Βιβλίο Εργασιών Για τους/τις μαθητές/τριες. Όνομα Μαθητή/τριας Σχολείο Και τμήμα Σχολική χρονιά Όνομα καθηγητή...

Βιβλίο Εργασιών Για τους/τις μαθητές/τριες Όνομα Μαθητή/τριας Σχολείο Και τμήμα Σχολική χρονιά Όνομα καθηγητή......

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2011-2012 ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Σημειώσεις για τον/την καθηγητή/τρια Οι εργασίες που προτείνονται σε αυτό το Βιβλίο Εργασιών μπορούν να ανατεθούν στους μαθητές είτε ως κατ οίκον εργασίες είτε ως εργασία στην τάξη. Ορισμένες ασκήσεις είναι προαιρετικές. Επαφίεται στον/στην διδάσκοντα/διδάσκουσα να αποφασίσει, ανάλογα με το διδακτικό χρόνο που διαθέτει, το επίπεδο και την σύσταση του τμήματος στο οποίο διδάσκει, ποιές από τις ασκήσεις θα ανατεθούν στους μαθητές/τριες και ποιές όχι και αν θα γίνουν στην τάξη ή στο σπίτι. Περιεχόμενα: 1. Ο Γεωγραφικός χάρτης Πολύτιμο εργαλείο 3 2. Ο Γεωγραφικός χάρτης Γεωγραφικές Συντεταγμένες.. 4 3. Ο Γεωγραφικός χάρτης Μετρώ αποστάσεις με τη βοήθεια κλίμακας.. 5 4. Ο Γεωγραφικός χάρτης Προσανατολισμός. 6 5. Πλανήτης Γη Το σπίτι μας o Οι Ήπειροι και οι Ωκεανοί του πλανήτη μας 7 6. Πλανήτης Γη Τα κύρια οικοσυστήματα (Μεγαδιαπλάσεις) 8 7. Πλανήτης Γη Οι «σφαίρες» που καθορίζουν τη ζωή.. 9-11 8. Πλανήτης Γη Λαοί της Γης o Οι Τουαρέγκ ο λαός της ερήμου Σαχάρας 12 o Οι Ινουί ο λαός των πάγων της Αρκτικής.. 13 o Παιγνίδια με τον Άτλαντα 14 15 9. Πλανήτης Γη Το ανθρώπινο γένος σε κίνδυνο o Κλιματικές αλλαγές 16 o Ερημοποίηση. 17 o Μία σύγχρονη ηρωίδα Ουανγκάρι Ματάι (Κένυα).. 18 10. Πλανήτης Γη Αειφόρος ανάπτυξη 19 o Οι βιομηχανίες αιχμής της Ινδίας.. 19-22 1

2

1. Ο Γεωγραφικός χάρτης Πολύτιμο εργαλείο Υπόμνημα εικ. 2 Ύψος ξηράς σε μέτρα Ιμαλάϊα Ιμαλάϊα Πάνω από 6000 4000 6000 2000 4000 Σαχάρα Εικ.1: Δορυφορική εικόνα της γης Σαχάρα Εικ.2: Επεξεργασμένη Δορυφορική εικόνα της γης γεωμορφολογία και υψόμετρα 1000 2000 500 1000 200 500 0 200 Βάθος 0 3000 Βάθος 3000 - >8000 Ερωτήσεις: 1. Ποία από τις δύο εικόνες μας πληροφορεί καλύτερα για το πού υπάρχουν μεγάλες οροσειρές, ορεινές περιοχές και πεδιάδες στην επιφάνεια της γης και γιατί; 2. Ποία από τις δύο εικόνες μας πληροφορεί καλύτερα για το πού υπάρχει βλάστηση, δάση και έρημοι στην επιφάνεια της γης και γιατί ; 3. Για ποιο λόγο χρειαζόμαστε το Υπόμνημα στην περίπτωση της εικόνας 2 ; Σε τι μας βοηθά; 4. Τα διαφορετικά είδη χαρτών εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς. Να αναφέρετε τρία είδη χαρτών και τους σκοπούς που εξυπηρετούν ο καθένας. 3

2. Ο Γεωγραφικός χάρτης Γεωγραφικές Συντεταγμένες Ισημερινός 0⁰ Δύο φίλοι αποφάσισαν να κάνουν μεγάλες διακοπές. Ξεκίνησαν από την Κύπρο για να πάνε στη Νέα Υόρκη μέσω Λονδίνου. Αφού έκαναν τα ψώνια τους πήγαν στη Χαβάη για σέρφινγκ. Ακολούθως ταξίδεψαν στη Βραζιλία για απολαύσουν ένα αγώνα ποδοσφαίρου στο μεγαλύτερο στάδιο της γης και μετά πέταξαν στο Γιοχάνεσμπουργκ για ένα αξέχαστο σαφάρι στη Σαβάννα. Ερωτήσεις: 1. Σε πόσες ηπείρους ταξίδεψαν οι δύο φίλοι και ποιές είναι αυτές;... 2. Πόσες φορές διέσχισαν τον Ισημερινό;... 3. Πόσα χιλιόμετρα ταξίδεψαν περίπου; (Η κλίμακα βρίσκεται πάνω στον παγκόσμιο χάρτη που σας δίνεται)... 4.Με τη βοήθεια του Άτλαντά σας (σελίδες 8 και 9) βρέστε τις γεωγραφικές συντεταγμένες των πόλεων που ταξίδεψαν οι δύο φίλοι: 1. Λονδίνο:... 2. Νέα Υόρκη:... 3. Χαβάη:... 4. Μπραζίλια:... 5. Γιοχάνεσμπουργκ:... 6. Κύπρος:. 4

3. Ο Γεωγραφικός χάρτης Μετρώ αποστάσεις με τη βοήθεια κλίμακας Χάρτης τμήματος επαρχίας Λάρνακας πηγή: Google Earth και Google maps Η δορυφορική εικόνα της περιοχής έχει σημειωμένες, με κίτρινες πινέζες, τις κοινότητες από τις οποίες μαθητές και μαθήτριες των χωριών αυτών, ταξιδεύουν κάθε πρωί για να πάνε στο περιφερειακό γυμνάσιο Λιβαδιών, στο χωριό Λιβάδια. Χρησιμοποιώντας τη γραμμική κλίμακα του χάρτη της περιοχής ( βλέπε πιο κάτω) να βρείτε πόσα χιλιόμετρα, σε ευθεία γραμμή, ταξιδεύουν τα παιδιά για να πάνε στο γυμνάσιό τους από τα τέσσερα χωριά. Δορυφορική εικόνα Α. Γραμμική κλίμακα 15 mm 2 χλμ 1. Κελλιά Λιβάδια:. χλμ 2. Τρούλλοι Λιβάδια:. χλμ 3. Πύλα Λιβάδια:. χλμ 4. Ορόκλινη Λιβάδια:. Χλμ Β. Γράψε τρεις διαφορές που βλέπεις μεταξύ του Χάρτη και της δορυφορικής εικόνας της περιοχής. Μελέτησε, επίσης, το κεφάλαιο «Ο γεωγραφικός χάρτης» του βιβλίου σου «Ταξίδι στη γη μας». α.... β... γ... 5

4. Ο Γεωγραφικός χάρτης Προσανατολισμός Ένας εύκολος τρόπος για να προσανατολιστείτε: 1. Πολύ πρωί, όταν οι σκιές των αντικειμένων είναι μεγάλες σε μήκος, τοποθετείστε κατακόρυφα ένα ραβδί στο έδαφος. 2. Εκεί που τελειώνει η σκιά του βάλτε μία πέτρα. Τώρα έχουμε τις δύο πρώτες κατευθύνσεις: 3. Η σκιά προς τη βάση του ραβδιού, μου δείχνει προς τα πού είναι η Ανατολή και η πέτρα δείχνει τη Δύση. 4. Χαράξετε στο έδαφος μια ίσια γραμμή που να ενώνει τις δύο κατευθύνσεις Α-Δ. 5. Βάλτε ένα χαρτόνι Α4 πάνω στη γραμμή που χαράξατε, έτσι ώστε η μια πλευρά του να εφαρμόζει τέλεια πάνω στη γραμμή Α-Δ και χαράξετε μια κάθετη γραμμή πάνω στην πρώτη με τη βοήθεια του χαρτονιού. Τώρα έχετε και τις κατευθύνσεις Βορρά και Νότου. Η Ανατολή είναι στα δεξιά του Βορρά. Ο γεωγραφικός χάρτης - Άλλες ασκήσεις για το σπίτι. Α. Βιβλίο: «Ταξίδι στη γη μας» Δραστηριότητες στη σελίδα 20 Β. Βιβλίο «Γεωλογία Γεωγραφία», Α γυμνασίου, ΟΕΔΒ Άσκηση Α1.2: Παιχνίδια με γεωγραφικές συντεταγμένες, σελίδα 13 Άσκηση Α1.4: Ποιο χάρτη να διαλέξω, σελίδες 20-21 Γ. Άτλαντας Φιλιππίδη σελ. 8-9 Άσκηση: Κάνετε το πείραμα προσανατολισμού, που περιγράφεται δίπλα, στην αυλή του σχολείου ή του σπιτιού σας και απαντήστε τις ακόλουθες ερωτήσεις: ( Μπορείτε να συνδυάζετε σημεία όπως ΝΑ (Νότιο Ανατολικά), ΝΔ, ΒΑ και ΒΔ). Α. Προσανατολισμός στο σχολείο. Ποιο προσανατολισμό έχουν τα εξής σημεία στο σχολείο; 1. Η κύρια είσοδος σχολείου. 2. Η αίθουσα πολλαπλής χρήσης. 3. Η αίθουσα βιολογίας 4. Η κύρια αυλή του σχολείου. 5. Το γραφείο της διευθύντριας Β. Προσανατολισμός στο σπίτι Ποιο προσανατολισμό έχουν τα εξής σημεία στο σπίτι μου; 1. Η κύρια είσοδος 2. Η κουζίνα του σπιτιού.. 3. Το σαλόνι.. 4. Τα παράθυρα του δωματίου μου κοιτάζουν:. 5. Η έξοδος της κουζίνας.. 6

9. Πλανήτης Γη Το ανθρώπινο γένος σε κίνδυνο Τα περιβαλλοντικά προβλήματα, οι κλιματικές αλλαγές και τα αποτελέσματά τους Οι άνθρωποι με τις δραστηριότητές τους επιβαρύνουν το περιβάλλον: Στις ανεπτυγμένες χώρες τα βιομηχανικά απόβλητα, τα καυσαέρια, τα χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα, την υδρόσφαιρα (το νερό) και θέτουν σε άμεσο κίνδυνο την επιβίωση πάρα πολλών ειδών χλωρίδας και πανίδας. Οι ατμοσφαιρικοί ρύποι μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις από τους ανέμους και πέφτουν στη γη με τη μορφή όξινης βροχής καταστρέφοντας δάση και σκοτώνοντας ζωντανούς οργανισμούς σε ποτάμια και λίμνες. Σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες οι άνθρωποι κόβουν ολόκληρες εκτάσεις δασών (Αποψίλωση Δασών) είτε για το ξύλο (σαν πρώτη ύλη) είτε για να μετατρέψουν τις εκτάσεις αυτές σε γεωργική ή βιομηχανική γη. Αυτή η αποψίλωση των δασών ενισχύεται και από την υπερβόσκηση κοπαδιών με αποτέλεσμα την ερημοποίηση μεγάλων περιοχών. Κλιματικές αλλαγές Έρευνα Κάνε μία έρευνα για τις Κλιματικές Αλλαγές που παρατηρούνται στη Γη. Απάντησε στα ερωτήματα: 1. Τι ονομάζουν οι επιστήμονες Κλιματικές Αλλαγές; 2. Σε ποιες περιοχές του πλανήτη είναι πιο έντονες; 3. Ποιες είναι οι αιτίες που τις προκαλούν και ποια τα αποτελέσματά τους; 4. Πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε; Οδηγίες Η μελέτη σου να είναι σε Α4 κόλλες. Να συμπεριλάβεις εξώφυλλο στο οποίο να αναγράφεται το Θέμα της μελέτης, το όνομα σου ή τα ονόματα της ομάδας αν θα είναι ομαδική η εργασία, το τμήμα, το σχολείο και το όνομα του/της καθηγητή/τριάς σου. Να υπάρχει οπισθόφυλλο στο οποίο θα αναφέρεις τις πηγές που χρησιμοποίησες. Να συμπεριλάβεις και φωτογραφίες με επεξηγηματικές λεζάντες. 16

Ερημοποίηση Σύμφωνα με την περιγραφή του όρου, που έχει γίνει από τα Ηνωμένα Έθνη (1992), ερημοποίηση είναι η υποβάθμιση της γης σε τέτοιο βαθμό, ώστε το έδαφος να χάνει τη γονιμότητά του, με άλλα λόγια να «νεκρώνεται». Προκαλείται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων και των δραστηριοτήτων του ανθρώπου. Στις περιοχές, στις οποίες υπάρχει έρημος, παρατηρείται μετακίνηση της άμμου με τη βοήθεια των ανέμων και επέκταση της ερήμου σε άλλες περιοχές (εικόνα 1 και 2). Η ερημοποίηση της γης οφείλεται σε παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας σε συνδυασμό με υπερβόσκηση και λανθασμένη γεωργική εκμετάλλευση της γης. Οι ανθρωπογενείς επιδράσεις σε ημι-ερημικές (όπως στο Σαχέλ) και άλλες περιοχές καταστρέφουν τη βλάστηση και αφήνουν το έδαφος απροστάτευτο (εικόνα 3 και 4). Ξηρασία και Ερήμωση Εικόνα 4 Έρευνα Κάνε μία έρευνα για την Ερημοποίηση που παρατηρείται στη Γη. Απάντησε στα ερωτήματα: 1. Σε ποιες περιοχές του πλανήτη είναι πιο έντονη; 3. Ποιες είναι οι αιτίες που την προκαλούν και ποια τα αποτελέσματά της; 4. Πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε; Αποψίλωση Δασών Εικόνα5 Οδηγίες Η μελέτη σου να είναι σε Α4 κόλλες. Να συμπεριλάβεις εξώφυλλο στο οποίο να αναγράφεται το Θέμα της μελέτης, το όνομα σου ή τα ονόματα της ομάδας αν θα είναι ομαδική η εργασία, το τμήμα, το σχολείο και το όνομα του/της καθηγητή/τριάς σου. Να υπάρχει οπισθόφυλλο στο οποίο θα αναφέρεις τις πηγές που χρησιμοποίησες. Να συμπεριλάβεις και φωτογραφίες με επεξηγηματικές λεζάντες. 17

Μία σύγχρονη ηρωίδα Ουανγκάρι Ματάι (Κένυα) (Wangari Maathai) Είναι η πρώτη Αφρικανή που έχει κερδίσει το βραβείο Νόμπελ για την ειρήνη το 2004 και η πρώτη γυναίκα στην Ανατολική Κεντρική Αφρική που έχει αποκτήσει διδακτορικό στη Βιολογία. Επειδή το περιβάλλον στη χώρα της την Κένυα, όπου πλέον δεν είχαν μείνει δέντρα και όπου το νερό, λόγω της αποψίλωσης των δασών, όχι μόνο λιγόστεψε αλλά και ήταν ακατάλληλο λόγω ρύπανσης από χημικά ζιζανιοκτόνα, αποφάσισε το 1976 να δράσει. Ίδρυσε το Κίνημα Πράσινης Ζώνης και άρχισε να φυτεύει παντού ιθαγενή δέντρα της Αφρικής. Σύντομα εκατοντάδες χιλιάδες φτωχές γυναίκες της Αφρικής ακολούθησαν το παράδειγμα της. Οι γυναίκες, αρχικά στην Κένυα και μετά σε όλη την Αφρική, άρχισαν να έχουν περισσότερη αυτοπεποίθηση. Δεν φύτευαν μόνο δέντρα αλλά και ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Οι γυναίκες της Αφρικής διεκδίκησαν θέσεις σε σχολεία, πανεπιστήμια και πολιτικά αξιώματα. Η υλοποίηση του οράματος που είχε δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση. Είχε να παλέψει με τη φτώχια, τις διακρίσεις και καταπίεση σε βάρος των γυναικών και τα συμφέροντα των μεγάλων εταιρειών. Δέχτηκε πολλές απειλές ενάντια στη ζωή της διότι δεν φύτευε μόνο δέντρα αλλά και ιδέες όπως ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και δημοκρατία. Σήμερα περισσότερα από 40 εκατομμύρια δέντρα έχουν φυτευτεί στην Αφρική από το Κίνημα Πράσινης Ζώνης. Η κα Ματάι μπροστά σε ένα δέντρο που φύτεψε το 1976 «Όταν φυτεύουμε δέντρα, φυτεύουμε τους σπόρους της ειρήνης και της ελπίδας. Εξασφαλίζουμε το μέλλον των παιδιών μας. Καλώ όλους τους ανθρώπους να γιορτάσουν φυτεύοντας δέντρα.» Αυτά είπε μεταξύ άλλων στην ομιλία της στην τελετή βράβευσής της στο Όσλο της Νορβηγίας το 2004. Ουνγκάρι Ματάι Διάβασε το κείμενο προσεκτικά. α. Τι το ιδιαίτερο έκανε η Ουανγκάρι Ματάι για την Κένυα και γενικά για την Αφρική για να κερδίσει το βραβείο Νόμπελ; β. Να σχολιάσεις το έργο και τα λόγια της στην τελετή βράβευσής της. (Οργάνωση συζήτησης σε ομάδες κοριτσιών και αγοριών: διακρίσεις σε βάρος γυναικών, ισότητα, περιβάλλον). 18

10. Πλανήτης Γη Αειφόρος ανάπτυξη «Πιστεύουμε πως η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος ανήκει στη γη. Κι ακόμα πως εμείς δε δημιουργήσαμε τον ιστό της ζωής αλλά αποτελούμε μόνο μια ίνα μέσα σ αυτόν. Αν προκαλέσουμε κάποια καταστροφή στον ιστό οι συνέπειες θα έρθουν και σε μας τους ίδιους Απόσπασμα από την επιστολή του αρχηγού Σηάτλ, μιας φυλής Ινδιάνων, προς τον πρόεδρο της Αμερικής Φραγκλίνο Πήρς το1856». «Σύμφωνα με τον κλασικό ορισμό, αειφόρος ανάπτυξη είναι η «ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες», με άλλα λόγια η μέριμνα ώστε η σημερινή ανάπτυξη να μην υπονομεύει τις δυνατότητες ανάπτυξης των μελλοντικών γενεών. Η αειφόρος ανάπτυξη έχει επομένως τρεις συνιστώσες - οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική - που απαιτούν ισόρροπη πολιτική συνεκτίμηση. Η στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη, που εγκρίθηκε το 2001 και αναθεωρήθηκε το 2005, συμπληρώνεται, μεταξύ άλλων, από την αρχή της ένταξης των περιβαλλοντικών προβληματισμών στις ευρωπαϊκές πολιτικές που έχουν αντίκτυπο στο περιβάλλον.» Από τη Σύνοψη της νομοθεσίας της Ε.Ε. (http://europa.eu/legislation_summaries/environment/sustainable_development/index_el.htm) Αειφόρος ανάπτυξη ( εργασία για το σπίτι) Διάβασε τα κείμενα προσεκτικά. α. Να σχολιάσεις τα λόγια του αρχηγού Σηάτλ των Ινδιάνων. β. Έχοντας υπ όψη τα περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, τις κλιματικές αλλαγές και την ερημοποίηση και τα οποία μελετήσατε προηγουμένως : 1. πώς θα περιέγραφες το μέλλον του ανθρώπου στη γη αν δεν ληφθούν μέτρα; 2. ποιοί μπορούν να βρουν λύσεις σε αυτά και με ποιους τρόπους τα κράτη, οι επιστήμονες, οι λαοί, ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά; 3. σε ποιους άξονες πρέπει να κινηθούν τα κράτη και οι λαοί της γης, έτσι ώστε να μην τίθεται σε κίνδυνο η κάλυψη των αναγκών των μελλοντικών γενεών ; (Οργάνωση συζήτησης σε ομάδες: περιβάλλον, οικονομία, κοινωνία και αειφόρος ανάπτυξη). Περιπτωσιακή μελέτη: Οι βιομηχανίες αιχμής της Ινδίας Δημογραφική και οικονομική ταυτότητα Η Ινδία με αριθμούς: Πληθυσμός: 1.173.108,018 κάτοικοι Πρωτεύουσα: Νέο Δελχί Κύριες πόλεις: Μπενγκαλούρ Δελχί Χαϊντεραμπάτ Καλκούτα (12 εκατ. 10 η σε μέγεθος πόλη στον κόσμο) Βομβάη (16 εκατ. 5 η στον σε μέγεθος πόλη κόσμο) Μαντράς 19

Συνθήκες διαβίωσης: Μόνο το ένα τέταρτο από τον πληθυσμό της Ινδίας έχει πρόσβαση σε καθαρό νερό Εκατομμύρια Ινδοί ζουν σε παραγκουπόλεις κοντά σε μεγάλες πόλεις, σε αθλιότατες συνθήκες διαβίωσης. Ζουν στις παραγκουπόλεις και αναζητούν δουλειά στα βιομηχανικά κέντρα και άλλες ιδιωτικές υπηρεσίες που υπάρχουν και αναπτύσσονται συνεχώς. Κύρια προβλήματα για την Ινδία: Φτώχια και αναλφαβητισμός Υποσιτισμός Περιβαλλοντικά προβλήματα Φυσικοί πόροι ( πρώτες ύλες για βιομηχανία): Ενεργειακές ανάγκες για οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη Άνθρακας Σιδηρομεταλλεύματα Ασβεστόλιθος Χρωμίτες Διαμάντια Παράγει επίσης βαμβάκι, ρύζι, εσπεριδοειδή κ.ά. Παράγει πετρέλαιο (24 η στον κόσμο), φυσικό αέριο (22 η θέση) και άνθρακα. Εισάγει για τις ανάγκες της πετρέλαιο (5 η θέση στον κόσμο) και φυσικό αέριο (16 η θέση). Πολιτικές μεταρρυθμίσεις και κοινωνικές αλλαγές που έγιναν για κοινωνική, οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη Από το 1990 άρχισαν να γίνονται μεταρρυθμίσεις στην Ινδία τόσο οικονομικές όσο και νομοθετικές. Αυτές οι αλλαγές έφεραν αλλαγές στην οικονομία της χώρας. Η Ινδία άρχισε να αποκτά μια δυναμική τάξη επαγγελματιών που ζουν στις πόλεις οι οποίοι όλο και αυξάνονται. Η Ινδία, ταυτόχρονα, έγινε πόλος έλξης για ξένες εταιρείες και ξένες επενδύσεις. Οι μορφωμένοι και επαγγελματίες Ινδοί ζουν σε πολύ καλύτερες συνθήκες, έχουν ψηλό βιοτικό επίπεδο σε σχέση με τους φτωχούς συμπατριώτες τους, αποτελούν μια μεγάλη αγοραστική δύναμη και είναι η ραχοκοκαλιά της ανάπτυξης που συντελείται στην Ινδία. 20

Εκπαίδευση 39% είναι αναλφάβητοι (το 52% των γυναικών και το 27% των ανδρών) Περισσότερο από 50 εκατομμύρια Ινδοί είναι απόφοιτοι πανεπιστημίων. Αυτοί εργάζονται στις βιομηχανίες αιχμής της Ινδίας, σε ερευνητικά εργαστήρια, σε ιατρικά ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια και νοσοκομεία και κέντρα ερευνών ιδιωτικών εταιρειών. Η Ινδία χρειαζόταν επενδύσειςχρήματα, για να μπορέσει να αναπτυχθεί. Οι μεταρρυθμίσεις που έκανε προσέλκυσαν ισχυρές πολυεθνικές εταιρείες. Οι ισχυρές Πολυεθνικές εταιρείες (βλέπε πιο κάτω) επενδύουν σε φτωχές σχετικά χώρες όπως η Ινδία διότι τους συμφέρει οικονομικά. Πλεονεκτήματα των πολυεθνικών εταιρειών: 1. Φέρνουν χρήμα και ακριβά μηχανήματα και εξοπλισμό στη χώρα που επενδύουν, η οποία δεν θα μπορούσε από μόνη της να αγοράσει. 2. Προσφέρουν δουλειά, εκπαίδευση και αρκετές φορές ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στους εργαζόμενους σε αυτές 3. Αναπτύσσουν το διεθνές εμπόριο και φέρνουν ξένο συνάλλαγμα στις χώρες που τις φιλοξενούν. 4. Αυξάνουν το βιοτικό επίπεδο και είναι αιτία για περισσότερη ανάπτυξη στην οικονομία. Μειονεκτήματα των πολυεθνικών εταιρειών: 1. Οι δουλειές που παρέχουν στους ντόπιους είναι χαμηλόμισθες και οι ώρες εργασίας είναι πολλές (πιο πολλές από τις ώρες που εργάζεται ένας Ευρωπαίος). 2. Τα περισσότερα κέρδη διαφεύγουν από τη χώρα που τις φιλοξενεί. 3. Κατασκευάζονται προϊόντα η πλειοψηφία των οποίων είναι για εξαγωγή σε άλλες χώρες 4. Μπορούν να φύγουν ανά πάσα στιγμή και να αφήσουν πίσω τους ανεργία. 5. Δεν φροντίζουν το περιβάλλον της χώρας που τις φιλοξενεί και δημιουργούν περιβαλλοντικά προβλήματα. Συμπέρασμα: Η ανάπτυξη της βιομηχανίας απαιτεί Α. Επενδύσεις (χρήμα) Β. Ενεργειακούς πόρους 21

1. Γ. Ποια Προσωπικό στοιχεία Ειδικευμένο από αυτά που αναφέρονται εργατικό δυναμικό στα συμπεράσματα Δ. πιο Πρώτες πάνω, διαθέτει Ύλες η Ινδία και πού υστερεί; Α... Β... Γ... Δ.. Η Ινδία εξάγει: Λογισμικά Πετροχημικά προϊόντα Πολύτιμες πέτρες Εξαρτήματα Μηχανήματα Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά Σίδηρο και ατσάλι Ρουχισμό Αυτοκίνητα Αειφόρος ανάπτυξη και Ινδία Διάβασε το κείμενο προσεκτικά. Α. Οργάνωση συζήτησης σε ομάδες: περιβάλλον, οικονομία, κοινωνία και αειφόρος ανάπτυξη σε μια αναπτυσσόμενη χώρα όπως η Ινδία. ( Εργασία για το σπίτι) Β. Ποιές από τις τρεις πτυχές της αειφόρου ( βιώσιμης) ανάπτυξης - οικονομική, πολιτική και περιβαλλοντική - εφαρμόζει η Ινδία; Η απάντηση ποια είναι;.. Γ. Ποια προβλήματα είναι πιθανόν να αντιμετωπίσουν οι μέλλουσες γενεές των Ινδών;.. 22

Πηγές: Google Earth Google maps Γεωλογία-Γεωγραφία Α Γυμνασίου, ΟΕΔΒ Ταξίδι στη γη μας, ΥΑΠ Λεξικό της Γης, John Farndon, Εκδόσεις ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ www.nationalgeographic.com/xpeditions www.nationalgeographic.com/geographyaction www.pbs.org/africa www.greenbeltmovement.org www.collectionscanada.gc.ca http://en.wikipedia.org http://www.state.gov http://india.gov.in CIA The World Factbook Φωτογραφίες από ελεύθερες πηγές του διαδικτύου ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Επιθεώρηση Φυσιογνωστικών/Βιολογίας/Γεωγραφίας Δρ. Γιαννάκης Κουμίδης - Επιθεωρητής Βιολογίας/Γεωγραφίας Σόφη Χριστοδούλου - Γεωγράφος 23

Σημειώσεις 24

5. Πλανήτης Γη Το σπίτι μας Οι Ήπειροι και οι Ωκεανοί του πλανήτη μας. Α. Γράψε τα ονόματα των Ηπείρων και χρωμάτισε με διαφορετικά χρώματα την κάθε μία ξεχωριστά Αριθμός & Ήπειρος μέγεθος ψηφίο & μέγεθος 1 α 2 β 3 γ 4 δ 5 ε 6 7 Β. Γράψε τα ονόματα των Ωκεανών του πλανήτη μας Ωκεανοί Προαιρετική άσκηση για το σπίτι Γ. Άνοιξε τον Άτλαντά σου στις σελίδες 8-9 και βρες σε ποια ήπειρο (ή ποιες ηπείρους) βρίσκεται η κάθε μια χώρα που αναφέρεται πιο κάτω: 1. Η.Π.Α.: 2. Μεξικό:. 3. Ρωσία:.. 4. Νέα Ζηλανδία:. 5. Ιαπωνία:.. 6. Νιγηρία: 7. Αλγερία:.. 8. Χιλή:.. 9 Φινλανδία: 10 Ι δ ί 7

6. Πλανήτης Γη Τα κύρια οικοσυστήματα ( Μεγαδιαπλάσεις) Τα κύρια χερσαία οικοσυστήματα που συναντούμε στον πλανήτη μας είναι οι ακόλουθες ζώνες βλάστησης, οι οποίες φιλοξενούν πολλά ζώα προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στην κάθε ζώνη : 1. Τούνδρα, 2. Εύκρατα δάση (Φυλλοβόλα, πλατύφυλλα, σκληρόφυλλα κλπ.), 3. Λιβάδια (Στέπα, Σαβάννα κλπ.), 4. Κωνοφόρα δάση (Ταϊγκα), 5. Έρημοι και ξηρές περιοχές και 6. Τροπικά βροχερά δάση. Η Τούνδρα είναι ψυχρή άδεντρη περιοχή που βρίσκεται κυρίως στο εσωτερικό του Αρκτικού κύκλου και πάνω σε ψηλές οροσειρές σε μεγάλο υψόμετρο. Είναι δάση όπου διακρίνουμε τρία επίπεδα: α. ψηλά φυλλοβόλα δέντρα, β. θαμνώδη βλάστηση και γ. χορτάρι, άνθη και βολβούς. Στην έρημο υπάρχει έλλειψη νερού και η ποσότητα της λιγοστής βροχόπτωσης διαφέρει από χρόνο σε χρόνο. Τα Λιβάδια χαρακτηρίζονται από ξηρές και υγρές περιόδους. Το χορτάρι είναι ψηλό και τα λιγοστά δέντρα και θάμνοι είναι διασκορπισμένα. Τα Κωνοφόρα δάση καλύπτουν τεράστιες εκτάσεις σε βόρειες περιοχές και ψηλές περιοχές στις οροσειρές της γης. Το κωνικό τους σχήμα κάνει το χιόνι να γλιστρά κάτω, τα βελονοειδή φύλλα τους βοηθούν τα δέντρα αυτά να μην χάνουν υγρασία, οι σπόροι τους είναι προφυλαγμένοι σε κώνους, οι ρίζες δεν πάνε βαθιά ιδανικές για παγωμένα εδάφη και τα κλαδιά τους είναι εύκαμπτα για μην σπάνε από το βάρος του χιονιού. Στα τροπικά ή βροχερά δάση δε θα δούμε εποχές να ξεχωρίζουν. Τα χαρακτηρίζει η ζέστη και η υγρασία. Εδώ μεγαλώνουν πολύ ψηλά δέντρα που μοιάζουν με ομπρέλες. Πιο κάτω σε ένα δεύτερο επίπεδο θα συναντήσουμε λίγο πιο χαμηλά δέντρα. Λίγη είναι η βλάστηση στο έδαφος όπου τα ψηλά δέντρα σκιάζουν το έδαφος και το φως του ήλιου δεν φτάνει μέχρι κάτω. Έρευνα 1. Βρες τη σημασία των ακόλουθων λέξεων: Α. Οικοσύστημα:.. Β. Βιότοπος:. 2. Γράψε λίγα λόγια για τα είδη ζώων και φυτών που ζουν και επιβιώνουν στα έξι οικοσυστήματα (ξεχωριστά για το κάθε ένα) που αναφέρθηκαν πιο πάνω και ανάφερε μερικές χώρες και περιοχές της γης στις οποίες τα συναντούμε. Η μελέτη σου να είναι σε Α4 κόλλες. Να συμπεριλάβεις εξώφυλλο στο οποίο να αναγράφεται το Θέμα της μελέτης, το όνομα σου ή τα ονόματα της ομάδας αν θα είναι ομαδική η εργασία, το τμήμα, το σχολείο και το όνομα του/της καθηγητή/τριάς σου. Να υπάρχει οπισθόφυλλο στο οποίο θα αναφέρεις τις πηγές που χρησιμοποίησες. Να συμπεριλάβεις και φωτογραφίες με επεξηγηματικές λεζάντες. 8

7. Πλανήτης Γη Οι «σφαίρες» που καθορίζουν τη ζωή Οι επιστήμονες για να μελετήσουν καλύτερα το φυσικό περιβάλλον της γης, το έχουν χωρίσει σε μικρότερες ενότητες ή τμήματα. Κάθε τμήμα του φυσικού περιβάλλοντος δεν είναι ανεξάρτητο από τα άλλα. Όλα τα τμήματα αλληλεπιδρούν, με αποτέλεσμα κάτι που συμβαίνει σε ένα τμήμα να επηρεάζει άμεσα τα άλλα. Το σύνολο των αλληλεπιδράσεων που παρατηρούνται μεταξύ των τμημάτων του φυσικού περιβάλλοντος σε ένα τόπο ή μια περιοχή, καθορίζει τα είδη της ζωής που θα συναντήσουμε και διαμορφώνουν τις ασχολίες, την οικονομία, τον πολιτισμό και την ιστορία των κατοίκων. Ασκήσεις για το σπίτι 1. Διάβασε προσεκτικά τη σελίδα 36 του βιβλίου Γεωλογία-Γεωγραφία Α γυμνασίου (ΟΕΔΒ) η οποία αναφέρεται στις ενότητες του φυσικού περιβάλλοντος και ακολούθως περίγραψε τις «σφαίρες» που καθορίζουν τη ζωή στην άσκηση που ακολουθεί. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις και κάποιο λεξικό ή και εγκυκλοπαίδεια για να κάνεις την άσκηση. 2. Με ό,τι έμαθες για τα μεγάλα οικοσυστήματα της γης και τις «σφαίρες» κάνε την άσκηση στη σελίδα 37 του βιβλίου Γεωλογία-Γεωγραφία Α γυμνασίου (ΟΕΔΒ). Άσκηση 1 Ατμόσφαιρα:.. Βιόσφαιρα:.. Υδρόσφαιρα:.. Λιθόσφαιρα:.. Ανθρωπογενές περιβάλλον:.... 9

Άσκηση 3.: Στην τάξη - Μελέτησε τις εικόνες και απάντησε τις ερωτήσεις. Εικόνα Α Εικόνα Β Α 1. Περιοχή που περιγράφεται: Α2. Ποίες είναι οι κύριες ασχολίες των κατοίκων της περιοχής κατά τη γνώμη σου; Α3. Πιθανές αλληλεπιδράσεις ανθρώπων με το περιβάλλον:. Εικόνα Γ Β 1. Περιοχή που περιγράφεται: Β2. Ποίες είναι οι κύριες ασχολίες των κατοίκων της περιοχής κατά τη γνώμη σου; Β3. Πιθανές αλληλεπιδράσεις ανθρώπων με το περιβάλλον:. Εικόνα Δ Γ1. Περιοχή που περιγράφεται: Γ2. Ποίες είναι οι κύριες ασχολίες των κατοίκων της περιοχής κατά τη γνώμη σου; Γ3. Πιθανές αλληλεπιδράσεις ανθρώπων με το περιβάλλον: Δ1. Περιοχή που περιγράφεται: Δ2. Ποίες είναι οι κύριες ασχολίες των κατοίκων της περιοχής κατά τη γνώμη σου; Δ3. Πιθανές αλληλεπιδράσεις ανθρώπων με το περιβάλλον: 10

Άσκηση 4. Α. Κατάταξε κατά σειρά δυσκολίας κατοίκησης και επιβίωσης τις 4 περιοχές που παρουσιάζονται στις εικόνες Α,Β,Γ, και Δ αρχίζοντας από την πιο δύσκολη. 1. 2... 3... 4.. Β. Δικαιολόγησε τις απαντήσεις σου... Γ. Στις 4 εικόνες που μελετήσαμε (Α,Β,Γ και Δ) φαίνεται πως τον κυριότερο ρόλο στη ζωή των ζώων και των φυτών, όπως και στην καθημερινή ζωή και τις ασχολίες των κατοίκων, παίζει το κλίμα της περιοχής. Διάβασε προσεκτικά τις πληροφορίες που σου δίνονται στις σελίδες 6 και 7 αυτού του βιβλιαρίου και τη σελίδες 44-46 του βιβλίου Γεωλογία- Γεωγραφία Α γυμνασίου (ΟΕΔΒ) και γράψε τους παράγοντες που επηρεάζουν το κλίμα μιας περιοχής. Κλίμα περιοχής Δ. Στο σπίτι να κάνεις (προαιρετικό από τον καθηγητή) τις ασκήσεις των σελίδων 45 του βιβλίου Γεωλογία-Γεωγραφία Α γυμνασίου (ΟΕΔΒ). 11

8. Πλανήτης Γη Λαοί της γης 1 η Περιπτωσιακή μελέτη: Οι Τουαρέγκ ο λαός της ερήμου Σαχάρας Οι Τουαρέγκ (Tuareg) ή Ταργκί (Targui) ή Ιμουάρ (Imuhar), είναι ένας Βερβερικός νομαδικός λαός της κεντρικής και νότιας Σαχάρας και στο τμήμα του Σαχέλ στη δυτική Αφρική. Ο πληθυσμός τους φθάνει περίπου το 1.200.000 σε όλη την περιοχή εξάπλωσής τους. Στους Τουαρέγκ ο κανόνας κάλυψης του προσώπου που επιβάλει το Ισλάμ αντιστρέφεται, κι έτσι οι άντρες είναι εκείνοι που καλύπτουν το πρόσωπό τους, αφήνοντας μόνο την περιοχή των ματιών τους ακάλυπτη, σε αντίθεση με τις γυναίκες που δεν το καλύπτουν. Αυτό εξυπηρετεί, όχι μόνο λόγους τήρησης των παραδόσεων, αλλά και τους προφυλάσσει στις μετακινήσεις τους, από τις αμμοθύελλες που θερίζουν την Σαχάρα. Είναι, επίσης, και μια «θερμομονωτική» λύση ενάντια στην αφόρητη ζέστη και τον καυτό ήλιο της ερήμου, όσο κι αν αυτό ξενίζει τους Ευρωπαίους. Ονομάζονται και μπλε άνθρωποι, γιατί με τα χρόνια το δέρμα τους αρχίζει να «βάφεται» από τα παραδοσιακά ενδύματα που φοράνε και είναι βαμμένα με το χαρακτηριστικό μπλε χρώμα. Οι Τουαρέγκ παρόλο που είναι μουσουλμάνοι διατηρούν τις αρχαίες παραδόσεις και έθιμα των προγόνων τους. Πιστεύουν πως στην έρημο, σε απομονωμένες περιοχές, ζουν πνεύματα τα οποία ονομάζουν τζίνις ή κελ-εσούφ. Αυτά τα πνεύματα παίρνουν τη μορφή ανθρώπων ή ζώων και φέρνουν καλή ή κακή τύχη. Γι αυτό φορούν φυλακτά για προστασία, τα οποία φτιάχνουν μόνοι τους, και είναι πανέμορφα. Τουαρέγκ ( Για το σπίτι) Διάβασε το κείμενο προσεκτικά. α. Βρες στοιχεία για την έρημο Σαχάρα: θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια του χρόνου, βροχόπτωση, βλάστηση. Χρησιμοποίησε τον Άτλαντά σου, σελίδα 80. β. Πως έχουν, οι Τουαρέγκ, προσαρμοστεί στη ζωή της ερήμου; γ. Αν ήταν να φτιάξεις ένα φυλακτό για να σε προστατεύει από κακά πνεύματα με τι θα έμοιαζε; Ζωγράφισέ το σε μία λευκή σελίδα Α4. 12

2 η Περιπτωσιακή μελέτη: Οι Ινουί ο λαός των πάγων της Αρκτικής Οι Ινουί είναι Εσκιμώοι που ζουν στην Αλάσκα (Η.Π.Α.), Βόρειο Καναδά και Γροιλανδία κοντά και γύρω από τον Αρκτικό κύκλο. Έχουν προσαρμοστεί τέλεια στις παγωμένες περιοχές που ζουν εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο παραδοσιακός τρόπος ζωής τους φάνηκε να κινδυνεύει από την διείσδυση μοντέρνων ιδεών και μοντέρνας τεχνολογίας. Οι Ινουί κατάφεραν τα τελευταία χρόνια να αναβιώσουν τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής των προγόνων τους και να τον προσαρμόσουν στον μοντέρνο. Στις περιοχές που ζουν, τα φυτά είναι λιγοστά. Έτσι οι Ινουί είναι αποκλειστικά κυνηγοί και ψαράδες. Κυνηγούν τάρανδους, φώκιες, θαλάσσιους ελέφαντες, πολικές αρκούδες, πουλιά κ.ά. Ψαρεύουν διάφορα ψάρια αλλά και φάλαινες. Ένα είδος φάλαινας είναι εξαιρετικά πολύτιμο για αυτούς διότι το δέρμα της, που είναι μαλακό, τους προσφέρει, όχι μόνο τροφή αλλά και όλη τη βιταμίνη C που χρειάζονται για επιβίωση. Δεν πετάνε τίποτα από ένα ζώο που σκότωσαν. Το κρέας είναι τροφή και το δέρμα χρησιμοποιείται για να φτιάχνουν ρουχισμό, καγιάκ (δερμάτινες μικρές βάρκες) και σκηνές. Με τα εντόσθια της φώκιας και του θαλάσσιου ελέφαντα, αφού τα επεξεργαστούν όπως αυτοί ξέρουν, φτιάχνουν αδιάβροχα ρούχα και μπότες. Χρησιμοποιούν ακόμα και τα κόκκαλα των ζώων. Οι πιο ξακουστές εφευρέσεις τους είναι τα Ιγκλού (μικρά καταφύγια από πάγο) και τα έλκηθρα που σέρνουν ομάδες σκύλων. Οι Ινουί πιστεύουν πως κάθε τι έχει ψυχή: άνθρωποι, ζώα, φυτά, οι δυνάμεις της φύσης, η θάλασσα, ο άνεμος κλπ. Πιστεύουν, ακόμα, πως όλα είναι συνδεδεμένα, όλες οι ψυχές, μεταξύ τους. Έχουν Σαμάνους (σοφούς μάγους-γιατρούς) που, όπως πιστεύουν οι Ινουί, μπορούν να θεραπεύσουν κάθε σωματικό ή ψυχικό πρόβλημα, να προβλέψουν τον καιρό, να συμβουλέψουν και να καθοδηγήσουν. Ινουί ( Για το σπίτι) Διαβάστε το κείμενο προσεκτικά. α. Βρές στοιχεία για τις περιοχές που ζουν οι Ινουί: θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια του χρόνου, βροχόπτωση, βλάστηση. Χρησιμοποίησε τον Άτλαντά σου, σελίδα 80. β. Πως έχουν, οι Ινουί, προσαρμοστεί στο περιβάλλον που ζουν; γ. Κάνε μια μικρή έρευνα, βρες και γράψε ποια θηλαστικά ζώα έχουν σαν βιότοπο την Αρκτική.... 13

Άσκηση 5.: Παιγνίδια με τον Άτλαντα (Προαιρετική άσκηση για το σπίτι) Θα χρειαστείτε τον Άτλαντά σας σελίδες: 6-9, Ευρώπη 12-13, Ασία 60-61, Ωκεανία 74-75, Αφρική 82-83, Βόρεια Αμερική 90-91, Νότια Αμερική 102-103. Μπορείτε να εργαστείτε και σε ομάδες τεσσάρων, τουλάχιστον, μαθητών/μαθητριών. 1 ο Μέρος: Οι μεγάλες οροσειρές της γης Α. Με τη βοήθεια του Άτλαντά σας βρες και τοποθέτησε πάνω στις υδρόγειους σφαίρες που σου δίνονται πιο κάτω, τις μεγάλες οροσειρές της γης, με κόκκινη πέννα (σημείωσέ τις με τον αριθμό που έχουν στην άσκηση όπως φαίνεται στο παράδειγμα). Β. Γράψε δίπλα από κάθε οροσειρά την ήπειρο στην οποία βρίσκεται αυτή η οροσειρά. 1. Άνδεις.. 7. Απαλάχια Όρη. 2. Ιμαλάϊα.. 8. Καύκασος 3. Άλπεις. 9. Ντράκενσμπεργκ.. 4. Βραχώδη Όρη 10. Ουράλια Όρη 5. Όρη Άτλας.. 11. Ορ. Κένυα.. 6. Αλτάι Άνδεις 1 14

2 ο Μέρος: Μεγάλοι ποταμοί, θάλασσες και λίμνες της γης. Α. Με τη βοήθεια του Άτλαντά σου βρες και τοποθέτησε πάνω στις υδρόγειους σφαίρες, που σου δίνονται πιο κάτω, μεγάλα ποτάμια και λίμνες της γης, με μπλε πέννα (σημείωσέ τα με τον αριθμό που έχουν στην άσκηση όπως φαίνεται στο παράδειγμα). Β. Γράψε δίπλα από κάθε ποταμό και λίμνη την ήπειρο στην οποία βρίσκονται. 1. Νείλος. 11. Ζαμβέζης.. 2. Αμαζόνιος 12. Τίγρης 3. Βόλγας 13. Λ. Βικτώρια. 4. Γάγγης.. 14. Λ. Βαϊκάλη 5. Μεκόνγκ.. 15. Μεγάλες Λίμνες. 6. Γιανγκ-Τσε. 16. Λ. Αράλη.. 7. Νίγηρας.. 17. Λ. Τανγκανίκα 8. Μισσισσιππής. 18. Λ. Τσαντ. 9. Κασπία θάλασσα. 19. Μαύρη θάλασσα. 10. Μεσόγειος θάλασσα. 20. Ερυθρά θάλασσα.. Νείλος 1 15