و 2 و 2 Iri Jourl of iml Siee Reserh ol. 3, No., Sprig 20, p. 38-45 نشريه پژوهشهاي علوم دامي ايران جلد 3 شماره بهار 390 ص 38-45. تاثير انتخاب واگرا براي وزن بدن 4 هفتگي بر شكل منحني رشد در بلدرچين ژاپني چكيده 3 2 حميد بيكي - عباس پاكدل - محمد مرادي شهر بابك تاريخ دريافت: 89/2/29 تاريخ پذيرش: 89/2/5 اين مطالعه به منظور بررسي تاثير انتخاب واگراي كوتاه مدت براي صفت وزن بدن در سن 4 هفتگي بر روي شكل منحني رشد در لاينهاي مختلف بلدرچينهاي ژاپني انجام گرديد. لاينهاي مختلف مورد بررسي در اين تحقيق شامل لاين سنگين وزن (HW) سبك وزن (LW) و شاهد در طي 7 نسل انتخاب بلدرچينهاي ژاپني براي صفت وزن 4 هفتگي ايجاد شدند. به منظور بررسي و توصيف الگوي رشد لاين ها از پارامترهاي تابع ريچارد استفاده گرديد. وزن هچ در بلدرچين هاي هر سه لاين تقريبا مشابه بود (در لاينهاي LW HW و شاهد به ترتيب برابر با 7/55 8/08 و 8/76 گرم). نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد كه انشعاب لاينهاي تحت انتخاب HW) و (LW از گروه شاهد بلافاصله پس از هچ آغاز گرديده است. در درون لاينها و بين دو جنس تفاوتي از نظر متوسط نرخ رشد و سن و وزن بدن در نقطه عطف و وزن بلوغ جسمي ملاحظه نشد. اما در بين لاينها تفاوتهاي قابل ملاحظه اي از نظر پارامترهاي منحني رشد وجود داشت. نتايج تحقيق حاضر نشان داد كه انتخاب واگرا در كوتاه مدت منجر به تغيير الگوي رشد و اجزاي لاشه در بلدرچين ژاپني خواهد شد. لذا به منظور پيشگيري از اثرات جانبي نامطلوب ناشي از انتخاب در بلدرچين ژاپني توصيه مي شود تغييرات ايجاد شده در الگوي رشد پرنده ها نيز در برنامه هاي انتخاب لحاظ گردد. واژه هاي كليدي: انتخاب واگرا بلدرچين ژاپني وزن بدن منحني رشد تابع ريچارد مقدمه در بيولوژي رشد حيوانات تحت تاثير عواملي مختلفي اعم از ژنتيك محيط و اثرات متقابل آنها قرار دارد. روند رشد در حيوانات روندي غير خطي بوده و ميتوان آن را به صورت تغييرات وزن بدن در طي دوره زندگي همراه با استفاده از مواد غذايي توصيف نمود. لذا فرايند رشد در موجودات زنده منجر به افزايش حجم اندازه يا شكل آنها خواهد شد. اين تغييرات را ميتوان با اندازهگيري وزن بدن در دوره هاي منظم مورد بررسي قرار داد پيگيري نمود و با استفاده از توابع رياضي آنها را مورد بررسي قرار داد. پارامترهاي منحني رشد كه از لحاظ بيولوژيكي قابل تفسير مي باشند مي توانند تغييرات ايجاد شده توسط محيط و نيز وقايع تصادفي را از بين ببرند ) 3). از طرفي مفاهيم بيولوژيكي پارامترهاي منحني رشد فرصت مناسبي را براي توسعه استراتژيهاي اصلاح نژادي از طريق تعديل فعاليتهاي مديريتي يا ساختار ژنتيكي شكل منحني رشد فراهم مينمايند. علاوه بر اين توابع رشد اجازه مطالعه تفاوت بين لاين هايي كه ساختار ژنتيكي متفاوتي دارند را نيز فراهم مي آورند. يكي از مهمترين معيارها در ارزيابي عملكرد اقتصادي دامداران توليد گوشت مي باشد (8). پيشرفت عملكرد طيور در توليد گوشت در طي سه دهه پاياني قرن بيستم بسيار چشمگير بوده است. به طور كلي متخصصين اصلاح نژاد بدون توجه به ساختار زماني سن انتخاب نسبت به الگوي رشد گونه تحت انتخاب براي وزن بدن در سن ثابتي انتخاب انجام داده اند (6). آزمايشات صورت گرفته تغييرات همبستهاي را در شكل منحني رشد پرندگان انتخاب شده نشان مي دهد (22 و 23 ). انتخاب براي رشد در نقطه عطف منحني رشد يا نزديك با اين نقطه منجر به انتقال نرخ رشد نمايي به سنين پايين تر شده است كه اين امر محدوديتهاي فيزيولوژيكي بسياري از جمله چاقي همراه با سندرم مرگ ناگهاني در طي دوره رشد و مشكلات توليد مثلي در گونههايي مانند جوجههاي گوشتي و بوقلمون را ايجاد نموده است (8). با توجه به اين مطلب كه انتخاب در جهت افزايش نرخ رشد و افزايش وزن بدن در سويه بلدرچين ژاپني به ويژه در ايران در مراحل ابتدايي كار قرار دارد بررسي تغييرات ايجاد شده در شكل منحني لاين ها در هر دو جنس نر و ماده به منظور در نظر گرفتن 3- به ترتيب دانشجوي سابق كارشناسي ارشد استاديار و دانشيار پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه تهران Emil: heigi2@gmil.om (- نويسنده مسي ول: (
تاثير انتخاب واگرا براي وزن بدن 4 هفتگي بر شكل منحني رشد در بلدرچين ژاپني 39 اين تغييرات در برنامه هاي انتخاب از اهميت خاصي برخوردار مي- باشد. هدف از اين تحقيق بررسي تغييرات ايجاد شده در الگوي رشد بلدرچين ها در اثر انتخاب واگرا براي وزن بدن در سن 4 هفتگي مي باشد. مواد و روشها در اين مطالعه از يك لاين شاهد كه در آن هيچ انتخابي صورت نگرفته و دو لاين بلدرچين ژاپني كه به مدت 7 نسل براي افزايش و كاهش وزن 4 هفتگي (به ترتيب لاينهاي HW و (LW انتخاب شده بودند استفاده شد. تعداد 450 تخم از هر لاين جمع آوري و حداكثر پس از 4 روز نگهداري در دماي 22 درجه سانتيگراد به دستگاه جوجهگير منتقل گرديد. در زمان هچ تعداد 34 پرنده از لاين HW 239 پرنده از لاين LW و 20 پرنده از لاين شاهد پس از وزن كشي به صورت لايني بروي بستر انتقال داده شد. جوجه ها از روز اول بروي بستر و تحت شرايط كنترل شده از نظر دما و تهويه قرار گرفته و جيره غذايي آنها بر اساس احتياجات ذكر شده در NRC (24) تهيه و در اختيار آنها قرار داده شد. بلدرچينها از سن سه روزگي شماره بال خورده و از سن 4 روزگي وزن كشي آنها آغاز گرديد. وزن كشي بلدرچين ها در طي اين آزمايش به صورت انفرادي براي هر پرنده انجام گرفت و تا سن 2 روزگي به صورت روزانه انجام گرفت و از اين به بعد وزن كشي فقط در سنين 32 28 24 35 و 42 روزگي صورت گرفت. لازم به ذكر است كه به منظور اندازه گيري ميزان خوراك مصرفي انفرادي بلدرچينها جوجه بلدرچينها از سن 2 روزگي به درون قفس منتقل شدند اما به دليل كوچكي بلدرچينها بويژه بلدرچينهاي لاين LW و نامناسب بودن شرايط قفس براي آن ها بلدرچينها مجددا در سن 28 روزگي به درون بستر منتقل شدند. به منظور بررسي و توصيف الگوي رشد بلدرچينهاي 3 لاين از پارامترهاي تابع ريچارد ) 959 Rihrds, ( استفاده گرديد كه شكل كلي اين مدل به شرح زير مي باشد. كه در اين مدل -< 0 و 0< است. ضمنا در اين مدل ( Y(tوزن پرنده در سن t وزن بلوغ جسمي هنگامي كه t به سمت ميل مي كند كه به طور كلي متوسط وزن بدن در زمان بلوغ جسمي است و مستقل از تغييرات وزن بدن در اثر تغييرات محيط خارجي مي باشد ضريب ثابت تابع مي باشد و فاقد تفسير بيولوژيكي خاصي است K نرخ تغييرات خطي تابع لگاريتمي بلوغ جسمي در واحد زمان يا شاخص بلوغ است و اين شاخص نرخ بلوغ جسمي را در منحني رشد براورد ميكند (يعني نرخ دست يافتن به ) پارامتر شكل كه تعيين كننده جايگاه نقطه عطف در منحني رشد مي باشد و اين پارامتر درجه بلوغ جسمي را در نقطه عطف منحني رشد نشان مي دهد. از رويه NLIN در نرم افزار SS (8.2 (versio به منظور برازش تابع ريچارد به داده هاي رشد استفاده گرديد. پس از برازش تابع رشد و بدست آوردن پارامترهاي آن وزن بدن ) y ( و سن ) t ( در نقطه عطف منحني رشد توسط روابط زير محاسبه گرديد: متوسط نرخ رشد در طي دوه ر شد برحسب گرم در روز از رابطه زير محاسبه گرديد: درصد بلوغ جسمي نيز در سن t توسط رابطه زير محاسبه گرديد: جهت آناليز پارامترهاي منحني رشد از مدل آماري زير: كه در مدل فوق µ ميانگين; β ij پارامتر i ام تابع رشد در لاين i ام و جنس j ام; L i اثر لاين i ام; S j اثر جنس j ام LS ij اثر متقابل لاين i ام و جنس j ام و e ij خطاي آزمايشي مي باشد. داده ها با استفاده از نرم افزار (versio (8.2 SS آناليز گرديدند. نتايج مقايسه دو جنس در درون لاينها منحنيهاي رشد بلدرچينهاي سه لاين به ترتيب در شكل هاي شماره و 2 اراي ه شده است. همچنين اطلاعات مربوط به پارامترهاي منحني رشد آنها به تفكيك جنس و لاين در جدول خلاصه گرديده است. در لاين HW و در كل دوره رشد بين دو جنس از نظر وزن بدن وزن بلوغ سن رسيدن به نقطه عطف وزن بدن در نقطه عطف متوسط نرخ رشد حداكثر نرخ رشد نرخ رشد و درصد بلوغ جسمي تفاوت معني داري وجود نداشت. در لاين LW و از سن 24 روزگي وزن بدن جنس ماده به طور معني داري بيشتر از جنس نر بود لازم به ذكر است كه جنس ماده در اين لاين در سنين 5 تا 8 روزگي و همچنين در سن 24 تا 28 روزگي داراي نرخ رشد بيشتري نسبت به جنس نر بود اما از لحاظ نرخ رشد جنس ماده فقط در سنين 5 تا 9 روزگي داراي نرخ رشد بيشتري بود (0/05>P). جنس ماده در لاين شاهد نيز به طور معني داري (0/05>P) ديرتر از جنس نر به نقطه عطف منحني رشد رسيده و در اين نقطه
و 4 40 نشريه پژوهشهاي علوم دامي جلد 3 شماره بهار 390 وزن بدن بيشتري نيز دارد. شكل منحنيهاي رشد لاينها به تفكيك جنس: الف) جنس ماده ب) جنس نر ج سن لاين نر شكل - 2 نرخ رشد لاينها به تفكيك جنس: الف) ماده ب) نر جدول - مقادير پارامترهاي منحني رشد بلدرچنهاي نر و ماده در لاين هاي مختلف و مقايسه آنها در بين لاينها C 23 0/33 0/3293 9/33 7/57 7/29 5 0/063 0/4085 ماده LW 29/35 0/0909 0/29 8/3 7/5 6/53 4/37 0/076 0/3807 HW 283/8 0/0735-0/263 92/8 7/04 7/6 5/7 0/05 0/335 C 224/4 0/0909 0/242 82/03 2 6/35 6/99 4/73 0/062 0/3762 LW 2/46 0/045 0/285 79/5 7/64 6/2 4/2 0/062 0/393 HW 276/4 0/0838 0/07 98/3 7/85 7/57 5/ 0/045 0/366 y t 3 U 4 4 5 - ميانگين هاي هر رديف با حروف غيرمشترك داراي اختلاف معني دار مي باشند (0/05> P) 2- وجود تفاوت معني دار (0/05>P) بين دو جنس در يك لاين 3- متوسط سرعت رشد در طي دوره رشد 5- به ترتيب درصد بلوغ جسمي ) 00) در سن 4 روزگي و سن رسيدن به نقطه عطف ساير
و 2 تاثير انتخاب واگرا براي وزن بدن 4 هفتگي بر شكل منحني رشد در بلدرچين ژاپني 4 پارامترها در بخش مواد و روشها شرح داده شده اند. اين نتايج بيان مي كند كه در لاين شاهد فاز خطي رشد در بلدرچين هاي ماده حدود يك روز طولانيتر از بلدرچينهاي نر بوده و بلدرچين هاي ماده نسبت به بلدرچينهاي نر با وزن بدن بيشتري وارد فاز غير خطي رشد خود مي گردند. همبستگي بين پارامترهاي منحني رشد به تفكيك لاين و جنس در جدول 2 اراي ه شده است. مقادير عددي اكثر ضريب همبستگي در بين دو جنس و هر لاين با يكديگر مشابه مي باشد. در ذيل به برخي از تفاوتها اشاره شده است. همبستگي بين وزن بلوغ جسمي (پارامتر ) و وزن بدن در نقطه عطف منحني رشد (پارامتر y ( در بلدچين هاي ماده لاين شاهد مثبت و معنيدار ميباشد در حاليكه در بلدرچين هاي نر اين لاين هبستگي ناچيز است. اين همبستگيها در بلدرچين هاي نر و ماده لاين HW نيز دقيقا همين روند را نشان دادند. اما در بلدرچينهاي لاين LW ارتباط بين پارامترهاي و y در دو جنس مثبت و معني- دار ميباشد (0.5>P). اگر همبستگيهاي فوق منشا ژنتيكي داشته باشند ميتوان نتيجه گيري نمود كه انتخاب در جهت كاهش وزن بدن منجر به تقويت ارتباط بين پارامترهاي و y در بلدرچينهاي نر شده است. - 0/66 0/93 0/2 0/32 0/32-0/67 0/88 0/28 0/6 0/26-0/82 0/93-0/6-0/23 0/44 همبستگي بين پارامترهاي تابع رشد ريچارد در بلدرچين هاي نر و ماده لاين هاي مختلف 0/4 0/38 0/32 0/59 0/2 0/47 0/5 0/49 0/26 0/53-0/26 0/42 0/4 0/59 0/44 0/05-0/44 0/29 t 0/2 0/02 0/32 0/79-0/4 0/4 t 0/4-0/5 0/6 0/5-0/05-0/0 t 0/65-0/5-0/23 0/77-0/25 0/39 y 3 0/48 0/003 0/2 0/74 0/46 0/58 y 0/42 0/4 0/28 0/7 0/48 0/08 y 0/65-0/35-0/6 0/69 0/38 0/38 لاين HW - 0/66 0/93 0/58 0/4 0/47 لاين LW -0/67 0/88 0/08-0/0 0/42 لاين شاهد 2-0/75 0/94 0/45 0/4 0/64 0/94-0/67 0/95-0/ -0/23 0/4 0/95 جدول - 2-0/86-0/82-0/ -0/04-0/26-0/82-0/85-0/75 0/5 0/43-0/07-0/75 y t y t -0/82-0/89 0/93-0/74 0/89-0/74 0/38 0/26 0/5 y 0/39 0/04-0/03 t 0/29 0/53 0/04 0/89-0/74 - اعداد بالاي قطر بيانگر جنس ماده و اعداد پايين قطر بيانگر جنس نر مي باشند. 3- به ترتيب همبستگي معني دار در سطوح آماري 0/0 و 0/05 00) در سن رسيدن به نقطه عطف - 4 درصد بلوغ جسمي )
42 نشريه پژوهشهاي علوم دامي جلد 3 شماره بهار 390 ارتباط بين دو پارامتر وزن بلوغ جسمي (پارامتر ) و متوسط نرخ رشد (پارامتر ) صرفا در جنس ماده لاين شاهد مثبت و معنيدار برآورد گرديد در حالي كه در جنس نر اين لاين و نيز در بلدرچين هاي نر و ماده لاين هاي HW و LW ارتباط معنيداري بين اين دو پارامتر يافت نشد (0/05>P). لذا مي توان نتيجه گرفت كه بلدرچين هاي ماده وحشي كه متوسط نرخ رشد بيشتري دارند داراي وزن بلوغ جسمي بيشتري نيز مي باشند اما در اثر انتخاب مصنوعي اين رابطه دستخوش تغيير شده است. ارتباط بين دو پارامتر وزن بلوغ جسمي (پارامتر ) و سن رسيدن به نقطه عطف منحني رشد (پارامتر t ( در جنس ماده لاين كنترل نسبتا قوي است اين در حالي است كه اين ارتباط در جنس نر اين لاين نزديك به صفر مي باشد. به عبارت ديگر در لاين شاهد بلدرچين هاي مادهاي كه داراي وزن بلوغ جسمي بيشتري مي باشند سن آنها در نقطه عطف بيشتر مي باشد و درنتيجه اين بلدرچين ها داراي فاز خطي رشد طولانيتري مي باشند. اما اين ارتباط در بلدرچينهاي نر اين لاين برقرار نمي باشد. اين روند در بلدرچينهاي لاين LW برعكس مي باشد به عبارت ديگر در لاين LW بلدرچينهاي نري كه داراي وزن بلوغ جسمي بيشتري ميباشند طول فاز خطي رشد بيشتري نيز دارند. اما اين ارتباط در جنس ماده اين لاين و نيز در بلدرچينهاي نر و ماده لاين HW بر قرار نمي باشد. لذا چنانچه اين ارتباط ژنتيكي فرض گردد مي توان ادعا نمود كه انتخاب در جهت افزايش وزن 4 هفتگي منجر به كاهش ارتباط بين اين دو پارامتر در بلدرچين هاي نر و ماده خواهد شد. ارتباط بين وزن بدن در نقطه عطف ) Y) و متوسط نرخ رشد (پارامتر ) در لاين كنترل و صرفا در بلدرچينهاي نر مثبت و معنيدار بود در حاليكه اين ارتباط در بلدرچين هاي لاين هاي HW و LW در هر دو جنس مثبت و معني دار برآورد گرديد (0/05>P). لذا احتمال مي رود كه انتخاب واگرا سبب افزايش ارتباط بين اين دو پارامتر در بلدرچينهاي ماده شده باشد. مقايسه دو جنس در بين لاينها جنس ماده: با وجود اينكه از نظر وزن بدن بين بلدرچينهاي ماده لاين HW و لاين شاهد از سن 6 تا 24 روزگي تفاوت معنيداري وجود ندارد اما بلدرچين هاي لاين HW از سن 4 تا 0 روزگي به طور معنيداري (0/05>P) داراي نرخ رشد بيشتري ميباشند. لازم به ذكر است كه نرخ رشد از سن تا 20 روزگي در دو لاين تقريبا مشابه است اما مجددا از سن 2 روزگي تا پايان دوره رشد در لاين HW بيشتر از لاين شاهد مي باشد (0/05>P). با وجود اينكه نرخ رشد از سن 3 هفتگي تا پايان دوره رشد در بلدرچينهاي ماده لاين HW بيشتر از جنس مشابه در لاين شاهد است اما اين تفاوت معنيدار در نرخ رشد يك هفته بعد يعني از سن 4 هفتگي در وزن بدن نمايان شده و از اين سن تا پايان دوره رشد بلدرچين هاي ماده لاين HW وزن بدن بيشتري نسبت به بلدرچين هاي ماده لاين شاهد دارند به نحوي كه وزن بلوغ جسمي آنها به طور معنيداري (0/05>P) بيشتر از لاين شاهد ميباشد. بلدرچينهاي ماده لاين HW به طور معني داري (0/05>P) داراي پارامتر پارامتر و درصد بلوغ جسمي كمتري در نقطه عطف منحني رشد خود ميباشند. اين نتايج نشان ميدهند كه بلدرچين هاي ماده لاين HW نسبت به لاين شاهد ديرتر به بلوغ جسمي رسيده و در اين سن داراي وزن بيشتري مي باشند. بلدرچين هاي ماه لاين HW نسبت به لاين LW به طور معنيداري (0/05>P) داراي وزن بلوغ جسمي وزن بدن در نقطه عطف منحني رشد متوسط نرخ رشد و حداكثر نرخ رشد بيشتري ميباشند. همچنين با توجه به تفاوتهاي معنيدار موجود در بين بلدرچينهاي ماده لاينهاي HW و LW ميتوان چنين استنباط نمود كه جوجههاي ماده لاين HW در طول دوره رشد خود نسبت به جوجههاي ماده لاين LW داراي متوسط نرخ رشد و نيز حداكثر نرخ رشد بيشتري بوده و درنتيجه وزن بدن آنها در نقطه عطف منحني رشد و وزن بلوغ جسمي آنها بيشتر مي باشد. وزن بدن بلدرچينهاي ماده لاين LW از سن 4 تا 35 روزگي به طور معنيداري (0/05>P) كمتر از بلدرچين هاي ماده لاين شاهد مي باشد. ليكن از سن 35 روزگي تا زمان بلوغ جسمي تفاوت معنيداري بين وزن بدن در دو لاين وجود ندارد. بيشتر بودن معني دار پارامتر منحني رشد در بلدرچينهاي ماده لاين شاهد نسبت به لاين LW بيانگر اين مطلب است كه بلدرچينهاي ماده لاين شاهد زودتر به بلوغ جسمي خود دست مي يابند. جنس نر: با وجود اينكه روند افزايش معنيدار (0/05>P) نرخ رشد در بلدرچين هاي نر لاين HW نسبت به لاين شاهد از سن 8 روزگي آغاز و در سن 35 روزگي خاتمه مي يابد اما اين تفاوت در وزن بدن بلدرچينهاي لاين HW از سن 24 روزگي آغاز و تا وزن بلوغ جسمي ادامه مي يابد به نحوي كه در زمان بلوغ جسمي (جدول ) بلدرچين هاي نر لاين HW در حدود 52 گرم وزن بدن بيشتري نسبت به بلدرچينهاي نر لاين شاهد دارند. همچنين بلدرچينهاي لاين HW در طي دوره رشد خود داراي متوسط نرخ رشد و حداكثر نرخ رشد بيشتري بوده و فاز خطي رشد آن ها حدود يك و نيم روز طولاني تر مي باشد و لذا با وزن بدن بيشتري وارد فاز غير خطي رشد خود مي گردند (0/05>P). لازم به ذكر است كه چون در دو لاين
تاثير انتخاب واگرا براي وزن بدن 4 هفتگي بر شكل منحني رشد در بلدرچين ژاپني 43 تفاوت معنيداري از لحاظ پارامتر و درصد بلوغ جسمي در نقاط مختلف منحني رشد وجود ندارد ميتوان گفت بين دو لاين از نظر نرخ دست يابي به بلوغ جسمي تفاوت معنيداري وجود ندارد. بلدرچينهاي نر لاين HW از سن 4 روزگي تا پايان دوره رشد (سن 42 روزگي) به طور معنيداري (0/05>P) داراي نرخ رشد بيشتري در مقايسه با بلدرچينهاي مشابه در لاين LW مي باشند كه اين امر تاثير معنيدار خود را حدود 2 روز بعد يعني از سن 6 روزگي بر وزن بدن ميگذارد به نحوي كه بلدرچينهاي نر لاين HW از سن 6 روزگي تا وزن بلوغ جسمي به طور معنيداري (0/05>P) وزن بيشتري نسبت به بلدرچين هاي نر لاين LW دارند. همچنين بلدرچينهاي نر لاين HW در طي دوره رشد خود داراي متوسط نرخ رشد و حداكثر نرخ رشد بيشتري بوده (جدول ) و با وزن بدن بيشتري وارد فاز غير خطي رشد خود ميگردند (0/05>P). بلدرچينهاي نر لاين LW از سن 4 روزگي تا پايان دوره رشد (سن 42 روزگي) به طور معني داري (0/05>P) داراي نرخ رشد كمتري در مقايسه با بلدرچينهاي مشابه در لاين شاهد مي باشند اما اين كمتر بودن معنيدار در نرخ رشد لاين LW تاثير معنيدار خود را حدود 2 روز بعد يعني از سن 6 روزگي بر وزن بدن ميگذارد به نحوي كه بلدرچين هاي نر لاين LW از سن 6 روزگي تا 42 روزگي به طور معني داري (0/05>P) وزن كمتري در مقايسه با بلدرچينهاي لاين شاهد دارند اما بين بلدرچينهاي دو لاين تفاوت معنيداري از نظر وزن بلوغ جسمي وجود ندارد. همانطور كه در جدول نيز نشان داده شده است فاز خطي رشد بلدرچينهاي نر لاين LW در حدود يك روز طولانيتر از بلدرچينهاي مشابه در لاين شاهد ميباشد (0/05>P). لازم به ذكر است كه چون در دو لاين تفاوت معنيداري از لحاظ پارامتر و درصد بلوغ جسمي در نقاط مختلف منحني رشد وجود ندارد مي توان گفت بين دو لاين از نظر نرخ دست يابي به بلوغ جسمي تفاوتي وجود ندارد. بحث برخي از توابع رشد مثل توابع رشد گمپرتز لجستيك لوپز و... داراي انعطاف پذيري اندكي در توصيف الگوي رشد ميباشند كه دليل عمده آن وابستگي نقطه عطف منحني به وزن بلوغ جسمي است و از آنجا كه پرندگاني مانند بلدرچين و جوجه گوشتي كه در طي دوره رشد خود به ندرت به بلوغ جسمي مي رسند اين امر يكي از نواقص عمده در اين مدل هاي رشد مي باشد (2). منحني رشد ريچارد به دليل دارا بودن پارامتر شكل (پارامتر ) كه دامنه تغييرات آن از - تا + است و اين پارامتر نميتواند برابر با صفر و - باشد داراي انعطاف پذيري بسيار مناسبي در توصيف الگوهاي رشد S شكل ميباشد. بيرسبين و همكاران (9) بيان كردند كه پارامتر شكل در پاسخ به تغييرات محيط و در مقايسه با وزن بلوغ و نرخ رشد تمايل زيادي به تغيير از خود نشان مي دهد و مي تواند به منظور مطالعه اثرات محيطي برروي رشد مورد استفاده قرار بگيرد. اين امر بيان ميكند كه مدلهاي رشد با شكلهاي ثابت (نظير گمپرتز...) ممكن است در رابطه با مطالعه اثرات تغذيهاي و محيطي بروي رشد كارايي لازم را نداشته باشند. همچنين منحني رشدي كه توسط پارامتر شكل توصيف شده باشد ميتواند منعكس كننده ساختار تركيب بدن باشد و لذا به منظور دستكاري تركيبات مطلوب بدن در يك سن خاص ميتواند مورد توجه قرار گيرد. همچنين ساير تحقيقات نيز نشان داده است كه تغييرات در پارامتر شكل با تغييرات در بازدهي انرژي پرندگان مرتبط مي باشد (26). لازم به ذكر است كه با وجود انعطاف پذيري گسترده مدل رشد ريچارد هنوز اين مدل به طورگسترده براي مطالعه رشد طيور استفاده قرار نشده است ( 2 و 4 ) كه ممكن است دشواري برازش مدل رشد 4 پارامتري به داده هاي رشد باشد. در مطالعات صورت گرفته نتايج ضد و نقيضي در رابطه با وزن هچ گزارش شده است برخي آن را در لاين HW بيشتر از لاين LW (2) و برخي آن را در لاين هاي تحت انتخاب مشابه (3) گزارش كرده اند. اوگوز و همكاران (995) پس از 5 نسل انتخاب براي افزايش وزن 4 هفتگي گزارش كردند كه در زمان هچ وزن بلدرچينهاي لاين HW بيشتر از گروه شاهد مي باشد. در مطاله حاضر وزن هچ در بلدرچين هاي هر سه گروه تقريبا مشابه بود. در اين مطالعه نسبت وزن در زمان هچ به وزن بلوغ جسمي در بلدرچين هاي گروه شاهد بيشتر از بلدرچين هاي لاين هاي HW و LW مي باشد. اين نتايج با نتايج آنتوني و همكاران (5) پس از 2 نسل انتخاب واگرا به منظور افزايش و كاهش وزن 8 هفتگي مشابه مي باشد. انشعاب لاين ها از گروه شاهد بلافاصله پس از هچ آغاز گرديد كه اين امر با نتايج مطالعات قبلي منطبق مي باشد (3 و 25). در مطالعه حاضر درون لاينها بين دو جنس تفاوتي از نظر نرخ رشد در طي دوره رشد وجود ندارد. البته انتظار اينست كه بلدرچينهاي ماده نرخ رشد بيشتري در طي دوره رشد خود نسبت به نرها داشته باشند اما به دليل اينكه سيستم آميزشي در برنامه انتخاب بلدرچين ها در آزمايش ما به گونه اي بوده است كه در آن به ازاي هر بلدرچين نر 2 بلدرچين ماده در درون قفس قرار داده مي شد لذا شدت انتخاب در جنس نر بيشتر از ماده ها بوده و يكسان بودن نرخ رشد در دو جنس را مي توان به شدت انتخاب بيشتر در جنس نر نسبت داد. متوسط نرخ رشد در بلدرچين هاي نر لاين HW به طور معني داري بيشتر از بلدرچينهاي مشابه در لاين هاي LW و شاهد بود. در جنس ماده متوسط نرخ رشد در لاين HW به طور معني داري بيشتر از لاين LW بود. همچنين بلدرچينهاي ماده لاين LW به طور معنيداري داراي نرخ رشد كمتري نسبت به جنس مشابه در گروه شاهد بودند. Blioglu و همكاران (7) اثر انتخاب كوتاه مدت براي
44 نشريه پژوهشهاي علوم دامي جلد 3 شماره بهار 390 وزن 5 هفتگي را در بلدرچينهاي ژاپني مورد مطالعه قرار دادند. آن ها نرخ رشد بلدرچينهاي نر را در كليه لاينها در بيشتر از بلدرچينهاي ماده گزارش كردند. اين محققان گزارش كردند كه نرخ رشد بلدرچينهاي ماده در لاين انتخابي براي افزايش وزن 5 هفتگي به طور معنيداري بيشتر از جنس ماده در گروه شاهد مي باشد. همچنين در اين مطالعه كاهش معنيداري در نرخ رشد جنس نر لاين HW نسب به گروه شاهد ملاحظه گرديد. بلدرچينهاي ماده لاين HW از ابتدا (4 روزگي) تا پايان دوره رشد (42 روزگي) نرخ رشد بيشتري نسبت به لاين LW داشتند (0/05>P). نرخ رشد در بلدرچين هاي ماده لاين LW از سن 7 روزگي تا سن 20 روزگي به طور معني داري كمتر از گروه شاهد بود (0/05>P). نرخ رشد در بلدرچين هاي نر لاين HW در سن 4 روزگي و همچنين از سن 8 تا 35 روزگي به طور معنيداري بيشتر از بلدرچين هاي مشابه در گروه شاهد مي باشد (0/05>P). بلدرچين هاي نر لاين HW و LW از سن 4 روزگي تا پايان دوره رشد به ترتيب نرخ رشد بيشتر و كمتري در مقايسه با بلدرچينهاي مشابه در لاين LW بودند (0/05>P). نتايج پژوهش هاي صورت گرفته بروي رشد بلدرچينهاي ژاپني نشان مي دهد كه در چهار هفته اول دوره پرورش سرعت رشد بلدرچين هاي لاين HW بيشتر از لاين LW (4 0 و 8) بوده و از سن 3 تا 4 هفتگي ميزان رشد در بلدرچين هاي لاين LW بيشتر از HW مي باشد (4). برخي محققان افزايش نرخ رشد در لاين HW نسبت به لاين LW و گروه شاهد را در طي 4 روز اول دوره پرورش گزارش كرده اند (9 و 2). افزايش نرخ رشد گروه انتخاب شده نسبت به گروه شاهد در جوجه هاي گوشتي (9 و 30 ) نيز مشاهده شده است. كه اين امر منجر به انتقال نقطه عطف منحني رشد به سنين پايينتر خواهد شد (3). به عبارت ديگر انتخاب براي وزن كمتر در سنين پايين تر منجر به افزايش دوره رشد همراه با افزايش وزن كمتر و انتقال نقطه عطف به سنين بالاتر مي گردد (4 و 6). در مطالعه ما بين بلدرچين هاي لاين سه گروه (بدون تفكيك جنس) تفاوت مع ين داري از نظر سن رسيدن به نقطه عطف وجود نداشت. آنتوني و همكاران (5) گزارش كردند كه بلدرچين هاي لاين HW نسبت به گروه شاهد حدود زودتر به نقطه عطف منحني رشد دست مي يابند اين در حالي است كه اين سن در لاين LW نسبت به گروه شاهد افزايش پيدا كرد. در مطالعه حاضر نسبت وزن بدن در نقطه عطف به وزن بلوغ جسمي در بلدرچين هاي لاين HW به طور معنيداري كمتر از بلدرچين هاي دو گروه ديگر بود (0/05>P). آنتوني و همكاران (5) نتايج متفاوتي را گزارش نمودند در مطالعه آنها نسبت وزن بدن در نقطه عطف منحني رشد به وزن بلوغ جسمي در لاين HW بيشترين و در لاين LW كمترين ميزان بود. در اين مطالعه بين دو جنس تفاوتي از نظر درصد بلوغ در نقطه عطف مشاهده نشد اين در حالي است كه هيانكوا و همكاران (3) در لاين هاي تحت انتخاب و شاهد درصد بلوغ در نقطه عطف را در جنس نر بيشتر از جنس ماده گزارش نمودند. نتايج بدست آمده در اين مطالعه نشان داد كه الگوي رشد در دو جنس نر و ماده در طي دوره رشد در لاين هاي HW و شاهد تقريبا مشابه مي باشد و تنها در لاين LW جنس نر از سن 24 روزگي وزن بدن بيشتري نسبت به جنس ماده دارا مي باشد. هيانكوا و همكاران (3) گزارش كردند كه با وجود اينكه الگوي رشد در دو جنس نر و ماده در طي دوره رشد در لاينهاي تحت انتخاب و گروه شاهد تقريبا مشابه مي باشد در مطاله ما در هر سه گروه بين بلدرچين هاي نر و ماده تفاوت معني داري از نظر وزن بلوغ جسمي وجود ندارد. Blioglu و همكاران (7) نتايج متفاوتي را گزارش كردند آن ها گزارش كردند كه وزن بلوغ جسمي در بلدرچين هاي ماده به طور معنيداري بيشتر از بلدرچين هاي نر مي باشد البته در مطالعه آن ها بلدرچينها براي وزن 5 هفتگي تحت انتخاب قرار گرفته بودند. هيانكوا و همكاران (3) گزارش كردند كه اوج منحني رشد (وزن بلوغ جسمي) در لاين LW در مقايسه با HW به طور معنيداري كمتر مي باشد. نتيجه گيري انتخاب براي رشد در نقطه عطف منحني رشد يا نزديكي آن منجر به انتقال نرخ رشد نمايي به سنين پايينتر مي گردد كه اين امر منجر به ايجاد محدوديتهاي فيزيولوژيكي بسياري از جمله چاقي همراه با سندرم مرگ ناگهاني در طي دوره رشد و مشكلات توليد مثلي در گونههايي مانند جوجههاي گوشتي و بوقلمون شده است. با توجه به اطلاعات اراي ه شده در فوق مي توان چنين نتيجه گرفت كه انتخاب واگرا در كوتاه مدت منجر به تغيير الگوي رشد بلدرچين ها به خصوص در بين لاين ها شده است. با توجه به اين مطلب كه انتخاب در جهت افزايش نرخ رشد و افزايش وزن در سويه بلدرچين ژاپني به ويژه در ايران در مراحل ابتدايي كار قرار دارد لازم است به منظور پيشگيري از اثرات جانبي نامطلوب ناشي از انتخاب در اين گونه تغييرات ايجاد شده در الگوي رشد لاين ها نيز در برنامه انتخاب لحاظ گردد. منابع - pllp H., F. X. Ogswr, d. S. smudso. 963. Ifluee of seletio for ody weight t diferet geo
تاثير انتخاب واگرا براي وزن بدن 4 هفتگي بر شكل منحني رشد در بلدرچين ژاپني 45 growth of turey. Br. Poult. Si 4:7-82. 2- ggrey, S. E. 2003. Dymi of reltive growth rte i Jpese quil lies divergetly seleted for growth d their otrol. Grow. Deve. gig. 67:47-54. 3- l-murri, W. K. 978. Mterl effets o emryoi d post-emryoi growth i Poulttry. Br. Poult. Si. 9:277-28. 4- thoy, N. B., K. E. Nestor, d L. W. Bo. 986. Growth urves of Jpese quil s modified y diverget seletio for 4-wee ody weight. Poult. Si.65:825-833. 5- thoy, N. B., D.. Emmerso, K. E. Nestor, d W. L. Bo. 99. Compriso of growth urves of weight seleted popultios of turey, quil d hies. Poult. Si.70:3-9. 6- thoy, N. B., K. E. Nestor, d H. L. Mrs. 996. Short term seletio for four-wee ody weight i Jpese quil. Poult. Si.75:92-97. 7- Blioglu, M. S. Kizily, K. Yolu, d H. I. Krg. 2005. lysis of growth hrteristis i short-term divergetly seleted Jpese quil. SSS, 35: 83-89. 8- Brto, G. F. 99. Geeti rhiteture of growth urve prmeters i hies. Theor. pp. Geet.83:24-32. 9- Birsi, I. L., JR, G. C. White, d P. B. Bush. 987. ew prdigm for lysis d iterprettio of growth dt: the shpe of thigs to ome. u, 04:552-554. 0- Dre, J. R., d H. L. Mrs. 988. Diverget seletio for growth i Jppese quil uder spilt d omp;ete utritiol eviromets.. Geeti d orrelted resposes to seletio. Poult. Si 67: 59-529. - Eit, Y., d M. Soller. 99. Seletio for high d low threshold ody weight t first egg i roiler stri femles.. Diret respose to seletio d orrelted effets o juveile growth rte d ge t first egg. Poult. Si 70:297-305. 2- Gehrdt-Herih, S. G., d H. L. mrs. 993. Heritility of growth urve prmeters d ge-speifi expressio of geeti vritio uder two differet feedig regimes of Jpese quil (oturix oturix jpoi). Heredity 76:45-55. 3- Hyov, L., L. Dedov, H. Kizetov, d J. Hort. 200. Diverget seletio for shpe of growth urve i Jpese quil.. Resposes i growth prmeters d food oversio. Br. Poult. Si 42:583-589. 4- Kizetov, H., J. Hye, B. Kize, d H. Pprohzov. 99. lysis of growth urves i fowl hies. Br. Poult. Si 32:027-038. 5- Lelerq, B., J. C. Blum, d J. P. Boyer. 980. Seletig roilers for low or high domil ft: iitil oservrios. Br. Poult. Si 2:07-3. 6- Leestr, F. R., d R. Pit. 987. Ft depositio i roiler sires stri. 2. Compriso mog lies seleted for less domil ft, lower feed oversio rtio, d higher ody weight fter restrited d d liitum feedig. Poult. Si 66:93-202. 7- Lelerq, B., G. Guy, d F. Rudeux. 989. Growth hrteristis d lipid distriiutio i two lies of hies seleted for low or high domil ft. Gee. Seletio. Evol. 2: 69-80. 8- Mrs, H. L. 978. Growth urve hges ssoited with log-term seletio for ody weight i Jpese quil. Growth 42:29-40. 9- Mrs, H. L. 980. Feed effiiey of seleted d useleted Jpese quil lies. Poult. Si 59:73-76. 20- Mrs, H. L. 987. Growth urve hges ssoited with log term seletio for ody weight i Jpese quil. Poult. Si 42:29-40. 2- Mrs, H. L., 990. domil ft d testes weights i diverse geeti lies of Jpese quil. Poult. Si. 69:627-633. 22- Mrs, H. L. 99. Diverget seletio for growth i Jpese quil uder spilt d omplete utritiol eviromets. Poult. Si 70:047-056. 23- Merritt, E. S. 974. Seletio for growth rte o roilers with miimum irese i dult size. Proeedig of the first world ogress o geetis pplied to livesto, Mdrid, Spi: 95-958. 24- Ntiol Reserh Couil. 994. Nutriet Requiremets of Domesti imls. Nutriet Requiremetsof Poulttry, 9th Rev. Editio. Ntl. d. Si., Wshigto, DC. 25- Oguz, I., O. lt, F. Kirpir, d P. Settr. 996 Body weights, rss hrteristis, org weights, domil ft, d lipid otet of liver d rss i two lies of Jpese quil (Coturix oturix jpoi), useleted d seleted for four-wee ody weight. Br. Poult. Si, 37:579-588. 26- Pster, H., d B.. Shlev. 983. Geeti-eoomi evlutio of trits i roiler eterprise: Redutio of food ite due to iresed growth rte. Br. Poulttry Si. 24: 53-536 27- Rihrd, F. H. 975. ssi de séletio sur l forme de l oure de roisse. Dispositif expérimetl et premiers résultts..geet.sel.im 4:73-82. 28- Rilefs, R. E. 985. Modifitio of growth d developmet of musles of Poulttry. Poult. Si 64:563-576. 29- SS Istitute. 999. SS/STT User s Guide. ersio 8.2 ed. SS Istitute I., Cry, NC. 30- Sorese, P. 984. Seletio for improved feed effiiey i roiler hies. ul griulture fie, 23:238-246.
46 نشريه پژوهشهاي علوم دامي جلد 3 شماره بهار 390 3- Zele, D. J., E.. Duigto, d P. B. Siegel. 986. Growth to sextul mturity of dwrf d odwrf White Ro hies divergetly seleted for juveile ody weight. Theor. pplied. Geeti 73:6-65.