Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας

Transcript

1 Υδραυλική & Υδραυλικά Έργα 5 ο εξάμηνο Σχολής Πολιτικών Μηχανικών Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας Δημήτρης Κουτσογιάννης & Ανδρέας Ευστρατιάδης Τομέας Υδατικών Πόρων & Περιβάλλοντος, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθήνα, 2017

2 Τοπογραφικές και κλιματολογικές συνθήκες km Μέση ετήσια βροχή (mm) km Υψόμετρο (m) Δ. Κουτσογιάννης & Α. Ευστρατιάδης, Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας 2

3 Η ύδρευση της Αθήνας στην αρχαιότητα Από τον πρώτο εποικισμό: Ύδρευση από πηγές (Κλεψύδρα) και πηγάδια. Νομοθεσία Σόλωνα: Ρύθμιση των απολήψεων νερού από δημόσιες κρήνες και πηγάδια (σε απόσταση 4 σταδίων 740 m), ιδιόκτητα πηγάδια ή και πηγάδια γειτόνων σε ποσότητα 40 L ημερησίως (δύο δοχείων των 6 χοών ημερησίως αν μετά από διάνοιξη ιδιόκτητου πηγαδιού στα 18.3 m δεν βρισκόταν νερό). Πρώτο μεγάλο υδραυλικό έργο: Πεισιστράτειο Υδραγωγείο (~530 π.χ., σε λειτουργία μέχρι σήμερα) Κλασική Αθήνα: έμφαση σε θεσμικά μέτρα διαχείρισης και όχι σε δημόσια έργα (Κρουνών Επιμελητής) μικρής κλίμακας έργα (στέρνες για όμβρια) για λόγους ασφάλειας. Ρωμαϊκή Αθήνα: Αδριάνειο υδραγωγείο ( μ.χ., σε λειτουργία μετά από επισκευή μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα). Δ. Κουτσογιάννης & Α. Ευστρατιάδης, Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας 3

4 Σύγχρονη Αθήνα: Εξέλιξη ορόσημα Πρώιμο στάδιο Έργα Μαραθώνα (hm 3 ) Στασιμότητα/Προβλήματα λόγω του 2ου παγκόσμιου και του εμφύλιου πολέμου Υδραγωγείο Υλίκης Ξηρασία Έργα Μόρνου Έμμονη ξηρασία Σήραγγα Ευήνου-Μόρνου Ταμιευτήρας Ευήνου Πληθυσμός Ετήσια κατανάλωση Δ. Κουτσογιάννης & Α. Ευστρατιάδης, Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας 4

5 Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας: Κύριες συνιστώσες Ταμιευτήρας Ευήνου Ταμιευτήρας Μόρνου Λίμνη Υλίκη Κωπαΐδα Π. Ασωπός Ταμιευτήρας Μαραθώνα km Δ. Ασπροπύργου Δ. Κιούρκων Δ. Αχαρνών Δ. Περισσού ΑΘΗΝΑ Δ. Κουτσογιάννης & Α. Ευστρατιάδης, Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας 5

6 Κατηγορίες υδατικών πόρων Basin Εύηνος 350 km 2 Μόρνος 557 km 2 Βοιωτικός Κηφισός Υλίκη 2400 km 2 Χάραδρος 120 km 2 Βόρεια Πάρνηθα ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Κύριοι Βοηθητικοί (Ταμιευτήρες) (Ταμιευτήρες) Εύηνος 322 hm 3 /y Μόρνος 319 hm 3 /y Υλίκη 353 hm 3 /y Μαραθώνας 10 hm 3 /y ΥΠΟΓΕΙΟΙ ΠΟΡΟΙ Εφεδρικοί (Γεωτρήσεις) Β. Κηφισός, μέσος ρους 136 hm 3 /y Περιοχή Υλίκης 85 hm 3 /y Βίλιζα 26 hm 3 /y Μαυροσουβάλα 36 hm 3 /y Επιφάνεια Εισροή Αντλητική ικανότητα Υπερχείλιση Διαρροή Άντληση Δ. Κουτσογιάννης & Α. Ευστρατιάδης, Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας 6

7 Μόρνος Υδραγωγ. Μόρνου 188 km 16 m 3 /s Εύηνος Δομή του υδροδοτικού συστήματος της Αθήνας Οικολογική παροχή 350 km hm 3 Ταμιευτήρας Ευήνου +455 ως +500 m 104 hm 3 Βοιωτικός Κηφισός 2400 km hm 3 Προς άρδευση Κωπαΐδας Λίμνη Υλίκη +45 ως +78 m 587 hm 3 Υπερχείλιση/διαφυγή Προς Παραλίμνη/Ευβοϊκό Έξοδος σήραγγας +440 m 557 km hm 3 Ταμιευτήρας Μόρνου +382 ως +435 m 643 hm 3 Χάραδρος 120 km 2 10 hm 3 Προς κατανάλωση Ταμιευτήρας Μαραθώνα +186 ως +223 m 41 hm 3 Προς κατανάλωση + Γεωτρήσεις (με σωληνώσεις διασύνδεσης) + Αντλιοστάσια + Μικρά υδροηλεκτρικά έργα Δ. Κουτσογιάννης & Α. Ευστρατιάδης, Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας 7

8 Το Πεισιστράτειο Υδραγωγείο Τοπογραφικό υπόβαθρο: Tassios, T.P., Water supply of ancient Greek cities, Water Science and Technology: Water Supply, 7(1), , Αρχαιότητα

9 Το Αδριάνειο υδραγωγείο Πηγή: Παππάς, Α., Η Ύδρευσις των Αρχαίων Αθηνών, Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα, Αρχαιότητα

10 Νεότερη Αθήνα πρώιμο στάδιο Αντικατάσταση υδατογέφυρας Αδριάνειου με ανεστραμμένο σίφωνα, 1929 Συμπληρωματική συλλογή και διανομή νερού στην Αθήνα (αρχές 20ου αιώνα μέχρι το 1940) Ορόσημα Πηγή: ΕΥΔΑΠ

11 Φράγμα Μαραθώνα Σήμερα Κατασκευή φράγματος, 1928 Κατασκευή υπερχειλιστή, 1928 Υδροσύστημα Περισσότερες... Πηγή: ΕΥΔΑΠ

12 Φράγμα Μαραθώνα (2) Καταστροφική πλημμύρα, 1926 Υπερχειλιστής σε λειτουργία, 1941 Κατασκευή Σήραγγας Μπογιατίου, 1928 Εγκαίνια Σήραγγας Μπογιατίου, 1928 Υδροσύστημα Προηγούμενες... Πηγή: ΕΥΔΑΠ

13 Λίμνη Υλίκη και αντλιοστάσια Λίμνη Υλίκη Πλωτά αντλιοστάσια Υλίκης Κύριο Αντλιοστάσιο Υλίκης Αντλιοστάσιο Κιούρκων Υδροσύστημα Πηγή: ΕΥΔΑΠ

14 Ταμιευτήρας και υδραγωγείο Μόρνου Φράγμα & ταμιευτήρας Μόρνου Υδραγωγείο Μόρνου στην Πεδιάδα Θηβών Υδραγωγείο Μόρνου στους Δελφούς Σίφωνας Διστόμου Υδροσύστημα Πηγή: ΕΥΔΑΠ

15 Έλεγχος υδραγωγείου Μόρνου Κατασκευές ελέγχου ροής Κέντρο εποπτείας και τηλελέγχου υδραγωγείου Υδροσύστημα Πηγή: ΕΥΔΑΠ

16 Φράγμα και σήραγγα Ευήνου Φράγμα Ευήνου στη φάση της κατασκευής, Κατασκευή της συνδετήριας σήραγγας Ευήνου- Μόρνου, 1995 Υδροσύστημα Πηγή: ΕΥΔΑΠ

17 Εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού Διυλιστήρια Περισσού Διυλιστήρια Αχαρνών Διυλιστήρια Ασπροπύργου Υδροσύστημα Πηγή: ΕΥΔΑΠ