Ομιλία του Παναγιώτη Ι. Καραφωτιά, Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Ινδιανάπολης, τ. Διευθύνοντος Συμβούλου του Γραφείου ΟΗΕ για Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ, στο 3 ο Κολλινιάτικο Αντάμωμα, 16 Αυγούστου 2008, στις Κολλίνες Σίγουρα, δεν ταιριάζουν ομιλίες και μακροσκελείς ιστορικές αναδρομές σε τέτοια Ανταμώματα, γιατί, αφενός, ο κόσμος έχει βαρεθεί και κουρασθεί από λόγια «πολλά και μεγάλα», και, αφετέρου, ο σκοπός της σημερινής Συνεστίασης είναι η απόλαυση της συντροφιάς. Εξάλλου, είναι γνωστό ότι οι σοφοί αρχαίοι μας πρόγονοι είχαν βρει το μυστικό. Στα περίφημα συμπόσια είχαν ωραίες παραστάσεις, συζητούσαν ευχάριστα πράγματα, αστειεύονταν κλπ. Δυστυχώς, όμως, κάπου τα πολλά αστεία, η αλαζονεία της ισχύος και ο διχασμός τους παρέσυρε και έχασαν την αίσθηση του μέτρου και στο τέλος έχασαν τα αυγά και τα καλάθια. Κι η ιστορία επαναλαμβάνεται. Κάποιος σοφός είχε πει ότι οι κοινωνίες που δεν έμαθαν από την ιστορία τους είναι καταδικασμένες να την ξαναζήσουν. Και χαρά σε όσους το συνειδητοποιούν έγκαιρα. Θα προσπαθήσω, λοιπόν, να συμβάλω στην καλή σας διάθεση κι αν συνδυάσω το τερπνό με το ωφέλιμο, τόσο το καλύτερο. Θα πασχίσω, επιγραμματικά, στο λίγο χρόνο που έχω στη διάθεσή μου, να συνθέσω ένα μωσαϊκό αναμνήσεων απ όλα όσα και σεις γνωρίζετε, κι ίσως καλύτερα, για μια πιο ουσιαστική επικοινωνία, επικοινωνία Κολλινιάτικη, αρχίζοντας από μια ιδιάζουσα παράμετρο της ιστορίας του χωριού μας μαζί με κάποια διανθίσματα εθνικά και διεθνή για ποικιλία ευχάριστη και ωφέλιμη. Επειδή το χωριό μας δημιουργήθηκε για λόγους επιβίωσης, σαν καταφύγιο από τους τουρκικούς κλπ διωγμούς, στο απόμακρο, απομονωμένο και περίκλειστο αυτό τοπίο, μέσα σε λόφους στα 4 σημεία του ορίζοντα, δίχως, ένα μεγάλο μέρος, ευρύτερη οπτική πρόσβαση, οι Κολλινιάτες ανέπτυξαν ιδιαίτερο χαρακτήρα και συμπεριφορά{το σύνδρομο των Κολλινών}. Το ορεινό και άγριο φυσικό στοιχείο επέτεινε τα χαρακτηριστικά αυτά. Οι Κολλινιάτες πίστευαν ότι το χωριό μας είναι το κέντρο του κόσμου, ότι όλα ξεκινάνε από εδώ και όλα καταλήγουν εδώ. Γιαυτό συμπεριφέρονταν με περισσή υπερηφάνεια και ανάπτυξαν μια ιδιότυπη άμιλλα. Συχνά ακουγόταν «ξέρεις ποιος είμαι γώ ρε;» Πάντως, κατά κανόνα, υπήρξαν πολύ εργατικοί και τούτο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι κατόρθωσαν όλο αυτόν τον απέραντο τόπο, άγονο, απόκρημνο, γιομάτο κοτρόνες και λιθάρια, να τον κάνουν παραγωγικό. Παρενθετικά θα ήθελα να επισημάνω ότι και στη σύγχρονη εποχή είχαμε υποδείγματα εργατικότητας. Π.χ. Ο Βασίλης Καλογερόπουλος (Λαγκάδης) έφτιαξε μόνος του πηγάδι σε ηλικία 12 χρόνων. Τι να πούμε για τους Μυλωναίους (Κουτουζαίους) τους πιο εργατικούς και έντιμους μάστορες, τους Κορκοβιλαίους, το Χριστόφορο Ντόρβα, τον Αλέκο Μπερούκα, το Γιώργο Σουρλά, τον 1
Κώστα Μπάκο, κ.ά. Αλλά και ο σημερινός αεικίνητος και πανταχού παρών πρόεδρος Απόστολος Παύλος κ.ά. Ας επιστρέψουμε όμως στους παλιούς. Ήταν πραγματικοί ήρωες ειρήνης και δημιουργίας αλλά και γενναίοι πολεμιστές στους εθνικούς αγώνες (όπως αποδεικνύει και το Ηρώον στην Πλατεία), κι όταν ήταν να διασώσουν το υπέροχο δάσος του Αγίου Χριστοφόρου {Αν ζούσε ο Παπαδολιάς (Σαϊνης), παππούς του Χριστόφορου, θα είχε πολλά να μας διηγηθεί} κ.ά. Επίσης ήταν φιλότιμοι, προοδευτικοί, ντόμπροι, χωρίς διπλωματικούς ελιγμούς και δουλοπρέπεια, φιλόξενοι και γενναιόδωροι, αλλά συνάμα καχύποπτοι και απορριπτικοί στο ξένο στοιχείο, και, ορισμένοι δεν απόφυγαν το μεγάλο καρκίνωμα της φυλής μας, τη ζηλοφθονία, που προκάλεσε σοβαρά προβλήματα. Θυμήθηκα αυτό που τόσο παραστατικά έγραψε μια ποιήτρια: η ζήλεια και ο φθόνος έκαναν παιδί κι έγινε δολοφόνος». Οπωσδήποτε, σε όλα τα μικρά, ορεινά και απομονωμένα μέρη παρουσιάζονται ανθρώπινα πάθη και οι Κολλίνες δεν αποτέλεσαν εξαίρεση, το αντίθετο. Πολλά δραματικά και τραγικά συνέβησαν εξαιτίας παθών, αλλά, «άλλα λόγια ν αγαπιόμαστε»! Υπάρχουν δε και αντιθέσεις. Από το ένα μέρος έχουμε να επιδείξουμε σπουδαίους ανθρώπους, επιστήμονες (έχετε υπόψη σας ότι ο εφευρέτης και πρωτεργάτης της περιβόητης αντι-πυρηνικής ομπρέλας της Αμερικής είναι ο αείμνηστος Νίκος Χριστόφιλος;). Επίσης ο Γιώργος Παπαοικονόμου, σπουδαίος επιστήμονας και εφευρέτης στη ΝΑΣΑ, που βρίσκεται αυτή την εποχή στην Αμερική για θέμα υγείας και του ευχόμαστε καλή επιτυχία, ο καθηγητής πανεπιστημίου Τάσος Σουρλάς, ο γιατρός Αθανασούλης στις ΗΠΑ, οι καθηγητές πανεπιστημίου Αλέξης Πολυχρονάκος, και Θανάσης Λυμπερόπουλος, οι καθηγήτριες πανεπιστημίου Ελένη Χασακή (της Μπουρομαρίας), και η Κάτια Συκαρά στην Αμερική και η Βαλεντίνη Ρήγα εδώ, ο Ν. Παπαδολιάς στον Καναδά κ.ά}. Αλλά και επιχειρηματίες: (οι ευεργέτες αδερφοί Δημήτρης και Γιαννέλης Μοιράγια και ο Γιώργος Συκαράς (Σφήκας), επίσης οι Γιάννης Συκαράς (Αμπλάς), Παπαδιαμαντοπουλαίοι, Κοκκοραίοι, Χαραμαίοι, Στρατηγίου, Μπεναίοι, Μοιραγαίοι) και άλλοι, και οι Κολλίνες γενικά υπήρξαν πρότυπο δημιουργίας. Στην εκκλησία έχουμε τον εξαίρετο Κύριλλο μας, στις Ένοπλες Δυνάμεις ανώτατους αξιωματικούς όπως τον Κώστα Πολυχρονάκο, τον Αντώνη Δούμουρα, τον Γιάννη Λαφογιάννη, τον Πιέρρο Μαγκλάρα. Στο πυροσβεστικό Σώμα τον Αρχηγό του Κώστα Λούμο, στη Μουσική το Αττικό Ωδείο του Γ. Χριστόφιλου, στον Αθλητισμό τον Χρήστο Λούμο, Βαλκανιονίκη και τον Πετρόγιαννη στο Σικάγο, στις φωτογραφικές τέχνες το Γιώργο Τερζή (αριστούργημα), στο χορό το Χριστόφορο Οικονόμου (Μπαλέτα Δώρα Στράτου) κ.ά. που δεν θυμάμαι. Μόνο στην πολιτική πατώσαμε. Γνωρίζετε ότι ο εξαίρετος γιατρός Χρήστος Γεωργακόπουλος λόγω του κύρους του προτάθηκε για Γερουσιαστής και διεκδίκησε το αξίωμα, αλλά έχασε για περίπου 10 ψήφους που δεν πήρε στο χωριό του (το όνομα του χωριού δεν το λέμε!). 2
Ακόμη έχουμε να επιδείξουμε σπουδαία έργα. Π.χ. ο δρόμος Κολλινών Βλαχοκερασιάς (1926-1933) υπήρξε η πρώτη προσωπική εργασία στην Ελλάδα και μάλιστα την κοινότητα συγχάρηκε από το βήμα της Βουλής ο τότε υπουργός Δημοσίων Εργων. Το σχολείο μας, ένα από τα καλύτερα στη χώρα. Και τα δυο αυτά έργα ήταν αποτέλεσμα του ηρωϊσμού και των θυσιών των Κολλινιατών του χωριού και των αδερφών ομογενών στην Αμερική. Επίσης, οι Κολλίνες φημίστηκαν για το καλύτερο λάδι και κρασί τους (με χρυσά βραβεία στη ΔΕΘ). Ακόμη, ξεχνάμε τον καλύτερο σκοπευτή, τον «Αγγλο», που περνούσε τη σφαίρα μέσα από δαχτυλίδι; Κι άλλους, που κουβαλούσαν στις πλάτες τους τα μάρμαρα της εκκλησίας και πήδαγαν με μια δρασκελιά 12 χαράρια! Να μη λησμονήσω και το άλλο γνώρισμα του χωριού μας: Βγάζει και ποιητές : την Κρυστάλλω, την Ευγενία, τη Ντίνα, τον Κορνήλιο, και τον σατυρικό Κουλόγιαννη (τύφλα νάχουν ο Σουρής και ο Σούτσος) και ο Μήτσος Οικονόμου). Επιτρέψτε μου να θυμίσω το αριστουργηματικό στίχο του αείμνηστου ποιητή Βασίλη Βουτουχιώτη (Αθανασούλη) αφιερωμένο στον πατέρα του όταν τον κατευόδωναν για τους Ουρανούς: «Σβήστε επιτέλους αυτά τα κεριά. Τούτη η ψυχή έχει πολύ φως για να σκοντάψει». Όμως, από το άλλο μέρος υπήρξαν, ευτυχώς ελάχιστα, άτομα, που αμαύρωσαν το ωραίο όνομα του χωριού καθώς και περίοδοι διχασμού, παθών και παρακμής ιδιαίτερα μετά το Β ΠΠ. Βέβαια, ο κατήφορος αυτός οφείλεται στο γενικότερο κλίμα που επιβλήθηκε και στη χώρα μας από οργανωμένα σκοτεινά ανθελληνικά κυκλώματα, με τα ασυνείδητα όργανά τους, που ήθελαν να διχάσουν και καταστρέψουν τον ωραίο αυτό λαό, και, σε ένα βαθμό, το κατάφεραν. Επιτρέψτε μου παρενθετικά να θυμίσω γιατί είναι άγνωστο στους πολλούς και αξίζει να το θυμηθούμε γιατί η ιστορία μπορεί να επαναληφθεί, ότι τα δεινά ξεκίνησαν από τον Στάλιν και τον Τσώρτσιλ από το «Μυστικό Σύμφωνο της Μόσχας» τον Οκτώβριο 1944. Το αποτέλεσμα το βλέπουμε ακόμη και σήμερα όταν «άσπονδοι φίλοι» και «σύμμαχοι» συνωμοτούν εναντίον μας με διχαστικά «Σχέδια Ανάν» στην Κύπρο {34 χρόνια κράτος μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ με στρατεύματα κατοχής}, φθάνοντας μάλιστα στο άκρον άωτον της υποκρισίας, του κυνισμού και ανθελληνισμού να ονομάζουν το τεχνητό σλαβικό κρατίδιο των Σκοπίων «Μακεδονία» παραχαράσσοντας την ιστορία και προδίδοντας τον πιο πιστό φίλο και σύμμαχο, την Ελλάδα, που θυσίασε περίπου ένα εκατομμύριο ψυχές στον κοινό αγώνα για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Οπωσδήποτε ορισμένες δικές μας ανεπαρκείς ηγεσίες, που μεριμνούσαν διχαστικά και ενδοτικά για τα ατομικά ή οργανωμένα συμφέροντά τους, δεν είναι άμοιρες ευθυνών. Αλλά δεν είναι ώρα να καταπιαστούμε με αυτά τα δεινά και άλλα, σκάνδαλα, κερδοσκοπικούς γκαγκστερισμούς κλπ που διασύρουν τη χώρα και την υπονομεύουν. Ας εστιάσουμε την προσοχή μας στο χωριό όσον αφορά τις επιπτώσεις του πολέμου και του διχασμού, μία από τις οποίες ήταν η απρογραμμάτιστη μετανάστευση, όπου πολλά προοδευτικά 3
και δυναμικά στοιχεία αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, και ενώ αγωνίσθηκαν σκληρά και με μεγάλες στερήσεις κατόρθωσαν να προοδεύσουν και πολλά διακρίθηκαν και συνέβαλαν στην ανάπτυξη και πρόοδο των χωρών που πήγαν, στέρησαν όμως την Πατρίδα από τη δημιουργικότητα τους, και το χωριό μας αντιμετώπισε - και δυστυχώς αντιμετωπίζει - σοβαρά προβλήματα. Βέβαια, σύμφωνα με το «ουδέν κακόν αμιγές καλού», οι ομογενείς διαδραμάτισαν, όταν ήταν ενωμένοι και οργανωμένοι, σημαντικό ρόλο σε θέματα οικονομικής αρωγής, όπως στο χωριό μας, αλλά και σε εθνικά θέματα, και μπράβο τους. Αλλά το χωριό ρήμαξε. Από περίπου 2500 κόσμο τη δεκαετία του 50, σήμερα μετράμε ελάχιστες εκατοντάδες. Για θυμηθείτε τις εκατοντάδες παιδιών στο σχολείο και στην Πλατεία, τα περισσότερα ξυπόλυτα στην Κατοχή και μετά ή με σαμπρέλες και τσόκαρα, κουβαλώντας από ένα ξύλο ο καθένας για τη σόμπα του σχολείου το χειμώνα, αλλά με την καρδιά ολόζεστη και το μυαλό κοφτερό και με θέληση κι αγωνιστικότητα, τις εκδρομές και τους περιπάτους στον Αγιο Παντελεήμονα (το άλσος αυτό έγινε με πρωτοβουλία του Πάνου Μπένου), στον Προφήτη Ελισαίο (έργο του αφοσιωμένου και αποφασιστικού ανθρώπου, του μπαρμπα Χρήστου Καράμπελα, που έδωσε ένα ωραίο παράδειγμα), τα πανηγύρια στον Αγιο Χριστόφορο και στα άλλα εξωκλήσια, καμιά 30 (και είπε κάποιος ξένος ότι για να έχουν τόσες εκκλησίες οι Κολλινιάτες γύρω στο χωριό, ή είναι καλοί και κρατάνε μακριά τους διαβόλους ή το αντίθετο), τις εκδρομές στο Γαύρο με το τρεχούμενο και γάργαρο νερό, που στέρεψε κιαυτό, τους αετούς στο Αλώνι του Φλώρη, τα παιχνίδια «τσαμάκα τσιλίκι», την «αμπάρζα», το κουτί, τις γουρουνόφουσκες που τις ξεραίναμε και τις γεμίζαμε με σπόρους από αραποσίτι ή στραγάλια και παίζαμε γιατί ούτε μπάλα ούτε μπαλόνια είχαμε, το χιονοπόλεμο ανάμεσα στις γειτονιές, Αγορά, Περαχώρι, Ξερολιά, Αλωνάκι (πολλές φορές με τραυματίες, με καρούμπαλα- γιατί κάποιοι αχαρακτήριστοι έβαζαν πέτρες στις μπάλες του χιονιού ), το κολύμπι το καλοκαίρι στη Γούρνα της Πουλομήτραινας, τον τρύγο και το θέρο και τις ελιές στον Κάμπο και τις ιστορίες του Ευρώτα, του Βουτούχου κλπ. Και τα παιχνίδια των κοριτσιών «περνάει, περνάει η μέλισσα με τα μελισσόπουλα κλπ. Τους αλησμόνητους καλοσυνάτους, σεβαστούς γέροντες που παίζανε αμάδες ή καντρίλιες στην Πλατεία και κάποια σκανταλιάρικα παιδιά πήγαιναν και έβαζαν αγκάθια από τις ακακίες στις πλάκες και τρυπιόνταν οι μεγάλοι και τόσα άλλα. (Μεταξύ μας, ένα από τα σκανταλιάρικα παιδιά ήταν και ο υποφαινόμενος, αλλά κάποια μέρα που πετροβολάγαμε ένα δέντρο στο Αλωνάκι, ξεπετιέται η Καραβέργαινα και την ακούω ακόμη που φώναξε «δεν ντρέπεσαι, είσαι και του γιατρού ο γιος!»). Νάναι καλά και την ευχαριστώ! Ακόμη το μυστήριο «φωτάκι» στον Άγιο Δημήτρη και το «σμερδάκι» στον Άγιο Χριστόφορο και τους θρύλους που καλλιεργήθηκαν, τις νεράϊδες και το «Γιότσαλι και τόσα άλλα.. Αλλά τότε ήταν μια ζωή ανέμελη. Δεν υπήρχε η λέξη άγχος. Το χωριό ήταν το παρελθόν, παρόν και μέλλον. Και υπήρχε συναίσθηση, συμπόνια, αλληλεγγύη, έγνοια! Νοιαζόταν ο ένας για τον άλλον στις δύσκολες στιγμές. Και τα παιχνίδια τότε ήταν πιο υγιεινά, πιο ανθρώπινα. 4
Και το σπουδαιότερο: οι άνθρωποι τότε τραγούδαγαν απλά και όμορφα: τη Νερατζούλα φουντωμένη (που είναι η εξαίρετη τραγουδίστρια Γιαννούλα;), «κόρη μαλαματένια μου και μαργαριταρένια μου», «εκεί ψηλά που πας στη φτέρη και μένανε κοντοκαρτέρει», «ας παν να δουν τα μάτια μου πως τα περνά η αγάπη μου», «νάχα νεράντζι νάριχνα στο πέρα παραθύρι» κλπ. Και του γέρο Σκουρτσή το περίφημο «σαν μεθώ και πέφτω χάμω και λασπώνομαι ακουμπώ τα δυο μου χέρια και σηκώνομαι». Όμως, οι άνεμοι άλλαξαν, αλλά και οι καιροί. Όχι από μόνοι τους. Κι όχι από τα χωριά, που υπήρξαν τα θύματα. Από τα διεθνή κερδοσκοπικά διευθυντήρια, από ανθρώπινα στρεβλά μυαλά. Είχε γράψει ο αείμνηστος Νικηφόρος Βρεττάκος «πριν ρυπανθεί το περιβάλλον, κάτι άλλο είχε σαπίσει», εννοώντας το ανθρώπινο μυαλό. Κι άρχισε το κυνήγι των μαγισσών, ο ασύδοτος ανταγωνισμός, η κερδοσκοπία, η υλιστική παραφροσύνη, ο αθεϊσμός. Και οι άνθρωποι έχτισαν κάστρα ανάμεσά τους και ταμπουρώθηκαν ο ένας εναντίον του άλλου. Και μίσεψαν, και μαζί με τους ανθρώπους και την αγάπη άρχισε να χάνεται το νερό ή να μολύνεται μαζί με τον αέρα, και οι άνθρωποι ή αρρωσταίνουν ή πεθαίνουν άκαιρα. Θύμα της γενικότερης παρακμής υπήρξε και το χωριό μας όπως και τα περισσότερα ορεινά χωριά της Πατρίδας μας. Το αποτέλεσμα, το τραγικό αποτέλεσμα, το βλέπουμε και σήμερα. Το σχολείο κινδυνεύει να κλείσει. Και μόνον ο Αστράτηγος μεγαλώνει. Στη γειτονιά «Κ», π.χ., όπου ζούσαν περίπου 30 νοματαίοι και έσφυζε από ζωή, όταν σχεδόν ρήμαξε από ανθρώπους, ο μακαρίτης Γιάννης Κακλέας (Μπουρνόβαλος) είχε πει χαρακτηριστικά το περίφημο «οδός «Κ»= «κλειστόν». Αναφορικά με το δημογραφικό, κάποιος πολιτικός είχε πει μαζί με τα άλλα «Θα» (θα σας φτιάξουμε δρόμους, θα σας φτιάξουμε γεφύρια», «θα σας φτιάξουμε σχολεία» κλπ), όταν ένας φώναξε «δεν έχουμε παιδιά», «θα σας φτιάξουμε και παιδιά». Η υποκρισία δεν έχει όρια. Επιτρέψτε μου πάλι να ξεφύγω από το θέμα. Σε άλλες χώρες, που είχαν καταστραφεί από τον Πόλεμο, π.χ. Γερμανία και Ιαπωνία, δεν συνέβη το ίδιο και πραγματοποιήθηκε το λεγόμενο «οικονομικό θαύμα»! Και τα χωριά τους αναπτύχθηκαν και δεν υπήρξε τέτοια διαρροή εγκεφάλων και εργατών και ακόμη δημογραφική συρρίκνωση όπως εδώ. Ευτυχώς, όμως, για το χωριό μας, τα τελευταία χρόνια, σημειώνεται κοσμογονία και την ευρύτερη περιοχή με τη Φάρμα και τον Αστέρα, που ελπίζουμε, με τη βοήθεια του Θεού και όλων, να ανοίξει νέους ορίζοντες ανάπτυξης και προόδου για το γενικότερο καλό και να δούμε επιστροφή των συμπατριωτών και άλλων, που αγαπάνε γνήσια αυτόν το ωραίο τόπο, για να αυξηθεί κι ο πληθυσμός κλπ και να μην έχουμε φάρμες Οργουελ. Αλλά, παρενθετικά, επιτρέψτε μου να ρωτήσω αν η ιδιωτική πρωτοβουλία αποτελεί το άλλοθι της αβουλησίας του κράτους, γιατί ενώ η πρώτη προχωράει ακάθεκτη, κάποιες φορές με κοινωνικό πρόσωπο, θετικά, άλλες όχι, το κράτος έχει πάει διακοπές; 5
Ενδεικτικά αναφέρθηκα παραπάνω σε ορισμένους συμπατριώτες που πρόκοψαν σημαντικά. Όμως, πολλοί ακόμη έχουν προκόψει και εδώ και στο εξωτερικό και θα χρειαζόταν πολύς χρόνος να τους απαριθμήσει κάποιος. Είναι όλοι αξιέπαινοι που δεν λησμονούν την ιδιαίτερη πατρίδα τους και τους συμπατριώτες τους. Οσον αφορά στην ιστορία του χωριού γενικότερα, λυπάμαι που κάποιοι δεν είναι μαζί μας να μας διηγηθούν συγκλονιστικές ιστορίες π.χ. για τη Μικρασιατική τραγωδία όπως οι μπάρμπα Βασίλης Κακλέας και Νικόλας Γεωργόπουλος, που ήταν αιχμάλωτοι κ.ά., τον Στράτη Ρέκκα που πρόσφερε χρηματική βοήθεια στα νέα φτωχά παιδιά που έφευγαν για τον πόλεμο κ.ά. Και εύχομαι κάποτε να γραφεί η ιστορία των Κολλινών, ολοκληρωμένη και αντικειμενική. Πριν πολλά χρόνια προτάθηκε να συγκεντρώσουν οι Κολλινιάτες στο εξωτερικό στοιχεία για τους απόδημους για να συμπεριληφθούν στην ιστορία του Χωριού. Ελπίζω να γίνει κιαυτό. Αλλα χωριά προηγήθηκαν. Για το Β ΠΠ και τη μετέπειτα τραγωδία, που γύρισε την Πατρίδα εκατοντάδες χρόνια πίσω, οδηγώντας και στην Κυπριακή τραγωδία, τουλάχιστον εμείς οι ηλικιωμένοι-νέοι, θυμόμαστε πολλά. Αλλά δεν είναι η ώρα για τέτοιες ιστορικές αναδρομές. Όμως, η μνήμη δεν μπορεί να αντισταθεί κι έχει καταγράψει ανεξίτηλα ορισμένα ορόσημα. Ξεχνάει κανείς τους Ιταλούς αιχμαλώτους που φιλοξενήθηκαν και εργάσθηκαν στο χωριό και μας άφησαν άριστες αναμνήσεις; Ξεχνάει κανένα παιδί, τότε, το τεράστιο άλογο που δεν μπορούσαν να το πιάσουν και γύρισε αγέρωχο δρόμο δρόμο στο Σύνταγμα στην Τρίπολη; Την εκτέλεση του αντάρτη από την ομάδα του Φεστούτσιο στον Αστράτηγο, το βίο και την πολιτεία του διαβόητου αστυνόμου και της συμμορίας του, και μετά, τους Γερμανούς Ναζί, το φόνο του Γερμανού φρουρού από αντάρτη έξω από του Παπα-Γιώργη το σπίτι και την εκτέλεση του αντάρτη, τους 30 όμηρους στην Πλατεία με το πολυβόλο να τους στοχεύει, την ηρωϊκή πράξη του Κολλινιάτη {Ν.Ρεβελή} που όταν μετέφεραν τους όμηρους πήρε τη θέση συγγενή του που είχε 4 παιδιά {Γιούρντα-Κουρουπόγιαννη}, το κάψιμο του χωριού και το θρήνο και τον οδυρμό των κατοίκων, αλλά και ορισμένων Αυστριακών στρατιωτών, που έπασχαν από τη βαρβαρότητα των Ναζι; Ξεχνάει κανείς το Γέρο Σούφη {Παναγιώτη Καλλιανέση} πού ενώ καιγόταν το χωριό πήρε το μπουζούκι του και αναπτέρωσε το ηθικό του κόσμου, και τόσες άλλες αναμνήσεις που ματώνουν το νου. Ξεχνάει κανένας το Ναπολέοντα Παπαδολιά που πολέμησε ηρωϊκά τους Ναζί και τραυματίσθηκε και αργότερα το Νικόλα Μπάκο και Δήμο Λιακόπουλο, που πολέμησαν επίσης ηρωϊκά εναντίον των συμμοριτών και το χωριό τούς υποδέχτηκε σαν ήρωες; Ακόμη πόσοι γνωρίζουν ότι ο Γεώργιος Σύρνιος έσωσε τον Ανθυπολοχαγό του στο Αλβανικό Μέτωπο, τον Αρκάδα,τ. Πρόεδρο του ΔΣΑ, επίτιμο Πρόεδρο του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης κ.ε. Μαχαίρα; 6
Αλλά το μεγάλο επίτευγμα του χωριού μας στο δεύτερο διχασμό ήταν, προς τιμήν των ηγετών και του λαού του χωριού μας, ότι πρόλαβαν το αιματοκύλισμα και το χωριό παρέμεινε ενωμένο για να αποτελεί σπουδαίο παράδειγμα. Και είναι από τα σπάνια τέτοια παραδείγματα στη χώρα. Ιδιαίτερη τιμή ανήκει στον αείμνηστο Ψυχομπότη. Και αξίζουν συγχαρητήρια στους αρμοδίους που έστω και με καθυστέρηση 30 χρόνων το γενναίο και σώφρονα αυτόν Πατριώτη, το Ψυχομπότη, δέησε να τον τιμήσουν. Το ίδιο και με την αναμνηστική πλάκα, που τιμά όλους τους Κολλινιάτες που μόχθησαν για το δημόσιο δρόμο, ώστε να τα βλέπουν οι τωρινές και μελλοντικές γενιές, όσοι, βέβαια, ενδιαφέρονται για την ιστορία μας, και να παραδειγματίζονται. Στον Ιάσονα Καλαμπόκα οι Χιώτες ανέγειραν άγαλμα προς τιμήν του. Αλλού αδιαφορούν για τους ήρωές τους! Είναι ίσως γενικότερο το κακό. Για σκεφθείτε τους ήρωες της Κύπρου, που θυσίασαν τη ζωή τους για το έθνος. Eίναι ακόμη άγνωστοι! Επίσης, είχε προταθεί πριν πολλά χρόνια να τιμηθούν όλοι οι πρόεδροι του χωριού που μόχθησαν για το χωριό καθώς και οι πρόεδροι των Συλλόγων Κολλινιατών εξωτερικού και εσωτερικού καθώς και δάσκαλοι για την προσφορά τους, και όσοι άλλοι έχουν συμβάλλει στην προκοπή του. Ελπίζω σε κάποιο πενταετές πρόγραμμα να γίνει κιαυτό. Αλλά ας θυμηθούμε και άλλα, ευχάριστα: τον Ντοϊλα, το Γιαγκούλα, την αχλαδιά της γριούλας και τους «αρχάγγελους» που της τα έκλεψαν, τον μπαρμπα Γιαννάκο που μιμήθηκε τον Ίκαρο στον Όχτο, το περίφημο «ο Γιάννης της Ελένης» του μπάρμπα Στέλιου, τις ωραίες μαντινάδες του μπάρμπα Γιάννη του Λεχάρη, τα κατορθώματα του Σαράντου του Γρίβα και τις ιστορίες του Αλεξοσπύρου, τη «φανερή» του μπάρμπα Βασίλη, τον μπαρμπα Στράτη το Σκούζε με τις σαλιγκαριές, τον Κουτρονίκο με το «αλευροφορτόσατε» και το «δεύρο έξω» κλπ, τον Τσαγκάρη που έπινε κρασί με το σέκιο και κανένας δεν του παράβγαινε, τα καραβάνια με τους αγωγιάτες, τους γυρολόγους, κάποια πειραχτήρια που δοκίμαζαν την ευφυία μαγαζατόρων ζητώντας «σουλιπινούς» και «χεσαμόλι» κλπ, τον ταχυδρόμο και ντελάλη Τσουρουφλόγιαννη, το γέρο Καρκαζή με το «ζούδι» και το «μπλουμ γουβί», το γέρο Κόκκορα που συμβούλευε «στην Αμερική να πας να πλουτίσεις, στη Γαλλία να πας να γλεντήσεις, στην Ελλάδα να πας να ζήσεις!». Ας προσγειωθούμε όμως. Κάπου διάβασα για περίεργα συμπτώματα παρακμής, ότι τα τρία μικρά γεφυράκια μετά τον Αγιο Χριστόφορο, που έχουν χαθεί περίπου 100 εκατομμύρια δρ. από τα Ευρωπαϊκά κονδύλια, για 10 περίπου χρόνια δεν έχουν περατωθεί. Όμως, έμαθα με μεγάλη χαρά ότι κάποιοι εκλεκτοί συμπατριώτες μας ανέλαβαν να περατώσουν το έργο με δικές του δαπάνες. Μπράβο. Αλλά τους δημιουργούν προβλήματα. Τα σχόλια για τους κρατικούς αρμοδίους περιττεύουν Κι ευτυχώς, τουλάχιστον, προχωράει η ασφαλτόστρωση του δρόμου προς τον Ευρώτα. Να δούμε πότε θα τελειώσει. 7
Για το Μονοδέντρι μάλλον θα περιμένουμε κάποιο άλλο πενταετές; Και γιατί να μην αποχαρακτηρισθεί από αγροτικός δρόμος όταν αποτελεί τη μοναδική διέξοδο σε περίπτωση φυσικής συμφοράς; Κι o περιβόητος Ξενώνας; Έχει μετατραπεί σε νέο «Γεφύρι της Αρτας»; Μήπως πρέπει να πούμε τα παράπονά μας στον ΟΗΕ; Αλλά τον ΟΗΕ τον υπονομεύουν εκείνοι που τον δημιούργησαν! Πάντως, θερμά συγχαρητήρια αξίζουν στο Σύλλογο Φίλων Σκιρίτιδας, που «διατηρεί τη φυσιογνωμία της μάχης», καθώς και στους Συλλόγους Αμερικής και Αθηνών για τη δική τους σημαντική προσφορά. Και όποιοι ακόμη ατομικά συνεισφέρουν στον κοινό αγώνα.! Όσον αφορά στα Ανταμώματα, είναι σημαντικά και αξιέπαινα και μπράβο στους πρωτεργάτες και σε όσους ανταποκρίνονται, ιδιαίτερα τα ξενιτεμένα αδέρφια μας, που δεν φείδονται κόπου και χρημάτων, ειδικότερα στους σημερινούς δύσκολους καιρούς, να προσκυνήσουν την ιδιαίτερη πατρίδα τους; Εύχομαι με τη βοήθεια του Θεού {αλλά μην ξεχνάμε το περίφημο «συν Αθηνά και χείρα κίνει») και την έμπνευση και αγαστή συνεργασία όλων, να δούμε καλύτερες ημέρες στο χωριό μας και στην Πατρίδα μας γενικότερα. Και σ αυτό θα βοηθήσει αποφασιστικά η ενότητα και κινητοποίηση και των ομογενών. Και στο «Δια Ταύτα»: Τη δεκαετία του 1980 ένας νέος επιστήμονας, ειδικός στον Αγροτουρισμό, ο Λεωνίδας Παπακωνσταντινίδης, έκανε τη μελέτη-πιλότο στις Κολλίνες για τον Αγροτουρισμό. Η μελέτη αυτή για τους γνωστούς-άγνωστους λόγους χάθηκε. Σε άλλα μέρη αξιοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία. Εύχομαι τώρα με την ευτυχή συγκυρία της Φάρμας και των έργων υποδομής που γίνονται και πρέπει να περατωθούν και να κινητοποιηθεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση και οι σύλλογοι εσωτερικού και εξωτερικού, να γίνει και αναδασμός κλπ, η μελέτη αυτή να αξιοποιηθεί και να αξιοποιηθούν οι εκκλησίες και τα εξωκκλήσια του χωριού, και με νέα νοοτροπία, ενωτική, να προσβλέπουμε με αισιοδοξία για μια Κολλίνα καμάρι της Αρκαδίας και της Ελλάδας όπως κάποτε. Τελειώνω με την ευχή που συνήθιζε ο παππούλης μου, ο μπαρμπα Γιάννης, «Ο Θεός το καλό», και να είμαστε καλά να ξανανταμώνουμε σε καλλίτερες ημέρες! Και ας δώσουμε όλοι μιαν υπόσχεση στον εαυτό μας, γιατί νέοι Εφιάλτες καιροφυλακτούν και ο ύπουλος εχθρός της Ελλάδας είναι εντός των τειχών με διάφορες μάσκες, να παραμένουμε ενωμένοι, με αγάπη και αλληλεγγύη, μακριά από κομματικά και άλλα πάθη, που βλάπτουν την Πατρίδα, να αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα ώστε σε κάθε νέο Αντάμωμα να βλέπουμε πρόοδο και να αποδεικνύουμε στην πράξη τον πατριωτισμό μας και να μην παρασυρόμαστε από εφήμερη δόξα και ισχύ, αλλά και κάθε φανατισμό και αδικία, που ταλανίζουν το λαό μας, αλλά να αγωνιζόμαστε για το γενικότερο καλό με δικαιοσύνη και αξιοκρατία, γιατί χωρίς αυτά δεν υπάρχει γνήσια δημοκρατία και ελευθερία. 8
Τελειώνοντας και αφού σας ευχαριστήσω για την υπομονή και ανοχή σας, θα επαναλάβω, σε παραλλαγή, το σπουδαίο στίχο του εθνικού μας ποιητή Κωστή Παλαμά «Πατρίδα σαν τον ήλιο σου ήλιος αλλού δεν λάμπει», Κολλίνα σαν τον ήλιο σου ήλιος αλλού δεν λάμπει! 9