Υδατικοί πόροι Ν. Αιτωλοακαρνανίας: Πηγή καθαρής ενέργειας

Transcript

1 «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ», ΑΘΗΝΑ, Δεκεμβρίου 2012 Υδατικοί πόροι Ν. Αιτωλοακαρνανίας: Πηγή καθαρής ενέργειας Ακράτος Χρήστος Λέκτορας ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Αθήνα 14/12/2012

2 Διαχείριση Υδατικών Πόρων (ΔΥΠ) Μια διαδικασία που αποβλέπει στην πληρέστερη δυνατή κάλυψη των σημερινών και μελλοντικών αναγκών νερού, για κάθε χρήση.

3 Σημερινή τάση στη διαχείριση είναι η μεγιστοποίηση της προσφοράς Κατάχρηση επεμβάσεων με φράγματα και αδιαφορία για τις επιπτώσεις Κατάχρηση αντλήσεων υπόγειου νερού, μη αναστρέψιμη υποβάθμιση Eκτροπές ποταμών Κακοποίηση υδατικών συστημάτων: υπερβολική εκμετάλλευση, ρύπανση εσωτερικών υδάτων, αποξήρανση υγροτόπων

4 ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Οι Υδατικοί Πόροι αποτελούν το σύνολο του νερού που «παράγεται» μέσα στην χώρα μαζί με την εξωτερική συνεισφορά νερού από τις γειτονικές χώρες. 80% Εσωτερικοί πόροι των υδατικών πόρων παράγεται μέσα στη χώρα 20% Εξωτερική συνεισφορά Συνολική Εκταση: 131,960 km 2 Πληθυσμός: κατ. 14 υδατικά διαμερίσματα 5 διασυνοριακά ποτάμια 3 διασυνοριακές λίμνες

5 ΥΠΑΡΧΟΝΤΕΣ ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Μέση ετήσια κατακρήμνιση: 849 mm Η Δυτική Ελλάδα δέχεται το μεγαλύτερο μέρος των βροχοπτώσεων. Η Ανατολική Ελλάδα με τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη έχουν σημαντικά μικρότερες βροχοπτώσεις Στην Αττική πέφτουν περίπου 400 mm σε μέση υπερετήσια βάση Κατανομή Συνολικής Κατακρήμνισης στην Ελλάδα

6 Συνολικά διαθέσιμα εσωτερικά νερά ανά υδατικό διαμέρισμα της Ελλάδας ΝΗΣΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΡΗΤΗ ΘΡΑΚΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΑΤΤΙΚΗ ΗΠΕΙΡΟΣ ΔΥΤΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΕΛΟΠΠΟΝΗΣΟΣ ΒΟΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΠΟΝΗΣΟΣ ΔΥΤΙΚΗ ΠΕΛΟΠΠΟΝΗΣΟΣ

7 Ζήτηση νερού στην Ελλάδα ΔΥΤΙΚΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΒΟΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΔΥΤΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΗΠΕΙΡΟΣ ΑΤΤΙΚΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΘΡΑΚΗ ΚΡΗΤΗ ΝΗΣΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ 0% 20% 40% 60% 80% 100% Αστική ζήτηση Αγροτική ζήτηση Βιομηχανική ζήτηση Ενεργειακή ζήτηση Μεγαλύτεροι Χρήστες Νερού Θεσσαλία Αττική Δυτική Μακεδονία Δυτική Στερεά Ελλάδα αγροτική 25,1% της συνολικής αγροτικής ή 21.7 % της συνολικής ζήτησης αστική 37,1% της συνολικής αστικής ή 4% της συνολικής ζήτησης βιομηχανική 26,5% της συνολικής βιομηχανικής ή 0,41% της συνολικής ζήτησης ενεργειακή 19,8% της συνολικής ενεργειακής ή 0,29% της συνολικής ζήτησης

8 Πηγή: ΕΥΔΑΠ

9 Πηγή: ΕΥΔΑΠ

10 Υδροηλεκτρικά έργα Η ΔΕΗ Α.Ε. με τα φράγματα που κατασκεύασε στα κυριότερα ποτάμια της Ελλάδα: αξιοποιεί το 30-35% περίπου του τεχνικά εκμεταλλεύσιμου υδροδυναμικού της χώρας Καλύπτει το 10% της συνολικής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, διαθέτοντας το 30% περίπου της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος του διασυνδεδεμένου συστήματος

11 Φράγματα Αχελώου Στον ποταμό Αχελώο, βρίσκονται σε σειρά τα φράγματα των Κρεμαστών, Καστρακίου και Στράτου Ι και ΙΙ. Ο ταμιευτήρας του έργου Κρεμαστών είναι ο μεγαλύτερος της χώρας και έχει συνολική ωφέλιμη χωρητικότητα 3,30 δις m 3. Σκοπός του έργου είναι η υδροηλεκτρική παραγωγή και η αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής. Ο σταθμός του Καστρακίου, εκμεταλλεύεται τις εκροές του Υδροηλεκτρικού Σταθμού των Κρεμαστών καθώς επίσης και τα νερά του παραπόταμου Ινάχου, ο οποίος εκβάλλει μέσα στον ταμιευτήρα του έργου, ωφέλιμης χωρητικότητας 53 εκ. m 3. Ο σκοπός του έργου, πέραν της υδροηλεκτρικής παραγωγής, είναι η άρδευση & ύδρευση του Δήμου Αγρινίου και των γειτονικών δήμων. Οι ΥΗΣ Στράτου Ι και ΙΙ, με ταμιευτήρα ωφέλιμης χωρητικότητα 13 εκ. m 3, είναι έργα διπλού σκοπού, που παράγουν ενέργεια και αποθηκεύουν νερό για ρύθμιση των αρδεύσεων σε ημερήσια βάση, ικανοποιώντας έτσι τις αρδευτικές ανάγκες της εύφορης πεδιάδας του Κάτω Αχελώου.

12 Το φράγμα Κρεμαστών Το φράγμα Καστρακίου Άποψη από τον ταμιευτήρα Στράτου Ι

13 Εκτροπή Αχελώου Φράγμα Συκιάς

14 Σύγκρουση ανάπτυξης και περιβάλλοντος Απόρριψη της ανάπτυξης από μέρος του οικολογικού κινήματος. Η επιστήμη και η τεχνολογία αποτελούν την αιτία ή τη λύση των σύγχρονων προβλημάτων;

15 Υπάρχει δείκτης εκμετάλλευσης; Ο δείκτης εκμετάλλευσης είναι ο λόγος της συνολικής ζήτησης νερού προς τους ωφέλιμους πόρους. Ο δείκτης κατανάλωσης αποτελεί τον λόγο της καταναλωτικής ζήτησης προς τους ωφέλιμους πόρους. Οι ωφέλιμοι πόροι ορίζονται ως το 80% των συνολικών εσωτερικών πόρων με βάση την παραδοχή ότι οι υδατικοί πόροι δεν είναι πλήρως εκμεταλλεύσιμοι. ΝΗΣΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΡΗΤΗ ΘΡΑΚΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΑΤΤΙΚΗ ΗΠΕΙΡΟΣ ΔΥΤΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΒΟΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΔΥΤΙΚΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ Δείκτης κατανάλωσης Δείκτης εκμετάλλευσης Δείκτες κατανάλωσης και εκμετάλλευσης ανά υδατικό διαμέρισμα.

16 Οδηγία πλαίσιο 2000/60 Το νερό είναι δημόσιο αγαθό Δεν είναι εμπορικό προϊόν, είναι κληρονομιά Διατήρηση καλής οικολογικής ποιότητας Αναβάθμιση της μειωμένης οικολογικής ποιότητας Μηδενική ρύπανση στη θάλασσα

17 Οδηγία πλαίσιο 2000/60 Ανάκτηση κόστους του νερού Συνυπολογισμός περιβαλλοντικού κόστους Συνυπολογισμός δημόσιου κόστους Κοστολόγηση αγροτικού νερού Συνεπές, ομοιογενές πρόγραμμα παρακολούθησης Αξιοποίηση φυσικών, χημικών και βιολογικών μετρήσεων και δεικτών

18 Δυσκολίες εφαρμογής στην Ελλάδα Αντιδράσεις, άρα πολιτικό κόστος Νοοτροπία υπηρεσιών και χρηστών Μη εφαρμογή κανόνων, επιείκεια Συνήθης η σπατάλη νερού Παρεμβολή πολιτικών συμφερόντων Ανομοιογένεια δικτύων, ανάγκες συντήρησης, απόκρυψη στοιχείων Χαλαρότητα στο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής Αδυναμίες κρατικού μηχανισμού, δυσεύρετος ζήλος, διαφθορά

19 Προτάσεις ΙΟΒΕ Ιεράρχηση των λύσεων στον αγροτικό τομέα με βάση το καθαρό κοινωνικό κόστος. Αυτό εκτιμάται ότι φέρνει ως προτεραιότητα μέτρα διαχείρισης της ζήτησης, όπως, ενδεικτικά: Τιμολόγηση του νερού με βάση τον όγκο της κατανάλωσης. Καταμέτρηση όλων των χρήσεων, συμπεριλαμβανόμενων και των ιδιωτικών γεωτρήσεων. Έλεγχος της τήρησης των όρων της άδειας χρήσης. Διασύνδεση των αγροτικών επιδοτήσεων με την εφαρμογή πρακτικών φιλικών προς το φυσικό περιβάλλον. Ενημέρωση των αγροτών σχετικά με εναλλακτικές μορφές άρδευσης και τις καλλιέργειες με ηπιότερη χρήση νερού. Αυστηρότερη εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» σε βιομηχανικές και αγροτικές εγκαταστάσεις, έτσι ώστε η πρόκληση ρύπανσης να γίνει κακή επιχειρηματική επιλογή και η καθαρή παραγωγή να αποκτήσει συγκριτικό πλεονέκτημα. Εξέταση της δυνατότητας εφαρμογής συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων χρήσης υδάτων σε ελλειμματικές λεκάνες απορροής με έντονη αγροτική χρήση. Απαραίτητη είναι η καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης, που επιτυγχάνεται μέσω της ευαισθητοποίησης και της διαρκούς περιβαλλοντικής ενημέρωσης.

20 Ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ - ΕΥΔΑΠ Ποιες ασφαλιστικές δικλίδες θα τεθούν και από ποιον για την άρδευση των καλλιεργειών στην Αιτ/νία; Τι θα γίνει με την ύδρευση πόλεων, χιλιάδων πολιτών και ποιος εγγυάται ότι θα διατηρηθεί το σημερινό τιμολόγιο; Ποια μέριμνα θα έχει ο ιδιώτης για την προστασία των βιοτόπων του Αχελώου και των λιμνών που τροφοδοτούνται απ αυτόν; Σε περίπτωση κινδύνου πλημμύρων, πώς αλήθεια θα αντιδράσει ο ιδιώτης και ποιον θα προστατεύσει; Την επένδυσή του ή τις ζωές και τις περιουσίες μας; Οι αντισταθμιστικές υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η ΔΕΗ έναντι της Αιτ/νίας, θα δεσμεύσουν και τον ιδιώτη; Ποιος θα δεχθεί κάτι τέτοιο; Πόσο αλήθεια αποτιμάται ο φυσικός πλούτος και η ίδια η υπόσταση ενός ολόκληρου νομού;

21 «ΟΥΚ ΕΝ ΤΟ ΠΟΛΛΩ ΤΟ ΕΥ» Σωκράτης