ΣΟΦΙΑ ΟΡΘΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ «Χωρίς την ανάγκη μας να εξερευνήσουμε την ανθρώπινη ύπαρξη, δεν θα υπήρχε το μυθιστόρημα» Ο Δημήτρης Στεφανάκης στο Literature.gr By Literature Jun 9, 2015 Δηλώνει πως αφηγείται επειδή νιώθει την ανάγκη να φιλοσοφήσει και να κάνει μυθιστόρημα τους ανθρώπους που ονειρεύονται, ερωτεύονται και ελπίζουν μέσα στην πλέον αντιμυθιστορηματική εποχή που ζούμε. Επισημαίνει τα αδύναμα σημεία της εθνικής μας πεζογραφίας και στηλιτεύει τις ατομικές και εθνικές μας ψευδαισθήσεις. Αμετανόητα προσκολλημένος στο μεγαλείο της κλασικής λογοτεχνίας, ο βραβευμένος συγγραφέας Δημήτρης Στεφανάκης επιμένει, σε πείσμα των καιρών, να κοιτάζει τον άνθρωπο μέσα από τα κρύσταλλα της μυθοπλασίας και να εντοπίζει τις αλήθειες του. «Ο χορός των ψευδαισθήσεων», κυριολεκτικά και μεταφορικά. Στέκομαι στο κυριολεκτικό μέρος του τίτλου. Οι σελίδες αυτού του βιβλίου «χορεύουν»
πραγματικά σε ρυθμό λάτιν και τάγκο. Τι σημαίνει αυτό για σας και για τον αναγνώστη; Για μένα ο κόσμος του χορού, έτσι όπως τον γνώρισα μέσα από αυτό το μυθιστόρημά μου, ήταν ένα είδος αποκάλυψης. Αυτή η παράξενη γλώσσα των σωμάτων που δεν λαθεύει ποτέ, δεν ψεύδεται, σημάδι πάθους και νεότητας, έδωσε στην αφήγηση τους πολύτιμους χυμούς της κι έναν ανάλαφρο τόνο. Φαντάζομαι ότι θα το νιώσει αυτό ο αναγνώστης και θα συντονιστεί μαζί μου στη δίνη των λέξεων, των σκέψεων και των κινήσεων, απολαμβάνοντάς το όσο κι εγώ. Αν υποθέσουμε ότι ένας ήρωας είναι πάντοτε η γενεσιουργός αιτία ενός βιβλίου, ποιος είναι αυτός στην περίπτωση του καινούργιου μυθιστορήματός σας; Ο Αλεκίνος, χωρίς αμφιβολία. Αυτός είναι ο ήρωας-κλειδί και δευτερευόντως η Έλια. Όσο για το Μάνο, τον αφηγητή, προέκυψε μάλλον ως αφηγηματική ανάγκη μολονότι εκ των υστέρων εμφανίζεται ως πρωταγωνιστική φιγούρα. Για ποιον αγαπάμε αν όχι για μας τους ίδιους; Δημήτρης Στεφανάκης, Συγγραφέας / Φωτογραφία Βάσω Μαραγκουδάκη
Λέτε συχνά τελευταία ότι στα βιβλία πρωταγωνιστούν οι τόποι κι όχι τα πρόσωπα. Με γνώμονα αυτή σας την άποψη πιστεύετε ότι τα Εξάρχεια και η Γλυφάδα, έτσι όπως παρουσιάζονται στο «Χορό των ψευδαισθήσεων» μπορούν να ανταγωνιστούν σε γοητεία την Αλεξάνδρεια, το Παρίσι ή το Κάιρο της εποχής του κοσμοπολιτισμού; Είναι αλήθεια ότι οι μητροπόλεις του κοσμοπολιτισμού ασκούν τεράστια σαγήνη στο αναγνωστικό κοινό. Ωστόσο και η Αθήνα του σήμερα έχει τη δική της αφηγηματική δυναμική. Ας σκεφτούμε ποια είναι τα συστατικά ενός μυθιστορήματος: Οι έρωτες, τα όνειρα, οι φόβοι και οι διαψεύσεις των ανθρώπων. Κοντολογίς οι επικές και τραγικές στιγμές τους. Αν νομίζετε ότι αυτά τα στοιχεία λείπουν από τη σύγχρονη πόλη, απατάσθε. Σε ποιο βαθμό όμως υπάρχουν αυτές οι επικές και τραγικές στιγμές στο νέο σας βιβλίο; Η παρέα αυτή των νέων παιδιών που στη δεκαετία του 90 χορεύουν μετά μανίας τους χορούς λάτιν κι ονειρεύονται ένα λαμπρό μέλλον εμπεριέχει σίγουρα επικές στιγμές, κυρίως όμως η ιλιγγιώδης επαγγελματική τους ανέλιξη στην δεκαετία του 2000. Η επέλαση της κρίσης στη δεκαετία που διανύουμε και η εξίσου απρόσμενη πτώση του ενός από αυτούς θα μας θυμίσει τις χαμένες προσδοκίες που μοιραζόμαστε όλοι. Η αυλαία ανοίγει με το στιγμιότυπο της αυτοκτονίας. Τι πιο τραγικό από αυτό;
Πόσο μπορεί ένας άνθρωπος να ζει με την αμφιβολία; Να σταματά στη μέση του δρόμου και να συλλογιέται: Αν είχα κάνει αυτό; Αν είχα κάνει εκείνο; Δημήτρης Στεφανάκης, Συγγραφέας / Φωτογραφία Βάσω Μαραγκουδάκη Το παράξενο είναι ότι ενώ έχετε χαρακτηρίσει κατ επανάληψη την εποχή μας αντιμυθιστορηματική, αποφασίσατε ξαφνικά να την κάνετε μυθιστόρημα. Δεν συνιστά αντίφαση αυτό; Καθόλου! Η εποχή μας είναι όντως αντιμυθιστορηματική γιατί βασίζεται στην ταχύτητα και στη δικτατορία της συνεχούς ενημέρωσης. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι έπαψαν να ζουν, να ονειρεύονται, να ερωτεύονται και να ελπίζουν. Για το λόγο αυτό συνεχίζουν να γράφονται μυθιστορήματα. Διαβάζω: «Σε εποχές που οι άνθρωποι παθιάζονται μόνο με το χρήμα είναι δύσκολο να εξηγήσεις τι ακριβώς είναι το πάθος», ή «η φιλία είναι συνήθεια, συχνά μάλιστα κακή συνήθεια». Έχετε την τάση να φιλοσοφείτε στα μυθιστορήματά σας. Αυτό ίσως διακόπτει τον ρου της ιστορίας και κουράζει τον αναγνώστη. Δεν φοβάστε μήπως θεωρηθείτε δύσκολος και απροσπέλαστος;
Ο Καμύ έλεγε συχνά «Θέλεις να φιλοσοφήσεις,γράψε μυθιστόρημα». Για τι αφηγούμαστε παρά για να στοχαστούμε. Όταν κανείς σκέφτεται καθαρά και έντιμα, συνοψίζοντας όσα διηγείται δεν κινδυνεύει ποτέ να γίνει ακατανόητος από τον μέσο αναγνώστη. Αυτό νομίζω ότι είναι και η βασική αδυναμία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Οι Έλληνες ομότεχνοι συνήθως δεν τολμούν να καρυκεύσουν τις ιστορίες τους με ενδιαφέρουσες σκέψεις. Ίσως όλοι μας ζούμε στη σκιά ενός ανεκπλήρωτου έρωτα και δεν το καταλαβαίνουμε. Δημήτρης Στεφανάκης, Συγγραφέας / Φωτογραφία Βάσω Μαραγκουδάκη Έχετε καταφερθεί συχνά εναντίον της σύγχρονης νεοελληνικής λογοτεχνίας. Την έχετε χαρακτηρίσει «αγοραφοβική» και «διεθνώς ανυπόληπτη». Δεν είναι λίγο σκληροί οι χαρακτηρισμοί σας και δεν απαξιώνουν τους συνοδοιπόρους σας; Το να επισημαίνεις τα αδύναμα σημεία μιας εθνικής πεζογραφικής σχολής δεν σημαίνει ότι την απαξιώνεις συλλήβδην. Δεν έχω την ψευδαίσθηση ότι μόνο εγώ γράφω λογοτεχνία της προκοπής σε αυτό τον τόπο. Άλλωστε κι σ εμένα προσάπτουν κατά καιρούς διάφορα. Όπως; Δώστε μας ένα παράδειγμα.
Κατηγορούμαι ότι έχω προσκολληθεί στους μεγαλειώδεις κόσμους του παρελθόντος και ότι τα μυθιστορήματά μου δεν διαφέρουν σε τίποτε από πολλά άλλα που δεν αγαπήθηκαν τόσο από το αναγνωστικό κοινό. Οι άνθρωποι συγχωρούν κάποτε τη φυγή σου, ποτέ όμως δεν συγχωρούν το γυρισμό σου, ειδικά αν δεν τους έχεις προετοιμάσει Δημήτρης Στεφανάκης, Συγγραφέας / Φωτογραφία Βάσω Μαραγκουδάκη Ας επιστρέψουμε στο βιβλίο. Ο Μάνος, η Έλια, ο Αλεκίνος, ο Μάντης, ο Σέργιος, η Μπιμπή και οι άλλοι μοιάζουν πρόσωπα οικεία και καθημερινά. Τι νομίζετε ότι τους κάνει να μεταμορφώνονται σε συναρπαστικούς χαρακτήρες, τι κάνει τις ιστορίες τους να μοιάζουν ξεχωριστές; Το γεγονός ότι τους κοιτάζουμε πίσω από τα κρύσταλλα της μυθοπλασίας. Η αναδιήγηση των πραγμάτων είναι που τα μεταμορφώνει. Το μυθιστόρημα είναι ένας τρόπος να ανακαλύπτεις τη μαγεία εκεί που με την πρώτη ματιά δεν υπάρχει. Σε αυτό νομίζω ότι μοιάζει πολύ με το χορό. Κι όταν λέτε ψευδαισθήσεις σε τι αναφέρεστε;
Πρώτα-πρώτα στις εθνικές μας ψευδαισθήσεις, σε αυτές που μας οδήγησαν ίσως στη σημερινή αμηχανία. Αναφέρομαι όμως και στις ατομικές ψευδαισθήσεις. Άλλωστε χωρίς την ανάγκη μας να εξερευνήσουμε την ανθρώπινη ύπαρξη, δεν θα υπήρχε το μυθιστόρημα. Δεν στηλιτεύω απαραίτητα τις ψευδαισθήσεις αυτές. Ο άνθρωπος άλλωστε είναι αδύνατο να ζήσει χωρίς κάποιες ψευδαισθήσεις. Το ίδιο κι ένας ολόκληρος λαός. Απλώς πρέπει να θυμόμαστε πού και πού ότι πρόκειται για ψευδαισθήσεις και να μην παίρνουμε τον εαυτό μας τόσο στα σοβαρά. Σε εποχές που οι άνθρωποι παθιάζονται με το χρήμα είναι δύσκολο να εξηγήσεις τι ακριβώς είναι το πάθος, Δημήτρης Στεφανάκης, Συγγραφέας / Φωτογραφία Βάσω Μαραγκουδάκη Το νέο βιβλίο του Δημήτρη Στεφανάκη «Ο χορός των ψευδαισθήσεων» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Λένε πως το πάθος για τη φωτογραφία έρχεται με την ψευδαίσθηση της αθανασίας και φεύγει μαζί της. Δημήτρης Στεφανάκης, Συγγραφέας / Φωτογραφία Βάσω Μαραγκουδάκη
Δημήτρης Στεφανάκης, Έλια Γαλλαίου και Διονύσης Βάλμης. Ευχαριστούμε θερμά την Dance School Panos Metaxopoulos Glyfada. Με την μοναδική αισθητική της Βάσως Μαραγκουδάκη as always Απρίλιος 2015. Ο Δημήτρης Στεφανάκης γεννήθηκε το 1961. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Έχει μεταφράσει έργα των Σωλ Μπέλοου, Τζον Απντάικ, Μάργκαρετ Άτγουντ, Ε.Μ. Φόρστερ, Γιόζεφ Μπρόντσκι και Προσπέρ Μεριμέ καθώς επίσης ιστορικά και φιλοσοφικά δοκίμια. Το πρώτο του μυθιστόρημα, Φρούτα εποχής κυκλοφόρησε το 2000 από τις εκδόσεις Ωκεανίδα. Ακολούθησαν: Λέγε με Καΐρα (Ωκεανίδα, 2002), Το μάτι της επανάστασης έχει αχρωματοψία (Ωκεανίδα, 2005), Μέρες Αλεξάνδρειας (Πατάκης, 2007), Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι (Πατάκης, 2009), Θα πολεμάς με τους θεούς (Πατάκη, 2010). «Μέρες Αλεξάνδρειας» (Ψυχογιός, 2011, επανέκδοση), Φιλμ νουάρ (Ψυχογιός, 2012) Οι Μέρες Αλεξάνδρειας εκδόθηκαν στα Γαλλικά από τις εκδόσεις Viviane Hamy και τιμήθηκαν με το Prix Méditerranée Etranger 2011, γαλλικό βραβείο Μεσογειακής Λογοτεχνίας. Κυκλοφορούν και στα Ισπανικά και σύντομα στα Αραβικά. Στον Δημήτρη Στεφανάκη απονεμήθηκε επίσης το Διεθνές Βραβείο Καβάφη 2011 για το ίδιο βιβλίο. Οι Μέρες Αλεξάνδρειας ήταν ακόμη υποψήφιες για το Prix du Livre Européen 2011 εκπροσωπώντας την Ελλάδα. Ο Έλληνας συγγραφέας είναι πλέον και μέλος της επιτροπής του Prix Méditerranée Etranger ενώ συμμετέχει κατά περίσταση σε επιτροπές διεθνών βραβείων που αφορούν τη λογοτεχνία ή τον κινηματογράφο, Πρόσφατα τιμήθηκε με το διάσημα του Ιππότη Γραμμάτων & Τεχνών του Γαλλικού Κράτους