Ξύλινες κατασκευές σε ακραία και υγρά περιβάλλοντα Μέρος 1ο: Ξύλινες κατασκευές χώρων αναψυχής

Ξύλινες κατασκευές σε ακραία και υγρά περιβάλλοντα Μέρος 1ο: Ξύλινες κατασκευές χώρων αναψυχής Των κας Μαρίας Μανουσακίδου, Σχεδιάστριας και Τεχνολόγου ξύλου και επίπλου και Δρ.Ιωάννη Κακαρά, Τεχνολόγου ξύλου και ξύλινων κατασκευών Η εν λόγω εργασία αποτελεί σύνθεση του υπό έκδοση βιβλίου του Ι. Κακαρά με τίτλο: Ξύλινες δομικές κατασκευές, Τεχνολογία και εφαρμογές, και της πτυχιακής εργασίας της Μαρίας Μανουσακίδου με τίτλο: Τεχνολογία ξύλινων κατασκευών σε υγρά περιβάλλοντα και υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα. Γενικά Ο τομέας των ξύλινος κατασκευών εξωτερικού χώρου, σε ακραία και υγρά περιβάλλοντα είναι τεράστιος και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το ελληνικό κλίμα. Πρόκειται για ξύλινες κατασκευές οι οποίες είναι εκτεθειμένες στα καιρικά φαινόμενα και σε ακραίες συνθήκες. Πιο έντονος είναι ο κίνδυνος για τις ξύλινες κατασκευές που θεμελιώνονται μέσα στο έδαφος ή για εκείνες που ένα μέρος ή όλη η κατασκευή είναι μέσα στο θαλασσινό ή το γλυκό νερό. Σε κάθε περίπτωση οι κίνδυνοι που απειλούν τις ξύλινες κατασκευές στα περιβάλλοντα αυτά είναι κυρίως η σήψη, η ραγάδωση, η γήρανση και η διάβρωση του ξύλου από τον άνεμο, τις έντονες εναλλαγές υψηλών και χαμηλών θερμοκρασιών, τη βροχή, τον ήλιο, το χαλάζι και την ιδιαίτερη επίδραση της υγρασίας της θάλασσας (της θαλάσσιας αύρας). Ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος διακρίνουμε τις ξύλινες κατασκευές αυτές στις ακόλουθες κατηγορίες: Ξύλινες κατασκευές σε υγρά περιβάλλοντα Ξύλινες κατασκευές μέσα στο έδαφος Ξύλινες κατασκευές μέσα στο νερό και Ξύλινες κατασκευές σε ακραία περιβάλλοντα. Θα παρουσιασθούν σε συνέχειες τα ακόλουθα έξι άρθρα, τα οποία καλύπτουν συνοπτικά τον τομέα των ξύλινων κατασκευών εξωτερικού χώρου σε ακραία και υγρά περιβάλλοντα: 1. Ξύλινες κατασκευές χώρων αναψυχής 2. Ξύλινες περιφράξεις και αυλόπορτες 3. Ξύλινες κατοικίες και γεωργικές κτηνοτροφικές ξυλοκατασκευές 4. Εξωτερικά κουφώματα και πατώματα, 5. Ξύλινες κατασκευές μέσα στο έδαφος και το νερό 6. Οι Ξύλινες κατασκευές εξωτερικού χώρου στην Ελλάδα Με τον όρο υγρά περιβάλλοντα εννοούμε τα υπαίθρια περιβάλλοντα, στα οποία υπάρχουν υψηλοί δείκτες σχετικής υγρασίας της ατμόσφαιρας. Με την έννοια αυτή όλες οι εξωτερικές ξύλινες κατασκευές εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία. Βέβαια υπάρχουν διαβαθμίσεις επικινδυνότητας που αναφέρονται σε περιβάλλοντα με πολύ υψηλές τιμές σχετικής υγρασία που εναλλάσσονται από πολύ χαμηλές τιμές. Σημαντικοί παράγοντες είναι επίσης και η θερμοκρασία, ο αέρας και ιδιαίτερα ο υγρός θαλασσινός αέρας, η ηλιοφάνεια, η βροχή, το χαλάζι, το χιόνι, καθώς και η διάρκεια των καιρικών φαινομένων. Έτσι η συχνή εναλλαγή ήλιου, βροχής, αέρα, που χαρακτηρίζει το μεσογειακό κλίμα, προκαλεί ταλαιπωρία στις εξωτερικές ξύλινες κατασκευές. Στη χώρα μας υπάρχουν όλες οι διαβαθμίσεις επικινδυνότητας για τις κατασκευές υπαίθρου, όπως: Υπαίθριες κατασκευές σε παραλίες ή κοντά στη θάλασσα (απόσταση μέχρι 200 και 300m), όπου κυριαρχεί θαλάσσια αύρα με υψηλή υγρασία και άλατα νατρίου, ιωδίου που διαβρώνουν όλα τα υλικά. Τα περιβάλλοντα αυτά είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για τις ξύλινες κατασκευές και απαιτούν επιλογή των κατάλληλων ειδών ξύλου και προϊόντων ξύλου καθώς και ειδικούς χειρισμούς συντήρησης και επικαλύψεων. Υπαίθριες κατασκευές σε ορεινές περιοχές, όπου έχουμε ακραίες θερμοκρασίες, ισχυρούς ανέμους, χιονο πτώσεις, έντονες βροχοπτώσεις και μεγάλες μεταβολές από εποχή σε εποχή αλλά και μέσα στο 24ωρο. Υπαίθριες κατασκευές σε ημιορεινές και πεδινές εκτάσεις, όπου οι συνθήκες ποικίλουν αλλά με μικρότερο εύρος μεταβολών των καιρικών παραγόντων. Υπαίθριες κατασκευές σε ειδικά παραποτάμια ή παραλίμνια περιβάλλοντα. Υπαίθριες κατασκευές σε πολύ νότια νησιωτικά ή ηπειρωτικά περιβάλλοντα με πολύ υψηλές θερμοκρασίες. 104 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙOΣ - ΟΚΤΩΒΡΙOΣ

Είδη κατασκευών σε υγρά περιβάλλοντα Υπόστεγα, πέργκολες, κιόσκια Κατοικίες, αποθήκες, γεωργικές και κτηνοτροφικές κατασκευές Περιφράξεις, αυλόπορτες Παγκάκια, τραπεζόπαγκοι Στύλοι Δ.Ε.Η, Ο.Τ.Ε φωτισμού Στρωτήρες σιδηροδρόμων Ξύλινες γέφυρες Καταστρώματα αποβάθρας Πατώματα εξ. χώρου Κουφώματα εξ. χώρου Παιδικές χαρές (ξύλινες) Κατάλληλα είδη ξύλου εμποτισμένη πεύκη με βορικά άλατα, Cedar, sequoia (Redwood), λάρικα, κυπαρίσσι. δασική πεύκη, μαύρη πεύκη, ελάτη, κυπαρίσσι, Niangon, Padauk, δρυς Αμερικής, κέδρος Λιβάνου, λάρικα Ευρώ πης, Western Red Cedar, άσπρο δεσποτάκι (Αustralian white ash), ελάτη Κεφαλληνιακή (στέγες), ψευδοτσούγκα, Πτελέα (αγροτικά ερτσόλες), Kapur, Karri (εξ.επενδύσεις). Ψευδο-ακακία (Robinia), κυπαρίσσι, εμποτισμένη δασική πεύκη, Angelim Da Campina, Favinha, Sucupira Amarelo, Tento, Breu Vermelo, Cumaru, Jacareuba, Modesipé, Fava Amargosa, Piquiarana, καστανιά, κέδρος Λιβάνου, Western red cedar, Κέδρος (Cedrus atlantica), Μαύρη πεύκη, σημύδα Ευρωπαϊκή (μετά από εμποτισμό), Yew. εμποτισμένη δασική πεύκη Κυρίως εμποτισμένη πεύκη, σπάνια ελάτη, Sequoia (redwood), Ερυθρελάτη, Ψευδοτσούγκα, λάρικα. Azobé, καστανιά, κέδρος (Cedrus atlantica), Κουκουναριά (Pinus pinea), Dahoma, Merawan, Οξιά Ιαπωνίας (Buna), Τραχεία πεύκη (Pinus Blutia), Χαλέπιος πεύκη (Pinus halepensis), sucupira Μαύρη πεύκη, Azobé, Ipé, Afzelia, Karri, Pyinkado, Tali, Κέδρος (Cedrus atlantica), Kapur, Greenheart. εμποτισμένη πεύκη, Iroko, Azobé, δρυς Αγγλική, Acapu, Jatoba, Fava Amargosa, Louro Itauba, Massaran duba, Piquia, Sucupira Amarelo, Sucupira Vermelho, Faviha, Faviha Prunelha, Ipé, Tatajuba (όχι μέσα στο νερό), Opepe, Peroba White, American Pitch Pine, Tali, Teak, Wengé, Merbau, Iroko, Afzelia εμποτισμένη μαύρη πεύκη, Merbau, Bangkirai, Ipé, Iroko, Azobé, δρυς, λάρικα, θερμικά τροποποιημένη πεύκη & ερυθρελάτη, Afrormosia, κυπαρίσσι, Acapu, Fava Amar gosa,, Angelim Da Campina, Cumaru, Angelim Pedra, Favinha, Favinha Prunelha, Guariuba, Jatoba, Louro Itauba, Massaranduba, Modesipé, Muiracatiara, Piquia, Sucupira Amarelo, Sucupira Vermlho, Niové, Afzelia, Padauk, Wenge, Αρκέυθος,Redwood, Cedar, Jarrah, Brazilian Cherry, Teak. Niangon, Pau Amarelo, Jatoba, Tatajuba, Cupiuba, Angelim Pedra, Guariuba, Fava Amargosa, Niové, Yellow Meranti, Iroko, Australian Cedar, κυπαρίσσι, κέδρος (Cedrus atlantica), Μαύρη πεύκη, Ψευδοτσούγκα, Kapur. εμποτισμένη πεύκη με βορικά άλατα, κυπαρίσσι, Iroko. Πίνακας 1. Είδη ξύλου κατάλληλα για κατασκευές σε περιβάλλον με υψηλή υγρασία Χώρα Εύρος υγρασίας ισορροπίας (%) Αυστρία 12,6-22,5 Βέλγιο 16,8-20,0 Βουλγαρία 11,9-17,5 Κύπρος 8,5-15,9 Φινλανδία 12,7-21,2 Γαλλία 10,5-20,3 Γερμανία 12,2-21,8 Ελλάς 8,3-17,8 Ουγγαρία 11,5-19,4 Ιταλία 10,7-20,0 Ρουμανία 11,6-26,0 Σουηδία 12,5-20,5 Πίνακας 2. Υγρασία ισορροπίας του ξύλου σε διάφορες χώρες (εύρος διακύμανσης της υγρασίας ξύλου ξηραμένου σε υπόστεγο, σε διάφορες χώρες) Πηγή: Tsoumis G. 1991 Είναι απαράδεκτο να εισάγουμε τεράστιες ποσότητες ξύλινων κατασκευών υπαίθρου από Σουηδία, Γερμανία, Λιθουανία, Ιταλία, Κίνα. 105

Τα δεδομένα αυτά πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό και τη μελέτη των εξωτερικών ξύλινων κατα σκευ - ών, ώστε να χρησιμοποιούνται οι σωστές πρώτες ύλες ξύλου και άλλων υλικών και να εφαρμόζονται οι κατάλληλοι χειρισμοί, οι ενδεικνυόμενες τεχνικές κατασκευής και οι σωστές μέθοδοι συντήρησης και φινιρίσματος. Όλες οι εξωτε ρικές κατασκευές έρχονται σε επαφή με τις μεταβολές του κλίματος. Σε κάθε περίπτωση η εξωτερική ξύλινη κατασκευή πρέπει να κατασκευάζεται από τα κατάλληλα είδη ξύλου και προϊόντα ξύλου. Μια συνοπτική αναφορά των κατάλληλων ειδών ξύλου και προϊόντων ξύλου, που ενδείκνυνται για κάθε μια κατηγορία ξύλινων κατασκευών εξωτερικού χώρου παρουσιάζεται στον Πίνακα 1. Η υγρασία του ξύλου πρέπει να είναι ίση προς την μέση υγρασία ισορροπίας του εξωτερικού χώρου της συγκεκριμένης περιοχής. Η υγρασία ισορροπίας του εξωτερικού χώρου εξαρτάται από τις συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας του συγκεκριμένου χώρου και βέβαια από την εποχή του έτους. Με άλλα λόγια είναι η υγρασία του ξύλου που ξηράθηκε στον αέρα, σε υπόστεγο, στο συγκεκριμένο χώρο. Ο Πίν. 2 περιέχει το εύρος διακύμανσης της υγρασίας ισορροπίας στις διάφορες χώρες της Ευρώπης. Σύμφωνα με τον Πίν. 2 το εύρος διακύμανσης της υγρασίας ισορροπίας για την Ελλάδα είναι από 8,3% για τον μήνα Ιούλιο έως 17,8% για τον μήνα Ιανουάριο. Πιστεύουμε ότι για εξωτερικές κατασκευές στην Ελλάδα το ξύλο πρέπει να έχει μια υγρασία γύρο στο 10-12% για τις ξηρές περιοχές και 12-15% για τις υγρές περιοχές. Π.χ. μια πέργκολα ή περίφραξη ή παιδική χαρά στην Αττική μπορεί να κατασκευασθεί από ξυλεία με υγρασία 10-12%. Η ίδια κατασκευή στην ορεινή Φλώρινα μπορεί να κατασκευασθεί από ξύλο με υγρασία 14-15%. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι σπουδαιότερες ξύλινες κατασκευές υπαίθρου με ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Ξύλινες κατασκευές χώρων αναψυχής. Είναι τεράστια η ποικιλία των ξύλινων κατασκευών χώρων αναψυχής. Θα αναφερθούμε στις κατασκευές που είναι κατάλληλες για δάση και αλσύλια αναψυχής, για πάρκα, πλατείες, αυλές και κήπους. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι: παγκάκια, μονοπάτια με ξύλινα σκαλοπάτια, τραπεζόπαγκοι, κιόσκια και πέργκολες, ξύλινες πεζογέφυρες, παιδικές χαρές, περιφράξεις. Στις κατασκευές αυτές χρησιμοποιούνται ημικατεργασμένα και κατεργασμένα προϊόντα ξύλου όπως, πάσσαλοι, στύλοι, πελεκητή ξυλεία, αξεβάρδιστα πριστά και πριστά διαφόρων διαστάσεων (καδρόνια, μαδέρια, δοκοί, σανίδες κ.α.), από ανθεκτικά είδη ξύλου όπως, ξύλο ελληνικής καστανιάς, ελληνικής μαύρης πεύκης, κυπαρισσιού, δρυός, μουριάς, ακακίας, οξύκεδρου (άρκευθου, γνωστού ως κέδρο), εμποτισμένο με άλατα βορίου και χαλκού. Σε μερικές κατασκευές, όπως οι παιδικές χαρές χρησιμοποιείται και το κόντρα πλακέ εξωτερικής χρήσης. Οι πάσσαλοι καστανιάς μπορούν να χρησιμοποιηθούν και χωρίς εμποτισμό με άλατα, αρκεί να έχουν εμποτιστεί με λινέλαιο. Ιδιαίτερα για τα ελληνικά δεδομένα η καταλληλότερη ξυλεία για κατασκευές χώρων αναψυχής είναι η ξυλεία πεύκης (ελληνική μαύρη πεύκη ή εισαγόμενη δασική πεύκη), η καστανιά και το κυπαρίσσι, σε μορφή πριστών, ημίπριστων, πελεκητής τετραγωνισμένης ξυλείας, και σε μορφή κορμιδίων (λεπτών κορμών με διάμετρο 10 έως 20 cm). Για παραδοσιακές κατασκευές μπορεί να χρησιμοποιηθούν ολόκληροι κορμοί. Σαν δεύτερη επιλογή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ξυλεία ελάτης και ερυθρελάτης, αλλά μετά από χειρισμό εμποτισμού με βορικά άλατα και επάλειψη με λινέλαιο. Είναι απαράδεκτο να εισάγουμε τεράστιες ποσότητες ξύλινων κατασκευών υπαίθρου από Σουηδία, Γερμανία, Λιθουανία, Ιταλία, Κίνα. Στη βιομηχανία ξύλου της Δασικής Υπηρεσίας στην Καλαμπάκα λειτουργεί από το 1980 η πρώτη στη χώρα μας μονάδα ξύλινων κατασκευών υπαίθρου από εμποτισμένη με βορικά άλατα ξυλεία ελληνικής μαύρης πεύκης. Έκτοτε ιδρύθηκαν μερικές ελληνικές μονάδες παραγωγής ξυλοκατασκευών υπαίθρου. Οι κατασκευές αυτές έχουν μεγάλη ζήτηση από φορείς και ιδιώτες και διατηρούνται επί δεκαετίες σε θέσεις αναψυχής και παιδικές χαρές, γεγονός που επιβεβαιώνει Η εφαρμογή σωστής δασικής πολιτικής με αραιώσεις νεοφυτειών σε δημόσια δάση μαύρης πεύκης και με αναδασώσεις κυπαρισσιού θα έδινε αρκετή πρώτη ύλη για ξύλινες δομικές κατασκευές. Εικ. 1. Σκαλοπάτια από δίσκους κορμών και η πλάγια όψη τους 106 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙOΣ - ΟΚΤΩΒΡΙOΣ

την καταλληλότητα της ελληνικής προέλευσης ξυλείας. Η εφαρμογή σωστής δασικής πολιτικής με αραιώσεις νεοφυτειών σε δημόσια δάση μαύρης πεύκης και με αναδασώσεις κυπαρισσιού θα έδινε αρκετή πρώτη ύλη για ξύλινες δομικές κατασκευές. Για τον εμποτισμό του ξύλου ακολουθείται η διαδικασία, εμπο τισμού υπό πίεση. Κατά την συναρμολόγηση, θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει προτρύπημα, αλλιώς το ξύλο μπορεί να εμφανίσει ρωγμές ή και να σχιστεί στο σημείο εισαγωγής της βίδας. Οι επιφάνειες του ξύλου πρέπει να είναι πλανισμένες και λειασμένες και οι εγκάρσιες τομές λείες, γεγονός που επιβάλλει την κοπή και κατεργασία του ξύλου με δισκοπρίονα και εργαλεία υψηλής ποιότητας. την τελευταία αυτή ενδιαφέρουσα εφαρμογή των ξύλινων τάκων, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μεγάλη ποσότητα ελληνικών καυσοξύλων από δρύ, καστανιά, μουριά, ακακία, αριά, πουρνάρι, αγριελιά και πολλά άλλα είδη ξύλου της ζώνης των αειφύλλων πλατυφύλων. Ένας ακόμα τρόπος δημιουργίας σκαλοπατιών σε επικλινή εδάφη, είναι αυτός που παρουσιάζεται στην Εικόνα 3, όπου έχουμε ημίπριστα κορμίδια, τοποθετημένα έτσι ώστε να σχηματίζουν μικρά σκαλοπάτια. 1. Μονοπάτια και σκαλοπάτια από πασσάλους μικρού μήκους. Το ξύλινο μονοπάτι μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε για διακοσμητικούς λόγους, είτε σε λασπώδη εδάφη για την ευκολότερη διέλευση των πεζών. Αποτελείται από εμποτισμένα κορμίδια πεύκης (Εικ. 1) ή από κορμίδια ανθεκτικών ειδών ξύλου, όπως δρυς, καστανιά, ακακία και μουριά, εμποτισμένα με λινέλαιο (Εικ. 2). Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ανθεκτικά στους μικροοργανισμούς, τροπικά είδη, όπως Ipe, Azombe, Iroko, κ.α (Πίνακας 1). Καλό θα είναι όμως να χρησιμοποιούνται ελληνικά είδη ξύλου, όπως καστανιά, δρύς, πεύκο. Μια ακόμα δασική κατασκευή που χρησιμοποιείται για την ευκολότερη διάβαση των πεζών, είναι τα ξύλινα σκαλοπάτια, τα οποία συναντάμε σε απότομα και επικλινή σημεία. Ως πρώτη ύλη χρησιμοποιούνται κορμοί ή μέρη κορμών σε ½ κατά μήκος τομή και ¼ κατά μήκος τομής (Εικ.2). Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν και δίσκοι (ξύλινοι τάκοι) μήκους 20-30cm, μετά από εγκάρσια τομή των λεπτών κορμιδίων (Εικ. 1 και 4) από είδη ξύλου ανθεκτικά στις προσβολές των μικροοργανισμών, μετά από κατάλληλο εμποτισμό χημική και θερμική τροποποίηση. Οι στρογγυλοί τάκοι τοποθετούνται, κατακόρυφα στο έδαφος και ο ένας δίπλα στον άλλο. Ένα μέρος τους είναι θαμμένο στο έδαφος και το άλλο εξέχει. Για Εικ.3 Ξύλινα στοιχεία συγκράτησης του εδάφους, για την δημιουργία σκάλας. Εικ 4. α) ξύλινο πάτωμα πέργκολας, από εμποτισμένους τάκους σε εγκάρσια τομή τοποθετημένους κάθετα στο έδαφος, β) ξύλινος διάδρομος κήπου από τάκους λεπτών κορμιδίων ανθεκτικών ειδών ξύλου κάθετα τοποθετημένους στο έδαφος. 4a 4b Εικ.2 Σκαλοπάτια σε επικλινές μονοπάτι, κατασκευασμένο από κορμούς και από μέρη κορμών 107

2. Πέργκολα και κιόσκι (Θεμέλια και στήριξη κολόνας) Η ξύλινη πέργκολα είναι πολύ συνηθισμένη κατασκευή που ανάλογα με την λειτουργικότητά της προσαρμόζεται και η τεχνολογία κατασκευής. Χρησιμοποιείται σε αυλές, διαδρόμους, πάρκα, παιδικές χαρές, ταράτσες, για αναρριχώμενα φυτά (κληματαριές, αγιόκλιμα, γιασεμί κ.α.) και για στήριξη συστημάτων σκίασης από καλαμωτή ή τέντα. Το κιόσκι είναι επίσης πολύ συνηθισμένη ξύλινη κατασκευή στην Ελλάδα, γιατί προσφέρει σκιά τους θερινούς μήνες, θέα και προστασία από βροχή. Είναι πιο πολύπλοκη κατασκευή από τις πέργκολες γιατί προστίθεται η στέγη, γι αυτό και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή και εφαρμογή των κανόνων τεχνολογίας και στατικής επάρκειας της όλης κατασκευής (Εικ. 8). Ιδιαίτερα για τα κιόσκια και υπαίθρια υπόστεγα μεγάλων ανοιγμάτων απαιτείται στατικός υπολογισμός του φέροντα σκελετού, για πλήρη προστασία. Προσοχή και κατάλληλη τεχνική απαιτείται για τη θεμελίωση και τις συνδέσεις των στοιχείων του σκελετού, ειδικά σε θέσεις με ισχυρούς ανέμους και χιονοπτώσεις. Για τη θεμελίωση ξύλινης πέργκολας μέσα στο έδαφος, ακολουθούμε τις εξής τεχνικές: Στην πρώτη μέθοδο ανοίγουμε μια βαθιά οπή στο έδαφος. Στο κάτω μέρος της οπής βάζουμε χοντρό χαλίκι, για να αποστραγγίζουν τα νερά. Τοποθετούμε την κολόνα σε κατακόρυφη θέση. Μετά γεμίζουμε την τρύπα με τσιμέντο (Εικ. 5). Για την εφαρμογή της μεθόδου αυτής, θα πρέπει οι ξύλινες κολόνες να είναι εμποτισμένες υπό πίεση με βορικά άλατα. Στη δεύτερη μέθοδο κάνουμε τα θεμέλια από μπετόν. Τα θεμέλια θα προεξέχουν από το έδαφος περίπου 5-10 cm. Πριν στεγνώσει το μπετόν βάζουμε ακριβώς στο κέντρο, γαλβανισμένα ατσάλινα στηρίγματα για τις κολόνες. Όταν σταθεροποιηθεί καλά το μπετόν βιδώνουμε τις κολόνες στη μεταλλική ανοξείδωτη υποδοχή, αφήνοντας ένα μικρό κενό 2-3 cm ανάμεσα στο ξύλο και στο μπετόν, για να στραγγίζει το νερό της βροχής (Εικ. 6). Προσέχουμε ώστε οι οπές στήριξης των βλήτρων (μπουλονιών), να μη βρίσκονται στο ίδιο κατακόρυφο επίπεδο, το οποίο θα ενισχύει την τάση σχίσης της δοκού στο άκρο Οι δύο αυτές μέθοδοι που προαναφέρθηκαν μπορεί να χρησιμοποιηθούν και για τη θεμελίωση κολόνων που θα στηρίξουν τη στέγη από κιόσκι ή υπόστεγο. Η τρίτη μέθοδος σε περιπτώσεις όπου υπάρχει πάτωμα από ξύλινα στοιχεία μεγάλου πάχους, τουλάχιστον 4 cm. Εδώ η κολόνα αγκυρώνεται κάτω από την αποβάθρα, στα δοκάρια του πατώματος.(εικ. 7). Εικ.5. Μέθοδος θεμελίωσης ξύλινης κολόνας μέσα στο έδαφος Εικ.6. Μέθοδος στήριξης κολόνας σε θεμέλιο από μπετόν. Εικ. 7. Μέθοδος στήριξης ξύλινης κολόνας σε δοκό πατώματος Εικ. 8. Σύγχρονα κιόσκια από ξυλεία πεύκης (Πηγή: ΕΛΑΤΟΝ ΕΠΕ) 108

3. Παγκάκια - τραπεζόπαγκοι Το παγκάκι είναι η πιο κλασική και συνηθισμένη ξύλινη κατασκευή υπαίθρου που συναντάμε σε πάρκα, χώρους αναψυχής, θέσεις θέας. Ο τραπεζόπαγκος είναι σύνθετη ενιαία κατασκευή από τραπέζι και δύο παγκάκια που χρησιμοποιούται σε ευρεία κλίμακα σαν τραπέζια εξοχής. Υπάρχει πληθώρα από σχέδια και μεγέθη. Τους συναντάμε σε τοποθεσίες κατάλληλες για υπαίθρια γεύματα. Πρόκειται για έπιπλα εξοχής που σχεδιάζονται και προβλέπεται εφαρμογή τεχνολογίας κατασκευής που διασφαλίζει την μηχανική αντοχή, την μεγάλη διάρκεια ζωής κάτω από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, την κατάλληλη συντήρηση και τέλος την υψηλή αισθητική αξία. Οι πρώτες ύλες ξύλου μπορεί να είναι: λεπτή στρογγύλη ή ημίπριστη ξυλεία πεύκης, κυπαρισσιού και καστανιάς (Εικ. 9, 10 και 11), πριστή ξυλεία πεύκης, λάρικας, κυπαρισσιού, καστανιάς, δρυός, Ιroko κ.α. Στην Εικόνα 12α, παρουσιάζεται ένας οκτάγωνος τραπεζό - παγκ ος εξοχής από συμπαγή ξυλεία πεύκου. Στην Εικόνα 12β παρουσιάζεται ένας τραπεζόπαγκος από πριστή ξυλεία πεύκου, κατασκευασμένος σύμφωνα με προδιαγραφές: Αντοχή δεσμών κόλλας (DIN EN 204-D4), αντοχή σε υγρασία (DIN 68705 AW), αντοχή σε θερμότητα (WATT 91 > 7 N/mm2), αντοχή σε θλίψη (DIN 52185), αντοχή σε διάτμηση (DIN 52187). Οι παιδικές χαρές είναι το περιβάλλον όπου τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να παίξουν, να ξεφύγουν για λίγο από τα μαθήματα και από τη ζωή μέσα στο σπίτι. Θα πρέπει λοιπόν να είναι σχεδιασμένες με ιδιαίτερη φροντίδα και ευαισθησία ώστε να είναι προσιτές και ασφαλείς για αυτά. Για την ασφάλεια των παιδικών χαρών έχουν υιοθετηθεί από τον ελληνικό φορέα πιστοποίησης (ΕΛΟΤ) τα Ευρωπαϊκά πρότυπα EN 1176 μέρος 1 μέχρι 6 και EN1177. Με αυτές τις προδιαγραφές, όλα τα μέρη των παιδικών χαρών θα πρέπει να είναι από ξύλο ή πλαστικό. Επίσης δεν θα πρέπει να υπάρχουν μεταλλικές περιφράξεις ή άλλες μεταλλικές κατασκευές κοντά στα παιχνίδια. Προϊόντα ξύλου που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή των παιδικών χαρών είναι: σύνθετη ξυλεία πεύκης, λάρικας, Iroko, με κόλλα εξωτερικής χρήσης φαινολικό κόντρα πλακέ κορμοί μικρής διαμέτρου και στύλοι πεύκης (Εικ. 13), καστανιάς, λάρικας, κυπαρισσιού, κέδρου σανίδες πεύκης, καστανιάς, λάρικας, κυπαρισσιού, κέδρου Εικ.9. Υπαίθριο καθιστικό παγκάκι από ημίπριστα κορμίδια πεύκης ελληνικής προέλευσης Εικ.10. Χαμηλό τραπέζι και καθίσματα υπαίθριων γευμάτων από κορμίδια διαφόρων διαστάσεων Εικ.11. Τραπέζι υπαίθριων γευμάτων, και καθιστικά από ημίπριστους κορμούς με τις κατάλληλες συνδέσεις Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε στην χρήση του Ελληνικού κυπαρισσιού που είναι από τα πλέον κατάλληλα για εξωτερικές κατασκευές. Οι ξύλινες κατασκευές των παιδικών χαρών πρέπει να είναι ασφαλείς κατά τη χρήση τους από τα παιδιά. Τα αδύνατα σημεία των κατασκευών αυτών είναι: η στατική τους επάρκεια, οι σωστές διαστάσεις ανάλογα με το είδος της κατασκευής και το είδος του ξύλου, οι χρησιμοποιούμενες συνδέσεις, ο προ- Εικ.12. Κλασσικές κατασκευές υπαίθριων τραπεζόπαγκων, α) οκτάγωνος τραπεζόπαγκος εξοχής, β) τραπεζόπαγκος εξοχής από πριστή ξυλεία πεύκης 110 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙOΣ - ΟΚΤΩΒΡΙOΣ

ληπτικός χειρισμός προστασίας του ξύλου και το φινίρισμα των ξύλινων κατασκευών. Σε ότι αφορά τη στατική επάρκεια και τις διαστάσεις των πριστών πρέπει να αποτελούν δεδομένα στατικής μελέτης και σχεδιασμού, εγκεκριμένα και πιστοποιημένα, με σωστές διαστάσεις και με εφαρμογή της κατάλληλης τεχνολογίας συνδέσεων και κατεργασίας ξύλου και με τη χρήση των κατάλληλων προϊόντων ξύλου. Σε ότι αφορά τον προληπτικό χειρισμό προστασίας του ξύλου, επιτρέπονται μόνο οι ακόλουθοι χειρισμοί: 1. Προληπτικός εμποτισμός του ξύλου υπό πίεση με άλατα βορίου και χαλκού. 2. Προληπτικός χειρισμός του ξύλου με λινέλαιο μετά τον εμπο τισμό του ξύλου με άλατα. Το λινέλαιο μειώνει την προσρόφηση και αποβολή υγρασίας από το ξύλο αποτρέποντας με αυτό τον τρόπο την δημιουργία ραγάδων. Τελική επικάλυψη του ξύλου με ακρυλικές υδροδιαλυτές λάκες εξωτερικής χρήσης σε διάφορους χρωματισμούς ή με ριπολίνη. Σε κάθε περίπτωση το εμποτισμένο με βορικά άλατα ξύλο, θα πρέπει να είναι επικαλυμμένο με φιλμ λαδιού και βαφής. Οι επιφάνειες με τις οποίες έρχεται σε άμεση επαφή το παιδί δεν πρέπει να είναι εμποτισμένες. Σε ότι αφορά τις χρησιμοποιούμενες συνδέσεις, οι πλέον ασφαλείς είναι οι συνδέσεις μόρσου και οι ανοξείδωτες μεταλλικές συνδέσεις, αλλά μη εκτεθειμένες σε σημεία όπου μπορεί να τραυματιστεί το παιδί. Στα σημεία αυτά οι συνδέσεις θα πρέπει να είναι κρυφές εσωτερικές ή με πλαστικό καπάκι (Εικ. 13). ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κακαράς Ι. 2004. Διδακτικές σημειώσεις, Τεχνολογία δομικών κατασκευών ξύλου. ΤΕΙ Λάρισας, παράρτημα Καρδίτσας. Τμήμα Σχεδιασμού και Τεχνολογίας Ξύλου και Επίπλου. Καρμίρης Εμ.1987. Διδακτικές σημειώσεις στο μάθημα, Δασικός τουρισμός, ΤΕΙ Λάρισας-Τμήμα Δασοπονίας. Ευρωπαϊκή προδιαγραφή EN 1176 1-6: Εξοπλισμός παιδικών χαρών. Ευρωπαϊκή προδιαγραφή EN 1177: Τάπητες ασφαλείας παιδικών χαρών. Ευρωπαϊκή προδιαγραφή ΕΝ 335 Κλάσεις κινδύνου του ξύλου και των προϊόντων ξύλου, κατά των βιολογικών παραγόντων. Οδηγός εφαρμογής των κλάσεων κινδύνου σε μασίφ ξυλεία. Ευρωπαϊκή προδιαγραφή ΕΝ 599 Ανθεκτικότητα του ξύλου και των προϊόντων με βάση το ξύλο - Αποτελεσματικότητα της προληπτικής συντήρησης του ξύλου, όπως καθορίζεται από βιολογικές δοκιμές. Μανουσακίδου Μαρία. 2011. Τεχνολογία ξύλινων κατασκευών σε υγρά περιβάλλοντα και υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα. Πτυχιακή εργασία. ΤΕΙ Λάρισας,2011. Tsoumis G. 1991. Science and technology of wood. VNR, New York 2011. Εικ.13. Παιδική χαρά κατασκευασμένη από στύλους πεύκης, στην λίμνη Πλαστήρα Εικ. 14. Πλαστικά καπάκια για βίδες σε διάφορα χρώματα. Χρησιμοποιούνται για λόγους ασφαλείας στις κατασκευές παιδικών χαρών 112 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙOΣ - ΟΚΤΩΒΡΙOΣ