ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Πολιτισµού και Παιδείας 16.10.2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά µε το πρόγραµµα Erasmus+ το νέο πολυετές πρόγραµµα για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισµό Επιτροπή Πολιτισµού και Παιδείας Εισηγήτρια: Doris Pack DT\1006752.doc PE521.609v02-00 Eνωµένη στην πολυµορφία
Ιστορικό Το νέο πρόγραµµα Erasmus+ βασίζεται σε παλαιότερες πρωτοβουλίες της Ένωσης για την προώθηση των ανταλλαγών, της εργασίας των νέων και την ανάπτυξη συστηµάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. - Το πρόγραµµα Erasmus δροµολογήθηκε το 1987. Παράλληλα, τα προγράµµατα «Youth for Europe» (Νεολαία για την Ευρώπη) (1988-1991) και «Youth for Europe II» (Νεολαία για την Ευρώπη ΙΙ) (1992-1994) παρείχαν ενίσχυση στον τοµέα της νεολαίας. - Το 1995 ακολούθησε ένα πρόγραµµα µε µεγαλύτερη εµβέλεια το Socrates. Πέραν του υποπρογράµµατος Erasmus για την τριτοβάθµια εκπαίδευση, το υποπρόγραµµα Comenius αφορούσε την πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση, το υποπρόγραµµα Grundtvig την εκπαίδευση των ενηλίκων, το Lingua την εκµάθηση ευρωπαϊκών γλωσσών και το Minerva την τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνιών στην εκπαίδευση. Το ξεχωριστό πρόγραµµα Leonardo da Vinci αφορούσε την επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση. Με το πρόγραµµα Youth for Europe III (Νεολαία για την Ευρώπη ΙΙΙ) (1995-1999) δόθηκε συνέχεια στις προηγούµενες πρωτοβουλίες στον τοµέα της νεολαίας. Παράλληλα, από το 1998 άρχισε να λειτουργεί η ευρωπαϊκή εθελοντική υπηρεσία για τους νέους (European Voluntary Service, EVS). - Από το 2000 έως το 2006 λειτούργησαν τα προγράµµατα Socrates II και Leonardo da Vinci II. Η EVS ενσωµατώθηκε στο πρόγραµµα «Youth» (Νεολαία), το τέταρτο πρόγραµµα για τον τοµέα της νεολαίας. - Με το πρόγραµµα ιά Βίου Μάθησης (Lifelong Learning) (2007-2013) συγχωνεύθηκαν τα προγράµµατα Socrates και Leonardo da Vinci σε ένα ενιαίο πρόγραµµα, στο οποίο συµπεριελήφθη επίσης το πρόγραµµα Jean Monnet που είχε δροµολογηθεί αρχικά το 1989 µε σκοπό τη στήριξη της διδασκαλίας και της έρευνας για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Κατά την ίδια περίοδο, το πρόγραµµα «Youth in Action» (Νεολαία σε δράση) αποτέλεσε αυτόνοµο πρόγραµµα για τον τοµέα της νεολαίας. Το πρόγραµµα Erasmus έχει λάβει διαστάσεις και έχει µετατραπεί σε µία από τις πλέον επιτυχηµένες και γνωστές πρωτοβουλίες της ΕΕ περίπου 2,3 εκατοµµύρια φοιτητές συµµετείχαν σε ανταλλαγές µεταξύ του 1987 και του 2011 και αποτελεί υπόδειγµα για τα προγράµµατα κινητικότητας σε άλλους τοµείς της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της εργασίας των νέων. Επιπλέον, τα προγράµµατα κινητικότητας µεταξύ των κρατών µελών (και άλλων συµµετεχουσών χωρών, όπως η Ελβετία) συµπληρώνονται από προγράµµατα συνεργασίας στον τοµέα της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης µε άλλες περιοχές στον κόσµο, όπως τα Erasmus Mundus (2009-2013), Tempus (από το 1990), Alfa (από το 1994), Edulink (από το 2006), καθώς και προγράµµατα συνεργασίας µε βιοµηχανικές χώρες (από το 2002). Η πρόταση της Επιτροπής Τον Νοέµβριο του 2011, η Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για έναν κανονισµό σχετικά PE521.609v02-00 2/6 DT\1006752.doc
µε ένα νέο πολυετές πρόγραµµα για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισµό, το οποίο θα είχε διάρκεια από το 2014 έως το 2020. Σε αυτό συγχωνεύθηκαν όλες οι τρέχουσες δράσεις στο πεδίο της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της νεολαίας, ενώ συµπεριελήφθησαν επίσης διατάξεις σχετικά µε τις δραστηριότητες του προγράµµατος Jean Monnet και ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για τον αθλητισµό. Ένα επιπλέον νέο στοιχείο υπήρξε ο µηχανισµός εγγύησης των φοιτητικών δανείων για µεταπτυχιακούς φοιτητές. Η Επιτροπή πρότεινε προϋπολογισµό κατά 70% υψηλότερο από εκείνον που προοριζόταν για τα συνδυασµένα προγράµµατα της περιόδου 2007-2013. Πέραν του πολύ υψηλότερου προϋπολογισµού, η έτερη βασική καινοτοµία ήταν η δραστική απλούστευση της διάρθρωσης των προγραµµάτων. Τα προηγούµενα προγράµµατα βασίζονταν σε σχετικά αυτόνοµα τοµεακά υποπρογράµµατα µε ολοκληρωµένες και λεπτοµερείς δράσεις. Ωστόσο, στη νέα πρόταση, το κεφάλαιο που αφορούσε την εκπαίδευση, την κατάρτιση και τη νεολαία όριζε µόνο τρεις βασικές δράσεις, καθεµία εκ των οποίων αφορούσε το σύνολο των εν λόγω τοµέων. Βασικές δράσεις Βασική δράση 1: Μαθησιακή κινητικότητα των ατόµων Βασική δράση 2: Συνεργασία για καινοτοµία και ορθές πρακτικές Βασική δράση 3: Υποστήριξη πολιτικών µεταρρυθµίσεων Επίκεντρο των δραστηριοτήτων Προσωπικό, φοιτητές/σπουδαστές τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, κοινά πτυχία Master, Erasmus Master (µηχανισµός εγγύησης φοιτητικών δανείων), νεολαία Στρατηγικές συµπράξεις, συµµαχίες γνώσης, τοµεακές συµµαχίες δεξιοτήτων και πλατφόρµες βασισµένες στην ΤΠ (τεχνολογία της πληροφορίας) Υποστήριξη της διακυβέρνησης της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και της ανοιχτής µεθόδου συντονισµού Οι θέσεις του Συµβουλίου και του Κοινοβουλίου Στις 11 Μαΐου 2012, το Συµβούλιο κατέληξε σε µια µερικώς γενική προσέγγιση. Σύµφωνα µε τις βασικές διατάξεις αυτής: - εισήχθη ξεχωριστό κεφάλαιο και ειδικό κονδύλιο για τη νεολαία - επαναθεσπίστηκε κατάλογος που περιλάµβανε έξι ακαδηµαϊκά ιδρύµατα ενεργά στον τοµέα των σπουδών µε αντικείµενο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση που είχαν λάβει λειτουργικές επιδοτήσεις στο πλαίσιο του κλάδου του προγράµµατος ιά Βίου Μάθησης που περιλαµβανόταν στο πρόγραµµα Jean Monnet - απορρίφθηκε η πρόταση θέσπισης ενιαίου συντονιστικού εθνικού οργανισµού σε κάθε DT\1006752.doc 3/6 PE521.609v02-00
κράτος µέλος έναντι της ύπαρξης ενός ή περισσοτέρων εθνικών αρχών και οργανισµών στα κράτη µέλη - εισήχθησαν στο κείµενο ελάχιστα κονδύλια για κάθε τοµέα εκπαίδευσης - παρέµεινε ανοιχτός ο συνολικός προϋπολογισµός του προγράµµατος, η κατάτµησή του µεταξύ των επιµέρους τοµέων, το επίπεδο ελάχιστων κονδυλίων και ο µηχανισµός εγγύησης δανείων. Η εισηγήτρια του ΕΚ παρουσίασε το σχέδιο έκθεσής της στις 9 Ιουλίου 2012: κατατέθηκαν 1.057 τροπολογίες. Η Επιτροπή Πολιτισµού και Παιδείας ψήφισε στις 27 Νοεµβρίου 2012. Οι κυριότερες αλλαγές στην πρόταση της Επιτροπής είναι οι εξής: - εγκρίθηκε στο σύνολό της, εν µέρει ή ως προς το γενικότερο πνεύµα της σειρά βελτιώσεων που πρότεινε το Συµβούλιο, ιδίως ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για τη νεολαία συνοδευόµενο από ειδικό κονδύλιο - διατηρήθηκαν οι ήδη γνωστές ονοµασίες Comenius, Erasmus, Erasmus Mundus, Leonardo da Vinci, Grundtvig και Youth in Action (η Επιτροπή είχε προτείνει την αντικατάστασή τους από τα «Erasmus Σχολεία», «Erasmus Συµµετοχή των Νέων», κ.λπ.) - απορρίφθηκε η προτεινόµενη ονοµασία προγράµµατος «Erasmus για όλους» που προκαλούσε σύγχυση ως προς το περιεχόµενο του προγράµµατος και το εύρος της πρόσβασης σε δράσεις κινητικότητας - οι προτεινόµενοι ειδικοί στόχοι για την εκπαίδευση, την κατάρτιση και τη νεολαία µετατράπηκαν σε στόχους του προγράµµατος στο σύνολό του και εισήχθησαν πρόσθετοι ειδικοί στόχοι για κάθε τοµέα εκπαίδευσης - αναλύθηκαν µε περισσότερο ενδελεχή τρόπο οι βασικές δράσεις προκειµένου να καταστούν σαφέστερες οι επιλέξιµες για χρηµατοδότηση δραστηριότητες στους διάφορους τοµείς εκπαίδευσης - διατηρήθηκαν οι παραποµπές σε όλες τις αθλητικές δραστηριότητες που είχαν προταθεί αρχικά από την Επιτροπή, ιδίως η ενίσχυση των µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ευρωπαϊκών αθλητικών εκδηλώσεων - οι δείκτες αξιολόγησης του προγράµµατος που προτάθηκαν από την Επιτροπή µεταφέρθηκαν σε παράρτηµα και κατέστη δυνατή η αλλαγή τους µε κατ εξουσιοδότηση πράξεις - υποστηρίχθηκε ο µηχανισµός εγγύησης φοιτητικών δανείων και προστέθηκε παράρτηµα µε λεπτοµέρειες σχετικά µε την εφαρµογή του µηχανισµού και κοινωνικές διασφαλίσεις που θα πρέπει να παρέχουν οι οικονοµικοί διαµεσολαβητές στους φοιτητές - ορίσθηκαν σαφή κονδύλια για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία, τον PE521.609v02-00 4/6 DT\1006752.doc
αθλητισµό και τις δραστηριότητες του προγράµµατος Jean Monnet και συµπεριελήφθησαν ελάχιστα κονδύλια που ανέρχονταν σε ποσοστό 83% για τους διάφορους τοµείς εκπαίδευσης. Η συµφωνία Στις 18 εκεµβρίου 2012, η Επιτροπή Πολιτισµού και Παιδείας διόρισε διαπραγµατευτική οµάδα (πρόεδρο, εισηγήτρια και σκιώδεις εισηγητές) µε την εγκριθείσα έκθεση ως διαπραγµατευτική εντολή της. Τριµερείς διαπραγµατεύσεις διενεργήθηκαν µε το Συµβούλιο (υπό την ιρλανδική Προεδρία) και την Επιτροπή στις 19 Φεβρουαρίου, τις 11 Μαρτίου, τις 19 Μαρτίου, τις 23 Απριλίου, τις 14 Μαΐου και τις 17 Ιουνίου και ολοκληρώθηκαν στις 26 Ιουνίου όταν η COREPER επιβεβαίωσε το αποτέλεσµα των διαπραγµατεύσεων. Τα βασικά σηµεία της συµφωνίας που επετεύχθη είναι τα εξής: - Καθιερώνεται η ονοµασία Erasmus+ ως τίτλος του νέου προγράµµατος. Τα µέλη πιστεύουν ότι ο τίτλος αυτός είναι ιδιαίτερα αναγνωρίσιµος και κατανοητός, αλλά και εύκολα µεταφράσιµος. Επιπλέον, σηµείο εστίασης αποτελούν οι δράσεις του Erasmus ως κεντρικό υποπρόγραµµα στον τοµέα της κινητικότητας, υποδεικνύοντας ωστόσο ότι το πρόγραµµα δεν περιορίζεται σε απλές δράσεις κινητικότητας στο πλαίσιο της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Τέλος, επισηµαίνεται το διευρυµένο πεδίο εφαρµογής (νεολαία, αθλητισµός, προγράµµατα εξωτερικής συνεργασίας) και οι µεγαλύτερες φιλοδοξίες του προγράµµατος (που συνοδεύονται από πολύ υψηλότερο προϋπολογισµό). - ιατηρούνται οι εδραιωµένες επίσηµες ονοµασίες (Comenius, Leonardo, κ.λπ.) για τα µεµονωµένα υποπρογράµµατα και παρέχονται πρόσθετες πληροφορίες σχετικά µε τις βασικές δράσεις στους τοµείς της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της νεολαίας προκειµένου να καταστεί σαφές ποιες δραστηριότητες θα είναι επιλέξιµες για ενίσχυση. - Ποσοστό έως 10% του κονδυλίου που προορίζεται για τον αθλητισµό θα είναι διαθέσιµο για τη στήριξη µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ευρωπαϊκών αθλητικών εκδηλώσεων. - Οι δείκτες του προγράµµατος περιλαµβάνονται σε παράρτηµα αντί να αναπτύσσονται ξεχωριστά από την αρµόδια για το πρόγραµµα επιτροπή. - Προβλέπονται ειδικά κονδύλια για την εκπαίδευση και κατάρτιση (77,5%), τη νεολαία (10%), το πρόγραµµα Jean Monnet (1,9%), τον αθλητισµό (1,8%), τις λειτουργικές επιδοτήσεις των εθνικών οργανισµών (3,4%) και τις διοικητικές δαπάνες (1,9%). Στο πλαίσιο του κονδυλίου για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, ποσοστό 85% του προϋπολογισµού ανατίθεται στους τοµείς εκπαίδευσης (43% για την τριτοβάθµια εκπαίδευση, 22% για την επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση, 15% για τη σχολική εκπαίδευση και 5% για την εκπαίδευση ενηλίκων). Το περιθώριο ευελιξίας για τους µεµονωµένους τοµείς περιορίζεται σε 5% για καθένα από τα ανατιθέµενα ποσά. DT\1006752.doc 5/6 PE521.609v02-00
- Το ποσοστό του συνολικού προϋπολογισµού του προγράµµατος που ανατίθεται στον µηχανισµό εγγύησης φοιτητικών δανείων θα είναι 3,5% (το Κοινοβούλιο άσκησε πιέσεις για 5%, ενώ το Συµβούλιο επιθυµούσε να ορίσει ανώτατο όριο 2%). Η Επιτροπή θα εκπονήσει λεπτοµερή έκθεση σχετικά µε τις συνέπειες του µηχανισµού για τους δικαιούχους και τα συστήµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης ως τα τέλη του 2017. - Ο συνολικός προϋπολογισµός του προγράµµατος αποτέλεσε τµήµα των διαπραγµατεύσεων σχετικά µε το πολυετές δηµοσιονοµικό πλαίσιο (Π Π) για την περίοδο 2014 έως 2020. Παρόλο που η Επιτροπή είχε αρχικά προτείνει προϋπολογισµό ύψους 17.299 δισεκατοµµυρίων ευρώ, το εν λόγω ποσό µειώθηκε στο πλαίσιο των διαπραγµατεύσεων για το Π Π σε 13.010 δισεκατοµµύρια ευρώ στον τοµέα 1α και συµπληρώθηκε από ένα πρόσθετο ποσό που δεν έχει ορισθεί µέχρι στιγµής (και προορίζεται συγκεκριµένα για δράσεις συνεργασίας µε τρίτες χώρες) στον τοµέα 4. Τόσο η πρόταση όσο και οι ακόλουθες διαπραγµατεύσεις σχετικά µε το χρηµατοδοτικό κονδύλιο βασίστηκαν στις τιµές του 2011. Σε τρέχουσες τιµές, το συνολικό χρηµατοδοτικό κονδύλιο ανέρχεται σε ύψος περίπου 14,7 δισεκατοµµυρίων ευρώ. Συµπέρασµα Το µελλοντικό πρόγραµµα θα αποτελέσει εύλογη ενοποίηση των διαφόρων υφιστάµενων ξεχωριστών προγραµµάτων, διατηρώντας παράλληλα τις ξεχωριστές ταυτότητες των διαφόρων τοµέων. Ο συνολικός προϋπολογισµός του προγράµµατος συνιστά µεγάλη αύξηση του τρέχοντος επιπέδου στήριξης που παρέχεται από την ΕΕ για προγράµµατα στους εν λόγω τοµείς και αντιπροσωπεύει ένα καλό αποτέλεσµα σε δύσκολες οικονοµικές συνθήκες. Η κατάτµηση του προϋπολογισµού αντικατοπτρίζει τη βαρύτητα των εν λόγω τοµέων, ενώ ο µηχανισµός φοιτητικών δανείων παρέχει δέσµευση για αύξηση των περιορισµένων κεφαλαίων. Οι φιλικές προς τον χρήστη ονοµασίες των προγραµµάτων διατηρούνται και οι πελάτες του προγράµµατος λαµβάνουν δεόντως εµπεριστατωµένη ανάλυση ώστε να καταστεί σαφές ποιες δραστηριότητες είναι επιλέξιµες για στήριξη. Εν ολίγοις, η συµφωνία στο σύνολό της αποτελεί έναν καλό συµβιβασµό και µια σαφή και ουσιαστική βελτίωση της αρχικής πρότασης της Επιτροπής. Η παράταση της νοµοθετικής διαδικασίας θα καθυστερήσει την έναρξη του νέου προγράµµατος κατά τουλάχιστον ένα έτος χωρίς την προοπτική περαιτέρω βελτιώσεων στο κείµενο. Ως εκ τούτου, η διαπραγµατευτική οµάδα συνιστά στην Ολοµέλεια να επιβεβαιώσει τη συµφωνία που επετεύχθη χωρίς να της επιφέρει τροποποιήσεις. * * * PE521.609v02-00 6/6 DT\1006752.doc