ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 2 Οκτωβρίου 2012 (OR. en) 14238/12 ECOFIN 804 UEM 284 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Θέμα: ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ προκειμένου να τερματιστεί η κατάσταση υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος στην Πορτογαλία 14238/12 IKS/nm
ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της προκειμένου να τερματιστεί η κατάσταση υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος στην Πορτογαλία ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 126 παράγραφος 7, Έχοντας υπόψη τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 14238/12 IKS/nm 1
Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Σύμφωνα με το άρθρο 126 της Συνθήκης, τα κράτη μέλη αποφεύγουν τα υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα. (2) Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης βασίζεται στον στόχο για υγιή δημόσια οικονομικά ως μέσο ενίσχυσης των συνθηκών για σταθερότητα των τιμών και ισχυρή διατηρήσιμη ανάπτυξη, που ευνοούν τη δημιουργία απασχόλησης. (3) Στις 2 Δεκεμβρίου 2009, το Συμβούλιο αποφάσισε, σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 6 της Συνθήκης, ότι στην Πορτογαλία υπάρχει υπερβολικό έλλειμμα και εξέδωσε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 7 της Συνθήκης και το άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου, της 7ης Ιουλίου 1997, για την επιτάχυνση και τη διασαφήνιση της εφαρμογής της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος 1, σύσταση για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος το αργότερο έως το 2013 («Σύσταση του Συμβουλίου της 2ας Δεκεμβρίου 2009»). Για να μειωθεί το ονομαστικό δημοσιονομικό έλλειμμα κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) έως το 2013, διατυπώθηκε σύσταση για μέση ετήσια δημοσιονομική προσαρμογή κατά 1¼ % του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2010-2013. Για να υπολογιστεί η μέση ετήσια δημοσιονομική προσπάθεια, λήφθηκε ως αφετηρία το έλλειμμα του 2011 που προέβλεψαν οι υπηρεσίες της Επιτροπής στις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2009. Στη συνέχεια, υπολογίστηκε η συνολική δημοσιονομική προσπάθεια που απαιτείται για να επιτευχθεί, εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας, ο στόχος κάτω του 3% όσον αφορά το ονομαστικό έλλειμμα, με βάση την παραδοχή ότι θα μειώνεται σταδιακά το κενό παραγωγής μέχρι το 2015. 1 ΕΕ L 209 της 2.8.1997, σ. 6. 14238/12 IKS/nm 2
(4) Στις 15 Ιουνίου 2010, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Πορτογαλία είχε λάβει αποτελεσματικά μέτρα, εφόσον εφάρμοσε τη σύσταση του Συμβουλίου της 2ας Δεκεμβρίου 2009 να μειώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ, και, ως εκ τούτου, θεώρησε ότι δεν ήταν αναγκαία καμία περαιτέρω ενέργεια στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος. (5) Σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 5 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97, το Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει να εκδώσει αναθεωρημένη σύσταση δυνάμει του άρθρου 126 παράγραφος 7 της Συνθήκης, εάν έχουν ληφθεί αποτελεσματικά μέτρα και, μετά την έκδοση της εν λόγω σύστασης, προκύψουν απρόβλεπτα αντίξοα οικονομικά συμβάντα με μείζονες αρνητικές επιπτώσεις για τα δημόσια οικονομικά. Η ύπαρξη απρόβλεπτων αντίξοων οικονομικών συμβάντων με μείζονες αρνητικές επιπτώσεις για τα δημόσια οικονομικά πρέπει να αξιολογείται σε σχέση με τις οικονομικές προβλέψεις στις οποίες βασίζεται η σύσταση του Συμβουλίου. (6) Σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 7 της Συνθήκης και το άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97, το Συμβούλιο οφείλει να απευθύνει συστάσεις στο εκάστοτε κράτος μέλος, ώστε να τερματίσει την κατάσταση υπερβολικού ελλείμματος εντός καθορισμένου χρονικού διαστήματος. Η σύσταση πρέπει να ορίζει μέγιστη προθεσμία έξι μηνών προκειμένου το συγκεκριμένο κράτος μέλος να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος. Επιπλέον, στη σύσταση για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, το Συμβούλιο θα πρέπει να καλεί το εν λόγω κράτος μέλος να επιτύχει ετήσιους δημοσιονομικούς στόχους που, με βάση τις προβλέψεις στις οποίες βασίζεται η σύσταση, συνεπάγονται ελάχιστη ετήσια βελτίωση του διαρθρωτικού αποτελέσματος, δηλαδή του κυκλικά προσαρμοσμένου δημοσιονομικού αποτελέσματος, χωρίς τα έκτακτα και λοιπά προσωρινά μέτρα, κατά τουλάχιστον 0,5% του ΑΕΠ, ως ενδεικτικό ποσοστό. 14238/12 IKS/nm 3
(7) Η πορτογαλική οικονομία, αφού σημείωσε σημαντική συρρίκνωση το 2009, όταν το πραγματικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά 2,9%, ανέκαμψε το 2010 και παρουσίασε θετική ανάπτυξη 1,4%, γεγονός που οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό σε έκτακτους παράγοντες, που έδωσαν ώθηση στις εξαγωγές και την ιδιωτική κατανάλωση. Η οικονομία υποχώρησε εκ νέου σε ύφεση το 2011, όταν το πραγματικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά 1,7%, αλλά η μείωση αυτή ήταν μικρότερη από αυτήν που αναμενόταν αρχικά, διότι η μεγάλη αύξηση των καθαρών εξαγωγών αντιστάθμισε εν μέρει τη σημαντική μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων. Ταυτόχρονα, η κατάσταση στην αγορά εργασίας επιδεινωνόταν συνεχώς. Σύμφωνα με την τελευταία επικαιροποίηση από τις υπηρεσίες της Επιτροπής των οικονομικών προοπτικών της πορτογαλικής οικονομίας, η οποία λαμβάνει υπόψη τα δημοσιονομικά μέτρα που παρουσίασαν οι πορτογαλικές αρχές κατά την πέμπτη επανεξέταση του προγράμματος χρηματοοικονομικής προσαρμογής («Πρόγραμμα»)στις αρχές Σεπτεμβρίου, το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 3,0% το 2012, λόγω της περαιτέρω μείωσης της εγχώριας ζήτησης, και ιδίως της επενδυτικής δραστηριότητας. Το ίδιο διάστημα, οι εξαγωγές παραμένουν σε ικανοποιητικά επίπεδα και, παρά την επιβράδυνση της ανάπτυξής τους από πέρυσι, λόγω της μείωσης της εξωτερικής ζήτησης, το μερίδιο αγοράς τους εκτιμάται ότι θα αυξηθεί. Ο ρυθμός ανάπτυξης θα εξακολουθήσει να είναι υποτονικός το 2013, αντανακλώντας την ασθενέστερη αύξηση των εισαγωγών στους εμπορικούς εταίρους της ζώνης του ευρώ και τα πρόσθετα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης, αλλά αναμένεται να εισέλθει σε ελαφρώς θετικό έδαφος περί τα μέσα του έτους, λόγω της ανάκαμψης των εξαγωγών και της επενδυτικής δραστηριότητας. Για το σύνολο του έτους, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ προβλέπεται να μειωθεί κατά περίπου 1%. Η ανεργία εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε επίπεδο ελαφρώς ανώτερο του 16% το 2013. 14238/12 IKS/nm 4
(8) Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης ανήλθε στο -9,8% του ΑΕΠ το 2010, ελαφρώς μειωμένο από το -10,2% του ΑΕΠ το 2009. Η ασθενής επίδοση οφειλόταν κατά κύριο λόγο στη στατιστική ανακατάταξη κρατικών επιχειρήσεων (ΚΕ) και συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) στο εσωτερικό της γενικής κυβέρνησης, καθώς και στα έξοδα διάσωσης δύο προβληματικών τραπεζών. Οι επιπτώσεις αυτές αντισταθμίστηκαν μόνο εν μέρει από την έκτακτη επίπτωση της μεταφοράς ενός συνταξιοδοτικού ταμείου στην πορτογαλική κυβέρνηση και τη σχετική βελτίωση των εσόδων σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Το 2011, σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία, το έλλειμμα ήταν 4,4% του ΑΕΠ σε σύγκριση με τον στόχο για 5,9% του ΑΕΠ. Η βελτίωση της ονομαστικής απόδοσης αποδίδεται στη μεταφορά συνταξιοδοτικών ταμείων των τραπεζών στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, που πραγματοποιήθηκε για να καλυφθεί δημοσιονομικό κενό της τάξης του 1½% του ΑΕΠ. Η πορτογαλική κυβέρνηση έδρασε έγκαιρα για να διορθώσει τη δημοσιονομική απόκλιση κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, λαμβάνοντας πρόσθετα μέτρα είσπραξης εσόδων, συγκεκριμένα έκτακτη εισφορά επί του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων και αύξηση του συντελεστή φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) στο ηλεκτρικό ρεύμα και το φυσικό αέριο, από τον μειωμένο στον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ, και περικόπτοντας ταυτόχρονα τις δαπάνες. Συνεπώς, το δημοσιονομικό κενό οφείλεται κυρίως σε έκτακτους παράγοντες που αυξάνουν το έλλειμμα, συγκεκριμένα στα ανεπαρκή μη φορολογικά έσοδα στο επίπεδο των παραχωρήσεων και της ακίνητης περιουσίας, στην καταγραφή των χρεών μιας δημόσιας επιχείρησης και μιας σύμπραξης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) που υπάγεται στην περιφερειακή κυβέρνηση της Μαδέρας, και στην ανακατάταξη μιας ΣΔΙΤ στη γενική κυβέρνηση μετά την επιβολή διοδίων. 14238/12 IKS/nm 5
(9) Σύμφωνα με την τελευταία επικαιροποίηση από τις υπηρεσίες της Επιτροπής των οικονομικών προοπτικών της πορτογαλικής οικονομίας, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης το 2012 προβλέπεται να ανέλθει στο 5,3%, χωρίς μεταβολή της ακολουθούμενης πολιτικής, σε σύγκριση με αναμενόμενο έλλειμμα 4,5% του ΑΕΠ στον νόμο του προϋπολογισμού του 2012 και στο Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2012. Ο προϋπολογισμός του 2012, όπως τροποποιήθηκε με τον συμπληρωματικό προϋπολογισμό του Μαρτίου, περιλαμβάνει μέτρα εξυγίανσης εκτιμώμενα στο 5½% του ΑΕΠ. Τα μέτρα περικοπής δαπανών περιλαμβάνουν μειώσεις μισθών και συντάξεων, σε συνδυασμό με τη μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων και περικοπές στην υγεία, την παιδεία και στις κεφαλαιακές και τρέχουσες δαπάνες των δημοσίων επιχειρήσεων. Τα μέτρα αύξησης των εσόδων βασίζονται στην αύξηση της έμμεσης φορολογίας με την υπαγωγή ορισμένων αγαθών και υπηρεσιών από τον μειωμένο και τον ενδιάμεσο σε υψηλότερους συντελεστές ΦΠΑ. Οι αλλαγές στο σύστημα άμεσης φορολογίας αποσκοπούν, κατά κύριο λόγο, στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και στον περιορισμό των φορολογικών μειώσεων και απαλλαγών στη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων και εταιρειών. 14238/12 IKS/nm 6
(10) Το 2010, η προβλεπόμενη απόκλιση από τις προβλέψεις του προϋπολογισμού είναι περίπου 1 3/4 % του ΑΕΠ και συνδέεται κυρίως με την ταχύτερη από την αναμενόμενη αποκατάσταση της ισορροπίας της οικονομίας, με μείωση της φορολογικής συνιστώσας των εξαγωγών και τη μεγαλύτερη από την αναμενόμενη επίπτωση της ανεργίας στους προϋπολογισμούς κοινωνικής ασφάλισης. Η υστέρηση των εσόδων είναι μεγάλη και αποδίδεται στην είσπραξη λιγότερων από τους αναμενόμενους άμεσους και έμμεσους φόρους, αλλά και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Η αλλαγή των φορολογικών βάσεων είχε ως αποτέλεσμα τη συνολική υστέρηση των εσόδων περίπου κατά 2% του ΑΕΠ σε σύγκριση με τα προβλεφθέντα στον προϋπολογισμό του 2012 έσοδα, ενώ το ¼% του ΑΕΠ οφείλεται σε έκτακτες πράξεις. Συνολικά, οι δαπάνες εξελίσσονται καλύτερα από τον σχεδιασμό, ενώ η αύξηση των δαπανών για επιδόματα ανεργίας εξισορροπείται με εξοικονομήσεις σε άλλους τομείς, ιδίως αποζημιώσεις εργαζομένων. Εξοικονομήσεις της τάξης του 1,5% του ΑΕΠ από τη μείωση των καθαρών πληρωμών τόκων και την αναδιάταξη διαρθρωτικών κεφαλαίων της Ένωσης και, πιθανόν, έκτακτα έσοδα από την παραχώρηση ενός αερολιμένα θα συμβάλουν στη μερική αντιστάθμιση της υστέρησης των εσόδων. Δεδομένου ότι ορισμένοι από τους παράγοντες μείωσης του ελλείμματος το 2012 έχουν έκτακτο χαρακτήρα, το κενό το 2012 συνεπάγεται τη μεταφορά περίπου 1½% του ΑΕΠ στο 2013, εξαιτίας της συρρίκνωσης των βάσεων φορολογικών εσόδων και των εξελίξεων στην αγορά εργασίας. 14238/12 IKS/nm 7
(11) Σύμφωνα με την τελευταία επικαιροποίηση από τις υπηρεσίες της Επιτροπής των οικονομικών προοπτικών της πορτογαλικής οικονομίας, και με την παραδοχή ότι δεν θα μεταβληθεί η ακολουθούμενη πολιτική, το δημόσιο έλλειμμα το 2013 προβλέπεται να ανέλθει στο 4,5% του ΑΕΠ, έναντι του αρχικού στόχου για 3%. Στο πλαίσιο του προγράμματος για την Πορτογαλία, η παραδοχή ότι οι ασκούμενες πολιτικές θα παραμείνουν αμετάβλητες λαμβάνει υπόψη τα μέτρα που συμφωνήθηκαν στην εκτελεστική απόφαση 2011/344/ΕΕ του Συμβουλίου της 17ης Μαΐου 2011, για τη χορήγηση ενωσιακής χρηματοδοτικής ενίσχυσης στην Πορτογαλία 1 και στην τέταρτη επικαιροποίηση του Μνημονίου Συνενόησης επί ειδικών όρων οικονομικής πολιτικής μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ενεργεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και της Δημοκρατίας της Πορτογαλίας. Στην τέταρτη επικαιροποίηση του Μνημονίου Συνενόησης επί ειδικών όρων οικονομικής πολιτικής εξετάστηκαν μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης της τάξης του 2% περίπου του ΑΕΠ το 2013, περιλαμβανομένης σημαντικής μείωσης των δαπανών, με χαμηλότερη αποζημίωση εργαζομένων και περικοπές στους τομείς της παιδείας και της υγείας, σε συνδυασμό με την αναδιάρθρωση της κεντρικής διοίκησης και των δημοσίων επιχειρήσεων. Στο σκέλος των εσόδων, τα μέτρα αποσκοπούσαν στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, με τη μείωση των φοροαπαλλαγών και των εκπτώσεων φόρου στη φορολογία φυσικών προσώπων και εταιρειών και την αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης. Κατά την ίδια λογική, στο Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2012 εξετάζονται μέτρα εξυγίανσης της τάξης του 1,4% του ΑΕΠ. 1 ΕΕ L 159 της 17.6.2011, σ. 88. 14238/12 IKS/nm 8
(12) Σύμφωνα με την τελευταία επικαιροποίηση από τις υπηρεσίες της Επιτροπής των οικονομικών προοπτικών της πορτογαλικής οικονομίας, το διαρθρωτικό έλλειμμα ανερχόταν σε -8,7%, -8,5% και -6,3% του ΑΕΠ το 2009, το 2010 και το 2011, αντίστοιχα. Εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο -4,2% του ΑΕΠ το 2012. Αυτό συνεπάγεται εμφανή μέση δημοσιονομική προσπάθεια ύψους 1,5% του ΑΕΠ στο διάστημα 2010 έως 2012, που μετράται ως διαφορά μεταξύ των διαρθρωτικών ελλειμμάτων. Το ποσοστό αυτό υπερβαίνει την ελάχιστη απαιτούμενη μέση ετήσια δημοσιονομική προσπάθεια κατά 1¼% του ΑΕΠ, που όρισε το Συμβούλιο για την περίοδο 2010-2013. Με διόρθωση, λόγω της αλλαγής του μακροοικονομικού σεναρίου στο διάστημα μεταξύ των προβλέψεων στις οποίες βασίστηκαν οι συστάσεις του Συμβουλίου της 2ας Δεκεμβρίου 2009 και της τρέχουσας πρόβλεψης, η εκτιμώμενη μέση ετήσια δημοσιονομική προσπάθεια μεταξύ 2010 και 2012 είναι υψηλότερη κατά 0,8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Συνεπώς, η Πορτογαλία έχει λάβει μέχρι στιγμής αποτελεσματικά μέτρα όσον αφορά την εξέλιξη του διαρθρωτικού ελλείμματος έως το 2012. 14238/12 IKS/nm 9
(13) Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2009 των υπηρεσιών της Επιτροπής, στις οποίες βασιζόταν η σύσταση του Συμβουλίου της 2ας Δεκεμβρίου 2009, η πορτογαλική οικονομία αναμενόταν να αυξηθεί κατά 0,3% το 2010 και κατά 1,0% το 2011. Τα έτη 2012 και 2013 υπερέβαιναν τον ορίζοντα εκείνων των προβλέψεων, αλλά με βάση την υπόθεση σταδιακής εξάλειψης του μεγάλου αρνητικού κενού παραγωγής μέχρι το 2015, αναμενόταν για τα έτη 2012 και 2013 μεγαλύτερη αύξηση από αυτήν του 2011. Η εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ για το 2010 και το 2011 παρουσίασε πολύ μεγάλη απόκλιση από τις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2009, με υψηλότερη μη διατηρήσιμη ανάπτυξη το 2010, οφειλόμενη σε μεγάλο βαθμό σε έκτακτους παράγοντες, και πολύ χαμηλότερη ανάπτυξη το 2011. Επιπλέον, η σύνθεση της οικονομικής ανάπτυξης βασιζόταν πολύ λιγότερο στην εγχώρια ζήτηση. Η σωρευτική συνεισφορά της εγχώριας ζήτησης για το 2010 και το 2011 ήταν -5 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, σε σύγκριση με πρόβλεψη για -0,6 εκατοστιαίες μονάδες. Ταυτόχρονα, η αγορά εργασίας επιδεινώθηκε σε μεγαλύτερο βαθμό και ταχύτερα από τα προβλεπόμενα στις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2009 των υπηρεσιών της Επιτροπής. Η τελευταία επικαιροποίηση των προβλέψεων των υπηρεσιών της Επιτροπής για την οικονομική προοπτική στην Πορτογαλία προβλέπει έντονα αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης για το 2012 και το 2013. Επιπλέον, η σύνθεση της ανάπτυξης είναι πιθανόν να εξακολουθήσει να στρέφεται προς τις καθαρές εξαγωγές. Οι εν λόγω προοπτικές της ανάπτυξης φαίνεται ότι επηρεάστηκαν από απροσδόκητα γεγονότα. 14238/12 IKS/nm 10
(14) Το ακαθάριστο δημόσιο χρέος αυξήθηκε από 93,3% το 2010 στο 107,8% του ΑΕΠ το 2011 και, με βάση την πλέον πρόσφατη επικαιροποίηση από τις υπηρεσίες της Επιτροπής των οικονομικών προοπτικών της πορτογαλικής οικονομίας, εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 119,1% του ΑΕΠ το 2012 και θα φθάσει το 123,7% του ΑΕΠ το 2013, υπερβαίνοντας έτσι την τιμή αναφοράς της Συνθήκης σε όλα τα έτη. Αυτή η αύξηση του δείκτη χρέους οφείλεται κυρίως σε πληρωμές περισσότερων τόκων, συμπεριλαμβανομένων πληρωμών που συνδέονται με τα δάνεια του προγράμματος, και, σε μικρότερο βαθμό, στη δυναμική του πρωτογενούς ελλείμματος. Η προσαρμογή αποθεμάτων-ροών είναι σημαντική το 2012, συμβάλλοντας στην αύξηση κατά 3,3 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, και συνδέεται με το πρόγραμμα διακανονισμού των τιμολογίων προμηθευτών των δημοσίων οργανισμών και άλλων εκκρεμών πράξεων. (15) Η δημοσιονομική θέση επιδεινώθηκε σημαντικά σε σύγκριση με τις παραδοχές της σύστασης του Συμβουλίου της 2ας δεκεμβρίου 2009, λόγω της επιδείνωσης των οικονομικών προοπτικών, οι οποίες επίσης προβλέπουν λιγότερα φορολογικά έσοδα. Συν τοις άλλοις, η σημαντική συρρίκνωση της οικονομίας επηρεάζει την απασχόληση και την ανεργία με ιδιαίτερα αρνητικό τρόπο. Αυτό έχει αρνητικές επιπτώσεις στο σκέλος τόσο των εσόδων όσο και των δαπανών, λόγω της υστέρησης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και των υψηλότερων κοινωνικών μεταβιβάσεων. Αν ληφθούν υπόψη όλοι αυτοί οι παράγοντες, και ιδίως η αισθητή επιδείνωση των δημοσιονομικών προοπτικών από τον χρόνο έκδοσης της σύστασης του Συμβουλίου της 2ας Δεκεμβρίου 2009 και το γεγονός ότι η Πορτογαλία έχει λάβει αποτελεσματικά μέτρα, δικαιολογείται παράταση κατά ένα επιπλέον έτος για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος. 14238/12 IKS/nm 11
(16) Για να εγκριθεί παράταση ενός έτους για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος απαιτείται η επίτευξη ενδιάμεσων στόχων για ονομαστικό έλλειμμα ίσο με 5,0% του ΑΕΠ για το 2012, 4,5% του ΑΕΠ για το 2013 και 2,5% του ΑΕΠ για το 2014, όπως προβλέπεται στην εκτελεστική απόφασης 2011/344/ΕΕ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την εκτελεστική απόφαση 2012/ /ΕΕ 1 * του Συμβουλίου. Βάσει των τελευταίων προβλέψεων των υπηρεσιών της Επιτροπής για τις οικονομικές προοπτικές στην Πορτογαλία, η υποκείμενη απαιτούμενη βελτίωση του διαρθρωτικού δημοσιονομικού αποτελέσματος που προκύπτει από αυτούς τους ονομαστικούς στόχους είναι ίση με 2,3% του ΑΕΠ το 2012, 1,6% του ΑΕΠ το 2013 και 1,3% του ΑΕΠ το 2014. Οι πορτογαλικές αρχές θα λάβουν πρόσθετα μέτρα για να επιτύχουν τους στόχους για το έλλειμμα το 2012, το 2013 και το 2014 υπό το φως των αναγκών που εντοπίστηκαν στην πέμπτη επανεξέταση του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής. Επιπροσθέτως, οι αρχές θα λάβουν έκτακτα μέτρα τα επόμενα έτη, σε περίπτωση αποκλίσεων λόγω των πιθανών κινδύνων εφαρμογής. (17) Παρά τη σχετική αποσυμπίεση κατά τους τελευταίους μήνες, η πίεση της αγοράς στο δημόσιο χρέος της Πορτογαλίας εξακολουθεί να είναι μεγάλη και είναι αναγκαίο να ενισχυθεί η αξιοπιστία της προσπάθειας εξυγίανσης της Πορτογαλίας. Αυτό θα απαιτήσει λεπτομερή εξειδίκευση όλων των διαρθρωτικών μέτρων που είναι αναγκαία για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων το 2013 και το 2014, και επίσπευση του ρυθμού μείωσης του ελλείμματος, εάν οι οικονομικές ή οι δημοσιονομικές συνθήκες αποδειχθούν καλύτερες από τις αναμενόμενες επί του παρόντος. Η σημασία της έγκαιρης λήψης μέτρων για να αποτραπεί ο κίνδυνος μελλοντικών αποκλίσεων δικαιολογεί τον καθορισμό τρίμηνης αντί εξάμηνης προθεσμίας για τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων. 1 * EE L. ΕΕ: να συμπληρωθεί ο αριθμός και τα στοιχεία δημοσίευσης της απόφασης που περιλαμβάνεται στο έγγραφο st 13936/12. 14238/12 IKS/nm 12
(18) Στις 6 Ιουλίου 2012, το Συμβούλιο εξέδωσε ειδικές συστάσεις απευθυνόμενες στην Πορτογαλία προκειμένου να εφαρμόσει τα μέτρα που ορίστηκαν στην εκτελεστική απόφαση 2011/344/ΕΕ του Συμβουλίου και εξειδικεύτηκαν περαιτέρω στο Μνημόνιο Συνενόησης και τις μεταγενέστερες προσθήκες. Συνολικά, τα μέτρα αυτά αποσκοπούν στην υιοθέτηση μιας αξιόπιστης και ισόρροπης στρατηγικής για δημοσιονομική εξυγίανση, βασιζόμενης σε διαρθρωτικά δημοσιονομικά μέτρα και στην άσκηση αυστηρότερου δημοσιονομικού ελέγχου επί των δημοσίων επιχειρήσεων και των συμπράξεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, σε ριζικές και εμπροσθοβαρείς διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και σε προσπάθειες διασφάλισης του χρηματοπιστωτικού τομέα μέσω ανακεφαλαιοποίησης με τη στήριξη εφεδρικών διευκολύνσεων. (19) Παράλληλα με την τακτική επανεξέταση του προγράμματος για την Πορτογαλία, όπως προβλέπει η εκτελεστική απόφαση 2011/344/ΕΕ του Συμβουλίου, ο έλεγχος της προόδου της Πορτογαλίας ως προς την εφαρμογή των δεσμεύσεων στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος θα πραγματοποιείται ανά τρίμηνο. (20) Η Πορτογαλία πληροί τις προϋποθέσεις για την παράταση της προθεσμίας για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παράγραφος 5 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97, ΣΥΝΙΣΤΑ: 14238/12 IKS/nm 13
(1) Στις πορτογαλικές αρχές να θέσουν τέλος στην τρέχουσα κατάσταση υπερβολικού ελλείμματος μέχρι το 2014. (2) Στις πορτογαλικές αρχές να βελτιώσουν το διαρθρωτικό αποτέλεσμα κατά 2,3% του ΑΕΠ το 2012, κατά 1,6% του ΑΕΠ το 2013 και κατά 1,3% του ΑΕΠ το 2014, ώστε να μειωθεί το ονομαστικό δημοσιονομικό έλλειμμα κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ έως το 2014, βάσει της επικαιροποίησης των προβλέψεων των υπηρεσιών της Επιτροπής για τις προοπτικές της πορτογαλικής οικονομίας. Οι ονομαστικοί στόχοι για το έλλειμμα πρέπει να είναι 5,0% του ΑΕΠ για το 2012, 4,5% του ΑΕΠ για το 2013 και 2,5% του ΑΕΠ για το 2014. (3) Στις πορτογαλικές αρχές να εφαρμόσουν τα μέτρα που εγκρίθηκαν στον προϋπολογισμό του 2012 και τον συμπληρωματικό προϋπολογισμό του Μαρτίου και να λάβουν πρόσθετα μέτρα ύψους 0,3% του ΑΕΠ, για να περιοριστεί το έλλειμμα στο 5,0% του ΑΕΠ. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν το πάγωμα ορισμένων πιστώσεων του προϋπολογισμού του 2012 για επενδυτικά σχέδια που δεν έχουν αρχίσει ακόμη, την αύξηση του φόρου χαρτοσήμου στη μεγάλη περιουσία και των συντελεστών φορολόγησης εσόδων από επενδύσεις, με επίσπευση της εφαρμογής ορισμένων μέτρων του προϋπολογισμού του 2013 για τη μείωση των κοινωνικών παροχών και την εφαρμογή άλλων μέτρων που αποφέρουν εξοικονομήσεις από την ενδιάμεση κατανάλωση και έσοδα από πωλήσεις. 14238/12 IKS/nm 14
(4) Στις πορτογαλικές αρχές να λάβουν μόνιμα μέτρα εξυγίανσης της τάξης του 3,0% του ΑΕΠ για να επιτύχουν τον στόχο του 4,5% του ΑΕΠ το 2013. Εάν δεν υπάρξει διαφορετική ρύθμιση, τα μέτρα που θα ληφθούν στον προϋπολογισμό του 2013 περιλαμβάνουν: i) μείωση της αποζημίωσης ανά εργαζόμενο που θα προέλθει από την ουσιαστική μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων, των πληρωμών για υπερωρίες και των αμοιβών σε είδος, ii) την εφαρμογή αυστηρότερων εισοδηματικών κριτηρίων και την περικοπή ορισμένων κοινωνικών προγραμμάτων και παροχών, iii) τη ριζική μεταρρύθμιση του τομέα της υγείας και των δημοσίων επιχειρήσεων. Όσον αφορά το σκέλος των εσόδων, τα προβλεπόμενα μέτρα περιλαμβάνουν: i) μεταρρύθμιση του συστήματος φορολογίας φυσικών προσώπων, με απλοποίηση της φορολογικής δομής, κατάργηση ορισμένων φορολογικών προνομίων, αύξηση του μέσου φορολογικού συντελεστή, με παράλληλη βελτίωση της προοδευτικότητας, ii) διεύρυνση της φορολογικής βάσης των επιχειρήσεων με κατάργηση της έκπτωσης φόρου και iii) αύξηση του φόρου ακίνητης περιουσίας. Οι πορτογαλικές αρχές θα λάβουν έκτακτα μέτρα το 2013, εάν υπάρξουν αποκλίσεις. (5) Στις πορτογαλικές αρχές να λάβουν μόνιμα μέτρα εξυγίανσης της τάξης του 1¾% του ΑΕΠ για να επιτύχουν τον στόχο για το έλλειμμα του 2014. Θα διεξαχθεί συνολική επανεξέταση δαπανών για τον πλήρη προσδιορισμό των μέτρων ύψους 4 δισ. ευρώ το διάστημα 2014-2015 για τους σκοπούς της έκτης επανεξέτασης του Προγράμματος, και τα μέτρα θα οριστούν πλήρως έως τα μέσα Φεβρουαρίου του 2013. Τα σχέδια δημοσιονομικής εξυγίανσης για το 2014-2015 θα αναλυθούν πλήρως στο Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2013. (6) Η πορτογαλική κυβέρνηση πρέπει να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για την εφαρμογή της παρούσας σύστασης εντός τριών μηνών από την έκδοσή της και, σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 4α του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97, να υποβάλει αναλυτική έκθεση σχετικά με την προβλεπόμενη στρατηγική εξυγίανσης για την επίτευξη των στόχων. 14238/12 IKS/nm 15
Περαιτέρω, το Συμβούλιο καλεί τις πορτογαλικές αρχές: (α) (β) επιπλέον της έκθεσης που προβλέπεται στη σύσταση αριθ. 6 και παράλληλα με τις απαιτήσεις που ορίζονται στην εκτελεστική απόφαση 2011/344/ΕΕ να υποβάλλουν τριμηνιαίες εκθέσεις προόδου της εφαρμογής της παρούσας σύστασης, καθώς και να περιλαμβάνουν σχετικό χωριστό κεφάλαιο στα προγράμματα σταθερότητας τα οποία θα καταρτιστούν μέχρι το 2015 να διατηρήσουν τη δυναμική των μεταρρυθμίσεων κατά τη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών, με την τροποποίηση του νόμου του προϋπολογισμού, προκειμένου να συμμορφωθούν με τους νέους κανόνες δημοσιονομικής διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να συνεχίσουν να βελτιώνουν τη διαφάνεια και τον έλεγχο σε όλα τα στάδια του προϋπολογισμού, καθώς και να διασφαλίζουν την τήρηση του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου του και τους στόχους για όλα τα επίπεδα της γενικής κυβέρνησης. Η παρούσα σύσταση απευθύνεται στην Πορτογαλική Δημοκρατία. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος 14238/12 IKS/nm 16