ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ εργασiαυγεία ΤΕΥΧΟΣ 191 17 ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΕΝΤΥΠΗ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ) ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ε.Ε.Ι.Ε.Π.) ΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ κ. Α. ΝΕΦΕΛΟΥΔΗ ΜΕ ΕΓΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ Ε.Ε.Ι.Ε.Π. κ. Β. ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΚΑΙΡΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΣ.Υ.Π.Π. ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΞ.Υ.Π.Π. ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Με αναφορά του προς τον κ. Ανδρέα όργανα της Πολιτείας, (αρ. πρωτ. Οικ. Νεφελούδη, Γενικό Γραμματέα του 25451/744/05.06.2015), επισημαίνει τα Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής ακόλουθα: Ασφάλισης και Πρόνοιας και Πρόεδρο του Συμβουλίου Υγείας και Ασφάλειας Εργασίας (Σ.Υ.Α.Ε.) ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής Εργασίας Αξιότιμε Κύριε Γενικέ Γραμματέα, σας ευχαριστούμε για την άμεση ανταπόκρισή σας. Σας ευχαριστούμε για την άμεση ανταπόκρισή σας. Στην ερώτησή μας «για και Περιβάλλοντος (Ε.Ε.Ι.Ε.Π.) Δρ. τη νόμιμη λειτουργία των Υπηρεσιών Βασίλης Δρακόπουλος, απαντώντας σε Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞ.Υ.Π.Π., σχετικό πρόσφατο έγγραφο της Διεύθυνσης ΕΣ.Υ.Π.Π.) και τον προβλεπόμενο έλεγχο Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασίας που αφορούσε Ερωτήματα της Ε.Ε.Ι.Ε.Π. για τη νόμιμη λειτουργία των από τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας» η Διεύθυνση Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία σε μεγάλο μέρος της απάντησής Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης της αναφέρεται στην παρεμπόδιση του (ΕΞ.Υ.Π.Π., ΕΣ.Υ.Π.Π.) και τον προβλεπόμενο έργου του ελέγχου του Υπουργείου από έλεγχο από τα αρμόδια τους «ελεύθερους επαγγελματίες Τ.Α. και εργασiα ΚΑΙ υγεία ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΟΚΙΜΟΥ ΖΩΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Μελέτη που δημοσιοποιήθηκε προ διετίας περίπου από τον Καθηγητή Οικονομικών της Υγείας κ. Γιάννη Κυριόπουλο στα πλαίσια του ετήσιου καθιερωμένου Συνεδρίου για τα Οικονομικά της Υγείας και τις Πολιτικές Υγείας επισήμανε τη μείωση που αναμένεται να καταγραφεί στο προσδόκιμο επιβίωσης των ελλήνων πολιτών στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης. Αλλες μελέτες από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας και το Ινστιτούτο Εργασίας (ΙΝ.Ε.) της Γ.Σ.Ε.Ε. αναφέρονταν σε δεδομένα προ κρίσης, περιγράφοντας το όφελος στο προσκόκιμο επιβίωσης που είχε συντελεσθεί σε ολόκληρη την προηγούμενη εικοσαετία, κατά φύλο, κατά ηλικία και κατά γεωγραφική περιοχή, όπως επίσης και κατά ευρείες ομάδες επαγγελματικής απασχόλησης. Επανειλημμένα από τη στήλη αυτήν έχει επισημανθεί ότι το ενδιαφέρον πρέπει να εστιασθεί σε επαγγελματικές κατηγορίες, διερευνώντας όχι μόνο τα μεγέθη κατά τη γέννηση, αλλά σε διάφορες ηλικίες και ιδιαίτερα στο 65ο έτος ζωής. Η όλη συζήτηση από την πλευρά των μνημονιακών θεσμών που ενδαφέρονται για την αύξηση των ετών εργασίας με την παράταση του εργασιακού βίου παραλείπει το ζήτημα αυτό. Να ένας ακόμα λόγος για τον οποίο είναι απαραίτητο να γίνουν νέες αναλογιστικές μελέτες, που να στηρίζονται σε αυθεντικά στοιχεία, όπως επισημαίνει χρόνια τώρα από το ΙΝ.Ε. Γ.Σ.Ε.Ε., αλλά και από τη νεοαποκτημένη κυβερνητική του θέση ο κ. Γ. Ρωμανιάς. Θ.Κ. Κωνσταντινίδης Ι.Ε.». Κατηγορηματικά διαβεβαιώνουμε ότι αυτό δεν ισχύει. Και αυτό γιατί η κάθε επιχείρηση για να αναθέσει καθήκοντα γιατρού εργασίας και τεχνικού ασφαλείας, με τους οποίους συνάπτει σύμβαση παροχής υπηρεσιών, αποστέλλει στο Σ.ΕΠ.Ε. ειδικό έντυπο στο οποίο αναγράφονται αναλυτικά οι ώρες εργασίας και οι ημέρες εργασίας τους. Δηλαδή τα στοιχεία που ζητούνταν από τους γιατρούς εργασίας και τους τεχνικούς ασφαλείας και τα «αρμόδια συνδικαλιστικά τους όργανα προσέφυγαν στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων» ήταν και είναι διαθέσιμα στο Υπουργείο και συγκεκριμένα στο Σ.ΕΠ.Ε. Εχουν υποβληθεί από τις επιχειρήσεις και είναι στη διάθεση του Υπουργείου για έλεγχο και σε περίπτωση διαπίστωσης ταυτόχρονης απασχόλησης επιβολή των προβλεπόμενων από το νόμο κυρώσεων, την οποία και ως επιστημονική εταιρεία επιζητούμε. Βέβαια όλα αυτά δεν είναι σχετικά με την ερώτησή μας. Στην απάντηση για τις ΕΞ.Υ.Π.Π. αναφέρεται πως κάποιες από αυτές «υποβάλλουν ελλιπή στοιχεία» και «ως εκ τούτου τα εξαγώγιμα δεδομένα για το σύνολο των παρόχων υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης έχουν χαμηλό ποσοστό αξιοπιστίας». Το ζήτημα εδώ δεν είναι το χαμηλό ποσοστό αξιοπιστίας των εξαγώγιμων δεδομένων. Το Υπουργείο δεν κάνει επιστημονική μελέτη. Το Υπουργείο είναι ελεγκτικός μηχανισμός της εφαρμογής της νομοθεσίας και θα περιμέναμε να απαντήσει για τις παρατηρήσεις που έχουν γίνει όταν έλαβε «ελλιπή στοιχεία» από τις ΕΞ.Υ.Π.Π., άν έκανε αποδεκτά τα έγγραφα με «ελλιπή στοιχεία» ή τα επέστρεψε στις εν λόγω ΕΞ.Υ.Π.Π. και άν επιβλήθηκαν οι νόμιμες κυρώσεις στις μη συμμορφούμενες. Σε ότι αφορά τις EΣ.Y.Π.Π., εκτός των 6 που λειτουργούν, δεν υπάρχουν στοιχεία για το πόσες επιχειρήσεις είναι υπόχρεες (απασχολούν τουλάχιστον δύο τεχνικούς ασφάλειας) να συστήσουν EΣ.Y.Π.Π., σε πόσες έχει γίνει σύσταση για την δημιουργία EΣ.Y.Π.Π., πόσες έχουν ανταποκριθεί στη σύσταση για την εφαρμογή της νομοθεσίας και άν έχουν επιβληθεί κυρώσεις στις μη συμμορφούμενες. Η Ε.Ε.Ι.Ε.Π., παρά το γεγονός ότι δεν έλαβε ουσιαστικές απαντήσεις επί των ερωτημάτων που έθεσε, θα συνεχίσει να συμβάλει με παρεμβάσεις και προτάσεις, με στόχο τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για την υγεία και ασφάλεια των Για το Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής Εργασίας και Περιβάλλοντος Ο Πρόεδρος Βασίλης Δρακόπουλος ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΙΚΑΤΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΣΕ ΕΡΓΟΤΑΞΙΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ Με ανακοίνωσή του το Συνδικάτο Οικοδόμων Χαλκιδικής αναφέρεται σε πρόσφατο εργατικό ατύχημα σε Εργοτάξιο στο Αγιο Ορος: «Ακόμα ένας εργαζόμενος οικοδόμος πέφτει θύμα της εκμετάλλευσης και των άθλιων συνθηκών που επικρατούν στα εργοτάξια του Αγίου Όρους. Βρέθηκε από τη Μονή Αγίου Παύλου, στο Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης, βαριά τραυματισμένος μετά από πτώση που είχε από περίπου 10 μέτρα σκαλωσιά. Στις 29 Μάη με παρέμβασή που έγινε στο Πρωτάτο Αγίου Όρους αναφέρθηκαν τα εξής: 1) εξοντωτικά ωράρια εργασίας, 2) άθλιες συνθήκες εργασίας, 3) ανύπαρκτα μέτρα ασφάλειας, 4) απoκρουστικές συνθήκες διαβίωσης, 5) εξευτελιστικά μεροκάματα, 6) μεγάλο χρονικό διάστημα από πληρωμή σε πληρωμή Στην πριν μια εβδομάδα ανακοίνωσή μας μπορείτε να ενημερωθείτε αναλυτικά για το καθένα από τα παραπάνω. Η Διοίκηση του Συνδικάτου εδώ και ένα περίπου χρόνο περίπου που εκλέχθηκε, έχει αναδείξει στους εργαζόμενους του κλάδου τις θέσεις και τους στόχους που καλεί τους εργαζομένους να α- γωνισθούν για να αποτρέψουμε όλοι μαζί, όλη αυτή την υπερεκμετάλλευση που υπάρχει στους χώρους εργασίας. Όλο αυτό το διάστημα προχωρήσαμε και σε μια σειρά παρεμβάσεων και στους «τοπικούς άρχοντες» (Αντιπεριφερειάρχες, Δημάρχους, Περιφερειακό Συμβούλιο Κεντρικής Μακεδονίας κ.ά.). Μάλλιασε η γλώσσα μας να φωνάζουμε εκτός των άλλων και για τα μέτρα ασφάλειας για την εντατικοποίηση της εργασίας, για την υπερεκμετάλλευση των εργαζομένων που μοιραία όλα αυτά οδηγούν σε ατυχήματα. Ο ένας μας έλεγε ότι βλέπει τα προβλήματα με συμπάθεια, άλλος ότι θα δείξει αλληλεγγύη, άλλοι μας έγραφαν στα... τους. Το αποτέλεσμα το αντιμετωπίζουμε καθημερινά με ατυχήματα που δυστυχώς στην περίπτωση του εργαζομένου στον βιολογικό της Ολυμπιάδας ήταν θανατηφόρο. Η νέα συγκυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - ΑΝ.ΕΛ. προεκλογικά έλεγε ότι θεν θα επιτρέψει να αλωνίζουν οι μεγαλοεργολάβοι και γενικά οι δυνάστες των εργαζομένων, έλεγε ότι θα επαναφέρει τις Σ.Σ.Ε. Και ότι θα σχίσει τα μνημόνια. Αντιθέτως στήνει νέα μνημόνια στις πλάτες του λαού και των εργαζομένων, και προς όφελος των μεγαλοεργολάβων και του κεφαλαίου. Αναρωτιόμαστε, πόσοι εργάτες πρέπει να χάσουν την ζωή τους για να αναλάβουν οι υπεύθυνοι τις ευθύνες τους; Θεωρούμε ηθικούς αυτουργούς όλους αυτούς που στο όνομα της κερδοφορίας δεν διστάζουν να μηδενίζουν την ανθρώπινη ζωή. Απαιτούμε να πάρουν θέση και να αναλάβουν τώρα τις ευθύνες τους». ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΑΠΟ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΤΟΥ Κ.Κ.Ε. ΓΙΑ ΛΗΨΗ ΜΕΤΡΩΝ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ Ερώτηση που απευθύνεται προς τον Υπουργό Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Πάνο Σκουρλέτη, κατέθεσαν οι Βουλευτές του Κ.Κ.Ε. κ.κ. Σ. Βαρδαλής και Χ. Κατσώτης, καθώς και η κ. Ε. Γερασιμίδου. Το σχετικό κείμενο έχει ως εξής: «Οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία Κασσάνδρας δέχονται τη διαχρονική επίθεση στα εργατικά και ασφαλιστικά δικαιώματα τους αλλά και στις συνθήκες υγείας και ασφάλειας στο χώρο της δουλειάς τους. Η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης από τα 50 στα 55 χρόνια με βάση το Νόμο Σιούφα το 1993, ενισχύθηκε με νέα αύξηση κατά δύο χρόνια με τους αντιασφαλιστικούς νόμους της τελευταίας τριετίας. Δηλαδή ένας εργαζόμενος χρειάζεται πλέον 37 χρόνια εργασίας μέσα σε δύσκολες και άγριες εργασίες συνθήκες στις υπόγειες στοές, ενώ την ιδία στιγμή σύμφωνα με στοιχεία και μελέτες, ο μέσος ορός ζωής των εργαζομένων στα μεταλλεία βρίσκεται περίπου στα 63 χρόνια. Την ίδια στιγμή το επίδομα επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας που προβλέπεται λόγω των παραπάνω συνθηκών, φορολογείται. Παράλληλα σ αυτές τις συνθήκες η έλλειψη υποδομών που αφορούν την υγεία και την περίθαλψη των εργαζόμενων, είναι ιδιαιτέρως έντονη. Παρά το μεγάλο αριθμό εργαζομένων που εργάζονται στα μεταλλεία, απουσιάζουν από την περιοχή αξονικοί και ακτινολογικοί τομογράφοι, δεν υπάρχει πρόβλεψη για ειδικευμένους γιατρούς που σχετίζονται με πνευμονολογικές παθήσεις και ασθένειες. Οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία προκειμένου να εξεταστούν ή να αντιμετωπίσουν ιατρικά και φαρμακευτικά τέτοιες παθήσεις αναγκάζονται να πηγαίνουν σε πρωτοβάθμιες υγειονομικές υπηρεσίες που απέχουν από την περιοχή τους 80 χιλιόμετρα. Ερωτάται η κυβέρνηση τί μέτρα θα πάρει: - Ώστε να επιστρέψει το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για τους εργαζομένους στα μεταλλεία, στα 50 έτη - Για την φοροαπαλλαγή του επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας - Για την πλήρη κάλυψη των κενών στις υποδομές υγείας με την πρόσληψη του απαραίτητου μόνιμου, πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης προσωπικού όλων των ειδικοτήτων, ώστε να εξασφαλισθεί η εύρυθμη λειτουργία τους και να καλύπτονται πλήρως οι σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων, αλλά και για την ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλεια, των εργαζομένων στα μεταλλεία». ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΘΗΚΕ ΣΤΟΥΣ ΔΙΟΙΚΗΤΕΣ ΤΩΝ Δ.Υ.ΠΕ. Σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσίευσε η εφημερίδα «Βήμα», το σχέδιο για την ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (Π.Φ.Υ.) παρουσιάσθηκε από την ομάδα εργασίας που το είχε α- ναλάβει στους Διοικητές των Υ- γειονομικών Περιφερειών της χώρας την Παρασκευή 12.06.2015. Σύμφωνα το «Βήμα», η ομάδα εργασίας για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας προτείνει την εφαρμογή ενός μικρού συστήματος, στο οποίο θα συμμετέχουν τόσο οικογενειακοί γενικοί γιατροί όσο και ειδικευμένοι. Επίσης, θα προβλέπονται και θα έχουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο οι οικογενειακοί νοσηλευτές. Μελετάται το ενδεχόμενο οι γιατροί να συνεργάζονται με το Εθνικό Σύστημα Υγείας (Ε.Σ.Υ.) μέσω ενός συμβολαίου που ουσιαστικά προσδιορίζει τη δουλειά και τις αποδοχές τους. Ειδικότερα, ο οικογενειακός γιατρός θα εργάζεται σε καθεστώς πλήρους και α- ποκλειστικής απασχόλησης. Θα υπογράφει συμβόλαιο με την Υγειονομική Περιφέρεια στην οποία ανήκει και θα αμείβεται είτε μόνο με μισθό είτε και με μπόνους ανάλογα με την απόδοσή του. Δίπλα του θα έχει τους οικογενειακούς νοσηλευτές, οι οποίοι θα μπορούν να παρέχουν συμβουλευτική στήριξη, αλλά και νοσηλευτική φροντίδα, ειδικά σε περιπτώσεις όπου απαιτείται κατ οίκον νοσηλεία. Οι μονάδες του Πρωτοβάθμιου Εθνικού Δικτύου Υγείας (Π.Ε.Δ.Υ.) θα στελεχωθούν και από γιατρούς ειδικοτήτων, οι οποίοι θα βρίσκονται μέσα στις μονάδες υγείας και θα αξιολογούνται κάθε τρία χρόνια. Και αυτοί οι γιατροί θα είναι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, εκτός από έκτακτες περιπτώσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο θα παραδοθεί στις αρχές της εβδομάδας στον Υπουργό Υγείας.
2 XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX ΟΙ ΒΟΡΕΙΟΚΟΡΕΑΤΙΣΣΕΣ ΞΥΠΝΟΥΝ ΤΟ «ΑΣΚΗΤΙΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ» ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Αντίθετα από τα στερεότυπα που κυριαρχούν, το μουντό γκρι αρχίζει σταδιακά να εξαφανίζεται από τους δρόμους της Πιονγκγιάνγκ, καθώς οι γυναίκες έχουν την τάση να ακολουθούν τη μόδα που έρχεται από την Κίνα. Εκτός από τα ενδυματολογικά ζητήματα, έχουν κατακτήσει και μια νέα δύναμη, χάρη στο γεγονός ότι αυτές κινούν τις παράλληλες αγορές, τις οποίες λίγο πολύ ανέχεται το κράτος. του Philippe Pons Μετάφραση: Βασίλης Παπακριβόπουλος Le Monde Diplomatique, 02.05.2015 Την άνοιξη του 2012, η εμφάνιση μιας κομψής νέας γυναίκας στο πλευρό του βορειοκορεάτη ηγέτη, Κιμ Ζονγκ Ουν, αποσκοπούσε στο να προσδώσει στο καθεστώς μια περισσότερο μοντέρνα εικόνα. Στη συνέχεια, μάθαμε ότι ονομαζόταν Ρι Σολ Τζου κι ότι ήταν η σύζυγός του. Αυτή η γυναικεία παρουσία δημιουργούσε έντονη αντίθεση με το πέπλο μυστικότητας που κάλυπτε την ιδιωτική ζωή του πατέρα του, του Κιμ Ζονγκ Ιλ (που πέθανε το 2011), ο οποίος σπανιότατα εμφανιζόταν συνοδευόμενος από τις συντρόφους του. Η διακριτική κομψότητα της Ρι Σολ Τζου δεν αποτελεί κάτι το εξαιρετικό για τη χώρα: εύκολα το διαπιστώνει κανείς βλέποντας πολλές από τις νεαρές γυναίκες που κυκλοφορούν στις περιοχές της Πιονγκγιάνγκ όπου συχνάζουν τα νέα προνομιούχα κοινωνικά στρώματα. Στους δρόμους, το ντύσιμο των γυναικών παρουσιάζει πλέον μεγαλύτερη ποικιλία και πολυχρωμία. Βλέπει κανείς ακόμα και αδειούχες στρατιωτίνες να φοράνε ψηλοτάκουνες γόβες ή ψηλές πλατφόρμες. Η επιρροή της κινέζικης μόδας είναι φανερή στα ράφια των κρατικών καταστημάτων. Η Pothongang, η μεγαλύτερη βιομηχανία υποδημάτων της χώρας, τροφοδοτεί πλέον την αγορά με μοντέλα που απευθύνονται σε μια περισσότερο απαιτητική πελατεία. Επίσης, είναι πολύ της μόδας τα κοντά μαλλιά όπως των τραγουδιστριών του δημοφιλούς ποπ συγκροτήματος Moranbong Band (με το εξίσου χαρακτηριστικό ντύσιμο, με στρατιωτικά χιτώνια, κασκέτα φορεμένα ανάποδα και μίνι φούστες φουρό, μέχρι τη μέση του μηρού) καθώς και το βάψιμο των μαλλιών σε ανοιχτές αποχρώσεις. Η Δημοκρατική Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας προσπαθεί να αποκτήσει ένα περισσότερο χαμογελαστό πρόσωπο και στέλνει ομάδες νεαρών γυναικών στα κορεάτικα εστιατόρια στο εξωτερικό (Κίνα, Καμπότζη ), καθώς και ομάδες από μαζορέτες στις αθλητικές εκδηλώσεις. Η τηλεόραση παίζει όλη την ώρα εικόνες από συναυλίες γυναικείων ποπ συγκροτημάτων. Το ίδιο κάνει κι η Air Koryo, ο εθνικός αερομεταφορέας, στις οθόνες των αεροπλάνων του. Να πρόκειται άραγε για μια απατηλή εικόνα, για τη βιτρίνα της πρωτεύουσας μιας χώρας, της οποίας η επαρχία ζει συχνά μέσα στη φτώχεια κι όπου το παρουσιαστικό των γυναικών δεν έχει διόλου αλλάξει; Όχι ακριβώς. Λόγω του κλεισίματος των συνόρων, των λιγοστών πληροφοριών που διαθέτουμε και της απουσίας άμεσων επαφών ανάμεσα σε όσους επισκέπτονται τη χώρα και τον πληθυσμό της, είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς την πραγματικότητα. Μετά από διαδοχικές επισκέψεις, οι πινελιές αρχίζουν να σκιαγραφούν την εξέλιξη της κοινωνίας, η οποία πραγματοποιείται μέσα σε ένα καθεστώς το οποίο δεν έχει αλλάξει καθόλου. Τα ρούχα, τα αξεσουάρ κι η συμπεριφορά των γυναικών της πρωτεύουσας αλλά επίσης κι οι δραστηριότητες των γυναικών σε ολόκληρη τη χώρα αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της αλλαγής. Η «Νέα Γυναίκα», η «Νέα Κορεάτισσα», η οποία έκανε την εμφάνισή της το 1945 με την απελευθέρωση της χώρας, όφειλε βέβαια να είναι επαναστάτρια, αλλά έπρεπε επίσης και να «διατηρήσει τη θηλυκότητά της». Αυτό τουλάχιστον πρόσταζε μέχρι και το 1989 ο πατέρας του έθνους, Κιμ Ιλ Σουνγκ, στην επιθεώρηση «Choson Nyosong» (Γυναίκες της Βόρειας Κορέας). Σύμφωνα με την Έλεν Λουίζ Χάντερ, η οποία εργάστηκε ως αναλύτρια της CIA, «οι Βορειοκορεάτισσες διατήρησαν σε μεγαλύτερο βαθμό τη γοητεία τους ως γυναίκες σε σχέση με τις Κινέζες ή με τις Σοβιετικές» (1). Το ντύσιμό τους είχε μεγαλύτερη ποικιλία συγκριτικά με εκείνο των γυναικών στην Κίνα, όπου η εικόνα τους στις αφίσες παρέπεμπε σε «άντρες υπεράνθρωπους», με κοντά μαλλιά και χωρίς την παραμικρή καμπύλη. Αντίθετα, στη Βόρεια Κορέα, οι γυναίκες εμφανίζονται συχνά με το παραδοσιακό φόρεμα, το οποίο μάλιστα τώρα αφήνει ακάλυπτους τους αστραγάλους, έτσι ώστε να διευκολύνονται οι κινήσεις τους. Μάλιστα, από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, το καθεστώς ενθαρρύνει τις γυναίκες να το φοράνε, καθώς κατά τη γνώμη του συμβολίζει τη συνέχεια ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν. Στην καθημερινή τους ζωή, οι περισσότερες εργάτριες, αγρότισσες ή νοικοκυρές ντύνονται ακολουθώντας τον δυτικό τρόπο, με τα μαλλιά τους τραβηγμένα σε κότσο, κατσαρωμένα με περμανάντ ή καλυμμένα από ένα μαντήλι (2). Όπως παρατηρεί ο Αντρέι Λανκόφ του Πανεπιστημίου Kookmin της Σεούλ, ο οποίος διέμεινε στην Πιονγκγιάνγκ τη δεκαετία του 1980, «όσον αφορά το ντύσιμο, η Βόρεια Κορέα δεν υπήρξε ποτέ ένα ασκητικό βασίλειο». Ωστόσο, παρέμεινε σεμνότυφη. Η δειλή άφιξη της σύγχρονης κινεζικής μόδας στην καμπή του τρέχοντος αιώνα, προκάλεσε τη σκλήρυνση της προπαγάνδας του καθεστώτος. Τελικά, η στάση του χαλάρωσε κάπως κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Από το 2002, στην Πιονγκγιάνγκ πραγματοποιείται κάθε φθινόπωρο μια επίδειξη μόδας. Τον Σεπτέμβριο του 2014, παρουσιάστηκαν ανάλαφρα παραδοσιακά φορέματα με περισσότερο έντονα, λαμπερά χρώματα, καθώς και ταγιέρ που θύμιζαν το εξαιρετικά κλασικό «στυλ Σανέλ» της δεκαετίας του 1960. Πέρα από τις ενδυματολογικές τους επιλογές, χάρη στην άνθηση ενός είδους αγοράς που προέκυψε εκ των πραγμάτων μέσα από τις δραστηριότητες επιβίωσης που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια του λιμού (1995-1998), οι Βορειοκορεάτισσες έχουν μετατραπεί σε μια ζωτική κοινωνική δύναμη. Στο πολιτικό επίπεδο, εξακολουθούν να είναι ελάχιστα παρούσες στην κορυφή της πυραμίδας της εξουσίας. Εκεί συναντάμε την Κιμ Κιόνγκ Χούι (αδελφή του Κιμ Ζονγκ Ιλ, η οποία εξαφανίσθηκε από το προσκήνιο μετά την εκτέλεση του συζύγου της, Ζανγκ Σονγκ Ταέκ, τον Δεκέμβριο του 2013), καθώς και την Κιμ Γιο Ζονγκ, την εικοσιεπτάχρονη νεαρή αδελφή του Κιμ Ζονγκ Ουν, η οποία προήχθη τον περασμένο Νοέμβριο στο αξίωμα της αναπληρώτριας διευθύντριας του τμήματος διεύθυνσης και οργάνωσης του Κόμματος της Εργασίας. Όμως, σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν άλλοι παρατηρητές, ανέλαβε το αξίωμα της Αναπληρώτριας Διευθύντριας του Τμήματος Κινητοποιήσεων και Προπαγάνδας του κόμματος. Το 2002, (σύμφωνα με τις τελευταίες γνωστές στατιστικές), οι γυναίκες κατείχαν λίγο λιγότερο από το ένα τέταρτο των εδρών στην Ανώτατη Λαϊκή Συνέλευση και λιγότερο από το 4,5% των εδρών στην κεντρική επιτροπή του Κόμματος της Εργασίας. ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΡΙΕΣ ΜΙΑΣ ΟΛΟΦΑΝΕΡΗΣ ΚΙ ΕΥΥΠΟΛΗΠΤΗΣ ΠΑΡΑΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Ωστόσο, «ο νέος βορεοκορεατικός καπιταλισμός έχει ξεκάθαρα γυναικείο πρόσωπο», όπως σχολίαζε ο Λανκόφ ήδη από το 2004. Μια δεκαετία αργότερα, το φαινόμενο έγινε ακόμα πιο έντονο. Οι γυναίκες υπήρξαν τα μεγάλα θύματα του λιμού, καθώς στις στερήσεις και στην πείνα προστέθηκαν η σεξουαλική κακοποίηση, οι αναγκαστικές εκτρώσεις και διάφορες άλλες μορφές κακοποίησης (3). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ερευνήτριας Παρκ Κιούνγκ Αέ, εξαιτίας τέτοιων δοκιμασιών, έχουν αποκτήσει περισσότερη ανεξαρτησία, βαρύτητα μέσα στην οικογένεια, καθώς και μεγαλύτερη συνειδητοποίηση των δικαιωμάτων τους (4). Οι δραστηριότητες της παραοικονομίας πολυπρόσωπες και βαθιά ενσωματωμένες στην ετοιμοθάνατη κρατική οικονομία δημιουργήθηκαν χάρη σε μια πίεση που ήρθε από τα κάτω. Όσο για το καθεστώς, αφού αρχικά προσπάθησε να τιθασεύσει τον εμπορικό αναβρασμό, συνειδητοποίησε ότι η επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση δεν ήταν πλέον δυνατή και στο εξής επιδεικνύει μεγαλύτερη ευελιξία: έτσι, ο συνδυασμός των ακαμψιών τής κρατικά σχεδιασμένης οικονομίας με τον δυναμισμό της οικονομίας της αγοράς έχει μετατραπεί σε σταθερή επιδίωξη. Η σφαίρα των αυτόνομων οικονομικών δραστηριοτήτων (εμπόριο, υπηρεσίες, παραγωγή) αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό μερίδιο του Εθνικού Προϊόντος της χώρας, το οποίο ωστόσο είναι δύσκολο να αποτιμηθεί (5). Η παραοικονομία έχει οδηγήσει στην πολυδιάσπαση των συμφερόντων μιας κοινωνίας η οποία στο παρελθόν ήταν σχετικά εξισωτική, προκαλώντας την εμφάνιση ενός νέου στρώματος «προνομιούχων» (επιχειρηματίες. μεσάζοντες, έμποροι, μικρέμποροι), του οποίου τα μέλη ήρθαν να προστεθούν στην παραδοσιακή ελίτ (παραδοσιακή ελίτ του κομματικού μηχανισμού και ανώτατα κομματικά στελέχη τα οποία κατάγονται κατά κύριο λόγο από τους παρτιζάνους που συμμετείχαν στον αγώνα εναντίον των Ιαπώνων κατακτητών, στο πλευρό του Κιμ Ιλ Σουνγκ). Ποιό είναι όμως το μέγεθος του νέου κοινωνικού στρώματος; Ελλείψει δεδομένων τα οποία να στηρίζονται σε αξιόπιστους αριθμούς, οφείλουμε να αρκεστούμε σε ενδείξεις, οι οποίες μας δίνουν μια αποσπασματική εικόνα της κατάστασης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο αριθμός των κινητών τηλεφώνων. Το 2014, ανέρχονταν στα 2,5 εκατομμύρια. Με άλλα λόγια, ένας στους δέκα κατοίκους διαθέτει τα 200 έως 300 δολάρια που απαιτούνται για την αγορά μιας συσκευής. Τα μαγαζιά της Πιονγκγιάνγκ μάς δίνουν μια χαρακτηριστική εικόνα των νέων κοινωνικών διαστρωματώσεων. Στα κρατικά καταστήματα, στα οποία έχει βελτιωθεί ο ανεφοδιασμός σε αγαθά, έχει προστεθεί μια δεκάδα σκεπαστές αγορές που προσφέρουν μεγάλες ποσότητες τροφίμων και εισαγόμενων αγαθών (από την Κίνα, τη Σιγκαπούρη, τη Νότια Κορέα ). Εδώ θα δούμε μεγάλο πλήθος, άτομα που έχουν την οικονομική δυνατότητα να ψωνίζουν σε αυτές τις αγορές, καθώς και αργόσχολους που κάνουν απλώς τη βόλτα τους. Στα δε πολυτελή καταστήματα, ο ανεφοδιασμός με εισαγόμενα οινοπνευματώδη ποτά, καλλυντικά και ρούχα δημιουργεί αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Βόρεια Κορέα σχετικά με την εξαγωγή «προϊόντων πολυτελείας». Όσο κι άν οι τιμές τους φαντάζουν αστρονομικές για τη συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού, πελάτες υπάρχουν. Και σε όλες τις βαθμίδες αυτής της παραοικονομίας, συναντάμε γυναίκες. Αν αρκεσθούμε στις διατάξεις του νομοθετικού πλαισίου, η Βόρεια Κορέα υπήρξε μια χώρα πρωτοπόρος στην Ασία. Όσον αφορά τα πολιτικά και τα αστικά δικαιώματα, οι Βορειοκορεάτισσες είναι ίσες με τους άντρες (δωρεάν παιδεία, ελευθερία επιλογής συζύγου, δικαίωμα στο διαζύγιο και κληρονομικά δικαιώματα). Με την αγροτική μεταρρύθμιση του Μαρτίου του 1946, πραγματοποιήθηκε αναδιανομή της γης σε κάθε νοικοκυριό αγροτών, είτε ο αρχηγός της οικογένειας ήταν άντρας, είτε όχι. Η μεταρρύθμιση αποτέλεσε ένα πλήγμα για την υλική βάση της πατριαρχίας. Όμως, ναι μεν η γυναίκα απελευθερώθηκε από τα παραδοσιακά καθήκοντα που της επέβαλε μια κοινωνία βαθιά σημαδεμένη από τον κομφουκιανισμό, αλλά το κόμμα υποκατέστησε τις παραδοσιακές δομές: ο γάμος δεν κανονιζόταν πλέον από τις οικογένειες, αλλά το κόμμα ανέλαβε να παίξει τον ρόλο της προξενήτρας «μεταξύ συντρόφων». Παρ όλο που σε επίπεδο ρητορικής το καθεστώς εμφανιζόταν προοδευτικό, επέδειξε συντηρητισμό όσον αφορά την αντίληψη που προώθησε για καθένα από τα φύλα. Για τη χειραφέτηση των γυναικών τέθηκε η προϋπόθεση της οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Η «νέα γυναίκα» όφειλε να είναι, εκτός από επαναστάτρια, «καλή σύζυγος» και «καλή μητέρα» και να μετατραπεί σε «υπόδειγμα επαναστάτριας και πολίτη» (6). Μετά τη λήξη του πολέμου της Κορέας (1950-1953), το ζήτημα της συμμετοχής των γυναικών στην ανοικοδόμηση της χώρας δεν παρέμεινε μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, καθώς έπρεπε να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της έλλειψης ανδρών, λόγω του μεγάλου αριθμού των νεκρών που προκάλεσε ο πόλεμος. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1950 και του 1960, οι γυναίκες αναγκάστηκαν να συμβάλλουν στην παραγωγή, να παρακολουθήσουν σεμινάρια ιδεολογικής διαπαιδαγώγησης, να αναλάβουν την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών σε επίπεδο γειτονιάς, να ασχοληθούν με τις οικιακές εργασίες, να κάνουν παιδιά Στη συνέχεια, όταν δόθηκε έμφαση στην ανάπτυξη της βαριάς βιομηχανίας, η προσφορά θέσεων εργασίας που απευθύνονταν στις γυναίκες μειώθηκε, με αποτέλεσμα να αναγκαστούν να περιοριστούν στις λιγότερο σημαντικές εργασίες. Όταν στα μέσα της δεκαετίας του 1980 έκανε την εμφάνισή της η οικονομική στασιμότητα, πολλές γυναίκες εγκατέλειψαν κάθε ιδέα εργασίας μετά τον γάμο και αφιερώθηκαν στην ανατροφή των παιδιών τους και στις οικιακές εργασίες. Και η προπαγάνδα του καθεστώτος άρχισε να προβάλλει μια περισσότερο παραδοσιακή αντίληψη για τη γυναίκα, ενθαρρύνοντας την τεκνοποίηση. Επιχειρήθηκε να ταυτισθεί η εικόνα της μητέρας με εκείνη του Κόμματος της Εργασίας, καθώς ενσαρκώνει την καλοσύνη, την απλότητα και τη στοργή. Ταυτόχρονα, προωθήθηκε η παρομοίωση της οικογένειας με το κράτος. Οι μεγάλες ηρωίδες του καθεστώτος είναι μητέρες: η Κιμ Ζονγκ Σουκ, (μητέρα του Κιμ Ζονγκ Ιλ) και η Κανγκ Παν Σοκ (μητέρα του Κιμ Ιλ Σουνγκ) είναι οι «μητέρες της επανάστασης». Στις ηρωίδες περιλαμβάνονται επίσης κι ανώνυμες εργάτριες και άξιες μητέρες. Πριν από τον λιμό, οι γυναίκες αποτελούσαν σχεδόν το ήμισυ του ενεργού πληθυσμού. Μέσα στο χάος που ακολούθησε, μετατράπηκαν σε απαραίτητο γρανάζι του μηχανισμού επιβίωσης της χώρας. Ενώ οι άντρες θεωρούσαν ότι η έλλειψη ειδών διατροφής θα ήταν προσωρινή και σύμφωνα με τη χαρακτηριστική φράση μιας γυναίκας που κατέφυγε πρόσφυγας στη Σεούλ «γαύγιζαν κοιτώντας το φεγγάρι», οι γυναίκες πήραν πρωτοβουλίες. Βέβαια, αυτό είχε ως συνέπεια να ταπεινωθούν τρομερά ορισμένοι άντρες που απέτυχαν στον ρόλο τους ως αρχηγοί της οικογένειας. Πολλές νοικοκυρές ρίχτηκαν στο μικρεμπόριο σε κλίμακα γειτονιάς, ενώ εκείνες που εργάζονταν βρέθηκαν αντιμέτωπες με το εξής δίλημμα: να δώσουν προτεραιότητα στις ευθύνες τους ως μητέρες ή στα επαγγελματικά τους καθήκοντα; Ορισμένα μυθιστορήματα που γράφηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 αποτυπώνουν με χαρακτηριστικό τρόπο τα σπαρακτικά αυτά διλήμματα (7). Οι λαϊκές αγορές των παραγωγών, οι οποίες μετατράπηκαν σε τεράστιους χώρους μαύρης αγοράς, αποτέλεσαν το πρώτο πεδίο στο οποίο δραστηριοποιήθηκαν οι γυναίκες. Εκεί, άρχισαν να πωλούν ή να ανταλλάσσουν με τρόφιμα τον λιγοστό οικιακό εξοπλισμό που διέθετε η οικογένεια (συσκευές, έπιπλα, σκεύη, πιατικά, ρούχα). Στη συνέχεια, σε απόμερους δρόμους, στους ακάλυπτους χώρους ανάμεσα στα συγκροτήματα κατοικιών ή κατά μήκος των δρόμων της υπαίθρου, άρχισαν να πουλούν σε προχειροφτιαγμένους πάγκους ή και καταγής βότανα ή λαχανικά που καλλιεργούσαν στα μικρά ιδιόκτητα κηπάκια τους, καυσόξυλα, μικρά γλυκίσματα που έφτιαχναν στην κουζίνα τους κ.λ.π. Άλλες πρότειναν την παροχή διάφορων μικροϋπηρεσιών: κόψιμο μαλλιών, επισκευή παπουτσιών ή ρούχων Από τα χαράματα, μεγάλος αριθμός γυναικών της υπαίθρου κατευθύνονταν προς τις πόλεις, άλλες διανύοντας, βαρυφορτωμένες, μεγάλες αποστάσεις με τα πόδια, κι άλλες στριμωγμένες στις καρότσες των φορτηγών. Ακόμα και σήμερα, πολλές είναι οι γυναίκες που επιδίδονται στο επάγγελμα του γυρολόγου. Τις συναντάμε στις αποβάθρες των σιδηροδρομικών σταθμών, φορτωμένες τεράστιους μπόγους, κυρίως στον σταθμό του Σινουίτζου, της μεθοριακής πόλης με την Κίνα, από την οποία πραγματοποιείται η πλειονότητα των νόμιμων και παράνομων εμπορικών ανταλλαγών ανάμεσα στις δύο χώρες. Οι γυναίκες έχουν διατηρήσει κυρίαρχη θέση στο λιανικό εμπόριο, στο παράνομο πλανόδιο εμπόριο, στην εστίαση και στην παροχή υπηρεσιών (8). Παρόλα αυτά, η κληρονομιά του κομφουκιανισμού εξακολουθεί να είναι ισχυρή. Όπως εξηγεί μια σαραντάχρονη πρόσφυγας που κατέφυγε στην Σεούλ το 2011, «στον Βορρά, η πατριαρχία έχει βαθιές ρίζες. Ακόμα κι εδώ, στη Νότια Κορέα, πλέον, εξακολουθούμε να είμαστε σημαδεμένες από αυτήν τη στάση». Το γεγονός έχει ως αποτέλεσμα να ανθούν τα γραφεία συνοικεσίων στη Νότια Κορέα που ειδικεύονται στους γάμους Νοτιοκορεατών με Βορειοκορεάτισσες. Πέρα από το παλιό ρητό «άντρας από τον Νότο, γυναίκα από τον Βορρά», που περιγράφει τον τέλειο γάμο, οι Νοτιοκορεάτες άντρες βρίσκουν τις συμπατριώτισσές τους «επιθετικές» και προτιμούν να παντρεύονται με γυναίκες πρόσφυγες από τη Βόρεια Κορέα. Αν και οι περισσότερες Βορειοκορεάτισσες δεν αμφισβητούν την κοινωνική θέση που τους αναγνωρίζεται, καθώς κατά τη γνώμη τους αυτή η στάση αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για τη διαφύλαξη της οικογενειακής ειρήνης, αποτελούν πλέον την κυριότερη πηγή εισοδημάτων στην οικογένεια. Κι η σημασία τους μέσα στην οικογένεια έχει αυξηθεί (9). Κι όπως εξηγούν οι γυναίκες πρόσφυγες που εγκατέλειψαν τη χώρα, οι νεότερες δεν θεωρούν πλέον τον γάμο ως υποχρέωση και τον καθυστερούν όσο αυτό είναι δυνατόν. Το χάος που επικράτησε στη χώρα στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000 πυροδότησε επίσης μια σχετική φιλελευθεροποίηση των σχέσεων ανάμεσα στα δύο φύλα. Μπορεί να τη διαπιστώσει κανείς διαβάζοντας τα μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν. Στο παρελθόν, οι συγγραφείς τόνιζαν τη σύμπνοια του ζευγαριού στα ιδεολογικά ζητήματα. Στη συνέχεια, άρχισαν να αναφέρονται στον συναισθηματισμό, στη συγκίνηση, ακόμα και στον πόθο, φυσικά με έμμεσο, υπαινικτικό τρόπο. Τέλος, έκαναν την εμφάνισή τους γυναίκες παθιασμένες, αποφασισμένες να παντρευτούν τον εκλεκτό της καρδιάς τους (10). Η ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΩΝ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΑΤΟΛΜΗ Τα διαζύγια, τα οποία ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτα μέχρι και τη δεκαετία του 1970, έχουν κάνει την εμφάνισή τους και ο αριθμός τους αυξάνεται. Δεδομένου δε ότι δεν υφίσταται το συναινετικό διαζύγιο, ο απλούστερος λόγος που προβάλλεται συνήθως είναι η «αντιδραστική συμπεριφορά» του/της συζύγου. Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει ο Πατρίκ Μάουρους στον πρόλογο της μετάφρασης του μυθιστορήματος «Φίλοι» της Μπαέκ Ναμ Ριόνγκ (11), η διαζευγμένη γυναίκα εξακολουθεί να παραμένει εκτεθειμένη σε μια αποδοκιμασία η οποία εκφράζεται με έμμεσο, συγκαλυμμένο τρόπο: το διαζύγιο αποτελεί κοινωνικό γεγονός κι όχι ιδιωτική υπόθεση. Κι οι γυναίκες πρόσφυγες κάνουν επίσης λόγο για διαζύγια που οφείλονται στην αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια των μετακινήσεών τους, οι γυναίκες είναι εκτεθειμένες στη σεξουαλική παρενόχληση των αστυνομικών και των στρατιωτικών, που απαιτούν διάφορα σεξουαλικά ανταλλάγματα για να κάνουν τα στραβά μάτια στις μικροπαραβάσεις που έχουν διαπράξει. Σύμφωνα με τις γυναίκες πρόσφυγες, οι σεξουαλικές επιθέσεις και η σεξουαλική παρενόχληση έχουν αυξηθεί στα εργοστάσια και στον στρατό, και μάλιστα τις περισσότερες φορές δεν καταγγέλλονται από τα θύματα. Μετά δε τη δημογραφική αιμορραγία που προκάλεσε ο λιμός, η εξουσία έχει δρομολογήσει προπαγανδιστικές καμπάνιες που τονίζουν την αναγκαιότητα της τεκνοποίησης, με αποτέλεσμα να καθίσταται ολοένα δυσκολότερη υπόθεση η προμήθεια αντισυλληπτικών. Τα νοσοκομεία επιδεικνύουν μεγάλη απροθυμία όταν τους ζητείται η πραγματοποίηση εκτρώσεων (οι οποίες θεωρητικά επιτρέπονται από τον νόμο), με αποτέλεσμα να έχουν αυξηθεί οι παράνομες διακοπές κύησης, με όλους τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται. Απ ό,τι φαίνεται, λόγω της περιστασιακής πορνείας, έχουν αυξηθεί και τα κρούσματα των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Οι Βορειοκορεάτισσες κατόρθωσαν να επωφεληθούν από το χάος που επικράτησε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και από τις συνέπειές του, για να κατακτήσουν χώρους αυτονομίας (12). Αντιστάθηκαν όταν το καθεστώς θέσπισε όριο ηλικίας 50 ετών για τις πωλήτριες στις λαϊκές αγορές, οργανώνοντας διαδηλώσεις: τον Οκτώβριο του 2007, στο Χοεριόνγκ και τον Μάρτιο του 2008, στο Τσονγκτζίν. Ωστόσο, η περιορισμένη πολιτική ανυπακοή είναι ενδεικτική της αλληλεγγύης των γυναικών, οι οποίες δεν διστάζουν να εμπλέκονται σε μια εμβρυακή μορφή συλλογικής δράσης. Οι Βορειοκορεάτισσες, αιχμάλωτες της παράδοσης που τις υποδουλώνει αλλά και της επανάστασης που τις «απελευθέρωσε» για να τις μετατρέψει σε φύλακες της οικογένειας, έχουν αρχίσει να απαλλάσσονται σιγά σιγά από τους περιορισμούς. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Helen - Louise Hunter, «Kim Il-song s North Korea», Praeger Publisher, Γουέλπορτ (Ηνωμένες Πολιτείες), 1999. 2. Βλ. Coen de Ceuster, «On representation of women in North Korean propaganda posters», International Convention of Asia Scholars, Αδελαΐδα (Αυστραλία), 2009. 3. Lucia Jang and Susan McClelland, «Stars Between the Sun and Moon: One Woman s Life in the North Korea and Escape to Freedom», Douglas and McIntyre, Μαντέιρα Παρκ (Καναδάς), 2014. 4. «Economic crisis: Women s changing economic roles, and their implications for women s status in North Korea», The Pacific Review, τόμος 24, No 2, Σαν Ντιέγκο (Ηνωμένες Πολιτείες), Μάιος 2011. 5. Το 2013, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΙΒΚ Economic Research Institute, ο κύκλος εργασιών της παράλληλης οικονομίας ανερχόταν στο ένα δισ. δολάρια. 6. Suzy Kim, «Everyday Life in the North Korean Revolution, 1935-1950», Cornell Universiy Press, Ιθάκα, 2013. 7. Βλ. Patrick Maurus, «Héroïnes de Corée du Nord», στο Béatrice Didier, Antoinette Fouque and Mireille Calle-Gruber (υπό τη διεύθυνση της), Le Dictionnaire Universel des créatrices. Des Femmes, τόμος 3, Παρίσι, 2013. 8. Βλ. Stephan Ηaggard and Marcus Noland, «Gender in transition: The case of Νorth Korea», East-West Center Working Papers, No 124, Χονολουλού, Νοέμβριος 2011. 9. Jin Woong Kang, «The patriarchal state and women s status in socialist North Korea», Graduate Journal of Asia-Pacific Studies, τόμος VI No 2, 2008. 10. Lim Soon-hee, «Value changes of the North Korean new generation and prospects», Korea Institute for National Unification, Σεούλ, 2007. 11. Des Amis, Actes Dud, 2011. 12. Lee Mi-kyong and Ku Su-mi, «The life and consciousness of North Korean urban women and the economic crisis», North Korean Studies Review, τόμος 8, No 2, Ντιτρόιτ (Ηνωμένες Πολιτείες), 2005.
ΧΧ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΣΥ.ΡΙΖ.Α. 2009 ΧΧ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΧΧ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΟΡΕΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX ΧΧ Με τίτλο Για την Αριστερά του 21ου αιώνα, είχε δημοσιοποιηθεί το 2009 η συμβολή του Συνασπισμού (ΣΥΝ), όταν συμμετείχε και η ΔΗ.ΜΑΡ., στο Πρόγραμμα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Την Επιτροπή Προγράμματος αποτελούσαν τότε οι κ.κ. Γιάννης Δραγασάκης, Γιάννης Μπαλάφας, Αριστείδης Μπαλτάς, Σίσσυ Βελισσαρίου, Χάρης Γολέμης, Λίτσα Δουδούμη, Αλέκος Κλύβης, Χάρης Κωνσταντάτος, Παναγιώτης Λαφαζάνης, Ασημίνα Ξηροτύρη και Παναγιώτης Τριγάζης. Στο εισαγωγικό σημείωμα υπήρχε η διευκρίνιση: Η Επιτροπή Προγράμματος αξιοποίησε τις συμβολές πολλών συντρόφων και μη. Ιδιαίτερα κατά την τελική φάση της συγγραφής και της επιμέλειας των κειμένων, είχε τη βοήθεια των κ.κ. Βούτση Νίκου, Ζαμπέλη Κατερίνας, Ιωαννίδη Γιώργου, Μανώλη Σταυρούλας, Μπαλαμπανίδη Γιάννη, Ντόβολου Μάκη, Πανταλού Ειρήνης, Πάντου Παναγιώτη και Πούλου Ουρανίας. Στο τρίτο μέρος του Προγράμματος, που περιλάμβανε Παραρτήματα και Ειδικά Θέματα, υπήρχε ειδική αναφορά στις Ασφαλείς Συνθήκες Εργασίας, το πλήρες κείμενο της οποίας είχε ως εξής: Τα τελευταία χρόνια τα εργατικά ατυχήματα (αρκετά θανατηφόρα) έφεραν στην επικαιρότητα με τραγικό τρόπο το ζήτημα της εφαρμογής της νομοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια στους χώρους εργασίας. Συγχρόνως οι προσπάθειες του διευθυντηρίου της Ε.Ε. και κυρίαρχων κύκλων για ανατροπή της ισχύουσας νομοθεσίας και επανεξέταση της οδηγίας 93/104/EC για την διαχείριση του χρόνου εργασίας, που είχε θεσπιστεί στη λογική μείωσης της ανεργίας, εκτός του ότι θα δημιουργήσουν δυσμενέστερο εργασιακό περιβάλλον θα ανατρέψουν τα μέχρι σήμερα δεδομένα στο επίπεδο της νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία. Οι εν λόγω ρυθμίσεις, θα καταργήσουν το περιεχόμενο των δύο προηγούμενων οδηγιών, που ενσωματώθηκαν στο ε- θνικό δίκαιο της χώρας μας με το Π.Δ. 88/99 και το Π.Δ. 76/2005. Εφαρμόζοντας αυτά τα μέτρα, αγνοούνται επιδεικτικά τα επιστημονικά δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) και του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (Δ.Γ.Ε.), με βάση τα οποία η μέτρηση των βλαπτικών παραγόντων στην υγεία των εργαζομένων και η έκθεση τους σε οριακές τιμές έγινε με βάση το 8ωρο ή τις 40 ώρες απασχόλησης εβδομαδιαίως. Αυτή η πρόθεση, άν υλοποιηθεί, θα εξαλείψει την αντίφαση που υπήρχε μέχρι σήμερα μεταξύ της νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία και της νομοθεσίας για το εργασιακό καθεστώς. Ετσι θα έχουμε προσαρμογή της νομοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία στα πλαίσια των αποφάσεων της Λισσαβώνας και των αποφάσεων για την ευασφάλεια. Ηδη στη χώρα μας από το 2003, με τον Ν. 3144, έχει ανατραπεί το 8ωρο και έχουν μπει οι βάσεις για τον αποχαρακτηρισμό των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, πριν καν το κράτος δημιουργήσει στοιχειώδεις υποδομές για τη υγεία, υγιεινή και ασφάλεια των Η χώρα μας, 25 χρόνια μετά τη ψήφιση του Ν.1568/85, βρίσκεται με ένα πλούσιο νομοθετικό πλαίσιο για τη διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων χωρίς επί της ουσίας αυτό να έχει υλοποιηθεί από την πολιτεία. Η εφαρμογή και η υλοποίηση αυτού του νομοθετικού πλαισίου καθυστερεί σε ό- λους τους τομείς απασχόλησης. Μάλιστα στο δημόσιο τομέα, που θα έπρεπε να είναι και ο κατεξοχήν αρμόδιος φορέας για την καλή πρακτική εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας η υστέρηση είναι τραγική. Η ύπαρξη δομών για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία, η ουσιαστική στελέχωση και λειτουργία τους διασφαλίζει τον εργαζόμενο/η από βλαπτικές συνέπειες της επικίνδυνης εργασίας κατά το δυνατόν, προλαμβάνει το εργατικό ατύχημα και την επαγγελματική ασθένεια. Δυστυχώς επί σειρά ετών οι κυβερνήσεις έδωσαν προτεραιότητα στην δημιουργία και ανάπτυξη Εξωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας Πρόληψης (ΕΞ.Υ.Π.Π.) και όχι στη δημιουργία δομών Εσωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.), όπως από τη νομοθεσία επιβάλλεται. Δεν προχώρησε η δημιουργία θέσεων Δ.Ε.Π. Ιατρικής της Εργασίας στις Ιατρικές Σχολές της χώρας και με ύπαρξη κατάλληλου περιεχομένου σπουδών για τους μελλοντικούς γιατρούς εργασίας, ούτε η λειτουργία τμημάτων Ιατρικής της Εργασίας σε μεγάλα δημόσια νοσοκομεία. Σήμερα είναι ελάχιστοι οι εξειδικευμένοι γιατροί εργασίας σε σχέση με τις ανάγκες για την κάλυψη του συνόλου των Οπως και η απουσία από το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας ( Σ.ΕΠ.Ε.) και τα Κέντρα Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου (ΚΕ.Π.Ε.Κ.) εξειδικευμένων Γιατρών Εργασίας και Τεχνικών Ασφαλείας. Πρόσφατα, μάλιστα, ψηφίσθηκε κατά πλειοψηφία σε νομοσχέδιο του Υπουργείου Απασχόλησης ρύθμιση που επεκτείνει για ακόμα δύο χρόνια τις μεταβατικές διατάξεις για όσους γιατρούς κάθε ειδικότητας ή άνευ ειδικότητας, ασκούν χρέη γιατρού εργασίας. Το Υπουργείο Υγείας, η υπεύθυνη αρχή γα τους χώρους υγείας - πρόνοιας, και όχι μόνο, παρά τη ψήφιση σχετικών νόμων, κωφεύει προκλητικά στη στελέχωση του Τμήματος Ιατρικής της Εργασίας στη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου, στη δημιουργία Τμημάτων Υγιεινής και Ασφάλειας ανά υγειονομική περιφέρεια, στην κατοχύρωση της ειδικότητας Ιατρικής της Εργασίας κ.ά. Από το Ν. 1397/83, ακόμα, για τη δημιουργία Ε.Σ.Υ., στο άρθρο 15 για τους σκοπούς λειτουργίας των κέντρων υγείας υπήρχε αναφορά στην ιατρική της εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος. Στο Ν. 3329/05 (άρθρο 4, παράγραφος 1, εδάφιο Γ, γ) προβλέπεται η σύσταση τμημάτων Υ.Α.Ε. ανά Δ.Υ.ΠΕ., όπως επίσης και στο άρθρο 21 του Ν. 3370/05, όπου αναφέρεται ότι κα-ταργούνται στους οργανισμούς των νοσοκομείων οι Τομείς Κοινωνικής Ια-τρικής και δημιουργούνται Τομείς Δημόσιας Υγείας, όπου εκτός των άλλων έχουν και την ευθύνη για την υγεία, υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας, όχι μόνο των εργαζομένων των νοσοκομείων, αλλά και των εργαζομένων των επιχειρήσεων της γύρω περιοχής. Ολα τα παραπάνω είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το γράμμα και το πνεύμα της σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 19.09.2003 σε συνάρτηση με την προηγούμενη Σύσταση 90/326/ΕΟΚ της Επιτροπής (22.05.1990) για την συνέργεια του δημόσιου συστήματος υ- γείας για την αποφυγή εργατικών ατυχημάτων και τη πρόκληση επαγγελματικών ασθενειών. Η συγκεκριμένη Σύσταση είχε χρονικό πεδίο εφαρμογής την 31.12.2006 και η χώρα μας μέχρι 30.6.2007 έπρεπε να υποβάλει έκθεση στην αρμόδια Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά με δεδομένο ότι δεν τηρείται ούτε για το Ι.Κ.Α. το πρωτόκολλο καταγραφής εργατικού α- τυχήματος και επαγγελματικής ασθένειας, όπως η χώρα μας είχε δεσμευθεί στο Διεθνές Γραφείο Εργασίας εδώ και χρόνια, είναι φανερό γιατί δηλώνονται τόσο λίγες επαγγελματικές ασθένειες. Οι καταγεγραμμένες επαγγελματικές α- σθένειες στη χώρα μας ανέρχονται για το 2003 σε 39 περιπτώσεις, για το 2004 σε 32, για το 2005 σε 30 και για το 2006 σε 31 (ετήσια στατιστικά στοιχεία του Ι.Κ.Α.). Για το έτος 2004 στην Ευρωπαϊκή Ενωση των 15 κρατών - μελών διαγνώσθηκαν 46.280 επαγγελματικές ασθένειες (στοιχεία EUROSTAT 2004). Εξάλλου, οι επαγγελματικές ασθένειες αφορούν μόνο τους ασφαλισμένους του Ι.Κ.Α. και όχι των σύνολο των εργαζομένων, ανεξαρτήτως εργασιακής σχέσης (εξαρτημένης ή ελευθεροεπαγγελματία, αγρότη, εργάτη γης κ.λ.π.), παρότι η συγκεκριμένη σύσταση δεν εξαιρεί καμία ομάδα απασχολουμένων. Γι αυτό πρέπει η πολιτεία να επεκτείνει την εφαρμογή του καταλόγου επαγγελματικών ασθενειών όχι μόνο για τους εργαζόμενους/ες του Δημοσίου, Ν.Π.Δ.Δ. και των Ο.Τ.Α., αλλά για το σύνολο των εργαζομένων στη χώρα ανεξαρτήτως εργασιακής σχέσης ή είδους απασχόλησης. Πολύ περισσότερο που η σύσταση αναφέρει ότι ο κατάλογος παρέχει γνώση για τις προκαλούμενες επαγγελματικές ασθένειες και έτσι υπάρχει η δυνατότητα με τη συνέργεια του δημοσίου συστήματος υγείας να προλαμβάνονται αυτές. Το ζήτημα δεν είναι μόνο από τί επαγγελματικές ασθένειες θα πάσχουν οι εργαζόμενοι/ες ανάλογα με το είδος εργασίας τους, αλλά και η ύπαρξη των αναλόγων πολιτειακών δομών υγείας, υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία, ούτως ώστε να μην προκαλούνται αυτές. Αλλά και σε περίπτωση που αυτές προκύπτουν να υπάρχει η ανάλογη κοινωνική, ηθική, ποσοτική και ποιοτική επανένταξη και αποκατάσταση του εργαζόμενου. Το θέμα των επαγγελματικών ασθενειών είναι συναφές με το εργατικό ατύχημα, αλληλένδετο με τα επικίνδυνα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (Β.Α.Ε.) και την ύπαρξη δομών για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία. 3 Η εκτεταμένη εφαρμογή ελαστικών μορφών απασχόλησης και πολυαπασχόλησης, η ύπαρξη και λειτουργία εκτεταμένου δικτύου υπεργολάβων σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα με εργαζόμενους επισφαλούς εργασιακής σχέσης, κύρια μετανάστες/ριες, θα έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη εμφάνιση επαγγελματικών ασθενειών, με σοβαρές συνέπειες για τους ίδιους, αλλά και για τη δημόσια υγεία, τα οικονομικά των ασφαλιστικών φορέων (στη περίπτωση που τυχαίνει να είναι ασφαλισμένοι). Ταυτόχρονα θα παρατηρηθεί και η αύξηση των εργατικών ατυχημάτων. Η ασφαλιστική κάλυψη του επαγγελματικού κινδύνου που ισχύει, στο αμελητέο ποσοστό του 1%, ουσιαστικά δεν εφαρμόσθηκε ανάλογα με την επικινδυνότητα της επιχείρησης και την πρακτική της για την υγεία, την υγιεινή και ασφάλεια των Είναι απαραίτητη η σύσταση «Φορέα Επαγγελματικού Κινδύνου», ο οποίος θα αναπτύσσει μια πολιτική για την εκτίμησή του. Να επαναλειτουργήσει και να τροποποιηθούν η σύσταση, η σύνθεση και οι αρμοδιότητες της Επιτροπής Προλήψεως Εργατικών Ατυχημάτων Ν.Δ. 4104 (20.09.1960 - ΦΕΚ 147, τ. Α). Να γίνει επαναφορά της κυμαινόμενης εισφοράς του επαγγελματικού κινδύνου 1%, που έγινε σταθερή (νόμος 2084/92 άρθρο 45 σημείο 4), όπως ορίζεται από το Ν.Δ. 4104 (20.09.1960 - ΦΕΚ 147, τ. Α) και Β.Δ. 473 (26.07.1961 - ΦΕΚ 119, τ. Α), που θα προσδιορίζεται, να αναπροσαρμόζεται, θα αυξάνει και θα μειώνεται με βάση, όχι μόνο την κατηγορία επιχειρήσεων ή εργασιών, την επικινδυνότητα του παραγωγικού κλάδου παραγωγής, τα δηλωθέντα ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες, αλλά και από τα προκύπτοντα στοιχεία, τον ιατρικό και περιβαλλοντολογικό έλεγχο. Το συνολικό οικονομικό κόστος των συνεπειών του επαγγελματικού κινδύνου με την μορφή των εργατικών ατυχημάτων, των επαγγελματικών ασθενειών και της πρόωρης φθοράς της υγείας των εργαζομένων εκτιμάται ότι ξεπερνά το 2% του Α.Ε.Π., σύμφωνα με σχετικές μελέτες. Η διαδικασία που ακολουθούν, εσκεμμένως, τα Ασφαλιστικά Ταμεία να καταγράφουν τις επαγγελματικές ασθένειες ως «κοινή νόσο» με την ανοχή του κράτους αποβλέπει στην σταδιακή εξάλειψη της εισφοράς του επαγγελματικού κινδύνου, διότι η επαγγελματική ασθένεια, βάσει της κείμενης νομοθεσίας, εμπίπτει στην ίδια κατηγορία του εργατικού ατυχήματος. Οι επιπτώσεις στα οικονομικά των Ταμείων από την μη εφαρμογή των μέτρων Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας είναι τεράστιες, επειδή οι δαπάνες από τα όποια εργατικά ατυχήματα και τις ε- παγγελματικές ασθένειες (νοσήλια, φάρμακα, επανένταξη και αναπηρικές συντάξεις) βαρύνουν τα ασφαλιστικά ταμεία με αρκετά δισ. τον χρόνο. Μάλιστα, οι εισφορές του Φορέα Ασφάλισης Επαγγελματικού Κινδύνου θα έπρεπε να τροφοδοτούν το Εθνικό Κέντρο Αναφοράς για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία, ώστε με την κατάλληλη στελέχωση να έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται τα στοιχεία μετρήσεων των ΕΣ.Υ.Π.Π. και ΕΞ.Υ.Π.Π., να εξαγάγει τα ανάλογα συμπεράσματα και να προτείνει μέτρα για την προάσπιση και βελτίωση της υγείας των Οι διατάξεις του Π.Δ. 17/96 είναι σαφείς ως προς την υποχρέωση του εργοδότη (ιδιώτη και δημοσίου) για συγκρότηση Εσωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.), κατάλληλα στελεχωμένων. Ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥ.ΡΙΖ.Α.) προτείνει: Τη δημιουργία Φορέα Ασφάλισης Ε- παγγελματικού Κινδύνου, Τη συγκρότηση Εσωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.) σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, όπου από τη κείμενη νομοθεσία επιβάλλεται, Τη δημιουργία Εθνικού Κέντρου Αναφοράς για τα ζητήματα Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας, Τη δημιουργία θέσεων Δ.Ε.Π. Ιατρικής της Εργασίας στις Ιατρικές Σχολές με κατάλληλο περιεχόμενο σπουδών για τους μελλοντικούς γιατρούς εργασίας, Τη στελέχωση των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. με Τμήματα Ιατρικής της Εργασίας, Την αύξηση του αριθμού των ειδικευομένων γιατρών εργασίας, Τη δημιουργία μεταπτυχιακού διεπιστημονικού προγράμματος για απόφοίτους Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. για την εξειδίκευσή τους ως Τεχνικών Ασφαλείας, Την εφαρμογή του πρωτοκόλλου για τη καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, Την επέκταση του θεσμού εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας για την Υγεία και Ασφάλεια στην εργασία για όλους τους φορείς και τα ασφαλιστικά ταμεία για όλους τους εργαζόμενους ανεξάρτητα της οποιαδήποτε εργασιακής σχέσης, Τη λήψη πρόσθετων μέτρων για τους εργαζόμενους/ες σε επικίνδυνους και ανθυγιεινούς χώρους, συγχρόνως με τη λειτουργία δομών για την προστασία της υγείας τους και τη διασφάλιση της σωματικής τους ακεραιότητας και της ψυχικής και σωματικής τους ευεξίας, Την αναβάθμιση και διαμόρφωση της ισχύουσας νομοθεσίας για τα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (Β.Α.Ε.), Τη στελέχωση του Σ.ΕΠ.Ε. και των ΚΕ.Π.Ε.Κ. με εξειδικευμένους γιατρούς εργασίας και τεχνικούς ασφαλείας με παράλληλη ενίσχυσή τους ανά περιφέρεια, ανάλογα με την επικινδυνότητα των παραγωγικών δραστηριοτήτων, Τη λειτουργία διαπιστευμένων εργαστηρίων για μετρήσεις βλαπτικών παραγόντων (διοξίνες, ίνες αμιάντου κ.λ.π.) και Τη σύσταση Τμημάτων Υγείας - Ασφαλείας της Εργασίας ανά Υγειονομική Περιφέρεια, όπως προβλέπεται στο Ν. 3329/05 και Ν. 3370/05.
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX 4 ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ «ΜΠΕΝΕΤΑΤΟΣ» ΨΥΧΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ (Α.Υ.Ε.) ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΡΓΑΝΩΘΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Στις 28 Απριλίου 2015, Παγκόσμια Ημέρα για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών) διοργανώθηκε με επιτυχία από τον Οργανισμό Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Πολιτισμού και Αθλητισμού (Ο.Κ.Α.Π.Α.) σε συνεργασία με τις Επιτροπές: α. Εκτάκτων Αναγκών και Ασφάλειας και β. Υγείας και Πρόνοιας, του Δήμου Φιλοθέης - Ψυχικού, ανοικτή επιστημονική εκδήλωση, πάνω στο θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας: «Συνεργαστείτε για την Οικοδόμιση Κουλτούρας Πρόληψης για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (Α.Υ.Ε.)», στις 8:00 το βράδυ, στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μπενετάτος» Ψυχικού. Τον επιστημονικό συντονισμό είχε ο Δρ. Θεόδωρος Μπάζας, Ειδικός Ιατρός της Εργασίας, Ανώτερο Μέλος της Σχολής Ιατρικής της Εργασίας του Βασιλικού Κολλεγίου Ιατρών του Λονδίνου, Μέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιατρικής και Υγιεινής της Εργασίας (International Commission on Occupational Health - I.C.O.H.), Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Υγείας και Πρόνοιας του Δήμου Φιλοθέης - Ψυχικού. Ο Δρ. Θεόδωρος Κωνσταντινίδης, Ειδικός Ιατρός της Εργασίας, Καθηγητής Υγιεινής της Ιατρικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (Δ.Π.Θ.) και Πρόεδρος - Γενικός Διευθυντής του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.), μίλησε για τη χρησιμότητα και το ρόλο της Ιατρικής της Εργασίας στο πλαίσιο της Δημόσιας Υγιεινής και της πρόληψης επαγγελματικών ασθενειών και εργατικών ατυχημάτων, για τη σπουδαιότητα της σχετικής ενημέρωσης και τη συμμετοχή του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.) σε αυτήν. Την πρωτοβουλία για την εκδήλωση, που έγινε για πρώτη φορά στο Δήμο, είχε ο κ. Γεράσιμος - Αλέξανδρος Μαζαράκης, Πρόεδρος του Ο.Κ.Α.Π.Α. και της Επιτροπής Εκτάκτων Αναγκών και Ασφάλειας του Δήμου Φιλοθέης - Ψυχικού. Αρχικά, ο κ. Μαζαράκης, επεσήμανε, μεταξύ άλλων, τη σημασία της Α.Υ.Ε., ιδιαίτερα στα χρόνια της οικονομικής κρίσης και παρουσίασε τους τέσσερεις προσκεκλημένους, διακεκριμένους επιστήμονες, οι οποίοι ακολούθως παρουσίασαν τις ομιλίες τους. Επίσης, ο κ. Μαζαράκης τόνισε, ότι η εκπαίδευση των εργαζομένων σε θέματα Α.Υ.Ε. ασφαλώς μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την εμπέδωση των σχετικών γνώσεων, άν η απόκτησή τους συνοδεύεται από εμπειρίες ωφέλειας για την υγεία, επακόλουθης της εφαρμογής τους. Κατόπιν, η Δρ. Αλκινόη Κρικέλλα, Ειδική Ιατρός της Εργασίας, Επικεφαλής της Υγειονομικής Ομάδας της COSMOTE A.E., παρουσίασε το εμπεριστατωμένο πρόγραμμα για την ελάττωση του στρες και των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων των εργαζομένων, που εφαρμόστηκε επιτυχώς στην COSMOTE (από 2009 έως 2015) τονίζοντας τον καίριο ρόλο: α. της ανθρωποκεντρικής πολιτικής της εταιρείας και β. της επίμονης, συστηματικής και σταδιακής δράσης ολόκληρης της υγειονομικής ομάδας. Εν συνεχεία, η Δρ. Ελένη Ζορμπά, Ειδική Ιατρός της Εργασίας, Ιατρός Εργασίας του Δήμου Φιλοθέης - Ψυχικού, και άλλων Δήμων και ιδιωτικών εταιρειών, μίλησε για συγκεκριμένες πρακτικές πρόληψης επαγγελματικών ασθενειών και εργατικών ατυχημάτων (συμπεριλαμβανομένων διαδικαστικών πρωτοκόλλων για την Υγιεινή και Ασφάλεια της Εργασίας, προληπτικών ιατρικών εξετάσεων και εμβολιασμών, εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου της υ- γείας και οργάνωσης παροχής Πρώτων Βοηθειών) στο Δήμο Φιλοθέης - Ψυχικού, σε μεγάλο ιδιωτικό νοσοκομείο, καθώς και σε βιομηχανία παραγωγής ειδών ατομικής υγιεινής. Ακολούθως, ο Δρ. Θεόδωρος Μπάζας, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του: 1) απαρίθμησε τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη κουλτούρας πρόληψης για την Α.Υ.Ε., τα δυσεπίλυτα οργανωτικά και πρακτικά προβλήματα εφαρμογής δράσεων Α.Υ.Ε. όταν αυτή η κουλτούρα απουσιάζει, ιδιαίτερα στους (ενήλικες πλέον) εργαζομένους στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (που μαζί με τους αυτοαπασχολούμενους, συνιστούν το 76% του συνόλου των εργαζομένων στην Ελλάδα, το 2015), 2) ανέφερε, από την επαγγελματική εμπειρία του, παραδείγματα επιτυχούς υποκίνησης ενδιαφέροντος των εργαζομένων και κατάλληλης προδραστικής διοίκησης για την επίτευξη Α.Υ.Ε. σε τρεις μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις και στο Κοινό Ερευνητικό Κέντρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και 3) κατέληξε, ότι μόνον η ολιστική ενσωμάτωση της Α.Υ.Ε. στην εκπαίδευση των μαθητών (δηλαδή ο συνδυασμός της «οριζόντιας» εισαγωγής σχετικών θεμάτων σε όλα σχεδόν τα μαθήματα, με την παράλληλη δημιουργία ασφαλών και υγιεινών συνθηκών εργασίας στο σχολείο, με την οργάνωση σχετικών με την Α.Υ.Ε. παιχνιδιών στο σχολείο και με την οργάνωση επισκέψεων σε κατάλληλους χώρους εργασίας) από το νηπιαγωγείο έως και το γενικό λύκειο, μπορεί με βεβαιότητα να πετύχει την ανάπτυξη κουλτούρας πρόληψης για τη Α.Υ.Ε., τουλάχιστον στις μελλοντικές γενεές των εργοδοτών και των εργατοϋπαλλήλων. Ο Δρ. Θεόδωρος Μπάζας αναφέρθηκε, επίσης, στους διαγωνισμούς φωτογραφίας και έκθεσης ιδεών για την «Προστασία της υγείας στην εργασία», και στη μελέτη των σχετικών γνώσεων και των αντιλήψεων των μαθητών, που διεξήχθησαν τα έτη 2012, 2004 και 2001, αντίστοιχα, στα Γυμνάσια και τα Γενικά Λύκεια, στο δήμο Φιλοθέης - Ψυχικού και στον πρώην Δήμο Ψυχικού (από την I.C.O.H. σε συνεργασία με τον Δήμο Φιλοθέης - Ψυχικού και τα σχολεία). Την εκδήλωση παρακολούθησαν δημότες, και άλλοι ενδιαφερόμενοι εργαζόμενοι και εργοδότες. Παρευρέθηκαν, οι Δημοτικοί Σύμβουλοι Φιλοθέης - Ψυχικού: Δρ. Άλεξ Μπετροσιάν, Ειδικός Παθολόγος, Πρόεδρος της Επιτροπής Υγείας και Πρόνοιας και ο κ. Αθανάσιος Χανακούλας, καθώς και η Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πρόνοιας, Υγείας, Παιδείας, Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Αικατερίνη Πετρίτση - Μουράντ. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης διατέθηκαν δωρεάν ενημερωτικά φυλλάδια και βιβλία των εκδόσεων του ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. για την Υγιεινή και την Ασφάλεια της Εργασίας.
ΧΧ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΣΥ.ΡΙΖ.Α. 2009 ΧΧ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΧΧ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΟΡΕΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX ΧΧ Με τίτλο Για την Αριστερά του 21ου αιώνα, είχε δημοσιοποιηθεί το 2009 η συμβολή του Συνασπισμού (ΣΥΝ), όταν συμμετείχε και η ΔΗ.ΜΑΡ., στο Πρόγραμμα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Την Επιτροπή Προγράμματος αποτελούσαν τότε οι κ.κ. Γιάννης Δραγασάκης, Γιάννης Μπαλάφας, Αριστείδης Μπαλτάς, Σίσσυ Βελισσαρίου, Χάρης Γολέμης, Λίτσα Δουδούμη, Αλέκος Κλύβης, Χάρης Κωνσταντάτος, Παναγιώτης Λαφαζάνης, Ασημίνα Ξηροτύρη και Παναγιώτης Τριγάζης. Στο εισαγωγικό σημείωμα υπήρχε η διευκρίνιση: Η Επιτροπή Προγράμματος αξιοποίησε τις συμβολές πολλών συντρόφων και μη. Ιδιαίτερα κατά την τελική φάση της συγγραφής και της επιμέλειας των κειμένων, είχε τη βοήθεια των κ.κ. Βούτση Νίκου, Ζαμπέλη Κατερίνας, Ιωαννίδη Γιώργου, Μανώλη Σταυρούλας, Μπαλαμπανίδη Γιάννη, Ντόβολου Μάκη, Πανταλού Ειρήνης, Πάντου Παναγιώτη και Πούλου Ουρανίας. Στο τρίτο μέρος του Προγράμματος, που περιλάμβανε Παραρτήματα και Ειδικά Θέματα, υπήρχε ειδική αναφορά στις Ασφαλείς Συνθήκες Εργασίας, το πλήρες κείμενο της οποίας είχε ως εξής: Τα τελευταία χρόνια τα εργατικά ατυχήματα (αρκετά θανατηφόρα) έφεραν στην επικαιρότητα με τραγικό τρόπο το ζήτημα της εφαρμογής της νομοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια στους χώρους εργασίας. Συγχρόνως οι προσπάθειες του διευθυντηρίου της Ε.Ε. και κυρίαρχων κύκλων για ανατροπή της ισχύουσας νομοθεσίας και επανεξέταση της οδηγίας 93/104/EC για την διαχείριση του χρόνου εργασίας, που είχε θεσπιστεί στη λογική μείωσης της ανεργίας, εκτός του ότι θα δημιουργήσουν δυσμενέστερο εργασιακό περιβάλλον θα ανατρέψουν τα μέχρι σήμερα δεδομένα στο επίπεδο της νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία. Οι εν λόγω ρυθμίσεις, θα καταργήσουν το περιεχόμενο των δύο προηγούμενων οδηγιών, που ενσωματώθηκαν στο ε- θνικό δίκαιο της χώρας μας με το Π.Δ. 88/99 και το Π.Δ. 76/2005. Εφαρμόζοντας αυτά τα μέτρα, αγνοούνται επιδεικτικά τα επιστημονικά δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) και του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (Δ.Γ.Ε.), με βάση τα οποία η μέτρηση των βλαπτικών παραγόντων στην υγεία των εργαζομένων και η έκθεση τους σε οριακές τιμές έγινε με βάση το 8ωρο ή τις 40 ώρες απασχόλησης εβδομαδιαίως. Αυτή η πρόθεση, άν υλοποιηθεί, θα εξαλείψει την αντίφαση που υπήρχε μέχρι σήμερα μεταξύ της νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία και της νομοθεσίας για το εργασιακό καθεστώς. Ετσι θα έχουμε προσαρμογή της νομοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία στα πλαίσια των αποφάσεων της Λισσαβώνας και των αποφάσεων για την ευασφάλεια. Ηδη στη χώρα μας από το 2003, με τον Ν. 3144, έχει ανατραπεί το 8ωρο και έχουν μπει οι βάσεις για τον αποχαρακτηρισμό των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, πριν καν το κράτος δημιουργήσει στοιχειώδεις υποδομές για τη υγεία, υγιεινή και ασφάλεια των Η χώρα μας, 25 χρόνια μετά τη ψήφιση του Ν.1568/85, βρίσκεται με ένα πλούσιο νομοθετικό πλαίσιο για τη διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων χωρίς επί της ουσίας αυτό να έχει υλοποιηθεί από την πολιτεία. Η εφαρμογή και η υλοποίηση αυτού του νομοθετικού πλαισίου καθυστερεί σε ό- λους τους τομείς απασχόλησης. Μάλιστα στο δημόσιο τομέα, που θα έπρεπε να είναι και ο κατεξοχήν αρμόδιος φορέας για την καλή πρακτική εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας η υστέρηση είναι τραγική. Η ύπαρξη δομών για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία, η ουσιαστική στελέχωση και λειτουργία τους διασφαλίζει τον εργαζόμενο/η από βλαπτικές συνέπειες της επικίνδυνης εργασίας κατά το δυνατόν, προλαμβάνει το εργατικό ατύχημα και την επαγγελματική ασθένεια. Δυστυχώς επί σειρά ετών οι κυβερνήσεις έδωσαν προτεραιότητα στην δημιουργία και ανάπτυξη Εξωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας Πρόληψης (ΕΞ.Υ.Π.Π.) και όχι στη δημιουργία δομών Εσωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.), όπως από τη νομοθεσία επιβάλλεται. Δεν προχώρησε η δημιουργία θέσεων Δ.Ε.Π. Ιατρικής της Εργασίας στις Ιατρικές Σχολές της χώρας και με ύπαρξη κατάλληλου περιεχομένου σπουδών για τους μελλοντικούς γιατρούς εργασίας, ούτε η λειτουργία τμημάτων Ιατρικής της Εργασίας σε μεγάλα δημόσια νοσοκομεία. Σήμερα είναι ελάχιστοι οι εξειδικευμένοι γιατροί εργασίας σε σχέση με τις ανάγκες για την κάλυψη του συνόλου των Οπως και η απουσία από το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας ( Σ.ΕΠ.Ε.) και τα Κέντρα Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου (ΚΕ.Π.Ε.Κ.) εξειδικευμένων Γιατρών Εργασίας και Τεχνικών Ασφαλείας. Πρόσφατα, μάλιστα, ψηφίσθηκε κατά πλειοψηφία σε νομοσχέδιο του Υπουργείου Απασχόλησης ρύθμιση που επεκτείνει για ακόμα δύο χρόνια τις μεταβατικές διατάξεις για όσους γιατρούς κάθε ειδικότητας ή άνευ ειδικότητας, ασκούν χρέη γιατρού εργασίας. Το Υπουργείο Υγείας, η υπεύθυνη αρχή γα τους χώρους υγείας - πρόνοιας, και όχι μόνο, παρά τη ψήφιση σχετικών νόμων, κωφεύει προκλητικά στη στελέχωση του Τμήματος Ιατρικής της Εργασίας στη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου, στη δημιουργία Τμημάτων Υγιεινής και Ασφάλειας ανά υγειονομική περιφέρεια, στην κατοχύρωση της ειδικότητας Ιατρικής της Εργασίας κ.ά. Από το Ν. 1397/83, ακόμα, για τη δημιουργία Ε.Σ.Υ., στο άρθρο 15 για τους σκοπούς λειτουργίας των κέντρων υγείας υπήρχε αναφορά στην ιατρική της εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος. Στο Ν. 3329/05 (άρθρο 4, παράγραφος 1, εδάφιο Γ, γ) προβλέπεται η σύσταση τμημάτων Υ.Α.Ε. ανά Δ.Υ.ΠΕ., όπως επίσης και στο άρθρο 21 του Ν. 3370/05, όπου αναφέρεται ότι κα-ταργούνται στους οργανισμούς των νοσοκομείων οι Τομείς Κοινωνικής Ια-τρικής και δημιουργούνται Τομείς Δημόσιας Υγείας, όπου εκτός των άλλων έχουν και την ευθύνη για την υγεία, υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας, όχι μόνο των εργαζομένων των νοσοκομείων, αλλά και των εργαζομένων των επιχειρήσεων της γύρω περιοχής. Ολα τα παραπάνω είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το γράμμα και το πνεύμα της σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 19.09.2003 σε συνάρτηση με την προηγούμενη Σύσταση 90/326/ΕΟΚ της Επιτροπής (22.05.1990) για την συνέργεια του δημόσιου συστήματος υ- γείας για την αποφυγή εργατικών ατυχημάτων και τη πρόκληση επαγγελματικών ασθενειών. Η συγκεκριμένη Σύσταση είχε χρονικό πεδίο εφαρμογής την 31.12.2006 και η χώρα μας μέχρι 30.6.2007 έπρεπε να υποβάλει έκθεση στην αρμόδια Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά με δεδομένο ότι δεν τηρείται ούτε για το Ι.Κ.Α. το πρωτόκολλο καταγραφής εργατικού α- τυχήματος και επαγγελματικής ασθένειας, όπως η χώρα μας είχε δεσμευθεί στο Διεθνές Γραφείο Εργασίας εδώ και χρόνια, είναι φανερό γιατί δηλώνονται τόσο λίγες επαγγελματικές ασθένειες. Οι καταγεγραμμένες επαγγελματικές α- σθένειες στη χώρα μας ανέρχονται για το 2003 σε 39 περιπτώσεις, για το 2004 σε 32, για το 2005 σε 30 και για το 2006 σε 31 (ετήσια στατιστικά στοιχεία του Ι.Κ.Α.). Για το έτος 2004 στην Ευρωπαϊκή Ενωση των 15 κρατών - μελών διαγνώσθηκαν 46.280 επαγγελματικές ασθένειες (στοιχεία EUROSTAT 2004). Εξάλλου, οι επαγγελματικές ασθένειες αφορούν μόνο τους ασφαλισμένους του Ι.Κ.Α. και όχι των σύνολο των εργαζομένων, ανεξαρτήτως εργασιακής σχέσης (εξαρτημένης ή ελευθεροεπαγγελματία, αγρότη, εργάτη γης κ.λ.π.), παρότι η συγκεκριμένη σύσταση δεν εξαιρεί καμία ομάδα απασχολουμένων. Γι αυτό πρέπει η πολιτεία να επεκτείνει την εφαρμογή του καταλόγου επαγγελματικών ασθενειών όχι μόνο για τους εργαζόμενους/ες του Δημοσίου, Ν.Π.Δ.Δ. και των Ο.Τ.Α., αλλά για το σύνολο των εργαζομένων στη χώρα ανεξαρτήτως εργασιακής σχέσης ή είδους απασχόλησης. Πολύ περισσότερο που η σύσταση αναφέρει ότι ο κατάλογος παρέχει γνώση για τις προκαλούμενες επαγγελματικές ασθένειες και έτσι υπάρχει η δυνατότητα με τη συνέργεια του δημοσίου συστήματος υγείας να προλαμβάνονται αυτές. Το ζήτημα δεν είναι μόνο από τί επαγγελματικές ασθένειες θα πάσχουν οι εργαζόμενοι/ες ανάλογα με το είδος εργασίας τους, αλλά και η ύπαρξη των αναλόγων πολιτειακών δομών υγείας, υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία, ούτως ώστε να μην προκαλούνται αυτές. Αλλά και σε περίπτωση που αυτές προκύπτουν να υπάρχει η ανάλογη κοινωνική, ηθική, ποσοτική και ποιοτική επανένταξη και αποκατάσταση του εργαζόμενου. Το θέμα των επαγγελματικών ασθενειών είναι συναφές με το εργατικό ατύχημα, αλληλένδετο με τα επικίνδυνα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (Β.Α.Ε.) και την ύπαρξη δομών για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία. 5 Η εκτεταμένη εφαρμογή ελαστικών μορφών απασχόλησης και πολυαπασχόλησης, η ύπαρξη και λειτουργία εκτεταμένου δικτύου υπεργολάβων σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα με εργαζόμενους επισφαλούς εργασιακής σχέσης, κύρια μετανάστες/ριες, θα έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη εμφάνιση επαγγελματικών ασθενειών, με σοβαρές συνέπειες για τους ίδιους, αλλά και για τη δημόσια υγεία, τα οικονομικά των ασφαλιστικών φορέων (στη περίπτωση που τυχαίνει να είναι ασφαλισμένοι). Ταυτόχρονα θα παρατηρηθεί και η αύξηση των εργατικών ατυχημάτων. Η ασφαλιστική κάλυψη του επαγγελματικού κινδύνου που ισχύει, στο αμελητέο ποσοστό του 1%, ουσιαστικά δεν εφαρμόσθηκε ανάλογα με την επικινδυνότητα της επιχείρησης και την πρακτική της για την υγεία, την υγιεινή και ασφάλεια των Είναι απαραίτητη η σύσταση «Φορέα Επαγγελματικού Κινδύνου», ο οποίος θα αναπτύσσει μια πολιτική για την εκτίμησή του. Να επαναλειτουργήσει και να τροποποιηθούν η σύσταση, η σύνθεση και οι αρμοδιότητες της Επιτροπής Προλήψεως Εργατικών Ατυχημάτων Ν.Δ. 4104 (20.09.1960 - ΦΕΚ 147, τ. Α). Να γίνει επαναφορά της κυμαινόμενης εισφοράς του επαγγελματικού κινδύνου 1%, που έγινε σταθερή (νόμος 2084/92 άρθρο 45 σημείο 4), όπως ορίζεται από το Ν.Δ. 4104 (20.09.1960 - ΦΕΚ 147, τ. Α) και Β.Δ. 473 (26.07.1961 - ΦΕΚ 119, τ. Α), που θα προσδιορίζεται, να αναπροσαρμόζεται, θα αυξάνει και θα μειώνεται με βάση, όχι μόνο την κατηγορία επιχειρήσεων ή εργασιών, την επικινδυνότητα του παραγωγικού κλάδου παραγωγής, τα δηλωθέντα ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες, αλλά και από τα προκύπτοντα στοιχεία, τον ιατρικό και περιβαλλοντολογικό έλεγχο. Το συνολικό οικονομικό κόστος των συνεπειών του επαγγελματικού κινδύνου με την μορφή των εργατικών ατυχημάτων, των επαγγελματικών ασθενειών και της πρόωρης φθοράς της υγείας των εργαζομένων εκτιμάται ότι ξεπερνά το 2% του Α.Ε.Π., σύμφωνα με σχετικές μελέτες. Η διαδικασία που ακολουθούν, εσκεμμένως, τα Ασφαλιστικά Ταμεία να καταγράφουν τις επαγγελματικές ασθένειες ως «κοινή νόσο» με την ανοχή του κράτους αποβλέπει στην σταδιακή εξάλειψη της εισφοράς του επαγγελματικού κινδύνου, διότι η επαγγελματική ασθένεια, βάσει της κείμενης νομοθεσίας, εμπίπτει στην ίδια κατηγορία του εργατικού ατυχήματος. Οι επιπτώσεις στα οικονομικά των Ταμείων από την μη εφαρμογή των μέτρων Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας είναι τεράστιες, επειδή οι δαπάνες από τα όποια εργατικά ατυχήματα και τις ε- παγγελματικές ασθένειες (νοσήλια, φάρμακα, επανένταξη και αναπηρικές συντάξεις) βαρύνουν τα ασφαλιστικά ταμεία με αρκετά δισ. τον χρόνο. Μάλιστα, οι εισφορές του Φορέα Ασφάλισης Επαγγελματικού Κινδύνου θα έπρεπε να τροφοδοτούν το Εθνικό Κέντρο Αναφοράς για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία, ώστε με την κατάλληλη στελέχωση να έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται τα στοιχεία μετρήσεων των ΕΣ.Υ.Π.Π. και ΕΞ.Υ.Π.Π., να εξαγάγει τα ανάλογα συμπεράσματα και να προτείνει μέτρα για την προάσπιση και βελτίωση της υγείας των Οι διατάξεις του Π.Δ. 17/96 είναι σαφείς ως προς την υποχρέωση του εργοδότη (ιδιώτη και δημοσίου) για συγκρότηση Εσωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.), κατάλληλα στελεχωμένων. Ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥ.ΡΙΖ.Α.) προτείνει: Τη δημιουργία Φορέα Ασφάλισης Ε- παγγελματικού Κινδύνου, Τη συγκρότηση Εσωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.) σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, όπου από τη κείμενη νομοθεσία επιβάλλεται, Τη δημιουργία Εθνικού Κέντρου Αναφοράς για τα ζητήματα Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας, Τη δημιουργία θέσεων Δ.Ε.Π. Ιατρικής της Εργασίας στις Ιατρικές Σχολές με κατάλληλο περιεχόμενο σπουδών για τους μελλοντικούς γιατρούς εργασίας, Τη στελέχωση των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. με Τμήματα Ιατρικής της Εργασίας, Την αύξηση του αριθμού των ειδικευομένων γιατρών εργασίας, Τη δημιουργία μεταπτυχιακού διεπιστημονικού προγράμματος για απόφοίτους Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. για την εξειδίκευσή τους ως Τεχνικών Ασφαλείας, Την εφαρμογή του πρωτοκόλλου για τη καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, Την επέκταση του θεσμού εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας για την Υγεία και Ασφάλεια στην εργασία για όλους τους φορείς και τα ασφαλιστικά ταμεία για όλους τους εργαζόμενους ανεξάρτητα της οποιαδήποτε εργασιακής σχέσης, Τη λήψη πρόσθετων μέτρων για τους εργαζόμενους/ες σε επικίνδυνους και ανθυγιεινούς χώρους, συγχρόνως με τη λειτουργία δομών για την προστασία της υγείας τους και τη διασφάλιση της σωματικής τους ακεραιότητας και της ψυχικής και σωματικής τους ευεξίας, Την αναβάθμιση και διαμόρφωση της ισχύουσας νομοθεσίας για τα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (Β.Α.Ε.), Τη στελέχωση του Σ.ΕΠ.Ε. και των ΚΕ.Π.Ε.Κ. με εξειδικευμένους γιατρούς εργασίας και τεχνικούς ασφαλείας με παράλληλη ενίσχυσή τους ανά περιφέρεια, ανάλογα με την επικινδυνότητα των παραγωγικών δραστηριοτήτων, Τη λειτουργία διαπιστευμένων εργαστηρίων για μετρήσεις βλαπτικών παραγόντων (διοξίνες, ίνες αμιάντου κ.λ.π.) και Τη σύσταση Τμημάτων Υγείας - Ασφαλείας της Εργασίας ανά Υγειονομική Περιφέρεια, όπως προβλέπεται στο Ν. 3329/05 και Ν. 3370/05.
ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ εργασiαυγεία ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ε.Ε.Ι.Ε.Π.) jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj ΗΞxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxΗ http://www.iatrikiergasias.gr/index.php?mod=article&cat=newspaper http://utopia.duth.gr/~tconstan/ xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx Τα κείμενα και τα άρθρα που δημοσιεύονται δεν εκφράζουν αναγκαστικά τις απόψεις του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής Εργασίας και Περιβάλλοντος χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχ Εκδότης (Υπεύθυνος σύμφωνα με το Νόμο): Θ.Κ. Κωνσταντινίδης <tconstan@med.duth.gr> Ειδικός Ιατρός Εργασίας, Καθηγητής Τμήμ. Ιατρικής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Ιατρός Εργασίας Διεύθυνση: Λιοσίων 143 και Θειρσίου 6, 6ος όροφος, Πλατεία Αττικής, Αθήνα 10445 Εργαστήριο Υγιεινής και Προστασίας Περιβάλλοντος, Συγκρότημα Προκλινικών Εργαστηρίων Ιατρικής Δ.Π.Θ., κτίριο 2, 1ος όροφος, Πανεπιστημιούπολη, Δραγάνα, Αλεξανδρούπολη 68100 χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕΤΑΞΥ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΥ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Σχεδόν έναν μήνα μετά το ατύχημα της 8ης Μαΐου 1 στα Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. η θλιβερή είδηση για τον τέταρτο θάνατο εργαζομένου, ο οποίος είχε τραυματιστεί σε αυτό και νοσηλευόταν με βαριά εγκαύματα, ξαναφέρνει στην επικαιρότητα το θέμα της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία ή, καλύτερα, το θέμα της πρόληψης και προστασίας των εργαζομένων από τις ασθένειες και τους θανάτους που οφείλονται στις συνθήκες εργασίας τους. Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας 2 (I.L.O.), περίπου δύο εκατομμύρια εργαζόμενοι χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από εργατικά ατυχήματα και ασθένειες που σχετίζονται με την εργασία τους. Στις Η.Π.Α., μόνο για το 2013, οι θάνατοι στην εργασία φθάνουν στους 4.405, ενώ αντίστοιχα το σύνολο των θανάτων προσωπικού στον πόλεμο στο Ιράκ (2003-2015) ανέρχεται σε 4.425 άτομα 4. Στην Ευρώπη, από τα διαθέσιμα στοιχεία για το 2011, τα θανατηφόρα ατυχήματα στην εργασία είναι 3.691 5. Και μόνο αυτή η αναφορά αποτελεί ένα τραγικό παράδοξο καθώς, σε συνθήκες στις οποίες η ίδια η επιβίωση των εργαζομένων εξαρτάται από τη δυνατότητά τους να εργάζονται, είναι η εργασία τους αυτή που τους οδηγεί στην ασθένεια, την αναπηρία ακόμη και στην απώλεια της ζωής τους. Επιπλέον η τραγικότητα αυτή αναδεικνύει την ωμή πραγματικότητα του ακραίου και επιθετικού καπιταλισμού, η οποία συμβολικά μπορεί να περιγραφεί ως μια αντιπαράθεση ζωής και θανάτου ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο. Το κρίσιμο αλλά συνάμα δύσκολο ερώτημα, το οποίο ζητά επίμονα μια απάντηση, είναι εάν οι παραπάνω περιπτώσεις ασθενειών και θανάτων θα μπορούσαν να αποτραπούν και κάτω από ποιες συνθήκες. Το δεύτερο και πιο βασανιστικό ερώτημα είναι: Εάν και εφόσον θα μπορούσαν να αποτραπούν, γιατί δεν αποτρέπονται; Οι απαντήσεις και στα δύο ερωτήματα συνδέονται καταρχήν με την εγγενή, βασική ανάγκη της παγκοσμιοποιημένης καπιταλιστικής μηχανής για μεγιστοποίηση του κέρδους μέσω της συρρίκνωσης κάθε κόστους. Ετσι κάθε μηχανισμός, κάθε διαδικασία, κάθε λειτουργία και κάθε υλικό, κάθε κόστος γενικότερα, που αποσκοπεί στην εξασφάλιση όρων υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία, μπορεί και πρέπει να θυσιαστεί για τη «βελτίωση» των όρων ανταγωνιστικότητας. Από τις «maquiladores» του Μεξικού και τα «sweatshops» της Ασίας ώς τις επιχειρήσεις στις περιοχές του υπερ-ανεπτυγμένου καπιταλισμού, ο αγώνας για τη μεγιστοποίηση του εταιρικού κέρδους μετακυλύει το κόστος προστασίας της εργασίας στους εργαζόμενους και το μετατρέπει σε δυσβάσταχτο ατομικό κόστος, αυτό της ασθένειας, της ανικανότητας και του θανάτου. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, τα ζητήματα αυτά συνδέονται με τη ρυθμιστική και ελεγκτική δραστηριότητα του κράτους και των άλλων ρυθμιστικών θεσμών. Εδώ η απαίτηση του σύγχρονου καπιταλισμού για «ελάχιστο κράτος» συναντά σήμερα την πρόθεση των πολιτικών εξουσιών για λιτότητα και περικοπές δαπανών, η οποία σε συνθήκες γενικευμένης οικονομικής κρίσης, τελικά, οδηγεί σε άρση ή υπονόμευση των σχετικών ρυθμίσεων και περιορισμό των ελέγχων. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθυστερεί από το 2013 να υιοθετήσει σχετική Οδηγία για τα ανώτατα όρια έκθεσης των εργαζομένων σε τοξικά, καρκινογόνα και μεταλλαξιογόνα χημικά, με αποτέλεσμα, όπως καταγγέλλει η Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (E.T.U.C.), το θάνατο περίπου 150.000 εργαζομένων 6. Απέναντι σ αυτές τις τάσεις αχαλίνωτης επιδίωξης κέρδους και απορρύθμισης που επιβάλλει ο σύγχρονος καπιταλισμός, το μοναδικό προστατευτικό ανάχωμα των εργαζομένων παραμένει η οργάνωση και διεκδίκηση υγιεινών και ασφαλών συνθηκών εργασίας μέσα από τις ενώσεις τους και τα συνδικάτα. Η δυναμική των συνδικάτων και η δυνατότητά τους να θέτουν ζητήματα και να επηρεάζουν τις αντίστοιχες πολιτικές αποφάσεις είναι ο πιο σημαντικός αλλά και πιο κρίσιμος παράγοντας στα θέματα που σχετίζονται με την υγεία και ασφάλεια στην εργασία. Η ενδυνάμωση λοιπόν των οργανώσεων των εργαζομένων αποτελεί τελικά όχι μόνο δεδηλωμένο στόχο, αλλά και επιτακτική ανάγκη για την προστασία τους. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Γιώργος Γιούλος * 1. http://www.efsyn.gr arthro eknxi-kata-ti diarkeia-ergasion-sta-elpe-aspropyrgoy 2. http://www.ilo.org global topics safety-andhealth-at-work lang- - en indcx.htm 3. www.bis.gov iif oshwc cfoi cfch0012.pdf 4. http: wwwdefense.gov news casualty.pdf 5. http: ec.europa.eu eurostat statistics explained, indexphp File.Number_of_serious_a nd_fataj_ accidents_at_work,_201l%281%29_ %28persons%29_YB14.png 6. http://www.etuc.org press 150000-have-died while-eu-evaluates-%e2%80%98 betterregulation% E2%80%99fl.VXAShlLJaXN * Ο κ. Γ. Γιούλος είναι Κοινωνιολόγος, MPhilEcon, Πρόεδρος του Κοινωνικού Πολύκεντρου της Α.Δ.Ε.Δ.Υ. και το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Αυγή στις 11.06.2015. ΕΞΑΡΣΗ ΧΡΟΝΙΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟΝ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΝΕΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ Η.Π.Α. «Δεν αρκεί πλέον να μειώσουμε τα επίπεδα θνησιμότητας. Πρέπει να δώσουμε τη δέουσα προσοχή και στις αιτίες που προκαλούν χρόνιες παθήσεις και αναπηρίες», εξηγεί ο Δρ. Τέο Βος του Ινστιτούτου Health Metrics and Evaluation που συνέταξε μια καινούργια έκθεση για το βάρος που προκαλούν παγκοσμίως οι διάφορες χρόνιες παθήσεις. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έκθεσης, που συνέκρινε στοιχεία από 188 χώρες για το διάστημα από το 1990 έως το 2013, η ανθρωπότητα είναι κάθε άλλο παρά υγιής, παρότι ζει περισσότερα χρόνια από ποτέ. Το 2013, μόνο ένας στους 20 κατοίκους του πλανήτη δεν αντιμετώπιζε κανένα πρόβλημα υγείας, ενώ περισσότεροι από το ένα τρίτο υπέφεραν από τουλάχιστον πέντε παθήσεις ταυτόχρονα. Ο αριθμός, δε, όσων παρουσίαζαν τουλάχιστον 10 παθήσεις ταυτόχρονα, αυξήθηκε κατά 52% μέσα στα τελευταία 23 χρόνια. Στόχος της μελέτης με τίτλο «Global Burden of Disease», την οποία επεξεργάσθηκε στη συνέχεια ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Σιάτλ, ήταν να σκιαγραφηθούν οι περιορισμοί στην καθημερινότητα των ανθρώπων εξαιτίας μακροχρόνιων προβλημάτων υγείας, οι οποίοι με τη σειρά τους επιβαρύνουν τα συστήματα υγείας και πρόνοιας των χωρών. Το 1990 οι άνθρωποι ήταν άρρωστοι για ένα διάστημα που αντιστοιχούσε στο ένα πέμπτο της ζωής τους. Είκοσι τρία χρόνια αργότερα ταλαιπωρούνται από διάφορες παθήσεις για το ένα τρίτο του βίου τους. Η διαφορά είναι σημαντική και δεν συμβαδίζει απόλυτα με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής στο ίδιο χρονικό διάστημα, το οποίο είναι 5,8 χρόνια για τους άνδρες και 6,6 χρόνια για τις γυναίκες. Οι βασικές αιτίες, όμως, έχουν παραμείνει ίδιες: μυοσκελετικοί πόνοι κυρίως στην πλάτη και τη μέση, κατάθλιψη και βαριά έλλειψη σιδήρου. Το 2013, όμως, οι μυοσκελετικές παθήσεις, οι ψυχικές ασθένειες και οι εξαρτήσεις αποτελούν την αιτία για τα μισά προβλήματα υγείας παγκοσμίως. Ακολουθούν οι ασθένειες νευρολογικής φύσεως και του αναπνευστικού. Μάλιστα, οι πόνοι στη μέση και η βαριά κατάθλιψη ευθύνονται για τις περισσότερες ελαφρές ή βαρύτερες αναπηρίες, σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι συνολικά ο διαβήτης, το άσθμα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν αυτές οι τιμές που είναι σταθερές παγκοσμίως, κάθε γωνιά του χάρτη έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα σε 11 από 13 χώρες της κεντρικής Ευρώπης, οι περισσότερες αναπηρίες οφείλονται σε δυσανάλογα πολλές πτώσεις. Αντιθέτως, οι κρίσεις πανικού βρίσκονται σε έξαρση στην Καραϊβική, ενώ ο διαβήτης «θερίζει» στο Μεξικό, στη Βενεζουέλα, τη Νικαράγουα και στον Παναμά. Χώρες όπως η Καμπότζη, η Ρουάντα και η Νικαράγουα βιώνουν ακόμη τις συνέπειες στην υγεία των κατοίκων τους που προκλήθηκαν από τις μακρόχρονες ένοπλες συγκρούσεις και πολλές από τις ασθένειες έχουν τη ρίζα τους στην άσκηση βίας. «Η πρόοδος που βλέπουμε στην αντιμετώπιση ασθενειών ή τραυματισμών είναι καλή, αλλά μπορούμε και πρέπει να πετύχουμε ακόμη περισσότερα», τονίζει ο ερευνητής Δρ. Κρίστοφερ Μάρεϊ του Πανεπιστημίου του Σιάτλ. Η έρευνα διαπιστώνει ακόμη τις συχνότερες αιτίες θανάτου: καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικά και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια συνιστούν το 32% όλων των αιτίων θανάτου του παγκόσμιου πληθυσμού. Το ελπιδοφόρο είναι ότι στις βιομηχανικές χώρες μειώθηκε κατά 15% η θνησιμότητα με αίτιο όλα τα είδη καρκίνου και κατά 22% με αίτιο τις καρδιοπάθειες. Στις αναπτυσσόμενες χώρες μειώθηκαν οι θάνατοι που οφείλονται σε παθήσεις του αναπνευστικού και διάρροια κατά 51%.