ЕЛБАСЫНА ЖАҢА ӘЛІПБИДІҢ ЖОБАСЫ ҰСЫНЫЛДЫ

ЭКОНОМИКА 2017 41 (527) 12 18 ҚАЗАН ЖЫЛ Газет 2006 жылдың 15 желтоқсанынан шыға бастады www.economics.kazgazeta.kz www.facebook.com/economkaz.kz Бизнес&Жаңалық Бизнес&Қоғам Бизнес&Қоғам Бизнес&Мәдениет БАСПАНА БАҒАСЫ ӨСПЕЙ МЕ? ТУРИЗМНІҢ ЖАҢА НЫСАНЫ ДОСТЫҚ ДӘНЕКЕРІ ҚАЗАҚ ФУТБОЛЫ ҚАШАН КӨГЕРЕДІ? > [ 2 ] > [ 3 ] > [ 4 ] > [ 6 ] ӘР ЖҰМЫСТЫҢ ЖЕКЕ ЖАУАПКЕРШІЛІГІ БАР ЕЛБАСЫНА ЖАҢА ӘЛІПБИДІҢ ЖОБАСЫ ҰСЫНЫЛДЫ ҚАЗПОШТА «Экономикаға» 2018 жылға жазылу жүріп жатыр! ЖЕКЕ АДАМДАР ҮШІН Индекс: 64151 - Мерзімі Аймақ-қала Аудан-ауыл 6 ай 1 491,30 1 603,10 12 ай 2 982,60 3 206,20 КӘСІПОРЫН МЕН МЕКЕМЕ ҮШІН Индекс: 14151 Мерзімі Аймақ-қала Аудан-ауыл 6 ай 2 856,40 2 968,20 12 ай 5 712,80 5 936,40 ЖЕҢІЛДІКПЕН ЗЕЙНЕТКЕРЛЕР ЖӘНЕ ҰОС АРДАГЕРЛЕРІ ҮШІН Индекс: 54151 Мерзімі Аймақ-қала Аудан-ауыл 6 ай 1 207,59 1 319,33 12 ай 2 415,06 2 638,66 - АСҚЫНҒА ТОСҚЫН немесе экстремизм түйткілдері Жаратқанның жазуы, ркениеттің дамуы арқасында бүгінде ғылым мен білім, экономика біте қайнасып кетті емес пе, кешегі «дауылпаз» Маяковский мұны «білім десек, ойымызға оралар экономика» деп әспеттеп, тақпақтата ж нелер еді. Иә, бұрынғысоңғы білімнің іргетасы да, арқауы да ақпарат қой, сол ақпарат бүгінде экономиканы да рге сүйрей бастады. Ашығын айтсақ, дамыған Батыс сол ақпаратты оң жамбасына алып, ақпараттық қоғам, ақпараттық мемлекет, ақпараттық экономика дегендерді бірінен соң бірін тоғытып, жайластыра, жайғастыра бастады. Орынды т гілген тер мен еш кетпеген еңбек ұсынақты неміс пен шеберлікте алдына жан салмайтын шведке, бұл тізімді француз, фин, голланд деп әрі қарай соза беруге болар, қағанаққарық, сағанақ-сарық бақуатты тірлік кешуге жағдай жасап отыр. Осы орайда алдын ойлаған қазекемнің Уақыт деген әміршіге мойын ұсынғанын қалар едім. Қазіргі ақпарат пен білім ақшаға айналған дәуір «әудемжер», «сүт пісірім, бие сауым», «бүгін», «ертеңдер» сынды к шпелі еркін заманның сылтау-себептеріне пысқырып та қарамайды. ҚАЗАҚСТАН Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Ресейдің Сочи қаласында ТМД-ға мүше мемлекеттер басшылары кеңесінің шағын құрамда ткен отырысына қатысты. Отырыста Нұрсұлтан Назарбаев ТМД-ны одан әрі дамыту тұжырымдамасын қайта қарап, жаңа іс-шаралар жоспарын әзірлеуді ұсынды. МОНОПОЛИЯҒА қарсы комитет к мір нарығындағы жағдайға байланысты талдау жүргізуде. «Бұзушылық белгілері тергеу жүргізуді бастауға негіз болады, ал расталған фактілер бойынша әкімшілік жауапкершілікке тартылады», делінген комитет хабарламасында. ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН облысындағы Алак л мен Бұқтырма су қоймасы жағалауындағы жерлер сатылмайды. Облыс әкімі Даниал Ахметов осылай мәлімдеп, туристік кластер шоғырланған жерлерді дамытуға кешенді бағдарлама қажеттігін айтты. - > [ 5 ] > [ 2 ] - - - - - - - > [ 2 ] МАҢҒЫСТАУДА ІС ІЛГЕРІЛЕП, ТАБЫС ТОЛЫҒУДА ңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы к рсеткіштері бүкіл еліміз к лемінде алдыңғы қатардағы жетістіктер болып табылады. Олай болатын ж ні де бар, йткені Маңғыстау облысы Атырау облысы және Алматы қаласымен бірге елдің экономикасын нығайтқан үш донор аймақтың бірі. Халықтың жан басына шаққандағы Ж (жалпы ңірлік нім) к лемі бойынша Маңғыстау облысы республикада т ртінші орын алады. Халықтың жан басына шаққандағы Ж тұрақты түрде қалыпты сақталып, жалпы республикалық к рсеткіштен әлдеқайда артық бағамды құрайды. > [ 4 ] ВАЛЮТА БАҒАМЫ 12.10.2017 USD 335.54 EUR 396.14 RUB 5.80 GBP 442.48 JPY 2.99 CHF 344.21 CNY 50.89 KGS 4.91 100 UZS 4.17

2 БАЙҚОҢЫРДЫҢ БОЛАШАҒЫ БАЯНДЫ Мемлекет басшысы Қызылорда облысына жұмыс сапары кезінде Қазақстан мен Ресей арасында қабылданған «Байқоңыр» кешеніндегі одан әрі ынтымақтастық тұжырымдамасының іске асырылу барысымен, сондай-ақ «Бәйтерек» бірлескен жобасына қатысты атқарылып жатқан жұмыстармен танысты. Ресеймен жасалған уағдаластықтар аясында кешенді дамытудың стратегиялық бағыттары айқындалды. Арнайы құрылған үкіметаралық комиссия мен үкіметтеріміз тиісті жұмысты үйлестіруде. Нақты шаралар қабылданып жатыр, деді Нұрсұлтан Назарбаев. Осы орайда Қазақстан Президенті ңірдің экологиялық қауіпсіздігін арттырудың маңыздылы ғын атап тті. Бұдан б лек, Мемлекет басшысына Байқоңыр қа ласын дамыту перспективалары мен тұрғындардың әл-ауқатын арттыруға бағытталған іс-шаралар ж нінде баяндалды. Қаланың болашағы зор. Қажетті инфрақұрылым дамып келеді. Қала газбен қамтамасыз етіліп, тұрғынүй кешендері мен әлеуметтік нысандар салынатын болады. Сондай-ақ, жергілікті халықты жұмыспен қамту үшін бірлескен кәсіпорындар құру қажет, деді Мемлекет басшысы. Семей полигоны жерінің 85 пайызы ауыл шаруашылығы айналымына енгізіледі. Бұл туралы Елордада ткен Азиядағы ядролық кооперациялар форумының министрлер деңгейіндегі 18-кеңесі аясында сұхбат берген Қазақстан Ұлттық ядролық орталығының бас директоры Ерлан Батырбеков айтты. Ұлттық ядролық орталықтың радиациялық апаттарды жоюда, сонымен қатар радиациямен ластанған жерлерді қалпына келтіруде үлкен тәжірибесі бар. Бұл тәжірибе Семей полигонынан алынып отыр. Бүгінде ол жердің шамамен 50 пайызын зерттедік, оларды қалпына келтіру бағдарламасы әзірленді. 2023 жылы Семей полигоны проблемасын толықтай шешуді жоспарлап отырмыз. Яғни, полигонның барлық жерінің 85 пайыздан астамын ауыл шаруашылығы айналымына енгіземіз. Дегенмен, 10-15 пайыз жер қор болып қалады, деді орталық бас директоры. Оның айтуынша, Қазақстан сол қалған жерлердің зін тиімді пайдаланатын болады. Атап айтқанда, «Қазмырыш» үшін «Балапан» алаңында ндірістік қалдықтарға арналған полигон құрылған. «Балапан» алаңы жерасты ядролық жарылыстары үшін пайдаланылған еді. Яғни, бұл жерлерді пайдалану мүлдем к зделмеген-ді. Дегенмен, бүгінгі күні бұл жер мемлекетке нақты пайда әкелуде. ЭКСПО-2017 «KAZAKH INVEST» К РМЕ КЕЗІНДЕ НЕ АТҚАРДЫ? Үкімет үйінде ткен баспас з мәслиxатында «Kazakh Invest» ұлттық компаниясы Астанадағы ЭКС- ПО-2017 к рмесі аясында атқарылған жұмысқа есеп берді, деп хабарлады ҚазаАқпарат. К рме аясында біз 150 кездесу ткіздік. Бұдан б лек, басқа павильондарда ткен сан алуан бизнес конференцияларға қатысып, тағы да 100-ден астам кездесу ткіздік. Соған қарағанда, күніне екі-үш кездесу, барлығы 200-300-дей бизнес кездесу ткізілген. Осының нәтижесінде 22 келісім мен меморандум рәсімделді, деді компания басшысының орынбасары Б.Қанешев. Оның айтуынша, аталған құжаттар аясында мұнай xимиясы, фармацевтика, xимия мен ақпараттық теxнологияларды дамыту қарастырылған. Бұдан б лек, АҚШ, Нидерланды, Швейцария, Монако, Түркия, Қытай сияқты Қазақстанның қазіргі ірі инвес торларымен келісс здер жүргізіліп, зара ынтымақтастық бағыттары айқындалды. ОТАНДЫҚ НІМДЕР Шымкентте «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасының кілдігі кәсіпкерлерді қолдаудың тағы бір жолын тауып, отандық німдердің жәрмеңкесін ткізді. «Дүниежүзілік отандық нім» күнімен орайластырылған жәрмеңкедегі бағалар нарықтағыдан 20 пайызға т мен болды. Оған қатысқан 50- ге жуық компания қала тұрғындарына азық-түлік, тұрмыстық заттарды ұсынды. Мәселен, саудаға қойылған күнделікті тұтынатын пияздың бір келісі 60 теңгеден сатылса, жергілікті алманың құны 200 теңгенің т ңірегінде болды. Ұйымдастырушылар осындай шаралар арқылы кәсіпкерлердің німін таныстырып, оған деген сұранысты арттырмақ. Ендігі жерде палата ай сайын екі реттен осындай жәрмеңке ұйымдастыруды жоспарлап отыр. ТАҒАЙЫНДАУЛАР Асқар АМРИН Астана қаласы әкімінің орынбасары болып тағайындалды Дүйсенбек УБ КІРОВ Ақмола облысы бойынша мемлекеттік ішкі аудит департаментінің басшысы болып тағайындалды Қайрат МАҚАЕВ «ҚазАгроКепіл» АҚ басқарма т рағасы болып тағайындалды Кездесу барысында Қазақстан Президентіне атқарылған жұмыстардың нәтижелері ж нінде А.Байтұрсынов атындағы Тіл білімі институ тының директоры Е.Қажыбек және Ш.Шаяхметов атындағы Тілдерді дамытудың республикалық үйлестіруәдістемелік орталығының директоры Е.Тілешов баяндады. Елбасы жиынға қатысушылардың есебі мен пікірлерін тыңдап, айрықша мән беруді қажет ететін жекелеген мәселелерге тоқталды. Жалпы, атқарылып жатқан жұмыстардың негізгі бағыттарын қолдаймын. Жобаны іске асыру барысында әлемдік тәжірибе 41 (527) 12 18 ҚАЗАН, 2017 ЖЫЛ ЭКОНОМИКА Бизнес&Жаңалық ЕЛБАСЫНА ЖАҢА ӘЛІПБИДІҢ ЖОБАСЫ ҰСЫНЫЛДЫ ЕЛБАСЫ НАҚТЫ ТАПСЫРМА БЕРДІ Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев «Астана» халықаралық қаржы орталығының басқарушысы Қайрат Келімбетовті қабылдады, деп хабарлады Ақорданың баспас з қызметі. Кездесуде Елбасыға әлемнің үздік тәжірибелерін пайдалану арқылы құрылып жатқан халықаралық қаржы орталығын іске қосуға әзірлік жұмыстары ж нінде мәлімделді. Қазақстан Президентіне 2018 жылғы қаңтарда ашылатын «Астана» халықаралық қаржы орталығының Тәуелсіз соты мен Халықаралық арбитраждық орталықтың нормативтік құжаттарын дайындау жұмысы аяқталғаны туралы баяндалды. Сондай-ақ, Қайрат Келімбетов Нұрсұлтан Назарбаевқа орталықты дамытудың негізгі бағыттары ж нінде мәлімдеп, «Астана» халықаралық қаржы орталығының жоғары технологиялық биржасын құру барысы туралы айтты. «Астана» халықаралық қаржы орталығының басқарушысы қазіргі уақытта Шанхай қор биржасымен және Nasdaq Inc. компаниясымен қаржы орталығын одан әрі қалыптастыруға және дамытуға септігін тигізетін келісімдерге қол қойылғанын атап тті. Елбасы ұсынылған есепті назарға алып, бірқатар нақты тапсырма берді. Б.Сағынтаев бензин нарығын реттей алмаған вице-министрді қызметінен босатты Үкіметтің кезекті отырысында ҚР Премьер- Министрі Бақытжан Сағынтаевтың шешімімен бензин нарығын реттей алмаған еліміздің Энергетика вице-министрі сет Мағауов қызметінен босатылды. Отырыс барысында Үкімет басшысы вицеминистрлерді қызметке тағайындау және босату з құзіретіне жататындығын атап те келе, зіне БАСПАНА БАҒАСЫ ӨСПЕЙ МЕ? ҚР Инвестициялар және даму министрлігі келесі жылы жаңа тұрғын үй нарығында баға спейді деген болжам жасап отыр, деп хабарлайды sputniknews.kz сайтынан. Вице-министр Роман Склярдың айтуынша, мемлекет тұрғын үй құрылысын тұрақты түрде қаржыландырып отырғандықтан жаңа баспаналар мен пайдаланылып жүрген үйлердің қымбаттауына жол берілмеді. «ңірлерде пәтердің бір шаршы метрінің бағасы 140 мың теңге. Бұл несиеге берілетін үйлер, олар кейін тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесі арқылы сатылымға шығарылады. Ал Астана, Алматы, Атырау және Ақтау қалаларында пәтердің бір шаршы метрі 180 мың теңге. 2 жылда, яғни 2015-2016 жылдары 19 мың 200 арзандатылған пәтерді біз нарыққа шығардық. Ал осы жылы осындай 15 мың пәтер сатылады», деді ол. Сондай-ақ, вице-министр келесі жылы елімізде 10 миллион шаршы метр тұрғын үй салынатынын атап тті. «Нұрлы жер» бағдарламасы 15 жылға есептелген. Осы уақыт аралығында біз 1,5 млн тұрғын үй салуымыз қажет. Тұрғын үй нарығындағы бағаны бірнеше жыл бойы тұрақты ұстап тұруға мүмкіндік туды. Бір шаршы метрдің бағасы жеке ескерілді. Бұл те маңызды. Сонымен бірге, қазақ әліпбиін латын қарпіне к шіру үдерісіне қатысты ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жалғастыру қажет, деді Мемлекет басшысы. Қазақстан Президенті бұл реформа басқа тілдердің дамуына нұқсан келтірмей, азаматтардың құқықтарын бұзбауға тиіс екеніне ерекше тоқталды. Қазақ тілінің латын қарпіне к шуі орыс тілді азаматтардың құқықтарын, орыс тілі мен басқа да тілдердің мүмкіндіктерін шектемейді. Орыс тілінің кирилл қарпінде қолданылуы згеріссіз қалады. Ол бұрынғыдай қызмет атқара беретін болады. Жаңа әліпбиге к шу қазақ тілін меңгеруді жүктелген міндеттерді дұрыс атқара алмаған ҚР Энергетика вице-министрі сет Мағауовты қызметінен босататындығын айтты. «Вице-министрлерге қатысты құзірет зімде. Сондықтан мен вице-министр сет Мағауовқа қатысты оны лауазымды қызметінен босату туралы шешім қабылдаймын. Кеңсе бүгін Үкімет тің сәйкесінше шешімін қабылдасын», деді Бақытжан Сағынтаев. үйлер мен пәтерлерге белгіленген. Сондықтан алдағы уақытта баспана бағасы седі деп болжап отырған жоқпыз. Негізінен құрылыс материалдары жергілікті, сол себепті оның бағасы да тұрақты. Осы орайда жаңа тұрғын үй құрылысы нарығында бағаның суіне себеп болатын алғышарттарды к ріп тұрған жоқпыз», деді Р.Скляр. Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің дерегіне сәйкес, қазіргі таңда пәтер алғысы келетін 914 мың салымшы бар екен. Банктегі қазіргі 30% және 50% к леміндегі жинақ сомасын т мендету мүмкіндігі туралы сұраққа Роман Скляр әзірге ондай мүмкіншілік қарастырылмайтынын айтты. жеңілдетеді, деді Нұрсұлтан Назарбаев. Елбасы латын қарпіне к шу күрделі үдеріс екенін, сондай-ақ оның мақсаты тілімізді дамыту және оны әлемдік ақпараттық кеңістікке шығару үшін жағдай жасау болып табылатынын атап тті. Бұдан б лек, Мемлекет басшысы жаңа әліпбиді білім беру жүйесіне енгізу үшін мұғалімдер мен әдістемелік базаны дайындау қажеттігін айтып, Үкіметке оны кезең-кезеңімен енгізу ж ніндегі жоспар әзірлеуді тапсырды. Соңында Нұрсұлтан Назарбаев қазақ әліпбиін реформалауға қолдау білдіріп, оны іске асыруға белсенді атсалысқан барша қазақстандықтар ға, ғалымдар мен тілтанушы ларға алғыс айтты. Исатай ҚАМБАРОВ ӘР ЖҰМЫСТЫҢ ЖЕКЕ ЖАУАПКЕРШІЛІГІ БАР Министрдің баяндауынша, алғашқы медициналық-санитарлық к мек деңгейінде алты жасқа дейінгі балаларға к рсетілетін медициналық қызмет сапасын жақсарту және жалпы практика дәрігерінің жүктемесін т мендету мақсатында педиатриялық учаскелерді қайта қалпына келтіру жұмыстары жүргізілуде. Жалпы, биыл республика бойынша 23 педиатриялық учаске ашылған, жыл соңына дейін тағы 84 осындай учаске ашу жоспарланып отыр. 2018 жылы оқуды бітіретін интерн педиатрларды есепке алғанда, тағы 230 педиатриялық учаске ашу, 2019 жылдан бастап 2024 жыл аралығында жыл сайын 500-ден астам педиатриялық учаске ашу к зделген. Осылайша, 2024 жылға қарай педиатриялық учаскелерге деген қажеттілікті 100 пайыз қамтамасыз ету к зделеді. Бұдан зге, созылмалы аурулармен ауыратын пациенттерді белсенді түрде қадағалап-қарауға негізделген ауруларды басқару бағдарламасын енгізу бойынша жоба жүзеге асырылуда екен. Биыл жоба барлық 16 ңірде іске асырылып, оған қатысатын науқастардың саны екі есеге ұлғайған. Жедел медициналық к мек к рсетуді жетілдіру және ЖМК қызметінің жұмысындағы проблемаларды шешу мақсатында жедел және кезек күттірмейтін медициналық к мек к рсетуге сараланған тәсіл к зделеді. Жеделдік санатына байланысты к мектер оңтайландырылған және белгілері бойынша топтастырылған. Сондай-ақ ұлттық дәрі-дәрмек саясатын іске асыру аясында бүгінде 53 ұзақмерзімді шарт жасалып, оның ішінде 24-іне биыл қол қойылды. Бірыңғай дистрибьютордың жалпы сатып алуында отандық ндірушілердің үлесі нақты мәнінде 75 пайызды, ақшалай мәнінде 30 пайызды құраған. Сонымен қатар министрлік ңірлермен бірлесіп Денсаулық сақтау саласының инфрақұрылымын дамытудың бірыңғай перспективалық жоспарын әзірлеуде. Онда желіні трансформациялау қажеттілігі, инфрақұрылымды жаңарту және ресурстарды тиімді пайдалануды ескерумен медициналық кадрларды дайындау қарастырылады. Инфрақұрылымды дамытудың бірыңғай перспективалық жоспарын қабылдау және іске асыру 2017-2025 жылдар аралығында 11,2 млрд. теңге к лемінде қаражат үнемдеуге мүмкіндік бермек. Отырыста сондай-ақ еңбек нарығын жаңғыртуға бағытталған заң жобасы қаралды. Құжатты таныстырған еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Тамара Дүйсенованың айтуынша, әзірлеушілер электронды еңбек биржасын құруды к здейді. Ол мемлекеттік және жеке жұмыспен қамту орталықтарының ақпаратын, азаматтар мен жұмыс берушілер здігінен ұсынған резюмелер мен бос жұмыс орындарының басын біріктіретін бірыңғай электрондық алаң болады. зірлеушілердің пікірінше, ұсынылып отыр ған згерістер жұмыспен қамтуға жәрдемдесу бой ынша қызмет к рсететін еңбек нарығы инсти туттарын кеңейтуге, олардың азаматтарға қолжетімділігін қамтамасыз етуге және бәсекелестік есебінен сапаны арттыруға мүмкіндік береді. Заң жобасында 4 кодекске және 5 заңға згерістер мен толықтырулар енгізу ұсынылған. Келесі кезекте Үкіметте Елорданың азықтүлік белдеуін жетілдірудің жол картасы бекітілді. Бұл бойынша баяндаған ауыл шаруашылығы бірінші вице-министрі Қайрат Айтуғановтың мәлімдеуінше, қаланың жеке ндірісі Астана халқының ұнға, макарон німдеріне, нан мен жармаға деген қажеттілігін жабады. Елорда тұрғындарын отандық азық-түлік тауарларымен қамтамасыз ету мақсатында азық-түлік белдеуі аймағында қажетті ндірісті құру, республиканың зге ңірлерінен німдерді тұрақты түрде жеткізіп тұруға жағдай жасау және астананың сауда инфрақұрылымын дамыту бойынша міндеттер қойылды. Үш аймаққа б лу арқылы Қарағанды облысы ның жақын орналасқан т рт ауданының және Ақмола облысының барлық аудандары н дірісінің әлеуетіне талдау жүргізілді. Екі облыстың әкімдіктеріне арналған жол картасында әртараптандыруды есепке алғанда 2018 жылға арналған егіс алқаптарының қажетті құрылымы анықталған. 300 шақырым радиустағы аудандардың қой еті ндірісінің к лемін қажеттіліктің 60 пайызына дейін ұлғайту әлеуеті бар. Ал шұжық німдерін, ңделген сүт, сары май, ірімшік және сүзбе к лемін қажеттіліктің 50 пайызына дейін ұлғайту әлеуеті бар. Ет ңдеу бойынша жалпы қуаттылығы 28 мың тонна және жүктемесі 72 пайыз болатын 24 кәсіпорын қызмет к рсетеді. Жылына 90 мың тонна сүт ндіру қуаттылығын ескергенде, азық-түлік белдеуінің 20 сүт зауыты бойынша жүктеме 55 пайызды құрайды. Сондай-ақ мұнда ндіріс к лемін ұлғайту бойынша нақты индикаторлар қойылған. Цифрлы экономикаға мамандар даярлау шаралар жайын білім және ғылым министрі Ерлан Сағадиев айтып берді. Мысалы, орта білім берудегі АТ-құзыреттілікті арттыру аясында мектептерде «Робот техникасы» таңдамалы курсы енгізілген. 2016-2017 оқу жылында робот техникасы бойынша 372 үйірме, сондай-ақ 397 мектепте 397 робот техникасы кабинеті ашылды. 2 500 информатика мұғалімі робот техникасы, робот техникасын жүзеге асыру жағдайында АТ бойынша теориялық және сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырудың ерекшеліктері бойынша біліктілікті арттыру курстарынан тті. Техникалық және кәсіптік білім берудегі АТ-құзыреттілікті арттыру аясында ағымдағы жылы жұмыс берушілердің ұсыныстары бойынша «Ақпараттық қауіпсіздік» жаңа мамандығы қосылды. Бұл мамандық бойынша қабылдау 2018 жылдың 1 қыркүйегінен басталады. Барлық 16 ңірде интерактивті білім беру жабдығын қолдану бойынша оқу орталықтары құрылып, онда 3 564 астам инженерлік-педагогикалық қызметкер біліктілікті арттырудан ткен. 2017-2018 оқу жылының басынан бері барлық ЖОО-лар АТ саласындағы 10 бекітілген кәсіптік стандарттарды ескере отырып, білім беру бағдарламаларын жаңартты. Сондай-ақ онлайн режимде оқыту кеңінен таралып келеді.

ЭКОНОМИКА 41 (527) 12 18 ҚАЗАН, 2017 ЖЫЛ Бизнес&Билік ӨРКЕНДІ ІСТЕР ӨРІСІН ТАБАДЫ Еліміздің индустриалдыинновациялық даму стратегиясына сай ндірісі күн санап қанат жайып келе жатқан ңірлердің бірі Ақт бе. Табиғи байлықтардың айрықша қазынасы аймақта жаңа ндірістер мен индустриалдық кластерлер құруға берік негіз қалайды. Бүгінде орнықты дамудың үлгісіне айналып, ел экономикасының әлеуетін нығайтуға лайықты пәрмен қосып отырған ңірдің жетістіктеріне Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев жуырда зі куә болған еді. Елбасы ңірге сапарын қуатты ферроқорытпа зауытынан бастады. Жаңа ндірістің балқыту пешін Президент осыдан үш жыл бұрын іске қосқан болатын. Құны 126,4 миллиард теңгені құрайтын бұл баламасыз ндірістік құрылым жоғары к міртекті феррохром ндіруді арттыру үшін «Қазхром» трансұлттық компаниясы стратегиясының б лігі ретінде жүзеге асырылған. Балқыту цехында тұрақты тоқпен жұмыс істейтін жаңа буынның 4 пеші жылына 440 мың тонна жоғары к міртекті феррохромды қорытып, німділік деңгейін т рт есеге арттырған. Осыған дейін жасалған технологиядан айырмашылығы сол, феррохромға балқытуға қажетті шикізатты кесектемей, бірден жоғары к міртекті феррохром балқытуға болады. Құрамында 8-9 процент к міртегі бар таза к міртекті феррохром сапасын шет елдер мойындап отыр. німге жоғары сұранысты ескергенде, кәсіпорынның негізгі тұтынушылары мен экспорт к лемін одан әрі ұлғайту жолдарын қарастыру орынды болмақ. Қазірде нім Қытайға, Еуропаға, АҚШ-қа экспортталуда. Елбасы аялдаған келесі нысан Ақт бе рельс-арқалық зауыты болды. Индустрияландыру картасы аясындағы ірі кәсіпорын Еуразиялық экономикалық кеңістікте ұзындығы 120 метрлік «Р-65» стандартындағы табиғаттың қатаң жағдайларына бейімделген термот зімді қуатымен ерекшеленетін темір жол рельстерін шығарады. Алып зауыт келесі жылы толық жобалық қуатына шығып, жылына 430 мың тонна прокат шығармақ. Ал биылдың 9 айында зауыт конвейрінен 116,4 мың тонна рельс німдері ндіріліп, оның жалпы құны 31,2 млрд. теңгені құрады. Бүгінгі күні рельс-арқалық зауытының негізгі тұтынушылары Орталық Азия республикалары болып отыр. Сонымен қатар зауыт німдері «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы инвестициялық жобасының қатарына кіріп, ел аумағындағы магистральды темір жолдарға күрделі ж ндеулер жүргізу үшін пайдаланылады. Қазірде Ақт беде әзірленген рельстер «Нұрлы жол» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыруда молынан қолданылып жатыр. Барлық қауіпсіздік талаптарына жауап беретін рельстер Алматы-Шу теміржолына т селді. Отандық нім сондай-ақ Құрық теңіз портының, Астанадағы «Нұрлы жол» темір жол вокзалының құрылысында қажетке жарады. Елбасы ңірдегі ең ірі жұмыс беруші кәсіпорын деп атаған рельсарқалық зауыттың инженер-конструкторлары толық автоматтандыру жүйесін құруға қол жеткізді. Бұл бірінші кезекте ақауларды болдырмау және оқыс жағдайлардың алдын алу үшін жасалған. Индустрияландырудың қазіргі екінші бесжылдығы тұсында ңірде картаға енгізілген 94 жобаның 84-і пайдалануға беріліп үлгерген. Оның жалпы құны 565 миллиард теңгені құрайды. Жаңа ндіріс орындарының іске қосылуы 7,4 мың тұрақты жұмыс орнының ашылуына септігін тигізген. Жалпы, ңірдегі ірі кәсіпорындарда Мемлекет басшысының экономиканы жеделдетілген технологиялық жаңғырту бойынша тапсырмасын тиімді жүзеге асыру үшін барлық шаралар жасалуда. Мысалы, облыстың 30 ірі компаниясымен жаңғырту және мамандарды қайта оқыту іс-шараларының жоспарына қол қойылған. Қазір 10 кәсіпорын заманауи талаптарға сай жаңғыртылды. Тұтастай алғанда, жоспарлы нәтижелерге қол жеткізу еңбек німділігін 12 пайызға сіруге, нім ндіру мен ңдеудің зіндік құнын 3 пайызға т мендетуге ықпал етеді. Сапар барысында Елбасы озық үлгілі Ultra-Clima инновациялық жүйесі қолданыла отырып салынған жылыжайды аралап к рді. «Greenhouse Kazakhstan» серіктестігінде салынған құны 5 млрд. 740 млн. теңгені құрайтын жылыжай кешені жылына 6 мың тонна нім ндіре алатын қуатқа ие. Бұл облысты к к ніспен толық қамтамасыз етіп ЖАМБЫЛ ИНВЕСТ 2017 ФОРУМЫ Бәрі де Қазақстанда жасалған атты халықаралық инвестициялық форумы тті. Шараға 21 мемлекеттің дипломатиялық корпус кілдіктері мен кәсіпкерлер қатысты. Шараның мақсаты Алматы облысының инвестициялық тартымдылығына бизнес-қауымдастық пен халықаралық қаржы ұйымдарының назарын аудару. Форумның ашылу рәсімінде Жамбыл ауданының әкімі Жандарбек Далабаев форумға қатысушы делегаттарға табыс тілеп, ңірде атқарылып жатқан игі істерге тоқталды. «Киелі Жамбыл жерінде, ақындар мен батырлар елінде, Қазақстанның қаржы орталығы Алматы қаласының маңында орналасқан, келешекке деген мүмкіндігі зор Жамбыл ңірінің т рінде, бүгін тағы бір жарқын бастаманы қолға алып отырмыз! «Жамбыл Инвест 2017» инвестициялық форумы бұл халықаралық деңгейде алғаш рет ткізіліп отырған игі іс-шара. Аталған форумның бола шағы зор екендігіне күмән жоқ. Себебі бұл әлем елдерінің маңдай алды мамандары, кәсіпкерлер мен бизнес кілдері, банк басшылары мен қаржы институты жетекшілері бас қосқан әмбебап жиын. Форум жұмысына табыстар мен сәтті іскерлік келісімдер тілеймін» деді Ж.Ермекұлы. Алматы қаласы «Дипломатиялық корпус қа қызмет к рсету басқармасы» АҚ филиалының басшысы Бақыт Оспанов, Венгрия Республикасы Бас консулдығының кілі Дёрдь Тар, Австрия Республикасы Бас елшілігінің сауда ж ніндегі кеңесшісі Михаэлю Мюллер және т.б. дипломатиялық корпус кілдіктері мен кәсіпкерлер с з с йлеп, экономикалық инвестицияны дамыту жайлы з ойларымен б лісті. Форум барысында қонақтар Жамбыл ауда - нындағы Сүйінбай Аронұлы атындағы музейді, «Табыс» сүт фермасын, «Тексан Казахстан Инвест» ЖШС-нің лампа зауытын, «Сұңқар» ЖШС «Алматы құс фабрикасы» ЖШС-ын аралап, аталмыш ңірдің неркәсіп жұ мыстарымен етене танысты. сіресе, шетелдік қонақтар зауыт жұмысына жоғары бағасын берді. Ұйымдастырушылардың басты мақсаты шағын және орта бизнес субъектілері мен бизнесмендер үшін аймақтың инвестициялық тартымдылығын к рсету болды. Форумға келген лауазымды тұлғалар да з ңірлері мен салаларына инвестиция тартудағы серіктестік мәселесі жайлы баяндады. Алматы облысының географиялық жағынан қолайлы орналасуы заманауи технологияны қолдана отырып, азық-түлік німдерімен 100 миллионнан астам адамды қамтамасыз ете алады. Сонымен қатар облыс басшысы облыстың инвестициялық мүмкіндіктері туралы кеңінен әңгімелей келе, облыстың аграрлықиндустриалдық бағытын ескере отырып, ауыл шаруашылығы ндірісін интенсивтендіру мен ауыл шаруашылығы німдерін тереңнен ңдеуге мамандану негізгі бағыттар ретінде белгіленіп отырғанын тілге тиек етті. Облыста жүгері ндірісіне, сүт-тауарлы фермалар мен ңдеу кәсіпорындарын құруға, туризм саласына, әлеуметтік нысандарды салуға, оның ішінде мемлекеттік-жекеменшік серіктестік негізінде балабақшалар салуға, оған қоса жел және күн электр станцияларын салуға инвестиция тартуға резервтер бар. қана қоймай, артылғанын к ршілес Ресейге экспорттауға мүмкіндік берді. Қазірге дейін 3 мың тоннадай нім ндіріліп, елімізден б лек, Ресей қалаларында да сатылып жатыр екен. Аумағы 9,5 гектарды құрайтын жылыжай толық автоматтандырылған. Мемлекет басшысының тапсырмасымен қолға алынған «Нұрлы жер» бағдарламасы ңірде ойдағыдай жүзеге асырылып жатыр. Оның аясында пилоттық жоба несиеге берілетін әрі жылдам салынатын бір және екі қабатты тұрғын үй кешені салынуда. Мемлекет басшысы «Нұр Ақт бе» Нұрлан ҚҰМАР аумағындағы құрылыстың барысымен танысып, бұл мақсатта атқарылып жатқан жұмыстардың деңгейіне ризашылығын білдірді. «Нұрлы жердің» маңызы азаматтардың жайлы тұрмысы үшін қажетті инфрақұрылым қалыптастырумен ұштасады. Бағдар лама елімізде кезекте тұрған азаматтардың санын азайтуға септігін тигізеді. Осы ретте бағдарламаның мүмкіндіктерін пайдалану үшін 130- дан астам құрылыс компаниялары мен құрылыс индустриясының кәсіпорындары жұмылдырылып отыр. Ал материалдардың 80 пайызы жергілікті жерде ндіріледі. Тұтастай алғанда, биыл және келесі жылы облыс орталығының шағын аудандарында 423 жаңа тұрғын үйлер бой к теріп, онда 100 мыңдай тұрғын қоныс тебетін болады. Аймақта тұрғын үй құрылысын салумен қатар, халыққа қажетті инфрақұрылымдық жүйелер де қатар орнығуда. Бағдарлама аясында тұрғызылған жеке тұрғын үйлер аумағында 1200 орындық орта мектеп пен 300 адамды қамтитын емхана құрылыстарын мемлекеттік-жекешелік әріптестік аясында салу к зделген. Бұл орайда елді мекендерді газбен жабдықтаудағы шаралар кешенін б лек атап ткен ж н. Соңғы екі жылда ңірді газбен қамту деңгейі 60-тан 80 пайызға дейін скен. Бұған облыс орталығының іргесінде тұрғызылған «АГРС 300» автоматтандырылған газ тарату станциясы елеулі серпін бергені с зсіз. Жалпы, ңірде әлеуметтік-экономи калық дамуға және аймақ тұрғындарының әл-ауқатын арттыруға бағытталған тапсырмалардың тиянақты нә тижесі облыс басшысы Бердібек Сапарбаев келтірген деректермен айқындала түседі. Бұған ағымдағы жылы облыс экономикасының 4 пайызға скендігі, оны экономиканың барлық секторлары қамтамасыз еткендігі дәлел. Атап айтқанда, неркәсіптік ндірістің индексі 104,9% ( ңдеу неркәсібінде 109,7%), ауыл шаруашылық ндірісінде 102,7%, инвестицияларда 130% деңгейінде болды. Құрылыс кешеніндегі жұмыс к лемі 111,9% құрап, 337 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді. Экономиканың суі және әлеуметтік тұрақтылық халықты жұмыспен қамту мәселесін шешуге мүмкіндік беретіні ақиқат. Бұл ретте жұмыссыздық деңгейін к бейтпеудің қамы жасалып, 11,3 мың жаңа жұмыс орны құрылған. Бұдан б лек, мемлекеттік-жекешелік әріптестік және бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін дамыту бағытында ңірде құны 50 млрд. теңгеден астам қаржыны құрайтын 125 жоба жүзеге асырылуда. Жуырда ғана «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында ұйымдастырылған «Туған жер» республикалық форумы барысында 25-тен астам жоғары технологиялық күрделі операциялар, жүзден астам кездесулер, семинарлар мен жаттығу сабақтары ткізілді. Жалпы құны 76 млрд. теңге тұратын 20 шақты меморандумға қол қойылып, форум қатысушылары аймақтың дамуына тағы 5 млрд. теңге к лемінде демеушілік к рсететін болды. С йтіп, жерлестер кездесуі туған лкенің сіп- ркендеуіне бағытталған игі шаралардың ауқымын тағы да кеңейте түсті. Болашақтың бағдары болған «Рухани жаңғыру» аясында Ақт беде қазірдің зінде кешенді қадамдар жасалған. Сәні мен салтанаты келіскен ғимараттар қаланың архитектуралық ажарын айшықтай түседі. Арнайы нысандар скелең рухани сұраныстарды толық тей алатын деңгейге к терілген. Солардың қатарында нер отралықтары мен шығармашылық академия ғимараттары ерекше аталады. Елбасы жұмыс сапарының екінші б лігінде осы бағыттағы ісшараларға ден қойды. Нұрсұлтан Назарбаев «CNPC-Ақт бемұнайгаз» акционерлік қоғамының қаржысына салынған жаңа нер орталығын қарап шықты. Облыстық филармонияның шығармашылық ұжымдарының нерін тамашалап, қызметкерлермен әңгімелесті. 1200 орынға арналған концерттік залы бар орталықта к пшілік қатысатын іс-шаралар мен шығармашылық кештер ткізіледі. Ал бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін дамыту бағдарламасы арқылы салынған шығармашылық академиясында бір уақытта 1000-ға жуық бала ғылыми және шығармашылық қызметпен айналысып, здерінің ақпараттық тех - нологиялар саласындағы қабілеттерін дамыта алады. Мекеме 6-18 жас аралығындағы балалар мен жастарға мектептен тыс қосымша білім беруге арналған. Елбасы сондай-ақ атақты Жұбановтар әулетінің к рнекті тұлға ларының шығармашылық мұрасын дәріптеу, дарынды балаларды оқыту мақсатымен салынған Жұбановтар әлемі орталығында болды. Мұнда ақын-жазушылар шығар машылық кештерін ткізіп, талантты жастар нерін шыңдай алады. нер ордасын аралап к рген Президент қоғам кілдерімен, к пшілік қауыммен кездесуде Ақт беде атқарылып жатқан оң істерге тоқталды. Елімізде жүзеге асып жатқан игілікті істердің барлығы қазақстандықтардың мір сапасын к теру үшін жасалуда. Мемлекетіміздегі ортақ табыстардың арта түсуіне ақт беліктердің қосып отырған үлестері де қомақты. Мен бұған сапар барысында к з жеткізе түстім. Аймақтың ертеңі еңселі, болашағы баянды. Келешекте Ақт бе қаласы елордамыз Астана, ірі мегаполис Алматы және еліміздің оңтүстігіндегі шырайлы шаһар Шымкент секілді қалалардың қатарынан орын алатын болады. Айқын мақсаттарға жұмылдырылған ңірде ел ырысын еселей түсетін іргелі істер мен релі згерістер мол бола берсін, деп түйіндеп, тілегін білдірді Мемлекет басшысы. ТУРИЗМНІҢ ЖАҢА НЫСАНЫ ризм күні қарсаңында «Qazaq-Oner» қол нершілер орталығы «Рухани жаңғыру» бағдарламасының аясында Алматы қаласы кәсіпкерлер палатасы, Туризм және сыртқы байланыс басқармасы және Мәдениет басқармасының қолдауымен ашылды. Бұл орталықтың басты мақсаты туризмді да мыту. «Qazaq-Oner» білім беретін, ндірістік, сауда, мәдени-тарихи және сауықтық орталық. Қол нершілердің орталығы Атлетика лық ауылдағы Пирамида залында, дәстүрлі музыканың мультимедиялық орталығы, ұлттық тағамға ар налған мейрамханаға жақын орналасқан. «Орталықта 20 қол нер шеберінің жұмыстары қойылған. Олардың к бі ЭКСПО к рмесінен келді, жаңа бұйымдар жасап үлгер меді, бірақ алдағы уақытта заттардың қатары к п болары анық. Бұрындары қол нершілерге БҰҰ, ЮСАИД, ЮНЕСКО секілді халықаралық қоғамдық қорлар қолдау к рсететін. Биыл алғаш рет мемлекет, атап айтқанда Алматы әкімдігі қолдау к рсетіп, жаңа жылға дейінгі жалдау қаржысын к терді. Біз аяғымыздан нық тұрып кеткенге дейін, әрине. Ісімізді жолға қойғанша айтарлықтай к мек екені белгілі. Мұнымен қоса, орталықтың барлық жабдығы жиһаз, с ре, орындықтар қала әкімдігінің қаражатына сатып алынды. Бұрындары қол нершілер біреуге арқа сүйеп, қорлардан к мек сұрап келген, қандайда бір шеберлік сыныптарының ресми жұмыс істегені сирек болатын. «Жалғыздың үні шықпас» деген. Сондықтан орталықтың мақсаты бірге жұмыс істеу. Бізде кассалық қана емес, карта қабылдайтын аппарат та болады. Себебі туристердің барлығы карта арқылы т лейді. Қол нерді шағын бизнес деңгейіне дейін к теріп, бюджет түсімін арттыруды ғана емес, чек бере отырып, клиентке сапалы қызмет к рсетуді к здейміз. Корпоративтік кли енттер хабарласады, олармен құжат жүзінде жұмыс істеу керек. Серіктестер қатарында к птеген туристік компаниялар бар. Олар з туристерін бізге алып келеді. Швециядан келген туристерді қарсы алдық, олар киіз басудан шеберлік сағатын алды», дейді Алматы қаласы Іскер әйелдер кеңесінің мүшесі, жоба авторы, кәсіпкер Айгүл Жансерікова. «Бұл туристер келетін нысан. Алматы туризмді дамытуға әлеуеті мол. Осындай орталықтың ашылуы үстемелейді. Жоба Алматы кәсіпкерлер палатасы дайындаған Туризмнің жол картасына енгізілген. Біз бұл жобаларды сүйемелдеп, қаржылай емес қолдау к рсете міз. Сондықтан осындай орталықтардың қатары к бейгені жақ сы», деді Алматы қаласы кәсіпкерлер палатасының директоры Юрий Тілеумұратов. «Qazaq-Oner» қол нершілер орталығының жалпы ауданы 800 шаршы метр. Қазақтың ұлт тық қолданбалы нерін дамытуға, танымалдығын арттыруға бағытталған тұңғыш әрі бірегей жоба. Жоба қазақ қол нер шеберлерінің қатарын к бейтуге, олардың нерін рістетуге сеп болып, скелең ұрпақтың тәрбиесіне де үлес қосары анық. Сонымен қатар жергілікті ндіріс жолға қойылып, жаңа жұмыс орындарының ашылуына ықпал етеді. Ықылас танытқандар жаңа мамандық алып, отбасылық демалыс ұйымдастыра алады. Киіз басу, қыш құю, зергерлік нер, құрақ құрау, кесте тігу, тоқыма және т.б. түрлерін тегін үйренуіне мүмкіндік бар. Ернар ОРМАНОВ Жетпісбай БЕКБОЛАТҰЛЫ, әл-фараби атындағы ҚазҰУ кафедра меңгерушісі e-mail: Zhetpisbay.Bekbolatuly@kaznu.kz 3 ЖАҢА ЭКОНОМИКАНЫҢ НЫШАНДЫ НЕГІЗДЕРІ Ақпарат ғасыры, цифрлық ркениет қыр үстінде қол бұлғап тұр. Алайда, зымыран заманның осынау асау тұлпарын бір елдер тақымының астында ойнақтатса, кей елдер үшін бұл к рген түспен барабар ғажайып болмыс санатында. Осы орайда әйгілі ЭКСПО-ның самаладай оттарын Арқа ажары Астанада жарқыратып, айдай әлемге «мен мұндалап» жар салған Қазақстан сол қырдың қай тұсында тұр, қасаң қағида, к пірме ұранды к лденең тартып, к птің біріндей к к д ненін қамшылап келе келе жатқан жоқ па, деген сауалдың қылаң беретіні де рас. Ашығын айтсақ, бұл бағыттағы бағдарлама, жоба-жоспар атаулыдан Қазақстан қашан да кенде болған емес. Ақпараттандыру ж ніндегі ж н-жобалар елімізде аузымен құс тістеген мемлекеттермен бір мезгілде мірге келіп, бұл ж нінде қаламы жүйрік журналистер к зі қарақты жұртты сол сәтте құлақтандырып та үлгерген-тін. Бұл ткен ғасырдың тоқсаныншы жылдарының соңы болатын. Содан бері жиырма жылға уақыт желдей есіп те шығыпты. К рген түстей болғанымен, бұл ат жалын тартып мінген білдей бір азаматтың ғұмыры ғой. Иә, сонымен бар мен жоқты түгендеуге отырсақ, сыншыл да міншіл жұрттың сол жамбасына келмес үшін мұндайда дәлел мен дәйекті алдыға тартып, нақты фактімен с йлеуге үйренген әдетімізден бұл жолы да жаңылмай, мәліметдеректер тіліне к шейік. Сонымен, осы кезең ішінде Қазақстанның бүкіл аумағы оптикалықталшықты желімен байланыстырылып, мұның зі телекоммуникацияны жаңа сапалы деңгейге к теруге мүмкіндік берді. Білім ордаларында компьютер сыныптары жасақталып, оларға қазіргі бағдарламалар орнатылды, олар Wi-Fi сынды бүгінгі заман технологиясымен қамтылуда. Мұның зі заманауй оқыту үдерістерін жедел енгізуге, және, ең бастысы, айшылық алыс жерлерден жылдам хабар алғызуға мүмкіндік береді. Бұған қазіргі смартфондардың жастар мен жасамыстардың арасында кең қолданысқа ене бастағанын қоссақ, ел аумағы мен республика халқы заман к шінің бел ортасында келе жатыр, деп тұжырым жасауға болады. Сонымен қатар елімізде электронды үкімет пен сауданың, электронды қол қоюдың енгізілуі, халыққа қызмет ету орталықтарының мінсіз жұмысы қаймана халық тарапынан қолдау табуда. Ендігі кезек-блокчейн, автопилотты к ліктер де. Бұл ж нінен де намысшыл жұртымыз згелердің к леңкесінде қалмауға тырысады деген үміттеміз. Шетелдік сарапшылардың пікірінше, Қазақстан тұрақты макроэкономикалық ахуал дың арқасында инфрақұрылымдық даму мен цифрлық экономика саласында оң нәтижелерге қол жеткізіп отыр. «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры мен The Boston Consulting Group тобы жуырда жария етіп, бұқаралық ақпарат құралдарында к рініс тапқан «Қазақстан ның макроэкономикалық келешегі және цифрландырудағы инвестицияның жаңа к кжиектері» атты бірлескен зерттеуде бірқатар дерек пен дәйек келтірілген. Зерттеуге сәйкес цифрландыру саласында Қазақстан алға жылжып келе жатқанын байқаймыз: цифрлық экономикаға тартылу деңгейі тұрғысынан Қазақстан Ресей, Біріккен Араб әмірлігі, Аргентина мен Чили сияқты елдермен қатар деңгейде және индексі 0,72 (БҰҰ мен BCG-тың 2016 жылғы мәліметі) болып, әлемдік орта к рсеткіштен (0,49) жоғары тұр. Сондай-ақ, BCG e-intensity рейтингінің мәліметі бойынша қазақстандық компаниялар арасында кең жолақты интернетке кіру к рсет кіші 45 пайызды құрайды. Бұл к рсеткіш жағынан Қазақстан Біріккен Араб әмірлігі (53 пайыз) және Малайзиямен (38 пайыз) теңдес. Цифрландырудың неркәсіптік ндіріс, ха лық шаруашылығы, к лік, б лшек сауда салаларына ықпалы орасан, бірақ Қазақстан бұл салаларда әзірге әлемдік орта деңгейге жеткен жоқ. Мысалы, Қазақстанда неркәсіптік ндірісті автоматтандыруға жұмсалып отырған шығын ішкі жалпы німнің 0,07-0,09 пайызын ғана құрайды, бұл әлемдік орташа деңгейден (0,18%), 2,3-3 есеге аз, ал Солтүстік және Оңтүстік Америкадан 4-5 есеге аз. Онлайн-сауда нарығы тіпті мардымсыз, 2015 жылғы б лшек сауда нарығының 0,8 пайызын ғана құрайды. Сарапшылар пікірлеріне сәйкес Қазақстан экономикасын одан әрі цифрландыру к птеген салалардың дамуы үшін негізгі фактор болып табылады. Бүгінгі таңда Қазақстанның цифрлық экономикасы БРИКС елдерінің деңгейінде сіп ке леді. Мәселен, электронды коммерцияның дамуы шағын және орта бизнес үшін жаңа арналар ашады. Қазіргі кезде электронды коммерцияның Қазақстандағы үлесі 0,5 пайыз, Ресейде 3 пайыз, Қытайда 8,3 пайыз. Сарапшы Сергей Перапечка Қазақстанның электронды нарығы б лшек саудада ресейлік нарықтың қарқынымен ссе, 2020 жылға қарай оның к лемі 750-800 млн. доллар болатынын атап теді. Оның пікірінше неркәсіптік ндірістегі әңгіме қолданыстағы ндірістік алаңдарды автоматтандырып, мұнай-газ, тау-кен индустриясында, энергетикада 3D-баспа технологиясын қолдануға қатысты болмақ. Қазіргі технологиялардың мірге жедел енгізіліп жатқанын ескерсек, аталған салалардағы зекті згеріс тер ге к п кешікпей куә боларымыз анық.

4 БАЗАЛЫҚ М ЛШЕРЛЕМЕ САҚТАЛДЫ Ұлттық банк базалық м лшерлемесін +/-1% валюталық дәлізімен 10,25% деңгейінде сақтап қалуға шешім қабылдады. Реттеуші пікірінше, жылдық құнсызданудың нақты және болжалды деңгейі 2017 және 2018 жылдардағы мақсатты дәліздің ішінде тұр. Инфляциялық болжамдар тұрақты деңгейде қалыптасқан. Сыртқы сектор тарапынан инфляция ықпалы қолайлы деп бағаланып, ақшакредит жағдайы бейтарап деңгейінде сақталған. Алайда, ұсыныстар ықпалы тарапынан инфляция қатері, сондайақ, валюта нарығындағы құбылмалылықтың артуы ағым дағы жылдың соңына дейін базалық м лшерлеме әле уетінің т мендеуін шектейді. Ұлттық банк қыркүйек айында жылдық к рсеткіштегі инфляция деңгейі 7,1%, айлық к рсеткіш 0,3% болғанын еске сала кетті. АСТЫҚ ТҮСІМІ ҚАНДАЙ? Ауылшаруашылық дәнді-дақылдарын жинау туралы жедел деректерге сәйкес, Қазақстанда 2017 жылдың 9 қаза нындағы жағдай бойынша 21 526,6 мың тонна астық бастырылған. Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәліметі бойынша, ауылшаруашылық тауар ндірушілері есептік кезеңде 15 217,9 мың гектардан астық жинаған, бұл ңірлердің егін алқаптарының 99,5%-ын құрайды. Орташа түсім 14,1 ц/га. 2016 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда Қазақстанда 14 076,3 мың гектар егін жиналып, бұл егін алқаптарының 92,2%-ын құрады. Ол кезде 21 112,5 мың тонна астық бастырылған. Орташа түсім 15 ц/га. 2017 жылы егін жинау алқабының аумағы 15 295,4 гектар болса, 2016 жылы бұл к рсеткіш 15 275,1 мың гектарды құраған. ДАМУДЫҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШІ Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау мақсатында Ақтау қаласында Қазақстандағы арнайы экономика лық аймақтардың инвестициялық әлеуеті таныстырылды. Халықаралық форумға Маңғыстау облысының әкімі Ералы Тоғжанов, «Kazakh Invest» АҚ басқарма т рағасының орынбасары Біржан Канешев, 12 елден келген инвесторлар және зербайжан, Түркия, Иран, Литва елдерінің консулдары қатысты. Арнайы экономикалық аймақ экономикалық даму дың қозғаушы күші, инфрақұрылымды дамытудың маңызды факторы. Бүгінде Қазақстанда әртүрлі салалық бағыттағы 10 арнайы экономикалық аймақ бар. Мысалы, «Оңтүстік» АЭА тоқыма неркәсібінде, «ПИТ» АЭА ақпараттық технологиялар бойынша, «Павлодар» және «Атырау» АЭА-тары химия және мұнай химиясы бойынша маманданған. Ал «Ақтау теңіз порты» арнайы экономикалық аймағы іске қосылғаннан бері 88 млрд. теңге инвестиция тартылып, 241 млрд. теңгенің німі ндірілді. Бюджетке 21 млрд. теңге к лемінде салықтар т ленді. Аймақта 15 мекеме белсенді қызмет етуде және 1 144 жұмыс орнын құрылды. Ақт бе облысының әкімі Бердібек Сапарбаев Мұғалжар ауданындағы алтын ндіру комбинаты жұмысымен танысты. Кен орны толық іске қосылғанда жылына 5 миллион тонна алтын кені ндірілетін болады. Облыс әкімінің баспас з қызметі хабарлағандай, құрамында алтыны аз руданы ашық тәсілмен игеру үшін құрылыс жұмыстары жүріп жатыр. Биыл сәуір айында инвесторлар 10 миллион доллар к лемінде қаржы салды. Келер жылы тағы 100 миллион доллар қаржы жұмсап, комбинаттың құрылысын аяқтайды. Қазір мұнда 600 адам жұмыс істеуде. Бәрі кен ндірілетін ауданның тұрғындары. Құрылыс жұмыстары аяқталып, жаңа ндіріс іске қосылған соң жұмысшылар қайта даярлаудан тіп, кен орнына жұмысқа қабылданады. Жаңа ндіріс 2019 жылдың аяғында іске қосылады деп жоспарланған, ал толық қуаттылыққа 2020 жылы шықпақ. Кездесу кезінде «Аltynex Company» АҚ басшылығы тау-кен ндіру кәсіпорнына қажетті инфрақұрылымдарды жеткізуге к мек сұрады. Бердібек Сапарбаев облыс үшін маңызы бар жобаны қолдайтынын, мемлекеттік бағдарламалар аясында да к мек к рсетілетінін жеткізді. Душанбеде Қазақстанда шығарылған автомобильдердің 55 дана алғашқы партиясын «Холдинг Азия групп ған салтанатты іс-шара тті, деп хабарлады Қаз Ақпарат. Шараға Қазақстанның Тәжікстандағы елшісі Нұрлан Сейтімов, Тәжікстан Республикасының к лік министрі, Душанбе қаласы т рағасының орынбасары қатысты. Н.Сейтімов Қазақстан мен Тәжікстанның арасындағы зара сауданың жоғары деңгейін атап тті. Соңғы жылдары Қазақстан Тәжікстанның негізгі сыртқы сауда серіктестерінің үштігіне кіреді. Ағымдағы жылдың қаңтар-тамызында екі ел арасындағы тауар айналымының к лемі 525,1 млн. АҚШ долларын құрап, ол 2016 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 29,7 пайызға жоғары болды. Биылғы сәуірде «KazakhExport» экспорттық сақтандыру компаниясы» АҚ қолдауымен қазақстандық авто- ндірушілер («СарыарқаАвтоПром» және «Hyundai Trans Auto») мен «Азия групп Таджикистан» холдингі ара сында 2000 автомобиль (1000 «Peugeot 2012» маркісі және 1000 «JAC S3» маркісі) жеткізуге жалпы құны 24 млн. АҚШ долларын құрайтын келісімшарт жасалған болатын. Бизнес&Қоғам Енді облыс әкімдігінің сайтындағы статистикалық мәліметтері негізіндегі экономикалық к рсеткіштердің кейбіріне тоқталып тейік. Атап айтқанда, Ж 2017 жылдың 1-тоқсанында 518,5 млрд. теңгені, Ж -нің нақты сімі 99,2% құраған. Халықтың жан басына шаққандағы Ж 803,9 мың теңге к лемінде қалыптасқан екен (ҚР бойынша орташа к рсеткіш 581,2 мың теңгені құраған). Бұл ретте Ж -нің НКИ-нің (нақты к лем индексінің) 2017 жылға арналған болжамы 101%. Облыстың неркәсіптік кәсіпорындары 2017 жылдың қаңтар-маусымында қолданыстағы бағада 1048,2 млрд. теңгенің німін ндірген. неркәсіптік німнің нақты к лем индексі 99,1% құрап отыр. Дегенмен де, т мендеу фактісі де жоқ емес, мәселен, бұл жалпы к лемде үлесі 87,4% құрайтын кен ндіру неркәсібіндегі (916,1 млрд. теңгенің німі ндірілген) НКИ-нің (99%) т мендеуіне байланысты болды (2016 жылдың қаңтар-маусымы 756,6 млрд. теңге) дейді мамандар. Мұны мұнай саласында да байқауға болады. Айталық, бұл ткен жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 0,3%-ға т мендеген мұнай ндірудің т мендеуіне байланысты болып, ндіру к лемі 8,8 млн. тоннаны құраған (2016 жылдың қаңтар-маусымы 8,9 млн. тонна). Осының бәрі жартыжылдық нәтижелері екенін ескерсек, желтоқсанға дейін к рсеткіштерді арттыруға толық негіз бар, дейді неркәсіп саласының мамандары. неркәсіптің басқа жетекші салаларындағы сім айтарлықтай, тиісінше, бұл облыстың экономикасындағы табыстар одан әрі толығуда деген с з. Мұнай-газ саласында үлесі 13% алатын техникалық қызметтердің 8,3%-ға скені байқалады (бұлар «Мұнайфилдсервис» ЖШС, «Астра Стар» ЖШС, «Caspian Well Services» ЖШС, «Кезби» ЖШС жетекші компаниялар). Табиғи газ ндіру 17,4%-ға, 1537,8 млн. текше метрге дейін артқан (2016 жылдың қаңтармаусымы 1309,4 млн. текше метр). ңдеу неркәсібіндегі (саланың үлесі 6,2%) ндіру к лемі 2,1%-ға артып, 64,9 млрд. теңгені құрады (2016 жылдың қаңтар-маусымы 64,1 млрд. теңге). Тоқыма бұйымдар ндірісінде 37,1%-ға, машина жасауда 26,3%-ға («Ақтау машина жасау зауыты» ЖШС, «Каскор-Машзавод» ЖШС), резеңке және пластмасса бұйымдар ндірісінде 28,1%-ға («Шыны-пластикалық құбырлар зауыты» ЖШС, «Ақтауполимер» ЖШС және басқалары), зге де металл емес минералдық німдер ндірісінде 20,6%-ға («КБ» ЖШС, «Теміртас» ЖШС және басқалары), химия неркәсібінде 5,9%-ға («ҚазАзот» ЖШС), тері және оған жататын нім ндірісінде 0,9%-ға су байқалады. 2017 жылдың басынан бері 1,2 млрд. теңге сомасына және жаңадан 135 тұрақты жұмыс орнын құрумен «Шыны-пластикалық құбырлар зауыты» ЖШС-нің «Шыны-пластикалық құбырлар мен фитингтер ндіретін 3-цехтың құрылысы» және «Ақтау Керамзит» ЖШС-нің «Керамзит тасын ндіретін зауыт салу» атты жобалары пайдалануға берілген. здеріңіз к ріп отырғандай, бұл ңірде бұрынғылардың байыпты жұмыс істеуімен қатар жаңа ндіріс орындары ашылып, экономикаға тың серпін беріп отырғанын аңғартады. Бұған облыс әкімі Ералы Тоғжановтың ңірдегі әлеуметтік-экономикалық дамуды тыңғылықты назарында ұстап, қосымша күш жұмылдыруға да жете к ңіл б летіні оң ықпалын 41 (527) 12 18 ҚАЗАН, 2017 ЖЫЛ ЭКОНОМИКА МАҢҒЫСТАУДА ІС ІЛГЕРІЛЕП, ТАБЫС ТОЛЫҒУДА Алматыда инвестицияларды тарту саласындағы ірі халықаралық «Almaty Invest» атты форум жұмысы тті. Дәстүрлі және з тұғырнамасына беделді саясаткерлерді, бизнес к шбасшыларды, инвестициялық менеджерлер мен қаржылық сарапшылардың басшыларын жинады. Осы жылы форумға әлемнің 28 елінен 500-ден астам адам қатысты. Форумды аша отырып, Алматы қаласының әкімі Бауыржан Байбек әлемдік жалпы ішкі німнің 60 пайыз құрайтын әлемнің ең үздік 600 қалаларының қатарына кіріп, бүгінгі күні қала жаһандық бәсекелестікке қатысатынын атап тті. «Елбасы Н..Назарбаевтың қолдауы арқасын да Тәуелсіздіктің 25 жылы ішінде Алматы экономикасы 100 есеге, тұрғын үй қоры 2 есеге, шағын және орта кәсіпорындар саны 120 есеге сті. Сауда, қаржы және басқа қызметтер 88% құрайды. 2016 жылдың Worldwide Cost of Living рейтингісінде Алматы мір үшін арзан және тартымды мегаполистердің бірі деп танылды. Біз мір сүру сапасын жақсарту мен қолайлы инвестициялық климатқа басым назар аударамыз. Бұл «Алматы-2020» бағдарламасының негізгі басымдықтары», деді Б.Байбек. Қала әкімі Қазақстан Президентінің ауқымды институционалдық реформаларының арқасында әкімшілік кедергілерді айтарлықтай қысқартқанын атап тті. Инвесторларды қалалық қызмет к рсету орталығы және «Казахстан Инвест» ұлттық компаниясының кілдігі тигізуде десек, қателеспейміз. Бұл ретте ңірге инвестиция тарту мәселесі алдыңғы қатардағы және маңызды міндет екені даусыз, облыс басшысы осыған да жете к ңіл б луде. Соның айғағындай, таяуда Мемлекет басшысы Н.Назарбаевтың тапсырмасын орындау мақсатында Ақтау қаласында Қазақстандағы арнайы экономикалық аймақтардың (АЭА) инвестициялық әлеуетінің таныстырылымы тті. Халықаралық форумға Маңғыстау облысының әкімі Ералы Тоғжанов, «Kazakh Invest» АҚ басқарма т рағасының орынбасары Біржан Канешев, 12 елден келген инвесторлар және зірбайжан, Түркия, Иран, Литва елдерінің консулдары қатысқан. Қазір Қазақстанда әртүрлі салалық бағыттағы 10 арнайы экономикалық аймақ бар. Мысалы, «Оңтүстік» АЭА-ы тоқыма неркәсібінде, «ПИТ» АЭА-ғы ақпараттық технологиялар бойынша, «Павлодар» және «Атырау» АЭА-тары химия және мұнайхимиясы бойынша маманданған. Ал, «Ақтау теңіз порты» арнайы экономикалық аймағы іске қосылғаннан бері 88 млрд.теңге инвестиция тартылып, 241 млрд.теңгенің німі ндіріліпті. Бюджетке 21 млрд.теңге к лемінде салықтар т ленген. Аймақта 15 мекеме белсенді қызмет етуде және олар 1144 жұмыс орнын құрап отыр екен. Форумда Ақтау, Атырау, Шымкент, Алматы, Тараз, Павлодар қалаларының арнайы экономикалық аймақтары (АЭА) таныстырылды. АЭА-дағы басқарушы компаниялардың басшылары шараға қатысушы қонақтарды АЭАтың ерекше жағдайымен таныстырып, сәтті іске асырылған жобаларды ұсынды. Олардың даму тәжірибесі мен болашақ жоспарлары туралы айтып берді. Алқалы жиында с йлеген «Kazakh Invest» ҰК» АҚ АЭА дамыту департаментінің басқарушы директоры Еркежан мірханованың айтуынша, бүгінде АЭА территориясында 160-қа жуық инвестициялық жоба жүзеге асырылған. Оның 20 пайызы шетелдік. Қазір АЭА алаңында 11 мыңнан астам адам жұмыс істейді екен. Маңғыстау облысы ндірісімен қатар, сан саласы жедел даму үстіндегі бірден-бір аймақ. Қазақстанның экономикасын нығайтуға облысымыздың қосқан үлесі де зор, қол жеткізген табыстары да, жетістіктері де аз емес. Қазыналы ңірдің келешек үшін бергенінен әлі берері мол. Осы форум Қазақстанның жаңа инвестициялық сүйемелдейді. Шешімдердің ашықтығы бизнес пен Ұлттық кәсіпкерлер палатасының негізгі комиссияларының, оның ішінде жекешелендіру мен МЖ, Алматыдағы сарапшылар мен іскерлік кеңестердің жұмысына кеңінен қатысуымен қамтамасыз етіледі. Шағын және орта бизнесті жеңілдікті несиелендіру бағдарламалары арқылы мыңдаған жобалар жүзеге асырылуда. Басымды салаларда заттай гранттар, субсидиялар мен жеңілдіктер қарастырылған. Кездесу барысында бірқатар бағыттар бойынша ынтымақтастық туралы келісімдерге қол жеткізілді. Сондай-ақ 28 елден 500-ден астам қатысушысы жинаған форумда «Карашығанақ Петролеум Оперейтинг» (КПО) мұнай консорциумы мен «Schneider Electric», «KazSpo-N» және «Bureau Veritas» компанияларымен келісімшарттар жасалды. Келісімшартқа Қазақстанда бұрын тек шет елде жасалынатын отқа т зімді неркәсіптік киімді, модульді электрлік станциясын, сондай-ақ Батыс Қазақстан облысындағы машина құрылысы заводының АРІ және ASME халықаралық стандарттарына сәйкес сертификаттауды бағамдайды. Келісімдердің жалпы сомасы шамамен 15 миллион АҚШ долларына жетеді. Алматы қаласының әкімі Бауыржан Байбек Иран Ислам Республикасының Хорасан-Резави провинциясының губернаторы Алиреза Рашидианмен кездесті. Кездесу барысында екі жақ саудаэкономикалық және мәдени-гуманитарлық байланыстарды нығайту мәселелері талқыланды. мүмкіндіктерін сіздермен бірлесе саралауға жол ашады деп сенемін, деген Маңғыстау облысының әкімі Ералы Тоғжанов ңірдің болашағы серпінді дамитынын атап к рсетті. Түркия, Сауд Арабиясы, Малайзия, АҚШ, Венгрия және басқа елдерден келген қонақтар отандық компаниялармен іскерлік қарымқатынас орнатуға және одан әрі бірлесіп жұмыс істеуге қызығушылық танытып отыр. Яғни, тек осы ңір ғана емес, келешекте Қазақстанның басқа да аймақтарында шетелдік кәсіпорындар бірлесе жұмыс істеуге ынталы деген с з бұл. Беделді іскер компниялардың кілдері бас қосқан форумда облыс басшысы тағы да бірқатар маңызды келісс здер жүргізгенін айта кеткен ж н. Атап айтқанда, 2005 жылы негізі қаланған Дубайлық «DP WORLD» компаниясының кілімен екі жақты келісімшарттың шарттары талқыланды. Бұл компаниямен облыс басшысы бұған дейін де бірнеше рет кездесу ткізген. Айта кетейік, шетелдік мекеме к п уақыттан бері әлемдік нарықта жүк тасымалдаумен айналысады. Ал, малайзиялық «Reach Energy» компаниясы қара алтынды тиімді игеру бойынша алдыңғы қатарда келе жатқан мекеме. Аталмыш кәсіпорын мұнайлы лкеде к гілдір отынды қайта ңдеп, оны сұйытумен айналысуға дайын екенін жеткізді. Егер екі жақты келісс здер оң шешімін тапса, олар 2018 жылдың соңына дейін 55 мың тонна газ ндіретін болады. Тағы бір малайзиялық «One Ocean Environment Sdn Bhd» компаниясы Маңғыстау ңірінде з жұмысын бастауға дайын. Бұл машина жасау және электртехника жабдықтарын орнату саласында 40 жылға жуық тәжірибесі бар мекеме. Компанияның қазіргі мақсаты облысқа энергия к здерін тарту және су тұщыту саласы бойынша инвестиция салуды к здеп отыр. «Saj Group» компаниясы түрлі салада қызмет к рсетеді екен. 17 жылдық тәжірибесі бар мекеменің Мысыр, Канада, Судан, Замбия және Қазақстанда б лімшесі орналасқан. Мұнайхимия және мұнайды қайта ңдеумен айналысатын компания біздің ңірде тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта ңдейтін зауыт салуға ниетті. Облыс әкімі Ералы Тоғжанов келісс з жүргізген «TECDRY» компаниясы ңірімізде құрылыс саласында жұмыс істеуге ниет танытып отыр. Бұдан басқа бұл компания әлемдік нарыққа мұнайхимия саласындағы қалдықтарды тазалау ДОСТЫҚ ДӘНЕКЕРІ Кәсіпкерліктің дамуы ел әлеуетінің артуы Қала әкімі Иранның Таяу Шығыс елдерінің арасында Қазақстанның екінші сауда әріптесі екенін атап тті. Ағымдағы жылдың 8 айы ішінде Алматы мен Иран арасындағы тауар айналымы 17,7 млн. АҚШ долларын құрады, қалада ирандық капиталдың қатысуымен 107 кәсіпорын бар. А.Рашидианның айтуы бойынша екі жақтық ынтымақтастықтың зор әлеуеті құрылыс, ауыл шаруашылығы, тұрмыстық химия ндірісі, туризм және басқа салаларда к рініс табады. Сондай-ақ Алматы қаласында ткен ирандық ндірушілер дің к рмесі әріптестік қатынастарды нығаюына тағы бір алаң болды. Иран делегациясының кездесуі барысында Алатау ауданындағы неркәсіптік ай мақтың әлеуеті таныстырылды. Хорасане-Резави провинциясы жыл сайын 1 миллиард доллардан астам сомаға тауар экспорттайды, олардың 60 пайызы неркәсіптік німге келеді. Сонымен қатар Алматы әкімі Бауыржан Байбек жұмыс сапарының аясында қалдықтарды сұрыптау зауытының құрылысы барысымен танысты. Қалдықтарды сұрыптау кешенінің құрылысы «Green Recycle» ЖШС жеке инвестициялары есебінен жүзеге асырылады. Сұрыптау үрдісі барысында қайта пайдалануға жарамды компоненттер таңдалады. Жылына 550 мың тонна қуаты бар зауыт 2018 жылдың жазында пайдалануға беріледі деп жоспарлануда. Алматы әкімінің айтуынша, тұтастай алғанда қалдықтарды сұрыптау кешенінің пайда болуы неркәсіптің дамуына серпін береді және және түрлі салада жасыл технологияны енгізу бойынша да тәжірибесі мол к рінеді. Ал, 2014 жылы құрылған түркиялық «Enerwo Energy» компаниясының бас директоры Огуз Зейрек ңір басшысын нақты жоспарымен таныстырды. Олар Маңғыстау облысында битум зауытын салу мақсатында келгенін айтқан. Себебі, бұл аймақта жаңа бағыттағы жол құрылыстары салынуда. Мемлекет тарапынан шетелдік инвесторларға жасалып жатқан жеңілдіктерді атап ткен халықаралық компания кілдері Маңғыстау облысында жұмыс істеуге дайын екендерін жеткізді, деп хабарлады облыс әкімінің баспас з қызметі. Форумның алдында Маңғыстау облысының әкімі Ералы Тоғжанов Сингапурдан келген тағы да бір әлемге белгілі «Мейнхард» компаниясының кілдерімен де кездескен болатын. Онда ңір басшысы облысты одан әрі дамытуға ықпалын тигізетін зара табысты әріптестікке қолдау білдірді. Айта кету керек, «Мейнхард» әлемнің алпауыт мемлекеттерінде қанатын кеңге жайып, экономика, әлеумет, мәдениет, спорт, білім салаларына елеулі үлес қосып, дүниенің түкпір-түкпірінде зәулім ғимараттар салған, ірі жобаларға дем берген инжинирингтік компания. Бүкіл әлемде компанияның 45 кеңсесі мен 4500 қызметкері жұмыс істейді екен. Ертеңгі күнге сеніммен к з тігіп, ркендеу жолына нықтап түскен Қазақстан елінің әлеуетіне қызығушылық білдірген олар енді біздің елде 46-шы кеңсесін ашқысы келеді, дейді жоғарыда аталған ақпарат к зі. Бұл ниетін «Мейнхард» компаниясының басқарма т рағасы Шахзад Насим аймақ басшысына жеткізіп, кәсіпорынның тарихымен, дамуы және мүмкіндіктерімен таныстырып, жүзеге асырған жобалары Сингапур, Лондон, Индия, Африка және тағы басқа әлем мемлекеттерінің сәніне айналған ең биік ғимараттар, әуежайлар, мейманхана мен сауда орындар кешендері, ескерткіштер, к пірлер, нысандарды арнай таныстырылым арқылы к рсетті. Маңғыстау Қазақстанның әлеуметтікэкономикалық дамуы мен жаңғыруына елеулі үлес қосып отырған ңірлердің бірі. К мірсутек шикізатының және басқа да пайдалы қазбалардың үлкен қоры аймақтың дамуына ұзақ мерзімді перспективалар береді. Теңіздің болуы және біздің аймақтың бай мәдени, тарихи және рухани мұралары туризмді дамытуға және халықаралық сауданы дамытуға мүмкіндік береді, деді облыс әкімі Ералы Тоғжанов. Біздің компания Қазақстанда 2 жобаны жүзеге асырды. Олар «Абу-Даби Плаза» және «Хан-Шатыр» сауда-ойын-сауық орталығының дизайны. Компания медицина, Қорғаныс министрлігі және спорт ғимараттары және «ақылды қала» жүйесі бойынша жобаларды әзірлеуде, деді Шахзад Насим. ңір басшысы компания кілдеріне туризмді дамыту жобаларын жүзеге асыруға, сондайақ мұнай-газ саласы мен IT-технологиялар саласындағы кадрлар даярлауға арналған оқу орталығын ашуға шақырды. Кездесу сингапурлық компания кілдеріне бірлесіп жұмыс істеуге дайын екендігін айтып, шетелдік тарап қаланың экономикалық-әлеуметтік дамуына үлес қосатынына сенім білдірді, деп хабарлайды облыс әкімінің баспас з қызметі. Қорыта айтқанда, Маңғыстау облысында осылайша біршама тындырымды істер атқарылып, экономикадағы табыс толыға түсуде. Исатай ҚАМБАРОВ мегаполистегі экологиялық жағдайды жақсартады. «Мемлекет басшысы қала экологиясы мәселесіне ерекше назар аударады. Алматы қаласының даму бойынша соңғы кездесуінде Мемлекет басшысы қоқыс проблемасын жүйелі түрде шешу, оны кешенді ңдеуді және пайдаланудың толық циклін қамтамасыз ету қажеттігін атап тті. Зауыттың құрылысы біз үшін басым жоба болып табылады, бұл ЭКС- ПО-2017 мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес келетін маңызды бағыт. Қазір біз бірінші кезекте қоқысты іріктеп, одан кейін оны қайта ңдеуге мүмкіндік беретін жүйені құрып жатырмыз», деді қала әкімі. Алматы қаласының әкімі жұмыс сапарының аясында Алатау ауданында орналасқан индустриалды аймақтың жұмысын тексерді. Бүгінгі таңда индустриалды аймақта жалпы құны 191 миллиард теңге болатын 40 жоба тіркелді. Қаланың әкімдігімен индустриалды аймақтарды жаңа жобалармен толтыруды арттыру бойынша жұмыстар жүргізіп жатыр. Қала әкіміне жұмыс сапары шеңберінде Бостандық ауданының Бағанашыл шағын ауданы және Медеу ауданының Таир к шесі бойынша, Жетісу ауданының «Кіші Алматы» зені бойынан Волочаевская к шесі бойынша б ктерді күшейту бойынша құрылыс жұмыстарының барысы жайлы баяндады. Бұл учаскелерде габионды конструкциялардан жасалған қорғаныс қабырғалары орнатылып, жер асты жұмыстары жүріп жатыр. з кезегінде, Бостандық ауданы Бағанашыл шағынауданында жобалаушылар сейсмикалық жане топырақ қасиеттерін еске ала отырып, тіреу кабырғасының типін әзірледі. Нысанды жылдың аяғына дейін ткізу жоспарлануда. Нұрлан ҚҰМАР

ЭКОНОМИКА 41 (527) 12 18 ҚАЗАН, 2017 ЖЫЛ Бизнес&Қоғам АСҚЫНҒА ТОСҚЫН немесе экстремизм түйткілдері Технология деген бір құрылықтан екінші құрылыққа әп-сәтте ауыса беретін дүние, ең бастысы сананы бүгінгі болмысқа бейімдеу. Елбасымыздың болашаққа бағдар жасап, «сананы жаңғыртайық» деп дабыл қағуы бекер емес. Санасы жаңғырған ұлттар бүгінде ркениет к шінің алдында келеді. Ал, ортағасырлық марғаулықпен баяу қозғалып, аяғын еріне басқан жұрттар да бар. Ал, сол жұрттар бір кездері бүгінгі кербез, сылқым Еуропаға үлгі- неге болды десек, біреу сеніп, біреу сенбейді. зіміз бірде сынап, бірде т беге к теріп жүретін Елбасымыз бұл ретте қашанғы к регендігіне басып, алты Алаш тың ғана емес, наным-сенімі бір ағайындарымыздың алдына да аламан ғасырымыздың толайым міндеттерін үйіп тастады. Бағдар айқын, жол ашық. Ислам ркениеті з кезеңінде әлемнің ең да мыған орталығы болғанын, ол бүкіл адамзаттың ркендеуіне зор үлес қосқанын айтқан болатын Елбасы. Қазіргі цифрлық экономиканың үш тұғы ры бар. Яғни сандар, алгебра, алгоритм. Ол бір ғалымға байланысты. Бұдан он екі ғасыр бұрын Мұхаммед ибн Мұса әл Хорезми деген ғалым мір сүрген. Ол біздің ңірде, мударияның бойында туған. Алгоритм термині әл Хорезми есімінің латын тіліндегі транскрипциясы болып табылады. Егер де Батыс әлі күнге дейін Рим сандарын қолданып келген болса, алгоритм түсінігін білмес те еді. Бұл ғалымдарсыз әлемдік ғылым, математика, медицинаның дамуы мүмкін болмас та еді. Осы айғақтарды алдыға тартқан Елбасы қазіргі дамудың жаңа ұйымдастырушылық сатысына туді ұсынып, нақты іс-қимыл жоспарын жасау қажеттігіне тоқталды. Ол жоспардың шеңберінде заманауи даму мәселелері ж нінде Ислам ынтымақтастық ұйымының арнайы кеңесі, ортақ ғылымиинновациялық қор құрылуы тиіс. Елбасымыздың ортаға мұн дай ой тастауына мұсылман шы ғысында АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ БАСТЫ ЗАМАН ТАЛАБЫ Елбасы Н..Назарбаев Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясында: «Білім беру формасы Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі», деп атап к рсетті. ХХІ ғасыр бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір. Бүгінгі күні ақпараттық технологияларды меңгеру басты заман талабы. Бұлай дейтін себебіміз ХХІ ғасырдың«ақпараттық технология ғасыры» деп аталуында. Ақпараттық технология ғасыры з алдына «ақпараттық қоғамды» қалыптастырды. Дамыған елдердегі білім беру жүйесінде ерекше маңызды мәселелердің бірі оқытуды ақпараттандыру, яғни оқу үрдісінде ақпараттықкоммуникациялық технологияларды (АКТ) пайдалану. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз» атты Қазақстан халқына Жолдауында «Біз білім беруді жаңғыртуды одан әрі жалғастыруға тиіспіз. мір бойы білім алу әрбір қазақстандықтың жеке кредосына айналуы тиіс», делінген. Қазіргі кезде біздің қоғам дамудың жаңа кезеңіне к шіп келеді, бұл кезең ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты барлық ақпараттық-коммуникативтік технологиялар оның табиғи ортасына айналып отыр. Ақпараттық-коммуникативтік технологиялардың келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын бірде-бір мүм кіндік. Білім беру саласында ақпараттықкоммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы білімнің сапасын арттыру, білім беру үрдісін модернизациялаудың тиімді тәсілдері пайдаланылуда және одан әрі жетілдірілуде. Ақпараттық-коммуникативтік технологияны бәсекеге қабілетті ұлттық білім беру жүйесін дамытуға және оның мүмкіндіктерін әлемдік білімдік ортаға енудегі сабақтастыққа қолдану дау-жанжал ртінің толас алмай, ршіп отыруы, ислам елдерінің табиғи ресурстарының молдығына қарамай, қадамының кері кетуі себепкер болды ма деп топшылаймыз. Қалай болғанда да бұрындары мамыражай тірлік кешкен Еуропа жұртын дүр сілкіндіріп, ғарышқа сапарды күнделікті тірлікке айналдырған ркениет к шбасшыларының ойлы ордасына ортағасырлық мінезқұлықпен баса к ктеп кір ген кертартпалардың болмыс-бітімін сарапқа салып, сын тезінен ткізу керек-ақ. Ислам ын ты мақтастығы ұйымының жуырда Астанада аяқталған саммитінде бұл ж нінде биік мәртебелі тұлғалар ашына айтты. Кезінде ислам әлемі білім, ғылым мен инновациялардың орталығы болғанымен, уақыт те шынайы білімді схоластика алмастырған тоқырау заманы басталды. Қазіргі кезде әлемдегі мұсылман халқының 55 пайызы сауатсыз. Сауатсыздық кесірінен к птеген ел жапа шегіп, озық ойлы ғалымдар батыс елдеріне қоныс аударып жатқаны белгілі. Экономикалық даму және ынтымақтастық ұйы мына, яғни Еуроодаққа мүше мемлекеттерде білім беру саласына ішкі жалпы німнің 5,2 пайызы жұмсалады. Ал мұсылман елдерінде аталған к рсеткіш бір пайызға да жетпейді. С йтіп, к птеген елдер сауатсыздық кесірінен ркениеттен кенже қалуда. Елбасымыз ислам елдері ғылым мен білімге жете к ңіл б лмей отырғандығына, аса маңызды осынау шаруаға ІЖ -нің орташа алғанда жарты пайыздайы ғана жұмсалатындығына тоқталды. лемде ішкі жалпы німнің екі-үш пайызы ғылыми-зерттеу жұ мыстарына, инновацияға арналады. «Қауымдастық мемлекет терінде бір миллион тұрғынға шаққандағы зерттеушілер саны 615 адам болады. Ол әлемдік орташа к рсеткіштен 2,5 есе т мен. Ислам әлемінде ғылым бойынша Нобель сыйлығының тек қана 2 иегері бар. Пәкістан физигі Мұхаммед әбдус Сәлам сыйлықты 1979 жылы, Мысыр химигі Ахмед Хасан Зәуайл 1999 жылы иеленді. Осы жағдайды күрт згертуіміз керек», деп атап ткен Елбасымыз ислам әлеміне рухани сілкініс, жаңғыру қажеттілігі туындап отыр, деп атап тті. Енді осы сілкініс пен жаңғыру жолдарына аз-кем шолу жасалық. Асқындық деп алуды ж н к ріп негізгі мәнге ие болып отыр. Ақпараттық- коммуникативтік технологияны пайдаланудың мәні компьютерлік техниканың мүмкіндіктерін студент жеке тұлғасын дамыту проблемасының маңына топтасқан дидактикалық-әдістемелік проблемалық міндеттерді шешуге бағындыру болып табылады. Ақпараттық кеңістікті кеңейту және әлемдік қоғамдастыққа кіру жағдайында адамзат ресурстарының қалыптасуындағы білім беру р лінің суі еліміздің әлеуметтік-экономикалық даму деңгейінің лшемдері ретінде мектептің білім беру жүйесін жаңа талаптар бойынша жоспарлауы үшін маңызды. Бүгінгі күні білім беру саласы «Қазақстан-2050» ұзақ мерзімді стратегиясының маңызды басым бағыттарының бірі болып танылды. Қазақстан Республикасының Президенті Н..Назарбаев республиканы әлемдегі бәсекеге қабілетті 30 елдің қатарына кіргізу туралы міндет қойған болатын. Бүгінгі таңда қазақстандықтардың алдында тұрған міндеттердің бірі «Mәңгілік Ел» идеясын жүзеге асыру. Бұл идеяны жүзеге асыру үшін жоғарғы оқу орындарында мақсатты түрде тәрбие жұмыстарын жүргізу, сонымен қатар барлық оқу пәндерінің тәрбиелік мәнін күшейту қажет. Оқытылатын пәндер рухани-адамгершілік қасиеттері мен білім алушылардың патриоттық сезімдерін қалыптастыруға, қазақстандық отаншылдық пен азаматтық жауапкершілік, ұлт тық сана-сезім мен толеранттылық, Қазақ станның этникааралық жағдайда қарым-қатынас жасай білуіне бағытталуы тиіс. Ақпараттық-коммуникативтік технологиялар пәнінің маңызы, әлемнің ғылыми к рінісін қалыптастырудағы, адамзаттың жаһандық проблемаларды шешудегі, табиғат заңдарын таныпбілудегі р лімен анықталады. Оқыту міндеттері: әлемнің Ақпараттықкоммуникативтік технологиялар жаратылыстану-ғылыми к рінісі туралы білімді меңгерту және олардың функцияларын (танымдық, кіріктірілген, түсіндірмелі, болжау) қолда ну. Ақпараттық-коммуникативтік технологиялар білім жүйесі алдында қойылған міндеттерді орындауды оқу процесін технологияландыру отырған экстремизм ұғымы тек исламға ғана тән емес. Мәселен, Испания мен Англияны дүрбелеңге б леген «жергілікті» экстремистер талай-талай тер рор лық әрекет жасаған болатын. Ал, жуырда к ршілес Ресейде «христиан мемлекеті» деген экстремистік ұйым басшылары қамауға алынды. Егер бұл ұйым мүшелері Таяу Шығысты қанға б ктіріп жатқан «ислам мемлекеті» тобының идеологиясын ұстанып жатса, «зіңнен зор шықса, екі к зің сонда шыққаны» к рінер. Бірақ, соны к рсетпей-ақ қойсын, деп тілейік. Асқындық идеяларын ұста натын мұндай ұйым дарға күнк рісі т мен отбасылардан шық қан, шала сауатты жастардың мүше болатынын әлемдік ақпарат к здерінен оқып-біліп отырмыз. Елбасымыз қоғамдағы білім мен ғылымның р лін к теру, оған қомақты қаржы б лу үшін ең алдымен экономиканы дамыту қажет деп санайды. Ал, қазіргі білім мен экономика тығыз байланысты екендігін жоғарыда атап ттік. Ислам елдерінде экономиканы дамытудың ең әділ, сауапты жолы бар ол ислам банкингі, ислам қаржы құралдары. Бұл турасында осы және жобалау арқылы жүзеге асыруға болады. Оқу жоспарының жылжымалы б лігі есебінен элективтік қолданбалы курстар, факультативтік сабақтарын ткізу ұсынылады. Сабақтан тыс жұмыстар: зерттеу жобаларын дайындау және қорғау; олимпиадалар, конкурстар, тақырыптық кештер; таңдау боыйынша элективтік курстар; онлайн режиміндегі конференциялар мен қашықтан жүргізілетін сабақтар, білім байқаулары; Ақпараттық-коммуникативтік технологиялар ғылым мен ндіріс нысандарына танымжорықтар түрінде. Ақпараттық-коммуникативтік технологиялар, олар: киберқауіпсіздік, бұлтты және мобиль ді технологиялар, Smart технологиялар, E-технологиялар. Ақпараттық қауіпсіздіктің қауіптері мен олардың жіктелуі: Киберқауіпсіздік индустриясы. Киберқауіпсіздік және Интернетті басқару. Зиянды бағдарламалар. Ақпаратты қорғанудың шаралары мен құралдары. Ақпараттық қауіп сіздік саласындағы стандарттар мен специфи кациялар. Қазақстан Республикасының ақпа раттық қауіпсіздік саласындағы реттеуші құқық тық қатынастар заңнамасы. Электрондық цифрлық қолтаңба. Шифрлау. Бұлтты және мобильді технологиялар. Қазіргі инфрақұрылым шешімдерінің даму үрдістері. Бұлтты есептеулер қағидалары. Виртуалдау технологиясы. Бұлт ты Web-қызметі. Мобильді технологиялардың негізгі терминдер мен тұжырымдамалары. Мобильді сервистер. Мобильді технологиялар стандарттары. Smart технологиялар. Үлкен деректер. Блок чейн технологиясы. Жасанды интеллект. Smartсервистерді пайдалану. АКТ-дағы жасыл технология. Телеконференциялар. Телемедицина. E-технологиялар. Электронды бизнес. Электронды оқыту. Электронды үкімет. Электрондық бизнес: Электрондық бизнестің негізгі модельдері. Электрондық бизнестің ақпараттық инфрақұрылымы. Электрондық бизнестегі құқықтық реттеу. Электрондық оқыту: архитектурасы, құрамы жолдар авторының «Қазақстанның банк» жүйесі атты оқулығында арнайы тарауда егжей тегжейлі с з болады. Сондай-ақ басылымымыздың мұның ал дындағы санында да аталған тақырып әңгіме етілген-ді. Жалпы, ислам ешқандай зорлықзомбылықсыз, қиянатсыз дамитын әділ жүйе. Ислам банкингі осы жүйенің ең маңызды тетіктерінің бірі. йткені, ислам банктерінің жұмысы жалпы адамзаттық құндылықтарға негізделеді. Ислам қаржы мекемелерінің пайызсыз несие беруі, кәсіпкердің тәуекелін бірлесе к теруі, қаржылық және моральдық жауапкершілікте болуы ислам банкингінің танымалдығын арттырып, оның қызметі тұтынушылар бойында қоғамдағы әділеттілік пен парасатқа деген сенім қалыптастыратынын әлемнің белді эко номистері мойындап отыр. Мәселен, ислам қаржысы қағидаттарын ұстанатын Малайзия бүгінде дамудың биік белестерін бағындырып келеді. Енді осы арада к зіқарақты оқырманға бір сауал тастағым келіп отыр. Ей, құрметті оқушым, Малайзияда асқындық ұйым болды, содырлық әрекет жасады деген хабарды естідіңіз ия болмаса оқыдыңыз ба? Газеттанушы саналатын менің зім мұндай жаңалықты әлі ұшырастырғаным жоқ. Ал, к зі қанталаған экстремист атаулы неге Таяу Шығысқа үйір? Елбасымыз атап ткендей, оның басты себебі жоқшылықта, нербілімнің дамымауында, ақ параттықтәрбие жұмысының кем шіндігінде. Ал, ақпараттық-тәрбие жұмысын жүргізудің пәрменді құралдарының бірі рухани, атап айтқанда ислам журналистикасы болып табылады. Бұл тақырып осы жолдар авто рының бірқатар еңбектерінде қарас тырылып, оқырман қауымға ұсынылған болатын. «К п асқанға бір тосқан» дейді халық да налығы. Тұрпайы да дүмбілез асқындыққа ғылым мен білімді қарсы қоюымыз қажет, бүгінгі күннің ең к кейтесті түйткілдерінің бірінің емі осы деп ойлаймыз. және платформалары. Электрондық оқулықтар. Электрондық үкімет: тұжырымдамасы, архитектурасы, қызметтері. Дамыған елдерде электрондық үкіметті іске асырудың форматтары. Кәсіби саладағы ақпараттық технологиялар. Индустриялы АКТ. Мамандандырылған кәсіби саланың міндеттерін шешудегі бағдарламалық жасақтама. Медицина, энергетика және т. б. кәсіби салаларындағы қазіргі заманғы АТтрендтер. Кәсіптік мақсатта іздеу жүйелері мен электрондық ресурстарды пайдалану. Индустриялық Ақпараттық-коммуникативтік технологиялардың қауіпсіздігі. «Қазіргі заманғы жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру те қажет», деп Елбасы атап к рсеткендей, жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу үрдісінде пайдаланудың маңызы зор. Соңғы жылдары ақпараттық-коммуникациялық заман ағымына сай күнделікті сабаққа компьютер, электрондық оқулық, интерактивті тақта қолдану айтарлықтай нәтиже беруде. Сондай-ақ педагогтың компьютерлік сауаттылығы ақпараттық-коммуника тивтік технологияны пайдаланудағы жеке тәжірибесін тұжырымдау есебінен сапалы түрде артады. Жедел дамып отырған ғылыми-техникалық прогресс қоғам мірінің барлық салаларын ақпараттандырудың ғаламдық процесінің негізі. Заман ағымына қарай ақпараттық технологияларды қолдану айтарлықтай нәтижелер беруде. Жаңа ақпараттық технологияларын пайдалану соңғы уақытта білім беру жүйесінде маңызды бағыттардың бірі болып табылады. Білім беру жүйесін ақпараттандыру мен ақпараттық-коммуникациялық технологияны оқу-тәрбие үрдісінде пайдалану болашақ маманның з мамандығына қызығушылығы мен мамандық сапасын арттырып, шығармашылық шабытын шыңдап, ғылыми к зқарасын қалыптастырып, еңбек нарығындағы бәсекеге қабілетті мамандар даярлауда қоғамның даму жолдарын анықтайды. Тиыштық ХАКИМОВА, әл-фараби атындағы Казақ ұлттық университеті 5 Салалық қауымдастықтар мен компанияларға жалған лотореялар мен ақша ұтысы бар интернетойын дарының зиянды әсері туралы, сондай-ақ заңсыз ойын бизнесімен айналысатын тұлғалардың, жалпы аумақта сондай ойын автоматтарын орналастыру үшін орынжайды жалға берушілер мен олардың иелерінің қылмыстық жауаптылығы туралы кезекті рет хабарланды. Бұл мәселелер Алматы қаласы кәсіпкерлер палатасының алаңында Консультациялық кеңестің отырысында айтылды. «Экономикалық тергеу қызметінің мәліметі бой ынша 2017 жылдың 8 айы ішінде 50 ойын мекемесінің заңсыз жұмысы тоқтатылды. Оның ішінде 43 мекеме электронды казиномен айналысса, 7 ойын аппаратының залы. 617 компьютерлік техника, 246 теледидар, 117 электронды терминал, 21 ойын автоматы мен шамамен 6 млн теңге ақшалай қаржы алынды», деп хабарлады Алматы қаласы мемлекеттік кірістер департаментінің басшысы Асқар Тынысбеков. Департамент басшысы бюджетке түсетін салық пен зге де т лемдердің болжанған к рсеткішін де баяндады. Алматыда 183 754 кәсіпкер (жұмыс істемегендерді есептемегенде) жұмыс істейді, оның ішінде 74,9 мыңы заңды тұлға және 108,9 мың жеке кәсіпкерлік. Осы жылдың 27 қыркүйегіндегі мәлімет бойынша Алматы қаласы бюджетінің кіріс б лігінде 103%-ға орындалған, яғни 1 206 058 млн теңге жоспарында 1 246 762 млн теңге түсім есептелген. ткен жылмен салыстырғанда 112% немесе 132 533 млн теңгеге артық. «Консультативтік-кеңес беруші органның алдыңғы отырысының қорытындысы бойынша биз нес тің сауалына қатысты «Қазақтелеком» АҚ элек тронды шот-фактура ақпараттық жүйесі каналы операторының ткізу қабілетін арттыру туралы ұсыныс жолдады. Нәтижесінде каналдың жүгі тұрақталды және 500 мбит/с дейін реттелді. Заңна маға кедендік тазалау кезінде шетелдік валютада операцияны қайта есептеуде пайда болатын тиын айырмашылығын есептеуге қатысты згер ту енгізу ұсынысы бойынша жоғарыда аталған жағдайларды заңнаманың бұзылғаны деп қарамау және камералдық бақылау жүргізгенде әкімшілік жауап кершілікке тартпау шешімі қабылданды», деп атап тті Асқар Тынысбеков. Кездесу барысында электронды шот-фактураны беру кезінде қайталанатын қателіктер, Астана-1 ақпараттық жүйесін енгізу мәселелері қаралды. Консультативтік кеңес отырысының мақсаты кәсіпкерлік субъектілері мен салық және кеден істері саласында қызмет атқаратын тұлғаларға к мек беру, салық және кедендік реттеуді жетілдіру, әкімшіліктендірудің тиімді тәсілдерін енгізу, елімізде бизнес жүргізу үшін қажетті жағдайлар жасау. ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ л-фараби атындағы ҚазҰУ Шанхай шет тілдер университетінде қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасын ашты. Бұл ортақ жоба Қытайдағы ҚР Елшілігі мен Шанхай қаласындағы ҚР Бас консулдығының қолдауымен жүзеге асты. Салтанатты шараға ҚазҰУ ректоры академик Ғалым Мұтанов бастаған университет делегациясы қатысты. Қытай университеті қазақстандық әріптестерін, Қытайдағы ҚР Елшілігі мен Шанхай қаласындағы ҚР Бас консулдығы кілдерін жылы қарсы алды. Кездесу барысында ШШТУ партиялық комитетінің т рағасы Цзян Фэн жоғары оқу орнында 30 шет тілінде мамандар дайындала тындығын жеткізді. Жаңа оқу жылынан бастап қазақ тілі оқытыла бастады және оған қытайлық студенттер үлкен қызығушылық танытуда. Ол мамандандырылған кафедраны ашуға к рсеткен к мегі мен қолдауы үшін ҚазҰУ ректоры Ғ.Мұтанов пен Қазақ станның дипломатиялық қызметіне алғыс айтты. «ҚазҰУ Мемлекет басшысы Н.Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласында қойылған тапсырмаларды жүзеге асыру үшін мақсатты түрде жұмыс істеуде. Қазақ тілінің дамуына ерекше к ңіл б лінуде. Мемлекеттік тіліміз к п ұлтты Қазақстанда біріктіруші р л атқарса, Қазақстан мен Қытайдың достығы мен ынтымақтастығын арттыруда байланыстырушы к пірге айналып отыр. ҚазҰУ жаһандық ғылыми-білім беру кеңістігіне үлкен белсенділікпен енуде. Қытайлық ЖОО-лармен әріптестік барысында к птеген жобалар жүзеге асуда. Солардың бірі ретінде Шанхай шет тілдер университетінде қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасының ашылуын айта аламыз», деп атап тті Ғалым Мұтанов. Қазақ тілін ҚазҰУ оқытушылары үйрететін болады. Қазіргі таңда «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығы бойынша 13 қытайлық студент білім алуда. Студенттермен кездесу барысында ҚазҰУ ректоры университет туралы, академиялық ұтқырлық бағдарламасы бойынша тәжірибеден және тілдік тағылымдамадан ту мүмкіндігі жайлы айтып, жастарды қызықтырған сұрақтарға жауап берді және оқуда сәттілік тіледі. Ол қытайлық студенттерге қазақ тілін оқып-үйренуге арналған оқулықты салтанатты түрде табыс етті. Қазақстанның жетекші оқу орны әл-фараби атындағы ҚазҰУ шетелдік ЖОО-лармен халық аралық ынтымақтастықта үлкен тәжірибеге ие. Сапар аясында ҚазҰУ мен ШШТУ ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды. Ол жоғары білікті мамандарды даярлауға, сондай-ақ ғылыми-білім беру саласындағы ортақ қызмет ауқымын кеңейтуге бағытталған.

6 41 (527) 12 18 ҚАЗАН, 2017 ЖЫЛ ЭКОНОМИКА Бизнес&Мәдениет М. уезов атындағы Қазақ Мемлекеттік академиялық драма театрының үлкен залында белгілі әдебиет сыншысы, к рнекті қоғам қайраткері Сағатхан шімбаевтың туғанына 70 жыл толуына және оның жары танымал жазушы Шәрбану Бейсенованың 70 жасқа келуіне арналған кеш тті. Мемлекет басшысы Н..Назарбаевтың «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында, скелең ұрпақты патриотизмге, ұлтын, елін, жерін сүюге арналған кеш Алматы қаласының әкімі Бауыржан Бәйбектің құттықтау с зімен бас- Сағатхан Әшімбаевті еске алу кеші облыстық «Жетісу»газеттерінде жарияланған. Еңбек жолын 1969 жылы «Жас Алаш» («Лениншіл жас») газетінде әдебиет және нер б лімінің әдеби қызметкері болып бастаған ол, «Жас Алаш» газетінде, «Жұлдыз» журналында, «Жалын» баспасында, 1980-1986 жылдары Бүкілодақтық авторлар құқығын қорғау ж ніндегі агенттіктің (ВААП) Қазақ б лімшесінің басшысы, 1986-1991 жылдары Қазақ КСР Телевизия және радиохабарын тарату ж ніндегі мемлекеттік комитеті т рағасының орынбасары, т рағасы қызметтерін атқарды. Қазақ әдебиетіне, сынына сүбелі үлес қосқан қаламгердің «Сын мұраты», «Талантқа тағзым», «Парасатқа құштарлық», «Шындыққа сүйіспеншілік», «Ақиқатқа іңкәрлік», «Азаматтыққа адалдық» сынды әдеби-сын мақалалары, портреттер мен зерттеу еңбектері бар. Шәрбану Бейсенова журналист, жазушы. 1969 жылы Қазақ Мемлекеттік Ұлттық университетін тәмамдаған. Еңбек жолын республикалық «Парасат» (бұрынғы талды. Алматы облысының әкімі Амандық Баталовтың ел тілегін жеткізген ықыласымен жалғасса, ақын-драматург, белгілі қоғам және мемлекет қайраткері, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының т рағасы Нұрлан Оразалин С. шімбаев туралы әдемі естеліктерін еске түсіріп, Ш.Бейсеноваға жүрекжарды тілегін жеткізді. ҚР Мәдениет және спорт министрлігі, ҚР Ақпарат және коммуникация министрлігі мен Алматы қаласының әкімдігі, М. уезов атындағы Қазақ Мемлекеттік академиялық драма театр ұжымының ұйымдастыруымен ткен кеш жоғары деңгейде ткізілді. Кеш барысында с з алған асылдың тұяғы, Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты Мәулен шімбаев әкеден қалған неге- сиетін айтып жиналған жұртты тебірентсе, Шәрбану Бейсенова кеш қонақтарына, жиылған қауымға ризашылығын, ақ тілегін жеткізді. Ақын Бақыт Беделхан оқыған С. шімбаевтың «Сағаттың монологы» атты жыр туындысы М. уезов атындағы Қазақ Мемлекеттік академиялық драма театр артистерінің орындауында әсерлі шықты. Кеште аты аңызға айналған «Дос-Мұқасан» ансамблі, Нұрғали Нүсіпжанов бастаған таланттар нер к рсетті. Театр артистері «Сүзге ханымның соңғы күндерінен» үзінді к рсетті. Аталмыш кеш Бекболат Тілеуханның «Елім менің» әнімен қорытыланды. Сағатхан шімбаев әдебиет сыншысы, тележурналист, жазушы, қоғам қайраткері. 1970 жылы Қазақ Мемлекеттік Ұлттық университетінің филология факультетін бітірген. Оның алғашқы мақалалары баспас з беттерінде 1966-1967 жылдары аудандық «Советтік шекара», «Мәдениет және тұрмыс») журналында бастап, «Қазақстан әйелдері», «Қазақ әдебиеті» газет-журналында қызмет еткен. Оның қаламынан туған «Тойға келген келіншек», «Топжарған қыздар», «Сезімтал жүрек», «Тағылымды тағдырлар», «Мизамшуақ», «Сүзгенің соңғы күндері» атты әңгіме жинақтарымен қатар, аударма шығармалары да бар. АЗУЛЫЛАРДЫҢ ЖЕКПЕ-ЖЕГІ Астанадағы «Дәулет» спорт кешенінде аралас жекпе-жектен V лем чемпионатының финалдық жекпе-жектері тті. Еліміздің намысын бес спортшы қорғады. Биылғы чемпионатқа 30 елден 170-ке жуық спортшы бақ сынады. Ақтық сайыста он жекпе-жек ткізілді. Атап тсек, Санжар ділов (56,7 келі), Денис Муцнек (65,8 келі), Темірлан Иxсанғалиев (77,1 келі), Еркінбек Інжел, (84 келі) және әйелдер арасында Мария Агапова (61,2 келі). Бұған дейін ұлттық құраманың үш спортшысы - Алтынбек Бақтыгелдиев (70,3 келі), лімжан Сүлейменов (93 келіден жоғары) және Зарина Қадырбаева (52 келі) қол жүлдені иеленген болатын. Финалдық сайыстары аясында Санжар ділов (56,7 келі) т решілер шешімімен жеңімпаз атанып, чемпиондық белбеуді иеленді. Ал Денис Муцник (65,8 келі) ресейлік Абдулмуталип Гайрбеговқа қарсы шықты. Бұл жекпе-жекте Денис зінің бар палуандық нерін салды. Партерге түскенде, к п жағдайда, басымдық к рсетті. Алайда ресейлік қарсыласы да қарап қалған жоқ, ауыр соққыларын дарыта білді. Екінші раундтың аяқ жағында Муцник қарсыласын екі рет тұншықтырып к рді. Алайда Абдулмуталип сытылып шықты. Т решілер шешімімен ресейлік спортшы жеңімпаз атанды. Ал Денис Муцник күміс жүлдені олжалады. Ақтық сында Еркінбек Інжелдің (84 келі) ресейлік спортшы Магомед Шаxрудиновпен жұдырықтасты. Күш-жігер мен шыдамдылық сайысы Бұл жекпе-жекте Еркінбек бірінші болып сериялық соққысын дарыта білді. Ал партерде з қарсыласын тұншықтырып к рді. Алайда зінен т рт жас үлкен ресейліктің тәжірибесі анық байқалды. Шаxрудинов тұншықтыру тәсілінен шығып қана қоймай, Еркінбектің қимылын әбден орап тастады. С йтіп жүріп, з соққыларын дарыта білді. Екінші раундта Еркінбек оң қолымен қарсыласының шабуылын шебер тоса білді. Алайда екеуі тағы да партерге түсіп қалды. Бұл жолы ресейлік спортшы қазақтың үстінен түспей қойды. Еркінбек екі рет сілкіп к рді. Бірақ Шаxрудинов з басымдығын берген жоқ. Т решілер з шешімін ресейліктің пайдасына шығарды. Осылайша, финалдық жекпе-жектерде ресейліктерге қарсы шыққан қазақстандық спортшылардың барлы ғы ұтылып қалды. Ару қызымыз Мария Агапова беларусь спортшысын жеңді. Орта салмақта 61,2 келі салмақ дәрежесінде ткен жекпе-жекте екі спортшы да барын салды. Екеуі де үлкен дайындықпен келгенін к рсетті. Т решілер екі раундтың қорытындысы бойынша жеңімпазды анықтай алмады. Содан қосымша раунд тағайындалды. Бұл жолы Марияның мерейі үстем болды. Осылайша жекпе-жектен ткен әлем біріншілігінде қазақ спортшылары 2 алтынға қол жеткізді. Балуандарымызға сәттілік тілейік, ағайын! Келесі жылы Ресейде футболдан тетін лем чемпионатының топтық ойындарының кезекті іріктеу турнирі з мәресіне жетті. Соңғы турда Қазақстан ұлттық құрама командасы Арменияны қабылдап, бір ұпай еншіледі. Матчтың бірінші таймын командалар бір-бірін аңдысумен бастады. Алғашқы қауіпті сәтті ойынның 9-шы минуттағы т те шабуылдан ғана к рдік, бірақ құрамамыз алғашқы б лімде қарсылас қақпасынан саңылау таба алмады. Ойынның 26-минутындағы кавказдықтардың қауіпті шабуылын Гейнриx Мxитарян шебер орындады. Нәтиже 0:1. Командалар осы есеппен үзіліске кетті. Ойынның 2-ші кезеңін Еркебұлан Тұңғышбаевтың орнына алаңға Сергей Хижниченконы шығарумен бастаған Қазақстан құрамасы ҚАЗАҚ ФУТБОЛЫ ҚАШАН КӨГЕРЕДІ? ашық футбол ұсынды. Тайм басында алаң иелерінің шабуылдарына мазмұн кіргендей болды. Ойын басында біздің жігіттердің ткір шабуыл тінен баспен соққан добын қонақтардың қақпашысы Бегларян қайтарып қалды. Бірақ 61-минуттағы ұйымдастырылған шабуылда 9-шы н мірлі Бауыржан Тұрысбектің жұлдызы жанды, ол Мұртазаевтың к терген пасын баспен соғып, есепті теңестірді. Стадионға жиналған 12 мың жанкүйердің қолдауымен елге жеңіс сыйлауға ұмтылған біздің жігіттер де аянып қалған жоқ. Ойын тең нәтижемен аяқталды. Осылайша, футболдан Қазақстан ұлттық құрамасы 2018 жылғы әлем Көш соңында жүрміз чемпионатының іріктеу кезеңін те сәтсіз ткізді. з тобымызда ткізген 10 матчтың біреуінде футболшыларымыз жеңіске жете алмай, үш ұпай ғана еншіледі. Бұл соңғы 11 жылдағы ең нашар к рсеткіш болды. 2006 жылғы әлем чемпионатының іріктеуінде ұлттық құрамамыз бір ғана ұпай жинаған болатын. Ал келесі іріктеу кезеңінде (Еуропа чемпионаты-2008) 10 ұпай еншілеген. Бұл әзірше Қазақстанның ең үздік нәтижесі саналады. Қазақстан құрамасының әлем және Еуропа чемпионаттарына іріктеу кезеңінің нәтижелеріне келер болсақ, Еуропа чемпионаты 2016 іріктеу аясында 5 ұпай, лем чемпионаты 2014 5 ұпай, Еуропа чемпионаты 2012 4 ұпай, лем чемпионаты 2010 6 ұпай, Еуропа чемпионаты 2008 10 ұпай жинаған екенбіз. Осылайша әрдайым з тобымызда соңғы орында қалып жүрген қазақ футболы қашан к герер екен?! Бізге қарағанда Тәуелсіздігін жақында алып, УЕФА-ға таяуда кірген черногориялықтар талантты халық екендігін дәлелдеді емес пе?! Бізбен қатар доп тепкен қаратау халқы біздің тобымызда үшінші орынды еншіледі. рі к ш басындағы поляк пен даттарды да біраз қобалжытқаны бар. Ал Қазақстан құрамасынан жалпы есепте 8:0 есебімен басым түсті. Бұл, әрине қазақ футболы үшін үлкен сын болғалы тұр. Бетті дайындаған Нұрлан ҚҰМАР Құрылтайшы және шығарушы: «ҚАЗАҚ ГАЗЕТТЕРІ» Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Бас директор Редакторлар кеңесiнiң төрағасы Шәмшидин ПАТТЕЕВ қабылдау бөлмесі 272-87-30 жарнама бөлімі 267-00-44 www.kazgazeta.kz E-mail: kaz_gazeta@mail.ru ЭКОНОМИКА Бас редактор Ақас ТАЖУТОВ Бас редактордың орынбасары жауапты хатшы Аманкелдi ШОПАН Бөлім редакторлары: Рымтай САҒЫНБЕКОВА, Ботагөз ӘБДІРЕЙҚЫЗЫ, Ибрагим БЕКМАХАНҰЛЫ, Беттеуші: Ернар ОРМАНОВ «Қазақ газеттерi» ЖШС-ның аймақтардағы өкiлдiктерi: Астана қаласында: Толымбек Әбдірайым 8 701 345 79 38 Ақтөбе облысында: Жанғабыл Қабақбаев 8 771 769-63-22 Маңғыстау облысында: Бектұр Төлеуғалиев 8 (7292) 40-41-01 Қарағанды облысында: Батырбек Мырзабеков 8 (7102) 90-19-73 Газеттiң терiлуi мен бет қатталуы «Қазақ газеттерi» ЖШС-ның компьютерлiк орталығында жасалды. Офсеттiк басылым. АҚЫЛДАСТАР АЛҚАСЫ: АЛШАНОВ Рахман, ӘБДІМАНАПОВ Сәрсенғали, ӘБІШЕВ ӘЛИ, БЕКБОЛАТҰЛЫ Жетпісбай, ГУЗОВСКИ Петр (Польша) ЕСПОЛОВ Тілектес, ҚАЛИЕВ Ғани, НҰРСЕЙІТ Айтқали, САҒАДИЕВ Кенжеғали, САПАРБАЕВ Әбдіжапар, САТЫБАЛДИН Cағындық, СВЯТОВ Серік, ТӘТІҒҰЛОВ Әбдісағит, ТЕМІРБЕКОВ Нұрлан, ХАМЗИН Жантемір. «Экономика» газетiне жарияланған материалдардың авторлық құқы «Қазақ газеттерi» ЖШС-не тиесiлi, редакция жауапты емес. Жарияланған мақала авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiрмейдi. Апталық Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлiгiнiң Ақпарат және мұрағат комитетiнде тiркелiп, 2006 жылғы 6 желтоқсанда 7897-Г куәлiгi берiлдi. Тапсырыс 1584. Таралымы 5000. Газет аптасына 1-рет шығады. Газет «Алматы-Болашақ» АҚ-ның баспаханасында басылды. Алматы қаласы, Мұқанов көшесі, 223 «в». Тел.: 378-42-00, факс: 378-36-76. Мекен жайымыз: 050013, Алматы қаласы, Желтоқсан көшесі, 175. 2-қабат. 202-бөлме (тілшілер) тел.: 272-87-04 219-бөлме (бас редактор) тел.: 267-36-34 факс: 272-86-11 E-mail: kazekonomica@mail.ru www.economkaz.kz Нөмірдің кезекші редакторы Ботагөз ӘБДІРЕЙҚЫЗЫ