει κάποιος κώδικα PHP από ότι σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα σεναρίου. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη δημιουργία εικόνων, ανάγνωση / εγγραφή σε αρχεία και για αποστολή email. Για να προσφέρει αυτές τις υπηρεσίες, η PHP επικοινωνεί με αρκετά πρωτόκολλα όπως: HTTP (Ιστοσελίδες), POP3 (e-mail), SNMP και LDAP. Υποστηρίζει τόσο τον διαδικαστικό προγραμματισμό όσο και τον αντικειμενοστραφή. - 37 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
Δυνατότητες της PHP Η PHP επικεντρώνεται κυρίως στο server-side scripting, έτσι μπορεί να κάνει οτιδήποτε μπορεί ένα άλλο CGI πρόγραμμα, όπως να μαζέψει δεδομένα, να παράγει δυναμικό περιεχόμενο σελίδων, ή να στείλει και να πάρει cookies. Υπάρχουν τρία κύρια πεδία που χρησιμοποιείται ένα PHP script. Server-side scripting. Είναι το κύριο και το πιο συνηθισμένο πεδίο για την PHP. Εδώ Χρειαζόμαστε τρία πράγματα. Τον PHP μεταγλωττιστή (parser) (CGI ή server module), ένα webserver (εξυπηρετητή σελίδων) και ένα web browser. Πρέπει να τρέξουμε τον webserver, με μια συνδεδεμένη εγκατάσταση της PHP. Μπορούμε να προσπελάσουμε τα αποτελέσματα του PHP προγράμματος με ένα web browser, βλέποντας την σελίδα PHP μέσα από τον server. Command line scripting. Μπορούμε να φτιάξουμε ένα PHP script για να το τρέχουμε χωρίς server ή browser. Χρειαζόμαστε μόνο τον PHP μεταγλωττιστή για να το χρησιμοποιήσουμε με αυτό τον τρόπο. Αυτός ο τρόπος είναι ιδανικός για scripts που εκτελούνται συχνά με τη χρήση της cron (σε *nix ή Linux) ή με τον Task Scheduler (στα Windows). Αυτά τα scripts μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για απλές εργασίες επεξεργασίες κειμένου. Εγγραφή client-side GUI εφαρμογών (Γραφικά περιβάλλοντα χρηστών). Αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε κάποια προχωρημένα χαρακτηριστικά της PHP στις client-side εφαρμογές μας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το PHP-GTK για αυτού του είδους τα προγράμματα. Έχουμε επίσης τη δυνατότητα να γράφουμε cross-platform εφαρμογές με αυτό τον τρόπο. Το PHP- GTK είναι μια επέκταση της PHP και δεν συμπεριλαμβάνεται στην κύρια διανομή. - 38 - ΜΑΥΡΟΜΗΤΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ