2 ο Γυμνάσιο Ηρακλείου Η μαγεία της Χημείας μέσα από τα πειράματα του Δεύτερου

2 ο Γυμνάσιο Ηρακλείου 2016-2017 Η μαγεία της Χημείας μέσα από τα πειράματα του Δεύτερου Παρουσιάζουν οι μαθητές: Φασουλάκης Νίκος - Χατζηαβραάμ Σοφία Επιμέλεια Πειραμάτων: Παπαδάκη Σοφία Χημικός Πείραμα 1 Τα κεριά που ανάβουν μόνα τους Θερμική διάσπαση χλωρικού καλίου KClO 3 Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Χλωρικό κάλιο KClO 3 (στερεό άλας), άχνη ζάχαρη C 12 H 22 O 11(s) (λευκή στερεή), πυκνό θειϊκό οξύ H 2 SO 4 Κάψα πορσελάνης, Σταγονόμετρο, Σπάτουλα, Κεριά Οδηγίες: Σε κάψα πορσελάνης αναμιγνύω 1 κουταλάκι χλωρικό κάλιο KClO 3 και 1 κουταλάκι άχνη ζάχαρη.τοποθετώ περιμετρικά στο φυτίλι κάθε κεριού μικρή ποσότητα από το μίγμα μου.ρίχνω μια σταγόνα πυκνού θειϊκό οξύ π. H2SO4 1

Το αποτέλεσμα είναι μια σειρά από τις παρακάτω εξώθερμες αντιδράσεις: 1. Αφυδάτωση ζάχαρης C 12 H 22 O π.η 2 SO 4 11(s) 12C (s) + 11H 2 O (g) + θερμότητα 2. Η διάλυση του π.η 2 SO 4 στο H 2 O είναι ισχυρά εξώθερμη για αυτό και προσθέτω σταγόνα-σταγόνα το στο H 2 O και ποτέ δεν κάνω το αντίστροφο. 3.Διάσπαση του χλωρικού καλίου KClO 3 -παραγωγή O 2(g) εξώθερμη KClO 3(s) 2KCI (s) + 3O 2(g) + θερμότητα 4.Καύση του άνθρακα C (S) (που προέκυψε από την αφυδάτωση της ζάχαρης) C (s) + O 2(g) CO 2(g) + θερμότητα- φωτιά 5.Τήξη, εξαέρωση και καύση κεριού- (παραφίνης)- C 25 H 52(s) γύρω από το φυτίλι. C 25 H 52(s) + 38O 2(g) 25CO 2(g) +26H 2 O (g) + Φως - θερμότητα. 2

Πείραμα 2 Ας διαλύσουμε το I2(s) ιώδιο Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Στερεό αμέταλλο ιώδιο I 2(s) Ιωδιούχο κάλιο KI (s) (λευκό άλας) Νερό, σφαιρική φιάλη, πλαστικό κουτάλι, ράβδος ανάδευσης Οδηγίες: Σε 100 ml νερό προσθέτω ένα μικρό τεμάχιο στερεού ιωδίου I 2(s). Αναδεύω για 2-3 λεπτά χωρίς αποτέλεσμα και στην συνέχεια προσθέτω μικρή ποσότητα στερεού λευκού άλατος ιωδιούχου καλίου KI (s) οπότε ελευθερώνονται τα ιόντα του: KI (aq) =K + (aq) + I - (aq) Tα ανιόντα ιωδίου I - (aq) αντιδρούν με το στερεό I 2(s) και δίνουν το σύμπλοκο ανιόν [I 3 ] -,που σε αυτό οφείλεται το ερυθρό χρώμα I 2(s) + I - (aq) [I 3 ] - (aq) 3

2 ο Γυμνάσιο Ηρακλείου Πειράματα Χημείας 2016-2017 Παρουσιάζουν οι μαθητές: Πηνελόπη Κοκολογιάννη, Χριστίνα Κοκκινάκη, Μάνος Λουλάκης Επιμέλεια Πειραμάτων: Παπαδάκη Σοφία Χημικός Πείραμα 3 Οξέα και Σόδα (ανθρακικά άλατα) Διοξείδιο του άνθρακα Ένα αέριο με πολλές χρήσεις (CO2(g)) Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Υδροχλωρικό οξύ (αραιό), σόδα (ανθρακικό νάτριο ή όξινο ανθρακικό νάτριο, ασβεστόνερο, σφαιρική φιάλη-κωνική φιάλη, γυάλινο χωνί, ύαλος ωρολογίου, ποτήρι ζέσεως, σωληνάκι από σιλικόνη, πλαστικό πώμα, πλαστικό χωνί, μπαλόνι, κεράκι. Οδηγίες: Σε μπαλόνι τοποθετώ 2 κουταλιές σόδα(ανθρακικό νάτριο) με ένα χωνί. Στη σφαιρική φιάλη τοποθετώ υδατικό διάλυμα υδροχλωρικού οξέος έως το 1/3 του όγκου της. Προσαρμόζω το μπαλόνι στο λαιμό της σφαιρικής φιάλης. Στη συνέχεια ρίχνω τη σόδα στο οξύ.το παραγόμενο αέριο (διοξείδιο του άνθρακα) εγκλωβίζεται στο μπαλόνι σύμφωνα με τη χημική αντίδραση: 2HCl (aq) + Na 2 CO 3(S) CO 2(g) + 2NaCl (aq) + H 2 O (l) 4

Eναλλακτικά: Η ίδια χημική αντίδραση ανθρακικού νατρίου με υδροχλωρικό οξύ. σύμφωνα με την παρακάτω πειραματική διάταξη. 5

Το παραγόμενο CO 2(g) θολώνει το διαυγές ασβεστόνερο Ca(OH) 2(aq) στο ποτήρι ζέσεως σύμφωνα με την αντίδραση: Ca(OH) 2(aq) + CO 2(g) CaCO 3(S) + H 2 O Αφού σχηματίζεται ίζημα λευκού ανθρακικού ασβεστίου CaCO 3(s) Και μια άλλη ιδιότητα του CO 2(g); Γιατί χρησιμοποιείται στους πυροσβεστηρες; Πείραμα 4 Το κεράκι που σβήνει μόνο του. Οδηγίες: Σε ποτήρι ζέσεως 100ml τοποθετώ σόδα Na 2 CO 3. Στη συνέχεια ανάβω ένα κεράκι και το τοποθετώ στο ποτήρι.ρίχνω με προσοχή αραιό υδροχλωρικό οξύ στα τοιχώματα του δοχείου. Το παραγμένο CO 2(g) που είναι βαρύτερο από τον αέρα καλύπτει τη φλόγα και σβήνει το κεράκι. 6

2 ο Γυμνάσιο Ηρακλείου Πειράματα Χημείας 2016-2017 Παρουσιάζουν οι μαθητές: Πρινιανάκης Γιώργος Πλεσίτη Δήμητρα Επιμέλεια Πειραμάτων: Παπαδάκη Σοφία Χημικός Πείραμα 5 Πίδακας HCl (Υδροχλωρίου) 1 η φάση: Παραγωγή αερίου υδροχλωρίου HCl (g). Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Δύο κουταλάκια στερεό χλωριούχο νάτριο NaCl (s), πυκνό θειϊκό οξύ π. H 2 SO 4 10 ml, ηλιανθίνη, κωνική φιάλη, διαχωριστική χοάνη, σφαιρική φιάλη, ποτήρι ζέσεως, σωληνάκια από σιλικόνη, γυάλινα σωληνάκια με προσαρτημένο ελαστικό πώμα. Οδηγίες: Στη διαχωριστική χοάνη εισάγω προσεκτικά 10ml πυκνό H 2 SO 4 (θειϊκό οξύ) και στην κωνική φιάλη 2 κουταλάκια αλάτι μαγειρικής, χλωριούχο νάτριο NaCl. Προσθέτω αργά το H 2 SO 4 στο NaCl και συλλέγω το αέριο HCl υδροχλώριο στη σφαιρική φιάλη,που παράγεται σύμφωνα με την αντίδραση: π.h 2 SO 4 + 2NaCl (s) 2HCl (g) + Na 2 SO 4(aq) 7

2 η φάση (Συντριβάνι HCl (g) ) Σε ποτήρι ζέσεως 600ml προσθέτω το νερό H 2 O και μερικές σταγόνες του δείκτη ηλιανθίνη (πορτοκαλί) χρώμα. Απομακρύνω με προσοχή τη σφαιρική φιάλη με το παραγόμενο αέριο υδροχλώριο HCl (g) και τοποθετώ γρήγορα το ελαστικό πώμα με τον προσαρτημένο γυάλινο σωλήνα και το λάστιχο από σιλικόνη. Τοποθετώ τη σφαιρική φιάλη στην πειραματική διάταξη της παρακάτω εικόνας με το ποτήρι ζέσεως και περιμένω Μετά από 5-10 λεπτά το αέριο HCl (g) περνάει στο γυάλινο σωλήνα, διαλύεται στο H 2 O, απομακρύνοντας ποσότητα ατμοσφαιρικού αέρα από τη σφαιρική φιάλη. Η πίεση στη φιάλη ελλατώνεται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την είσοδο νερού στη φιάλη με τη μορφή πίδακα (συντριβάνι). Το κόκκινο χρώμα οφείλεται στο παραγόμενο HCl (aq) υδροχλωρικό οξύ και μεταβάλλει το πορτοκαλί της ηλιανθίνης σε κόκκινο 8

2 ο Γυμνάσιο Ηρακλείου Πειράματα Χημείας 2016-2017 Παρουσιάζουν οι μαθητές: Σπινθάκη Σοφία - Γραμματικάκης Νίκος Επιμέλεια Πειραμάτων: Παπαδάκη Σοφία Χημικός Πείραμα 6 Πίδακας Αμμωνίας (ΝΗ 3(g) ) Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές ΝαΟΗ (s) (Στερεό καυστικό νάτριο-υδροξείδιο του νατρίου), ΝΗ 4 CI (s) χλωριούχο αμμώνιο, φαινολοφθαλείνη, σφαιρική φιάλη, γυάλινος σωλήνας με προσαρτημένο ελαστικό πώμα. Οδηγίες: Γεμίζω το ποτήρι ζέσεως με νερό και 2-3 σταγόνες φαινολοφθαλείνη Στη σφαιρική φιάλη εισάγουμε 1 κουταλάκι ΝαΟΗ (s) και 1 κουταλάκι χλωριούχο αμμώνιο ΝΗ 4 Cl (s). Αναμιγνύουμε. Προσθέτουμε 2-3ml νερό. Προσαρμόζουμε το πώμα με το γυάλινο σωλήνα. 9

Η παραγόμενη αμμωνία NH 3(g) χρωματίζει το διάλυμα ιώδες. Η αντίδραση που πραγματοποιείται στο πείραμα είναι η εξής: ΝΗ 4 Cl (s) + ΝαΟΗ (s) NH 3(g) + NaCl (aq) + H 2 O (l) Η παραγόμενη NH 3(g) περνάει στο γυάλινο σωλήνα, διαλύεται στο H 2 O, απομακρύνοντας ποσότητα ατμοσφαιρικού αέρα από τη σφαιρική φιάλη. Η πίεση στη φιάλη ελαττώνεται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την είσοδο νερού στη φιάλη με τη μορφή πίδακα (συντριβάνι). Το ιώδες χρώμα οφείλεται στο υδατικό διάλυμα αμμωνίας (βασικό ) που μεταβάλλει την άχρωμη φαινολοφθαλεϊνη σε ιώδη. 10

2 ο Γυμνάσιο Ηρακλείου Πειράματα Χημείας 2016-2017 Παρουσιάζουν οι μαθητές: Λεσάϊ Κωνσταντίνος - Νεονάκη Ειρήνη Επιμέλεια Πειραμάτων: Παπαδάκη Σοφία Χημικός Πείραμα 7 Χημικό Ηφαίστειο (Διάσπαση Διχρωμικού Αμμωνίου) Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Διχρωμικό Αμμώνιο στερεό (NH 4 ) 2 Cr 2 O 7(S), οινόπνευμα,mg(μαγνήσιο) σκόνη, οινόπνευμα, πλακάκι ή πλέγμα αμιάντου. Οδηγίες: Η καύση του οινοπνεύματος θα δώσει την απαιτούμενη ενέργεια για τη θερμική διάσπαση του διχρωμικού αμμωνίου και την ανάφλεξη του Mg.Το διχρωμικό αμμώνιο είναι καρκινογόνο. Απαιτείται προσοχή κατά τη χρήση του. 11

Κατά τις χημικές αντιδράσεις που συμβαίνουν: (NH 4 ) 2 Cr 2 O 7(S) N 2(g) + Cr 2 O 3(s) + 4H 2 O (g) Διχρωμικό Αμμώνιο αέριο άζωτο + οξείδιο του χρωμίου + υδρατμοί 2Mg (s) + O 2(g) 2Mg0 (S) + φώς Οξείδιο του Μαγνησίου (λευκό χρώμα) Ο όγκος των παραγόμενων αερίων φουσκώνει το στερεό Cr 2 O 3 (τριοξείδιο του χρωμίου) και δίνει την αίσθηση του κρατήρα. Η ανάφλεξη του Μαγνησίου δίνει περισσότερη λάμψη και φως στο δικό μας ηφαίστειο. Πείραμα 8 Παρασκευάζω έγχρωμο ίζημα από άχρωμα διαλύματα Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Υδατικό διάλυμα οξικού μολύβδου (CH 3 COO) 2 Pb (aq), Υδατικό διάλυμα ιωδιούχου Καλίου Kl (aq), ποτήρια ζέσεως, σφαιρική φιάλη. Χημική αντίδραση: (CH 3 COO) 2 Pb (aq) + 2Kl (aq) Pb 2+ + 2l - Pbl 2(s) (κίτρινο ίζημα) ιωδιούχος μόλυβδος Pb 2+ + CH 3 COO - + 2K + + 2l - 12

Ιωδιούχος μόλυβδος και χρυσή βροχή Θερμαίνω 10 λεπτά το κίτρινο ίζημα προϊόντα της παραπάνω χημικής αντίδρασης, και καθώς διαλύεται, αποχρωματίζεται. Το αφήνω σε θερμοκρασία περιβάλλοντος και την επόμενη μέρα παρατηρώ λαμπερούς κίτρινους κρυστάλλους: Χρυσή βροχή 13

2 ο Γυμνάσιο Ηρακλείου Πειράματα Χημείας 2016-2017 Παρουσιάζουν οι μαθητές: Αλέξης Μουρτζάκης - Στέλλα Χαουασλί Επιμέλεια Πειραμάτων: Παπαδάκη Σοφία Χημικός Πείραμα 9 "Η Οδοντόκρεμα του ελέφαντα" Η διάσπαση του υπεροξειδίου του υδρογόνου, το υγρό σαπούνι, η χρωστική και η φλόγα. Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Υδατικό διάλυμα υπεροξειδίου του υδρογόνου, υγρό σαπούνι, υδατικό διάλυμα ιωδιούχου Καλίου 2M (πυκνό), χρωστική ουσία ζαχαροπλαστικής, σφαιρική φιάλη, γυάλινη λεκάνη, ογκομετρικός κύλινδρος, πλαστικό κουταλάκι, ποτήρι ζέσεως, υδροβολέας. Οδηγίες: Σε σφαιρική φιάλη προσθέτω 25ml υδατικό διάλυμα υπεροξειδίου του υδρογόνου Η 2 Ο 2(aq) 35%, 3-4 ml υγρό σαπούνι, 10 σταγόνες χρωστική ζαχαροπλαστικής. Αναδεύω και το τέλος προσθέτω 5ml υδατικό διάλυμα ιωδιούχο Κάλιο Kl (aq) 2M (πυκνό). 14

Σύμφωνα με την εξώθερμη αντίδραση Η 2 Ο 2(aq) + KI (aq) 2H 2 O (l) + O 2(g) To Kl (aq) έχει τον ρόλο να επιταχύνει την παραπάνω αντίδραση. Είναι δηλαδή καταλύτης και όχι αντιδρώσα ουσία. Το υγρό σαπούνι προστίθεται για να δώσει την υφή οδοντόκρεμας Αφού στις φυσαλίδες του συγκεντρώνει αέριο οξυγόνο O 2(g) που προκύπτει από τη διάσπαση του Η 2 Ο 2(aq). Το μισοκαμμένο ξυλάκι αναφλέγεται αφού το O 2(g) αναζωπυρώνει τη σπίθα του. 15

2 ο Γυμνάσιο Ηρακλείου Πειράματα Χημείας 2016-2017 Παρουσιάζουν οι μαθητές: Κουτεντάκη Αγγελική Μαμουλάκης Γιάννης. Επιμέλεια Πειραμάτων: Παπαδάκη Σοφία Χημικός Πείραμα 10 Που πήγε το αλουμινόχαρτο; Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Υδροξείδιο του νατρίου στερεό ΝαΟΗ (s), αλουμινόχαρτο, γυάλινο χωνί, ποτήρι ζέσεως, φαινολοφθαλεΐνη, υδροβολέας-νερό Οδηγίες: Στην παρακάτω πειραματική διάταξη τοποθετώ ½ κουταλάκι στερεό ΝαΟΗ (s), προσθέτω λίγο νερό Η 2 Ο και καλύπτω με το χωνί. 16

Χημικές αντιδράσεις που συμβαίνουν. Πρόκειται για μία αντίδραση οξειδοαναγωγής(μεταφορά ηλεκτρονίων από το ένα αντιδρών στο άλλο) Το αλουμινόχαρτο αποτελείται από Al (s) αλουμίνιο και εξωτερικά καλύπτεται από ένα λεπτό στρώμα από Al 2 O 3(s) οξείδιο του αλουμινίου. Με την προσθήκη νερού Η 2 Ο στο υδροξείδιο του νατρίου ελευθερώνονται τα ήδη προϋπάρχοντα ανιόντα υδροξειδίου ΟΗ - σύμφωνα με την αντίδραση ιοντισμού: NaOH (s) + Η 2 Ο Na + (aq) + OH - (aq). Τα ΟΗ - διασπούν το οξείδιο του αλουμινίου Al 2 O 3 και ελευθερώνουν καθαρό Al (αλουμίνιο δραστικό μέταλλο),το οποίο στη συνέχεια αντικαθιστά τα υδρογόνα του νερού Η 2 Ο(l)και ελευθερώνει αέριο Η 2(g) σύμφωνα με την χημική αντίδραση: 2Al (s) + 2OH - + 6Η 2 Ο 2Al(OH) - 4(aq) + 3Η 2(g). Το σύμπλοκο ανιόν 2Al(OH) - 4(aq) βρίσκεται σε χημική ισορροπία. 2Al(OH) - 4(aq) 2ΟΗ - (aq) + 2Al(OΗ) 3(aq). Το υδροξείδιο του Αl είναι βάση και μετατρέπει το νερό με την άχρωμη φαινολοφθαλεΐνη σε ιώδες. Το αλουμινόχαρτο εξαφανίστηκε αφού καταναλώθηκε σαν αντιδρούσα ουσία στις παραπάνω χημικές αντιδράσεις. Πείραμα 11 Το χαρτί που καίγεται μόνο του. Πού πας καραβάκι με τέτοιο καιρό; Χημική Αντίδραση Na (s) + νερό + οινόπνευμα Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Μεταλλικό Na (s), μεγάλο ποτήρι ζέσεως, φαινολοφθαλεΐνη, νερό οινόπνευμα, μεταλλική λαβίδα, μαχαιράκι, διηθητικό χαρτί (σε σχήμα καραβάκι). Οδηγίες: Σε μεγάλη ποσότητα Η 2 Ο στο ποτήρι ζέσεως προσθέτω μερικές σταγόνες φαινολοφθαλεΐνης. Στο καραβάκι από 17

διηθητικό χαρτί ρίχνω 1-2ml οινόπνευμα, τοποθετώ με την λαβίδα δυο μικρά (στο μέγεθος της φακής) τεμάχια μεταλλικού Na (s).με προσοχή ρίχνω το καραβάκι στο νερό. Το καραβάκι αναφλέγεται γιατί το νάτριο αντιδρά βίαια με το Η 2 Ο σύμφωνα με τη αντίδραση: 2Na (s) + 2Η 2 Ο (l) 2NaOH (aq) + H 2(g) εξώθερμη αντίδραση. Το παραγόμενο Η 2 (g) είναι πολύ δραστικό και αναφλέγεται με το Ο 2 (g) του αέρα. Το οινόπνευμα (αιθανόλη) έχει διπλή δράση : 1 ον. Βοηθάει το χαρτί να καεί μέσα στο νερό. 2 ον.αντιδρά πιο ήπια με το μεταλλικό Νάτριο και μειώνει την πιθανότητα έκρηξης. Παρατηρήσεις: 1) Το Να είναι μέταλλο πολύ μαλακό αφου κόβεται με μαχαίρι. 2) Το Να αν και μέταλλο επιπλέει στο Η 2 Ο,είναι πολύ ελαφρύ. 3) Το Να φυλάσσεται αεροστεγώς στη μεμβράνη ή σε υγρό πετρελαϊκό αιθέρα, αφού αντιδρά βίαια τόσο με την υγρασία του αέρα όσο και με το Ο 2 του αέρα, γι αυτό και εξωτερικά καλύπτεται από λευκό στρώμα οξειδίου του νατρίου (Να 2 Ο (s) ) 18

2 ο Γυμνάσιο Ηρακλείου Πειράματα Χημείας 2016-2017 Παρουσιάζουν οι μαθητές: Κρητσωτάκη Λυδία - Ινιωτάκης Δημήτρης Επιμέλεια Πειραμάτων: Παπαδάκη Σοφία Χημικός Πείραμα 12 Οξέα-Βάσεις-Δείκτες και Εξουδετέρωση Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Υδροχλωρικό οξύ, υδροξείδιο του Νατρίου, μπλε της βρωμοθυμόλης, υδροβολέας με αποσταγμένο νερό, φαινολοφθαλεΐνη, ποτήρια ζέσεως 100ml και δοκιμαστικούς σωλήνες, ράβδο ανάδευσης, Οδηγίες: Σε 3 δοκιμαστικούς σωλήνες τοποθετώ υδατικό διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου NaOH (aq), υδροχλωρικό οξύ και αποσταγμένο νερό. Παίζοντας με τα σωληνάκια μου τους άλλαξα τη σειρά. Και τώρα; Ποιό είναι ποιό ; Έχω οξύ, βάση ή νερό ; Ιδού η απορία. Don't worry. Έχω μπλε της βρωμοθυμόλης. οξύ - νερό βάση Πείραμα 13 Σε 3 άλλους δοκιμαστικούς σωλήνες τοποθετώ αποσταγμένο νερό, υδροχλωρικό οξύ και υδατικό διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου NaOH (aq), Προσθέτω σε κάθε σωλήνα 2 σταγόνες άχρωμης φαινολοφθαλεΐνη. 19

Και τότε νερό - HCl (aq) - NaOH (aq) Ας ρίξω το οξύ στη βάση. Αντίδραση Εξουδετέρωσης HCl (aq) + NaOH (aq) NaCl (aq) + H 2 O Που πήγε η φαινολοφθαλεΐνη; Το διάλυμα που προκύπτει από την παραπάνω εξουδετέρωση είναι όξινο ή ουδέτερο; Ας προσθέσω μπλέ της βρωμοθυμόλης. Έγινε κίτρινο άρα περισσεύει HCl (aq). Πώς θα εξουδετερώσω το οξύ ; Προσθέτω περίσσεια NaOH (aq) χωρίς δείκτες. Και το αποτέλεσμα της 2 ης εξουδετέρωσης : Έγινε μωβ. Από κίτρινο, μωβ ; Γιατί δεν έγινε μπλε ; Μωβ, γιατί η άχρωμη φαινολοφθαλεΐνη που αρχικά είχα ρίξει στο οξύ,εμφανίστηκε στη 2 η εξουδετέρωση αφού περισσεύει NaOH (aq) ( ιώδες- ροζ από τη φαινολοφθαλεΐνη και μπλε από το μπλε της βρωμοθυμόλης,γίνεται μωβ) Στο τελικό διάλυμα υπάρχει μείγμα από δυο δείκτες. 20

2 ο Γυμνάσιο Ηρακλείου Πειράματα Χημείας 2016-2017 Παρουσιάζουν οι μαθήτριες: Ξυλούρη Χρύσα - Δαμιανάκη Αναστασία Επιμέλεια Πειραμάτων: Παπαδάκη Σοφία Χημικός Πείραμα 14 Οξέα και Μέταλλα ( Zn Ψευδάργυρος ) Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Υδροχλωρικό οξύ 15% v/v, Σκόνη και μικρά κομματάκια Zn ψευδαργύρου, σφαιρική φιάλη, κωνική φιάλη, ελαστικά πώματα, δοκιμαστικοί σωλήνες, γυάλινος σωλήνας με προσαρτημένο ελαστικό πώμα, σωληνάκι από σιλικόνη, μπαλόνι, νήμα. Οδηγίες: Σε σφαιρική φιάλη των 500 ml που περιέχει υδροχλωρικό οξύ προσθέτω σκόνη και μικρά κομμάτια ψευδαργύρου και καλύπτω το στόμιο με μπαλόνι. 21

Η χημική αντίδραση είναι η εξής: HCl (aq) + Zn (s) H 2(g) + Zn 2+ (aq) + 2Cl - (aq) (Υδροχλωρικό οξύ) + Ψευδάργυρος αέριο υδρογόνο + ιόντα ψευδαργύρου Zn 2+ (aq) + ιόντα χλωρίου Cl - (aq) Το παραγόμενο αέριο υδρογόνο H 2 (g) το συλλέγω στο μπαλόνι. Είναι ελαφρύτερο από τον αέρα και καίγεται με κρότο. Εναλλακτικά Σε κωνική φιάλη με 100 ml HCl (aq) προσθέτω κομματάκια και σκόνη ψευδαργύρου Zn. Σε δοκιμαστικό σωλήνα προσθέτω H 2 Ο και υγρό σαπούνι. Το παραγόμενο H 2 (g) από την κωνική φιάλη διοχετεύεται στον δοκιμαστικό σωλήνα και εγκλωβίζεται στις φυσαλίδες σαπουνάδας. Καίγεται με κρότο, ενώ τα τοιχώματα της φιάλης είναι αρκετά ζεστά. Η αντίδρασή μας είναι εξώθερμη. 22

2 ο Γυμνάσιο Ηρακλείου Πειράματα Χημείας 2016-2017 Παρουσιάζουν οι μαθήτριες: Ζαχαράκη Νικολέτα Ταμιωλάκη Αγγέλα Επιμέλεια Πειραμάτων: Παπαδάκη Σοφία Χημικός Πείραμα 15 Ανάφλεξη μαγνησίου Mg και Ανίχνευση του προϊόντος MgO Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Σκόνη μαγνησίου Mg,φαινολοφθαλεΐνη, νερό, ποτήρι ζέσεως, μεταλλική σπάτουλα και λύχνο Bunsen (γκαζάκι) Οδηγίες: Σε βρεγμένη με νερό μεταλλική σπάτουλα ρίχνω σκόνη μαγνησίου Mg και την τοποθετώ πάνω από τη φλόγα του λύχνου. Προσφέρω έτσι την ελάχιστη ενέργεια που απαιτείται για να εξελιχθεί η αντίδραση: 2Mg (s) + O 2(g) 2MgO (s) + φως ( εξώθερμη αντίδραση) 23

Στη συνέχεια ρίχνω το λευκό οξείδιο του μαγνησίου MgO (s) στο ποτήρι ζέσεως με νερό, που έχω προσθέσει μερικές σταγόνες φαινολοφθαλεΐνη, αναδεύω και παρατηρώ το γνωστό ροζ ιώδες χρώμα που δίνουν τα διαλύματα των βάσεων παρουσία φαινολοφθαλεΐνης. Η χημική αντίδραση που συμβαίνει : MgO (S) + H 2 O (l) Mg(OH) 2(aq) Το υδροξείδιο του μαγνησίου Mg(OH) 2(aq) είναι βάση και σε αυτό οφείλεται το γνωστό χρώμα του διαλύματος. Επομένως το οξείδιο του μαγνησίου MgO (s) είναι βασικό οξείδιο. 24

2 ο Γυμνάσιο Ηρακλείου Πειράματα Χημείας 2016-2017 Παρουσιάζουν οι μαθητές: Κασσαπάκης Αντώνης- Σπανάκη Κατερίνα Επιμέλεια Πειραμάτων: Παπαδάκη Σοφία Χημικός Πείραμα Εξαφάνιση χρώματος διαλύματος ΚΜnO4 Οξειδοαναγωγική αντίδραση Αντιδραστήρια-Όργανα-Συσκευές Υπερμαγγανικό Κάλλιο στερεό, κρυσταλλικό άλας KMnO 4(s) (μωβ ) Πυκνό θειικό οξύ, θειώδες νάτριο, άλας λευκό, νερό, ποτήρια ζέσεως, ράβδο ανάδευσης, πλαστικό κουταλάκι, σταγονόμετρο Οδηγίες: Σε ποτήρι ζέσεως, 500ml με H 2 O προσθέτω μια ελάχιστη ποσότητα KMnO 4(s), ανακατεύω και στη συνέχεια ρίχνω προσεκτικά 1ml πυκνό θειικό οξύ H 2 SO 4 και ανακατεύω. Σε ένα άλλο ποτήρι προσθέτω σε λίγο νερό 10-12 ml και ελάχιστη ποσότητα λευκό στερεό θειώδες νάτριο Na 2 SO 3(g) Στη συνέχεια ρίχνω ιώδες διάλυμα KMnO 4 στο άχρωμο διάλυμα και Η χημική αντίδραση οξειδοαναγωγής που συμβαίνει : 2KMnO 4 + 5Na 2 SO 3 + 3H 2 SO 4 2MnSO 4 + 5Na 2 SO 4 + K 2 SO 4 + 3H 2 O

Το ισχυρό οξειδωτικό KMnO 4 αντιδρά με το αναγωγικό Na 2 SO 3 και μετατρέπεται ταχύτατα σε θειικό μαγγάνιο που δίνει άχρωμα κατιόντα Mn 2+ κατά την ιοντική χημική εξίσωση MnSO 4(aq) Mn 2+ + SO 2-4, τα οποία έχουν και το ρόλο καταλύτη, επιταχύνουν δηλαδή την παραπάνω αυτοκαταλυόμενη οξειδοαναγωγική αντίδραση, όπου ηλεκτρόνια μεταφέρονται από το αναγωγικό Na 2 SO 3 στο οξειδωτικό KMnO 4. Το ουράνιο τόξο μέσα από τον κόσμο της Χημείας Το δικό μας ουράνιο τόξο Με το πέρας της καταιγίδας και καθώς ξεπροβάλλει ο ήλιος, οι ακτίνες του διαπερνούν τις τελευταίες σταγόνες της βροχής. Για να μεταμορφωθούν σε ένα υπέροχο ουράνιο τόξο αποτελούμενο από 7 χρώματα: Το κόκκινο, το πορτοκαλί, το κίτρινο, το πράσινο, το μπλε, το μωβ και το ιώδες. Τα πειράματα στο εργαστήριο της Χημείας, μας δίνουν την ευκαιρία να δημιουργήσουμε και να απολαύουμε με ενθουσιασμό όλα αυτά τα χρώματα. 26

Παρουσίαση των πειραμάτων Χημείας του 2 ου Γυμνασίου από τις ομάδες των μαθητών της Γ τάξης: Χατζηαβραάμ Σοφία Φασουλάκης Νίκος Κοκκινάκη Χριστίνα Κοκολογιάννη Πηνελόπη Λουλάκης Μάνος Πλεσίτη Δήμητρα Πρινιανάκης Γιώργος Γραμματικάκης Νίκος Σπινθάκη Σοφία Λεσάι Κώστας Νεονάκη Έρη Μουρτζάκης Αλέξανδρος Χαουασλί Στέλλα Κουτεντάκη Αγγελική Μαμουλάκης Γιάννης Ινιωτάκης Δημήτρης Κρητσωτάκη Λυδία Δαμιανάκη Αναστασία Ξυλούρη Χρύσα Ζαχαράκη Νικολέτα Ταμιωλάκη Αγγέλα Σπανάκη Κατερίνα Κασσαπάκης Αντώνης Επιμέλεια Πειραμάτων: Επιμέλεια Παρουσίασης: Παπαδάκη Σοφία Χημικός Κελεφιώτης Δημήτρης Βιολόγος 27