Αστικά Υδραυλικά Έργα Υδρεύσεις Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας Δημήτρης Κουτσογιάννης & Ανδρέας Ευστρατιάδης Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Τοπογραφικές και κλιματολογικές συνθήκες 0 20 40 km Μέση ετήσια βροχή (mm) 301-400 401-600 601-800 801-1000 1001-1200 1201-1400 1401-1600 1601-1800 1801-1908 Υψόµετρο (m) 0-50 51-200 201-400 401-600 601-800 801-1200 1201-1600 1601-2600 0 20 40 km
ΗύδρευσητηςΑθήναςστηναρχαιότητα Από τον πρώτο εποικισμό: Ύδρευση από πηγές (Κλεψύδρα) και πηγάδια. Νομοθεσία Σόλωνα: Ρύθμιση των απολήψεων νερού από δημόσιες κρήνες και πηγάδια (σε απόσταση 4 σταδίων 740 m), ιδιόκτητα πηγάδια ή και πηγάδια γειτόνων σε ποσότητα 40 L ημερησίως (δύο δοχείων των 6 χοών ημερησίως αν μετά από διάνοιξη ιδιόκτητου πηγαδιού στα 18.3 m δεν βρισκόταν νερό). Πρώτο μεγάλο υδραυλικό έργο: Πεισιστράτειο Υδραγωγείο (~530 π.χ., σε λειτουργία μέχρι σήμερα) Κλασική Αθήνα: έμφαση σε θεσμικά μέτρα διαχείρισης και όχι σε δημόσια έργα (Κρουνών Επιμελητής) μικρής κλίμακας έργα (στέρνες για όμβρια) για λόγους ασφάλειας. Ρωμαϊκή Αθήνα: Αδριάνειο υδραγωγείο (125 140 μ.χ., σε λειτουργία μετά από επισκευή μέχριταμέσατου20ού αιώνα).
Σύγχρονη Αθήνα: Εξέλιξη ορόσημα Πρώιµοστάδιο Έργα Μαραθώνα 1920 1930 0 100 200 300 400 (hm 3 ) Στασιµότητα/Προβλήµατα λόγω του 2ου παγκόσµιου και του εµφύλιου πολέµου Υδραγωγείο Υλίκης 1940 1950 1960 Ξηρασία Έργα Μόρνου Έµµονη ξηρασία Σήραγγα Ευήνου-Μόρνου Ταµιευτήρας Ευήνου 1970 1980 1990 2000 Πληθυσµός 0 1000 2000 3000 4000 Ετήσια κατανάλωση
Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας: Κύριες συνιστώσες Ταµιευτήρας Ευήνου Ταµιευτήρας Μόρνου Π. Β. Κηφισός Λίµνη Υλίκη Π. Εύηνος Π. Μόρνος Κωπαΐδα Π. Ασωπός Ταµιευτήρας Μαραθώνα 0 10 20 30 km. Ασπροπύργου. Κιούρκων. Αχαρνών. Περισσού ΑΘΗΝΑ
Κατηγορίες υδατικών πόρων Basin Εύηνος 350 km 2 Μόρνος 557 km 2 Βοιωτικός Κηφισός Υλίκη 2400 km 2 Χάραδρος 120 km 2 Βόρεια Πάρνηθα ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Κύριοι Βοηθητικοί (Ταµιευτήρες) (Ταµιευτήρες) Εύηνος 322 hm 3 /y Μόρνος 319 hm 3 /y Υλίκη 353 hm 3 /y Μαραθώνας 10 hm 3 /y ΥΠΟΓΕΙΟΙ ΠΟΡΟΙ Εφεδρικοί (Γεωτρήσεις) Β. Κηφισός, µέσος ρους 136 hm 3 /y Περιοχή Υλίκης 85 hm 3 /y Βίλιζα 26 hm 3 /y Μαυροσουβάλα 36 hm 3 /y Επιφάνεια Εισροή Αντλητική ικανότητα Υπερχείλιση ιαρροή Άντληση
Δομή του υδροδοτικού συστήματος της Αθήνας Λίµνη Υλίκη Ταµιευτήρας Ευήνου Προς άρδευση Κωπαΐδας +45 ως +78 m 587 hm 3 +455 ως +500 m 104 hm 3 Βοιωτικός Κηφισός Υπερχείλιση/διαφυγή 2400 km 2 353 hm 3 Προς Παραλίµνη/Ευβοϊκό Υδραγωγ. Υλίκης 60 km 7.5 m 3 /s Συνδετήρια σήραγγα 29 km µέχρι 27 m 3 /s Υδραγωγ. Μόρνου 188 km 16 m 3 /s Μόρνος 557 km 2 319 hm 3 Εύηνος 350 km 2 322 hm 3. Κιούρκων +238 m Χάραδρος 120 km 2 10 hm 3 Προς κατανάλωση Οικολογική παροχή Έξοδος σήραγγας +440 m Ταµιευτήρας Μόρνου +382 ως +435 m 643 hm 3 Ταµιευτήρας Μαραθώνα +186 ως +223 m 41 hm 3. Ασπροπύργου +232 m. Αχαρνών +232 m. Περισσού +159 m Προς κατανάλωση + Γεωτρήσεις (µε σωληνώσεις διασύνδεσης) + Αντλιοστάσια + Μικρά υδροηλεκτρικά έργα
Περιφ. Υµηττού Το Πεισιστράτειο Υδραγωγείο Κατεχάκη Μεσογείων Κηφισιάς Αλεξάνδρας Πατησίων Τρικούπη Λ. Αθηνών Κοκκινοπούλου Πειραιώς Β. Κωνσταντίνου Πανεπιστηµίου Σταδίου Ιερά Οδός Υµηττού Λ. Συγγρού Τοπογραφικό υπόβαθρο: Tassios, T.P., Water supply of ancient Greek cities, Water Science and Technology: Water Supply, 7(1), 165 172, 2007. Αρχαιότητα
Το Αδριάνειο υδραγωγείο Πηγή: Παππάς, Α., ΗΎδρευσιςτωνΑρχαίωνΑθηνών, Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα, 1999. Αρχαιότητα
Νεότερη Αθήνα πρώιμο στάδιο Αντικατάσταση υδατογέφυρας Αδριάνειου με ανεστραμμένο σίφωνα, 1929 Συμπληρωματική συλλογή και διανομή νερού στην Αθήνα (αρχές 20ου αιώνα μέχρι το 1940) Ορόσημα Πηγή: ΕΥΔΑΠ
Φράγμα Μαραθώνα Σήμερα Κατασκευή φράγματος, 1928 Κατασκευή υπερχειλιστή, 1928 Υδροσύστημα Περισσότερες... Πηγή: ΕΥΔΑΠ
Φράγμα Μαραθώνα (2) Καταστροφική πλημμύρα, 1926 Υπερχειλιστής σε λειτουργία, 1941 Κατασκευή Σήραγγας Μπογιατίου, 1928 Εγκαίνια Σήραγγας Μπογιατίου, 1928 Υδροσύστημα Προηγούμενες... Πηγή: ΕΥΔΑΠ
Λίμνη Υλίκη και αντλιοστάσια Λίμνη Υλίκη Πλωτά αντλιοστάσια Υλίκης Κύριο Αντλιοστάσιο Υλίκης Αντλιοστάσιο Κιούρκων Υδροσύστημα Πηγή: ΕΥΔΑΠ
Ταμιευτήρας και υδραγωγείο Μόρνου Φράγμα & ταμιευτήρας Μόρνου Υδραγωγείο Μόρνου στην Πεδιάδα Θηβών Υδραγωγείο Μόρνου στους Δελφούς Σίφωνας Διστόμου Υδροσύστημα Πηγή: ΕΥΔΑΠ
Έλεγχος υδραγωγείου Μόρνου Κατασκευές ελέγχου ροής Κέντρο εποπτείας και τηλελέγχου υδραγωγείου Υδροσύστημα Πηγή: ΕΥΔΑΠ
Φράγμα και σήραγγα Ευήνου Φράγμα Ευήνου στη φάση της κατασκευής, 1995 2000 Κατασκευή της συνδετήριας σήραγγας Ευήνου Μόρνου, 1995 Υδροσύστημα Πηγή: ΕΥΔΑΠ
Εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού Διυλιστήρια Περισσού Διυλιστήρια Αχαρνών Διυλιστήρια Ασπροπύργου Υδροσύστημα Πηγή: ΕΥΔΑΠ