Downloaded from joc.inio.ac.ir at 11:41 IRST on Wednesday January 16th 2019 [ DOI: /acadpub.joc ] 1. مقدمه

Transcript

1 تاثير غلظتهاي مختلف نيترات و فسفات بر رشد جلبك سبز Ulva rigida در تانكهاي 40 ليتري در فضاي باز آرش 2 *1 شكوري گل محمد بلوچ 1- استاديار گروه زيست شناسي دريا دانشگاه دريانوردي و علوم دريايي چابهار پست الكترونيكي: aarash220@yahoo.com 2- دانشجوي كارشناسي ارشد دانشكده علوم گروه زيست شناسي دريا دانشگاه دريانوردي و علوم دريايي چابهار و كارشناس گياهان دريايي مركز تحقيقات شيلاتي آبهاي دور- چابهار پست الكترونيكي: gm_soupak@yahoo.com تاريخ دريافت: 95/8/1 چكيده * نويسنده مسوول تاريخ پذيرش: 95/12/21 اين بررسي به منظور تخمين غلظت مطلوب مواد مغذي نيترات و فسفات در رشد ماكروجلبك Ulva rigida انجام شده است. به اين منظور جلبك مذكور به مدت بيست و هشت روز در چهار تيمار حاوي محيطهاي كشت نيترات سديم و سوپرفسفات (هركدام در سه تكرار) به همراه تيمار شاهد (سه تكرار) كشت گرديد. غلظت محيطهاي كشت نيترات سديم و 40 ميلي گرم بر ليتر و سوپرفسفات و 20 ميليگرم بر ليتربوده است. زيست سنجي وزني جلبك شوري وpH اقيانوسشناسي/ سال هفتم/ شماره 28/ هر هفت روز يكبار و دما هر هفت روز در صبح و بعد از ظهر اندازه گيري شد. رشد جلبكها در پايان روز بيست و يكم در تيمار 20 ميليگرم بر ليتر نيترات و در روز هفتم در تيمار 10 ميليگرم بر ليتر فسفات با بقيه تيمارها اختلاف معنيداري داشت (0/05>P). بيشترين نرخ رشد روزانه جلبك.U rigida در تيمارهاي 20 و 10 ميليگرم نيترات و فسفات به ترتيب ±5/70 77/38 درصد (روز بيست و يكم) و ±5/56 39/29 درصد (روز هفتم) مشاهده شد. در ادامه جلبكهاي تيمارهاي فسفات با نيترات و فسفات (10+20 ميليگرم بر ليتر) پرورش داده شدند. بيشترين درصد اختلاف رشد روزانه در روز شصت و سوم به مقدار 68/34 درصد در دماي 23 درجه سانتيگراد مشاهده شد. نتايج نشان ميدهد اين جلبك در استخرها و تانكها با فراهم كردن غلظت مناسب مواد مغذي و در دماي مطلوب حداكثر رشد را از خود نشان ميدهد. كلمات كليدي: Ulva rigida نيترات فسفات نرخ رشد. زمستان 36/8/ مقدمه جلبكها با جذب نيترات فسفات دي اكسيد كربن و ساير مواد مغذي و با استفاده از نور خورشيد غذاي خود آبزيان انسانها و دامها را فراهم ميكنند. جلبكها از اهميت بومشناختي تجاري صنعتي دارويي و غذايي برخوردار بوده و داراي مواد معدني ضروري پروتي ين قابل هضم (كه مقدار بالاي آن قابل مقايسه با ساير گياهان است) ويتامينهاي E C B12 B2 A چربي نسبتا كم (اما مقدار متناسب اسيد چرب غير اشباع امگا 3) و ريز مغذيها (سديم پتاسيم منيزيم روي كلسيم آهن مس يد و ساير عناصر كمياب) هستند. ديواره سلولي گونههاي Ulva غني از پليساكاريد ميباشد كه بيشتر آن قابل حل شدن است و به همين دليل به عنوان منبع مهم فيبر رژيمي محسوب ميشود. از اين گونهها همچنين براي استخراج آنتي اكسيدان و فعاليتهاي 29

2 ضد ميكروبي و ضد ويروسي در سنجش آزمايشگاهي استفاده ميشود ) and Indy et al., 2014; Ale et al., 2011; Moustafa.(saeid, 2014; MacArtain et al., 2007 با اينكه پرورش جلبكه يا دريايي صنعت جهاني اما است عمده جلبكها در آسيا پرورش مييابند به طوري كه چين %60 توليد جهاني جلبكي را به خود اختصاص ميدهد. سه شاخه عمده جلبكهاي تجاري پرورش يافته شامل Caulerpa Agardhiella Gracilaria Gigartina Gelidium Eucheuma Cladosiphon Kappaphycus Laminaria Hypnea Hydropuntia Ulva و است. در سال 2008 كل جلبكها شامل جلبكهاي پرورشي و برداشت شده از دريا حدود 15/8 ميليون تن به ارزش 7/8 بيليون و در سال 2010 كل جلبك پرورش يافته 19 ميليون تن به ارزش 5/7 بيليون دلار آمريكا برآورد شده است (2013.(Sherrington, آبكنار و همكاران (1383) با پرورش ماكروجلبكها در استخرهاي خاكي به روش غني سازي با كود اوره مشاهده نمودند كه جلبك Ulva fasciata رشدي نداشته است. روحي (1393) جلبكهاي.U rigida و Padina australis را جهت حذف زيستي كودهاي معدني (نيترات فسفات فسفات آمونيوم) و كود آلي (مرغي) در آزمايشگاه مورد بررسي قرار داده است. بر اين اساس درصد نرخ رشد ويژه جلبك U. rigida در روز هفتم برابر (انحراف معيار±ميانگين) 7/87±2/34 بدست آمده است. در ساير نقاط دنيا مطالعات مختلفي توسط محققان در خصوص بررسي نرخ رشد و حذف مواد مغذي مختلف مانند آمونيوم نيترات فسفات (به صورت تركيب نيترات و يا حضور همزمان هر دو كود) در داخل آزمايشگاه يا در پساب مزارع ماهي و ميگو انجام شده است ) Ale et al., 2011; Buapet et al., 2008; Rabiei et al., 2014; Dang et.(al., 2012 مطالعه مشابهي در خصوص بررسي غلظت مناسب نيترات بر رشد جلبك U. lactuca توسط و همكاران Kumari (2014) انجام شده است. در اين بررسي جلبك مذكور در محيط كشت نيترات 1/4 برابر كشت اوليه افزايش رشد داشته است. در مطالعه حاضر جهت تعيين غلظت مطلوب رشد جلبك Ulva rigida در غلظتهاي مختلف كودهاي نيترات و فسفات به صورت جداگانه در تانكهاي 40 ليتري پلاستيكي شفاف بررسي شد. نتايج اين مطالعه ميتواند براي اهداف شيلاتي (آرايشي- صنعتي بهداشتي تهيه سوخت زيستي) تغذيهاي دارويي و زيست محيطي (جذب بار مواد مغذي و فلزات سنگين) مورد استفاده قرار گيرد. 2. مواد و روشها نمونههاي جلبك.U rigida در ارديبهشت ماه 1393 از ساحل دريا بزرگ چابهار به موقعيت جغرافيايي 60 و ʹ37 طول شرقي و وʹ عرض شمالي در زمان جزر گرديدند آوري جمع (شكل 1). تالهاي سالم در محل جمع آوري با آب دريا جهت زدودن شن و ماسه شسته شدند. اپي فيتها و ساير جلبكهاي چسبيده از تالهاي جمع آوري شده جداسازي گرديدند. جلبك- هاي جمع آوري شده در سطل پلاستيكي حاوي آب دريا قرار گرفته و به كارگاه بخش آبزي پروري مركز تحقيقات شيلاتي آبهاي دور- چابهار منتقل شدند. براي حذف پرتاران و سخت پوستان (به خصوص ناجورپايان) جلبكها به مدت 5 دقيقه در آب شيرين قرار داده شدند. سپس جلبكها به مدت سه روز در تانك 300 ليتري در آب تميز كلرزدايي شده قرار داده شدند.(Kumari et al., 201) جهت بررسي تاثير غلظت مناسب كودهاي نيترات سديم در چهار تيمار ( و 40 ميلي گرم بر ليتر) و سوپر فسفات نيز در چهار تيمار ( و 20 ميلي گرم بر ليتر) به همراه تيمار شاهد به صورت جداگانه و هر كدام با سه تكرار در نظر گرفته شدند. سپس هر يك از تانكهاي ليتري پلي اتيلني 40 شفاف تا حجم 20 ليتر با آب تميز كلر زدايي شده دريا آبگيري شدند. در هر يك از تكرارها حدود 1 گرم جلبك با ترازوي ديجيتال به دقت 0/01 گرم مدل GF-300 شركت A&D قرار داده شدند. هوادهي تانكها با استفاده از شيلنگ و سنگ هوادهي به صورت ملايم بر قرار گرديد.(Kumari et al., 2014) در اين بررسي رشد جلبكها به مدت بيست و هشت روز پايش شد. هر هفته جلبكها از تانكهاي مربوط به هر تيمار برداشته شدند و در داخل سبدهاي پلاستيكي قرار گرفتند و پس از تكان دادن به مدت 15 دقيقه روي پارچه تميز قرار گرفتند تا آب اضافي آنها خارج شود. سپس با ترازوي ديجيتال به دقت 0/01 گرم وزن شدند (2014 al.,.(rabiei et آب تانكهاي تيمارهاي نيترات و فسفات پس از زيست سنجي جلبك ها به طور كامل تخليه شدند و تانكها با برس پلاستيكي تميز و آب كشي شدند. سپس 20 ليتر آب كلر زدايي شده در داخل تانكها ريخته شد و جلبك ها در داخل آن قرار گرفتند ) al., Rabiei et al., 2014; Kumari et.(

3 براي محاسبه درصد نرخ رشد روزانه جلبكهاي Ulva از فرمول 1 استفاده گرديد: فرمول 1 اقيانوسشناسي/ سال هفتم/ شماره 28/ زمستان 36/8/ DGR% = [(Wt/Wi) 1-t - 1] 100 در فرمول 1 Wt وزن تازه (گرم) تاله يا جلبك Ulva در زمان Wi t وزن اوليه تازه (گرم) و t زمان به روز است.(Kumari et al., 2014) براي محاسبه درصد فرمول 2 استفاده گرديد: فرمول 2 رشد نرخ نسبي جلبكهايUlva از 2 RGRi (% d -1 ) = [(Wt-Wi)/ (Wi Δt)] 100 در فرمول 2 Wt وزن تازه جلبك (گرم) در زمانt Wi وزن تازه اوليه (گرم) و Δt مدت زمان طي شده به روز است ) Rabiei.(et al., 2014 دماي تانكها در هر روز صبح و ظهر ثبت گرديد. براي تعيين شوري از دستگاه شوري سنج چشمي ATAGO ساخت ژاپن و از دستگاه براي تعيين ph ساخت 330i مدل WTW متر ph آلمان استفاده گرديد. شوري و ph در شروع مطالعه و در پايان هر هفت روز ثبت شدند. شكل 1: موقعيت محل جمع آوري جلبك.U rigida در ساحل چابهار (اقتباس از قرنجيك و روحاني 1389) ضريب همبستگي پيرسون بين ميزان كود و نرخ رشد روزانه و همچنين بين ميزان نرخ رشد روزانه و دما محاسبه گرديد. جهت بررسي تاثيرغني سازي مواد مغذي نيترات و فسفات بر ميانگين رشد زيتوده جلبكها (بر حسب گرم) در هر يك تيمارها از آزمون آماري ANOVA يكطرفه استفاده شد. از با استفاده از آزمون Kolmogorov-Smirnov از نرمال بودن دادهها اطمينان حاصل گرديد. از آزمون آماري ANOVA براي محاسبات آماري استفاده شد. از پس آزمون Tukey جهت تيمارها ميانگين بين چندگانه مقايسه با سطح معني دار %95 استفاده شد. براي آناليزهاي آماري از برنامه SPSS نسخه 16 و براي رسم نمودارها از.(Buapet et al., 2008) 3. نتايج و بحث Excel نسخه بررسي ميزان رشد جلبكها در تيمارهاي نيترات شد استفاده نتايج حاصل از بررسي تيمارها نشان داد كه در روز هفتم تيمارهاي نيترات از نظر رشد زيتوده تفاوت معنيداري با يكديگر نداشتند (0/05<P) اما با تيمار شاهد اختلاف معنيدار داشتند (0/05>P). همزمان با افزايش ميزان غلظت كود نيترات رشد جلبكها نيز در تيمارهاي نيترات تفاوت نشان داد. بيشترين ميانگين وزني (انحراف معيار±ميانگين) 3/90±0/36 گرم مربوط به تيمار 2 بود. اين تيمار با ±1/15 55/57 درصد بيشترين نرخ رشد روزانه را نشان داده است (شكل 2 الف). با افزايش غلظت كود در تيمارهاي 40 و 30 ميلي گرم بر ليتر نيترات كاهش نرخ رشد و درصد نرخ رشد روزانه مشاهده گرديد. نتايج حاصل از بررسي رشد جلبكها در روز چهاردهم همانند روز هفتم بود. در روز چهاردهم نيز بيشترين ميانگين وزني (10/50±1/20 گرم) و درصد نرخ رشد روزانه (±8/57 75) مشاهده شد كه نسبت به روز هفتم معادل افزايش نشان داد (شكل 2 درصد 19/43 ب). نتايج حاصل از بررسي رشد جلبكها در روز بيست و يكم در تيمارهاي نيترات نشان داد كه 2 تيمار با ساير تيمارهاي نيترات اختلاف معنيداري داشته و همه تيمارهاي نيترات نيز با تيمار شاهد تفاوت معنيدار داشتند (0/05>P). بين تيمارهاي 3 1 و 4 اختلاف معني داري وجود نداشت (0/05<P). در روز بيست و يكم پرورش نيز با افزايش 1 Daily growth rate 2 Relative growth rate 31

4 غلظت كود نيترات در تيمارهاي مختلف رشد جلبكها تفاوت نشان داد. بيشترين ميانگين وزني مربوط به تيمار 2 بود (±1/20 16/25 گرم) به طوري كه در اين تيمار نرخ رشد روزانه ±5/70 77/38 درصد بود (شكل 2 ج). نتايج حاصل از بررسي در روز بيست و هشتم همانند رور بيست و يكم بود و تيمار 20 ميلي گرم بر ليتر نيترات با ساير تيمارها اختلاف معنيدار داشت (شكل 2 د). در روز بيست و هشتم بررسي نيز با افزايش غلظت كود نيترات در تيمارهاي مختلف رشد جلبكها تفاوت نشان داد. بيشترين ميانگين وزني روز بيست و هشتم نيز مربوط به تيمار 20 ميلي گرم بر ليتر نيترات بود (±1/74 21/44 گرم) به طوريكه در اين تيمار نرخ رشد روزانه ±6/23 76/56 درصد محاسبه شد. در مجموع در همه تيمارها رشد جلبكها روند افزايشي نشان دادند. شكل 2: ميانگين رشد جلبك.U rigida در تيمارهاي مختلف كود نيترات در طي چهار هفته بررسي (تيمار 10 1 تيمار 20 2 تيمار 30 3 تيمار 40 4 ميلي گرم بر ليتر) (آنتنكها نشاندهنده انحراف معيار و حروف غيرمشابه نشاندهنده اختلاف معنيدار هستند (0/05>P)). نتايج حاصل از بررسي درصد رشد نسبي جلبكهاي.U rigida نشان داد كه بيشترين درصد نرخ رشد نسبي مربوط به روز هفتم بود و در روزهاي و 28 روند كاهشي وجود داشت. در كل در پايان روز 28 جلبكهاي.U rigida در تيمار 20 ميلي گرم بر ليتر نيترات بيشترين افزايش زيتوده (شكل 3) و نرخ رشد روزانه را داشتند. ضريب همبستگي پيرسون بين افزايش دماي آب و درصد رشد روزانه جلبكها در تيمار 2 به ميزان R= -0/894 (0/000=P) به دست آمد. ضريب منفي پيرسون نشان ميدهد كه با افزايش دماي آب نرخ رشد روزانه جلبكها كاهش مييابد. شكل 3: مقايسه ميانگين رشد جلبكهاي.U rigida در تيمارهاي مختلف كود نيترات طي چهار هفته (تيمار 10 1 تيمار 20 2 تيمار 30 3 تيمار 40 4 ميلي گرم بر ليتر) (آنتنكها نشاندهنده انحراف معيار هستند.) 2-3 بررسي ميزان رشد جلبكها در تيمارهاي فسفات بررسي رشد جلبكها در تيمارهاي مختلف فسفات در روز هفتم آزمايش (شكل 4 الف) نشان ميدهد بين تيمار و ميلي گرم بر ليتر فسفات اختلاف معنيدار وجود ندارد (0/05<P). اما بين تيمارهاي شاهد 5 و 20 ميلي گرم بر ليتر فسفات اختلاف معني دار وجود دارد (0/05>P). بيشترين ميانگين وزني (±0/40 2/75 گرم) و نرخ رشد روزانه در تيمار 10 ميلي گرم بر ليتر فسفات به ميزان ±5/76 39/29 درصد بود. با افزايش غلظت كود فسفات در تيمارهاي 15 و 20 ميلي گرم بر ليتر فسفات نرخ رشد و درصد رشد روزانه روند كاهشي نشان داد. در روز 14 تيمار 10 ميلي گرم بر ليتر فسفات با تيمار 15 ميلي گرم بر ليتر فسفات اختلاف معني دار نداشت (0/05<P). اما با بقيه تيمارها تفاوت معنيدار نشان داد (0/05>P) (شكل 4 ب). بيشترين ميانگين وزني روز 14 نيز مربوط به تيمار 10 ميلي گرم بر ليتر فسفات بود (±1/03 4/64) به طوريكه در اين تيمار نرخ رشد روزانه 33/12 ±7/34 درصد بود. با وجود افزايش رشد زيتوده جبلكها در روز چهاردهم آزمايش درصد نرخ رشد روزانه نسبت به روز 7 آزمايش به مقدار 0/93 كاهش نشان داد. در روزهاي بيست و يكم و بيست و هشتم بررسي نيز افزايش زيتوده تيمار 10 ميلي گرم بر ليتر فسفات با بقيه تيمارها اختلاف معنيدار نشان داد (0/05>P) به طوريكه در روز بيست و هشتم اختلاف معنيدار بين تيمار 10 ميلي گرم بر ليتر فسفات با ساير تيمارها و نيز بين بقيه تيمارها با يكديگر بيشتر شد. بيشترين ميانگين وزني در روز بيست و يكم ±1/05 6/59 گرم و نرخ 32

5 رشد روزانه ±4/99 31/38 درصد بود. درصد نرخ رشد روزانه در روز 21 نسبت به روزهاي هفتم و چهاردهم به ميزان 18/81 و اقيانوسشناسي/ سال هفتم/ شماره 28/ زمستان 36/8/ /88 درصد كاهش نشان داد (شكل 4 هشتم بيشترين ميانگين وزني مربوط به تيمار ج). در روز بيست و 10 بود ±0/72) 9/05 گرم) به طوريكه در اين تيمار نرخ رشد روزانه ±2/56 32/32 درصد بود (شكل 4 د). شكل 4: ميانگين رشد جلبك.U rigida در تيمارهاي فسفات در طي چهار هفته بررسي (تيمار 5 1 تيمار 10 2 تيمار 15 3 تيمار 20 4 ميلي گرم بر ليتر) (آنتنكها نشاندهنده انحراف معيار و حروف غيرمشابه نشاندهنده اختلاف معنيدار هستند (0/05>P)). بررسي رشد جلبك.U rigida در طي هر چهار دوره 7 روزه در تيمارهاي مختلف كود سوپر فسفات نشان مي دهد كه اين جلبك در تيمار 10 ميلي گرم بر ليتر فسفات افزايش رشد مناسبتر و مطلوبتري نسبت به ساير تيمارها داشته است (شكل 5). درصد نرخ رشد روزانه نسبت به هفتههاي هفتم چهارده و بيست و يكم به ترتيب به مقدار 8/81 2/93 و 19/40 درصد روند كاهشي نشان داد. ضريب همبستگي پيرسون نيز بين دماي آب و افزايش درصد نرخ رشد روزانه جلبكها در تيمار به 2 ميزان 0/149= R P) (0/645= محاسبه شد كه نشاندهنده همبستگي ضعيف بين دما و نرخ رشد روزانه است. تعداد هفت تانك جلبك از تيمارهاي حاصل از آزمايش فسفات از پايان روز بيست و هشتم انتخاب شده به مدت 9 هفته بعدي (در مجموع به مدت 91 روز) در غلظتهاي 20 و 10 ميلي گرم بر ليتر (نيترات و فسفات) پرورش داده شدند. تغييرات رشد زيتوده تا پايان دوره 91 روزه از رشد افزايشي بر خوردار بود و كاهش رشد مشاهده نشد. تغييرات درصد نرخ رشد روزانه از هفته اول تا هفته چهارم (مربوط به كود فسفات) كاهش يافت و از هفته پنجم تا هفته هشتم روند صعودي داشت. از هفته هشتم (روز 84) تا سيزدهم (روز 91) روند تقريبا ثابت را نشان داد. جلبكها تا روز 77 به نهايت رشد طولي رسيدند (شكل 6). شكل 5: مقايسه ميانگين رشد جلبكهاي.U rigida در تيمارهاي مختلف كود فسفات طي چهار هفته (تيمار 5 1 تيمار 10 2 تيمار 15 3 تيمار 20 4 ميلي گرم بر ليتر) (آنتنكها نشاندهنده انحراف معيار هستند.) شكل 6: رشد جلبك.U rigida در طي مدت 91 روز ) تا روز بيست و هشتم مربوط به تيمارهاي فسفات) در كودهاي نيترات + فسفات (10+20 ميلي گرم بر ليتر) (آنتنكها نشاندهنده انحراف معيار هستند.) ميانگين تغييرات دما حداقل 30/39 ±4/23 17 درجه سانتيگراد در آذر ماه و حداكثر درجه سانتيگراد با درجه 35 سانتيگراد در آبان ماه ثبت شد. ميانگين تغييرات شوري ±3/8 psu 41/63 با حداقل شوري (در شروع هر هفته پرورشي) 37 psu و حداكثر psu 49 بوده است. تغييرات ph از 8/1 تا 8/89 با ميانگين ±0/21 8/49 اندازه گيري شد. مواد مغذي مورد نياز جلبكها به سه دسته عناصر درشت مغذي (نيتروژن فسفر كربن) عناصر ريز مغذي (آهن روي مس منگنز موليبدن و غيره) و ويتامينها (ويتامين ب 12 تيامين 33

6 و بيوتين) تقسيم ميشوند (2001 Hurd,.(Harrison and نيتروژن و فسفر رشد و توليد جلبك را در بيشتر محيطهاي طبيعي محدود ميكنند. زماني كه نيتروژن و فسفر در عمليات آبزي پروري افزوده شوند كربن محدوديت پيدا ميكند. بنابراين با هوادهي تانكهاي پرورش محدوديت كربن تا حدودي بر طرف ميشود. اين سه عنصر در رشد جلبكها مهم هستند ) Harrison al., 2008.(and Hurd, 2001; Buapet et نرخهاي رشد جلبكها به شرايط محيطي از قبيل غلظتهاي ماده مغذي دسترسي نور دما و آشفتگي آب وابسته ميباشد. بسياري از گونههاي جلبك- هاي سبز در غلظتهاي بالاي ماده مغذي ازدياد پيدا ميكنند (2008 al.,.(buapet et رشد و توليد جلبكها تابع دامنه غلظت نيترات و فسفات در محيطهاي طبيعي و نيز در شرايط پرورش در خشكي است. مطالعات نشان داده است كه نرخ رشد روزانه جنس Ulva بر اساس گونه شرايط رشد و دوره پرورش ميتواند مختلف باشد 2004) al.,.(neori et دفعات و غلظتهاي كود دهي ميتواند به طور مناسب تغيير داده شود. هر چند افزودن غلظت مناسب ماده مغذي و حفظ آن در تمام دوره تاثير بيشتري دارد (2001 Hurd,.(Harrison and در بررسي حاضر چهار تيمار نيترات و يك تيمار شاهد هر كدام با سه تكرار در نظر گرفته شد و ميزان كود پيشبيني شده در هر يك از تيمارها به صورت روزانه تجديد شد و تاثير آنها بر رشد جلبكهاي U. rigida بررسي گرديد. در بررسي و Buapet همكاران (2008) حداكثر درصد نرخ رشد نسبي روزانه جلبك Ulva reticulata در روز هفتم %15/1 در نيترات (20/4 ميلي گرم بر ليتر) در روز گزارش شد. در بررسي حاضر ميزان حداكثر درصد نرخ رشد نسبي جلبك.U rigida در تيمار نيترات 20 ميلي گرم بر ليتر به ميزان ±5/15 %41/43 در روز هفتم بود. به نظر ميرسد كه جلبك.U rigida نسبت به جلبك Ulva reticulata رشد نسبي بهتري داشته است. Kumari و همكاران (2014) در طي دوره اي 7 روزه رشد جلبك.U lactuca را در تيمارهاي جداگانه نيترات و فسفات بررسي نمودند. اين جلبك در تيمار 20 ميلي گرم بر ليتر نيترات و همچنين در تيمار 10 ميلي گرم بر ليتر فسفات بيشترين رشد را نشان داد. در بررسي حاضر نيز بيشترين ميزان رشد جلبك.U rigida در غلظتهاي نيترات 20 ميلي گرم بر ليتر و در فسفات 10 ميلي گرم بر ليتر مشاهده شد. و Msuya (2008) جلبك U. lactuca Neori نوع 4 را در غلظت مواد مغذي NH 3 +NH 4 به ميزان خيلي بالا 134 بالا 26 پايين 20 و خيلي پايين 1 ميكرومول در پساب حاصل از استخر ماهيان پرورشي سيستم متراكم پرورش دادند. در اين بررسي رشد زيتوده جلبك در تيمار 20 ميكرومولار از همه تيمارها به صورت معني داري بيشتر بود (0/05>P). همينطور بر اساس اين گزارش افزايش سرعت آب و مقدار بار مواد مغذي در افزايش توليد زي- توده موثر بود. آشفتگي آب در اثر هوادهي تاثير چنداني روي رشد جلبكها بهدليل عمق كم آب نداشت (2008 Neori,.(Msuya and در مطالعه حاضر نتايج حاصل از رشد زيتوده جلبك.U rgida با بررسي Msuya و (2008) Neori مطابقت داشت به طوريكه در غلظت هاي خيلي بالاي مواد مغذي و نيز غلظتهاي پايين رشد زيتوده جلبك كمتر و در غلظت مناسب بيشتر بوده است..U و همكاران (2014) قدرت جذب زيستي جلبك Rabiei reticulata را در تفريخگاه ميگوهاي مولد Penaeus monodon به 12 مدت % روز مورد بررسي قرار دادند. بر اساس گزارش اين محققين نرخ رشد نسبي متوسط جلبك.U reticulata به ±0/1 در روز 1/6 درصد رشد نسبي نيترات به ميزان رسيده است. در مطالعه حاضر طي در تيمار U. rigida 24/34 ±4/93 روز ميلي گرم بر ليتر % محاسبه شد. بر اين اساس افزايش رشدي معادل 15/21 برابر نسبت به جلبك.U reticulata مشاهده شد. در بررسي حاضر جلبك.U rigida حاصل از آزمايش كود سوپر فسفات به مدت نه هفته بعد پرورش داده شدند و نرخ رشد آنها بررسي گرديد. نرخ رشد از هفته پنجم تا هفته هشتم روند صعودي داشته و از هفته هشتم (روز سيزدهم (روز 91) روند تقريبا ثابت را نشان داد (شكل 84) تا.(5 جلبكها تا روز 77 به نهايت رشد طولي رسيدند. يكي از تالهاي اين جلبك به طور قابل توجهي بيش از 20 سانتيمتر رشد نمود كه در طبيعت تا اين اندازه رشد نميكند. بر اساس بررسي هاي زارعي جلياني و همكاران (1395) روي جلبكهاي Gracilariopsis persica و Hypnea flagelliformis Fortes (2003) روي U. pertusa Choi و (1980) Lüning روي (1977) Nordby U. lactuca روي U. mutabilis و De- Casabianca و (1998) Posada روي.U rigida مشاهده شد كه رشد با افزايش دما (بيش از دماي مطلوب رشد) همبستگي منفي داشته است. در بررسي حاضر نيز جلبكها با كاهش دما تا 23 درجه سانتيگراد از آذر ماه تا دهه دوم دي ماه افزايش رشد مناسبي را نشان دادند. به نظر ميرسد كه محدوديت مواد مغذي نيترات و فسفات در ماههاي سرد منطقه چابهار باعث كاهش رشد 34

7 جلبكهاي.U rigida در زيستگاه طبيعي ميگردد. از طرفي در دو ماه اول پاييز به علت فروكش كردن مانسون و افزايش دماي آب و هواي منطقه (افزايش دماي آب تانكها تا 35 درجه سانتيگراد) از رشد جلبكها كاسته شد. بر اين اساس نتايج مطالعه حاضر با نتايج آبكنار و همكاران (1383) كه رشد كمتر جلبكها را در پاييز گزارش نمودند مطابت دارد. 4. نتيجهگيري جلبك.U rigida مهمترين جلبك بومسامانه دريايي است.U مطالعه حاضر نشان داد كه جلبك.(Buapet et al., (2008 rigida در غلظت مواد مغذي نيترات 20 ميلي گرم و فسفات 10 ميلي گرم بيشترين درصد نرخ رشد را داشته است. نرخ رشد روزانه اين جلبك در تيمار نيترات همبستگي منفي و در تيمار فسفات همبستگي مثبت با دما را نشان داد. اين امر نشان مي دهد كه با سرد شدن هوا و فراهم بودن غلظت مناسب مواد مغذي نيترات و فسفات (به ترتيب 20 و 10 ميلي گرم بر ليتر) بيشترين رشد را از خود نشان خواهد داد. جلبك.U rigida از جلبكهاي تند رشد و اقتصادي بوده و مي توان آن را در فصول مختلف سال پرورش داد. با افزايش دما (بيش از 23 درجه سانتيگراد) از شدت رشد آنها كاسته خواهد شد. براي پرورش آنها به آب شيرين نياز نيست. محصول جلبكهاي پرورشي را مي توان در صنايع مختلف دارويي غذايي آرايشي-بهداشتي خوراك دام و طيور تهيه سوختهاي زيستي (گاز زيستي و اتانول زيستي) و اصلاح خاك و رشد گياهان و غيره به كار برد. چنانچه اين جلبك در منابع غني نيتروژن (در محيط كشت يا پسابهاي آبزي پروري) پرورش يابد درصد پروتي ين آن به %44 وزن خشك خواهد رسيد. بنابراين از اين لحاظ ارزش تغذيهاي بالايي دارد و با پرورش آنها ضمن فراهم نمودن بخشي از غذاي مورد نياز و ساير نيازهاي بشر با كاهش ميزان دي اكسيد كربن به حفظ محيط زيست كمك خواهد شد. 5. سپاسگزاري بدينوسيله از جناب آقايان مهندس افراسياب اژدري و مهندس علي رضا صوفي كه در زمينه زيستسنجي جلبكها همراهي نمودند تشكر و قدرداني به عمل ميآيد. منابع اقيانوسشناسي/ سال هفتم/ شماره 28/ زمستان 36/8/ آبكنار ع.م. امينراد ت. حقپناه ع. عطاران گ. خدامي ش پرورش امكان بررسي بر تاكيد با اقتصادي مهم جلبكه يا گراسيلاريا در مناطق طبيعي واستخرهاي خاكي. گزارش نهايي موسسه تحقيقات علوم شيلاتي ايران 115 صفحه. روحي ز ارزيا يب پتانسيل تصفيه زيستي و نرخ رشد جلبك سبز Ulva rigida و جلبك قهوهاي Padina australis توسط كودآلي و معدني. پايان نامه كارشناسي ارشد دانشگاه دريانوردي وعلوم دريايي چابهار دانشكده علوم دريايي 102 صفحه. زارعي جلياني ز. يوسفزادي م. سهرابيپور ج. ري يسي ه بررسي بوم شناسي رشد و زمان بهينه كاشت دو ماكروجلبك اقتصادي. اقيانوس شناسي سال 7 شماره 26 ص فحات قرنجيك ب.م. و روحاني ق.ك اطلس جلبكهاي دريايي سواحل خليج فارس و درياي عمان محل نشرتهران ناشر موسسه تحقيقات علوم شيلا يت ايران صفحه 170. Ale, M.T.; Mikkelsen, J.D.; Meyer, A.S., Differential growth response of Ulva lactuca to ammonium and nitrate assimilation. Journal of Applied Phycology, 23(3): DOI /s Buapet, P.; Hiranpan, R.; Ritchie, R. J.; Prathep, A., Effect of nutrient inputs on growth, chlorophyll, and tissue nutrient concentration of Ulva reticulata from a tropical habitat. Science Asia, 34: Choi, T.S., Ecophysiological characteristics of green macroalga Ulva pertusa L. from eelgrass habitats. Ph. D. dissertation, Chonnam National University, Gwangju, Korea, pp Dang, T.T.; Yasufumi, M.; Dang, K.D., Potential of Ulva sp. in biofiltration and bioenergy production. Journal of Vietnamese Environment, 3(1): De- Casabianca, M.L.; Posada, F., Effect of environmental parameters on the growth of Ulva rigida (Thau Lagoon, France). Botanica Marina, 41(1-6): Fortes, M.D.; Lüning, K., Growth rates of North Sea 35

8 protein content of the seaweed Ulva lactuca cultured in seawater tanks. Journal of Applied Phycology, 20(6): Neori, A.; Chopin, T.; Troell, M.; Buschmann, A.H.; Kraemer, G.P.; Halling, C.; Shpigel, M.; Yarish, C., Integrated aquaculture: rationale, evolution and state of the art emphasizing seaweed biofiltration in modern mariculture. Aquaculture, 231(1): Nordby, Ø., Optimal conditions for meiotic spore formation in Ulva mutabilis Føyn. Botanica Marina, 20(1): Rabiei, R.; Phang, S.; Yeong, H.; Lim, P.; Ajdari, D.; Zarshenas, G.; Sohrabipour, J., Bioremediation efficiency and biochemical composition of Ulva reticulata Forsskål (Chlorophyta) cultivated in shrimp (Penaeus monodon) hatchery effluent. Iranian Journal of Fisheries Sciences, 13(3): Sherrington, N.A., Ulva lactuca L. as an inorganic extractive component for Integrated Multi-Trophic Aquaculture in British Columbia: An analysis of potentialities and pitfalls. MsC. Thesis in the Department of Geography. University of Victoria. 148 P. macroalgae in relation to temperature, irradiance and photoperiod. Helgoländer Meeresuntersuchungen, 34(1): Harrison, P.J.; Hurd, C.L., Nutrient physiology of seaweeds: application of concepts to aquaculture. Cahiers de biologie marine, 42: Indy, J.R.; Yasui, H.; Rodríguez, L.A.; González, C.A.Á.; Sánchez, W.M.C., Seaweed: for food, medicine and industry. Kuxulkab', 16(29). Kumari, P.; Kumar, M.; Reddy, C.R.K.; Jha, B., Nitrate and phosphate regimes induced lipidomic and biochemical changes in the intertidal macroalga Ulva lactuca (Ulvophyceae, Chlorophyta). Plant and Cell Physiology, 55 (1): MacArtain, P M.; Gill C.I.R.; Brooks M.; Campbell R.; Rowl, I.R., Nutritional value of edible seaweeds. Nutrition reviews, 65(12): Moustafa, Y.T.; Saeed, S.M., 2014 Nutritional evaluation of green macroalgae, Ulva sp. and related water nutrients in the Southern Mediterranean Sea coast, Alexandria shore, Egypt. 4th Conference of Central Laboratory for Aquaculture Research, Msuya, F.E.; Neori, A., Effect of water aeration and nutrient load level on biomass yield, N uptake and اقيانوسشناسي/ سال هفتم/ شماره 28/ زمستان 36/8/