АЛМАТЫ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СТАТИСТИКА АКАДЕМИЯСЫ АЭСА оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінде Бекітілген Хаттама 1 «27» тамыз 2012 ж. Оқу ісі жӛніндегі проректор, профессор Машанова Р.К. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ (ПОӘК) «ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТЕОРИЯ» пәні бойынша «5В050600-экономика, 5В050800-есеп және аудит, 5В050900-қаржы, 5В090800-бағалау» мамандығы Алматы, 2012ж. 1
Пәннің оқу-әдістемелік кешенін дайындаған аға оқытушы Самакова Ж.Ш. Кафедраның мәжілісінде талқыланып ұсынылған, қаулы 1 «_27_» 08 2012 ж. «Экономика және менеджмент» Кафедра меңгерушісі э.ғ.к.,профессор Сейтхамзина Г.Ж Академияның оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінде мақұлданған, қаулы _1 «_27» 08 2012 ж. Академияның оқу-әдістемелік кеңесінің Тӛрағасы п.ғ.д., профессор Машанова Р.К 2
Мазмҧны 1. Пәннің типтік оқу бағдарламасы 4 2. Пәннің оқу жұмыс бағдарламасы 8 3. Студенттерге арналған пәннің оқу бағдарламасы (Syllabus) 18 4. Дәрістер кешені 46 5. Тәжірибе (семинар) сабақтарын орындау бойынша әдістемелік нұсқау 129 6. Студенттің оқытушының басшылығымен ӛздік жұмыстарды орындауы бойынша әдістемелік нұсқау 7. Студенттің ӛздік жұмысты орындауы бойынша әдістемелік нұсқау 138 8. Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілу картасы 141 Бет 133 3
4
5
6
7
Алматы экономика және статистика академиясы «Экономика және менеджмент» кафедрасы ПӘННІҢ ОҚУ ЖҦМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ «ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТЕОРИЯ» пәні бойынша 5В050600-экономика, 5В050800-есеп және аудит, 5В050900-қаржы, 5В090800-бағалау мамандығы Оқыту нысаны Күндізгі Сырттай Барлық кредит саны 2 Курс 1 1 Семестр 1 1 Емтихан (семестр) 1 1 Барлық сағаттар, 90 Соның ішінде: Дәрістер (сағат) 15 6 Тәжірибе (семинар) 15 3 сабақтары (сағатт) СОӚЖ (сағат) 45 СӚЖ (сағат) 45 Алматы, 2012ж. 8
1. Қҧрастырушы: «Экономика және менеджмент» кафедрасының аға оқытушысы Самакова Ж.Ш. 2. Пререквизиттер: Экономикалық ілімдер тарихы, Қазақстанның экономикалық тарихы 3. Постреквизиттер: Микроэкономика, Макроэкономика, Кәсіпорын экономикасы, Қаржы. Пәннің сипаттамасы: «Экономикалық теория» курсында негізгі экономикалық түсініктер мен заңдылықтар, әлеуметтік-экономикалық жүйенің эволюциясы бойынша іргелі білім беріледі. Студенттердің бұл білімдері басқа экономикалық пәндерді (Микроэкономика, Макроэкономика, Кәсіпорын экономикасы) тереңірек оқуға негіз болады, ғылыми экономикалық ойдың қалыптасуы мен кәсіптік машықтық алуға кӛмектеседі. «Кәсіпорын экономикасы», «Маркетинг», «Менеджмент» сияқты экономикалық пәндерді оқу «Микроэкономика» бӛлімінің кең кӛлемді түсінік аппараты мен тұжырымдамаларын білуге негізделеді. Мұндай түсініктерге сұраныс пен ұсыныс, олардың икемділігі, ӛндіріс шығындарының құрылымы, шектік шығындар, шектік табыс, рынок түрлері, баға құрылуы, пайданы арттыру мен шығындарды барынша азайту, инвестициялар және фирмалардың осыған байланысты шешім қабылдау әдістері жатады. «Қаржы», «Мемлекет және бизнес», «Банк ісі», «Салық және салық салу» пәндерін оқуда «Макроэкономика» бӛлімінің түсініктері мен принциптерін білу қажет. Олар: жалпы ұлттық ӛнім, жалпы ішкі ӛнім, қосымша құн, ұлттық табыс, мемлекеттік бюджет, салықтар, ақшаға сұраныс пен ұсынысы. «Экономикалық теория» курсын ӛз бетінше оқуда бюджеттік-салықтық, ақша-несие саясаттарын экономиканы тұрақтандыру мен экономикалық ӛсуді жеделдету құралы ретінде түсіну маңызды. «Экономикалық теория» пәнінің негізгі мақсаты әр түрлі экономикалық жүйелердегі экономикалық категориялар мен заңдарды оқыту. Сондай-ақ, ресурстардың шектеулі жағдайында адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандыруда материалдық игіліктер мен қызметтерді ӛндіру, бӛлу, айырбас және тұтынудағы іс-әрекетін оқытады 4. Пәнді оқыту мақсаты: Курстының негізгі мақсаты негізгі экономикалық категорияларды және қазіргі экономикалық жүйелердің қызмет ету механизмін танып- білу саласында студенттерді дайындау. 5. Пәнді оқыту міндеттері: Экономикалық теория генезисі Ӛндіріс теориясы Нарықтық қатынас теориясының негіздері Микро-макроэкономиканың негізгі сұрақтары Экономикалық циклдер теориясы Мемлекеттің экономикалық саясаты Әлемдік шаруашылық негіздері 9
Барлығы Дәрістер Тәж. сабақ. СОӚЖ СӚЖ Барлығы Дәрістер Тәж. сабақ. СОӚЖ СӚЖ 6. Пәннің кҥнтізбелік-тақырыптық жоспары «Экономикалық теория» Р/ н Тақырыптың атауы Сағат саны Күндізгі бӛлім Сырттай бӛлім* 1 Экономикалық теория пәні және әдістері. 7 1 1 3 3 2 Қоғамдық ӛндірістің 7 1 1 3 3 негіздері. 3 Меншік қатынастары және 7 1 1 3 3 олардың экономикадағы орны. 4 Қоғамдық ӛндірістің түрлері. 7 1 1 3 3 5 Сұраныс пен ұсыныс 7 1 1 3 3 теориясының негіздері. 6 Жеке дара ұдайы ӛндіріс 7 1 1 3 3 теориясының негіздері. 7 Кәсіпорын капиталының 7 1 1 3 3 (қорларының) айналымы және толық айналымы. 8 Кәсіпорынның (фирманың) 7 1 1 3 3 шығындары мен табысы. 9 Ӛндіріс факторларының 7 1 1 3 3 нарығы және факторлық табыстардың қалыптасуы. 10 Ұлттық экономика жүйе 11 1 1 3 3 ретінде. 11 Макроэкономикалық тепетеңдік 7 1 1 3 3 12 Макроэкономика заңдылығы ретінде 8 1 1 3 3 экономикалық дамудың ауытқымалы болуы. 13 Ұлттық экономика жүйе 11 1 1 3 3 ретінде. Жұмыссыздық пен инфляция экономиканың тұрақсыздығының белгісі ретінде 14 Экономикалық саясаттың 1 1 3 3 негізгі бағыттары. 15 Экономикалық ӛсу. 1 1 2 2 10
Барлығы: 15 15 45 45 7. Дәрістер, тәжірибе (семинар), зертханалық сабақтарының жоспары Тақырып Дәріс жоспары Тәжірибе сабақтарының жоспары Экономикалық 1.Экономикалық теорияның Экономикалық теорияның пайда теория пәні пайда болуы. болуы. Экономикалық теорияның және әдістері. 2.Экономикалық теорияның ғылым ретінде қалыптасу кезеңдері. пәні және оның құрылымы. Экономикалық теорияның пәні және 3.Экономикалық теорияның оның құрылымы. Экономикалық атқаратын қызметтері. категориялар және заңдар. Экономикалық теория және экономикалық саясат. Экономикалық құбылыстар мен процестерді тану әдістері Экономикалық теорияның атқаратын қызметтері. Қоғамдық 1.Ӛндіріс және оның қоғам Ӛндіріс және оның қоғам ӛміріндегі ӛндірістің ӛміріндегі ролі. ролі. Ӛндіріс ресурстары мен негіздері. 2.Экономикалық жүйенің факторлары және оның шектелугі. ӛндірістік мүмкіндіктері. Экономикалық жүйенің ӛндірістік Ӛндірістік мүмкіндіктер мүмкіндіктері. Ӛндірістік қисығы. мүмкіндіктер қисығы. Меншік қатынастары және олардың экономикадағы орны. Қоғамдық ӛндірістің түрлері. Сұраныс пен ұсыныс теориясының негіздері. Жеке-дара ұдайы ӛндіріс теориясының негіздері. Меншік экономикалық категория. ҚР меншік түрлері. 1.Натуралды шаруашылық: сипаты және ерекшеліктері. 2.Тауар және оның қасиеттері: тұтыну құны және айырбас құн. 3.Ақша: пайда болуы, атқаратын қызметтері. Ақша айналысының заңдары. 1.Сұраныс. Сұраныс заңы және сұраныс қисығы. 2.Ұсыныс. Ұсыныс заңы және ұсыныс қисығы. 3. Бәсекенің типтері: жетілген және жетілмеген. 4.Монополия,дуополия, олигополия және монополистік бәсеке. 1.Кәсіпкерлік және оның түрлері. 2.Акционерлік қоғам және оның формалары. 3.Нарық экономикасындағы 11 Меншік экономикалық категория. Меншіктің субъектілері мен объектілері. Меншіктің формалары. Мемлекеттік және жеке меншік. ҚР меншік түрлері. Натуралды шаруашылық: сипаты және ерекшеліктері. Тауар ӛндірісі: маңызы, пайда болуының себептері мен негізгі сипаттары. Ақша: пайда болуы, атқаратын қызметтері. Ақша айналысының заңдары. Сұраныс. Ұсыныс. Тепе-теңдік бағаның қалыптасуы мен динамикасы. Сұраныс пен ұсыныс икемділігі. Бәсеке нарық механизмінің маңызды элементі ретінде. Бәсекенің типтері: жетілген және жетілмеген. Кәсіпкерлік және оның түрлері. Кәсіпорындардың негізгі ұйымдық - құқықтық формалары. Акционерлік қоғам және оның формалары.
Кәсіпорын капиталынның (қорларының) айналымы және толық айналымы. Ӛндіріс факторларының нарығы және факторлық табыстардың қалыптасуы. Ұлттық экономика жүйе ретінде. Макроэкономик алық тепетеңдік. Макроэкономик а заңдылығы ретінде экономикалық дамудың ауытқымалы болуы. Жұмыссыздық пен инфляция экономиканың тұрақсыздығын ың белгісі ретінде шағын, орташа және ірі фирмалардың ролі. ҚР-ғы кәсіпкерліктің дамуы. 1.Ӛндірістік процесстегі шығындар 2.Тұрақты және ӛзгермелі шығындар. Қайтарымдылықтың кему заңы. 3.Фирманың қаржы жағдайы мен табысы. Шекті табыс. 1. Тауар-ақша қатынастарының эвалюциясы мен нарықтың қалыптасуы. 2.Нарықтың атқаратын қызметтері. 3.Нарық инфрақұрылымының негізгі элементтері 1.Ӛндіріс факторларының нарығы Еңбек нарығы 2. Жалақының маңызы мен формалары. Жер нарығы. 3.Капитал нарығы және табыс пайызы. 1.Макроэкономика түсінігі. 2.Ұлттық экономика және оның негізгі мақсаты. 1. Ұлттық есеп жүйесі. 2. Макроэкономикалық кӛрсеткіштер. Жұмыссыздық түрлері. Инфляция түрлері. Мемлекеттік реттеу. 12 Акциялардың түрлері. Нарық экономикасындағы шағын, орташа және ірі фирмалардың ролі. ҚР-ғы кәсіпкерліктің дамуы. Ӛндірістік процесстегі шығындар түсінігі: айқын және айқын емес шығындар. Бухгалтерлік, нақты және экономикалық пайда. Тұрақты және ӛзгермелі шығындар. Қайтарымдылықтың кему заңы. Фирманың қаржы жағдайы мен табысы. Шекті табыс. Тауар-ақша қатынастарының эвалюциясы мен нарықтың қалыптасуы. Нарықтың маңызы мен құрылымы. Нарықтың атқаратын қызметтері. Нарықтық қатынастардың субъектілері мен объектілері. Нарық инфрақұрылымының негізгі элементтері Ӛндіріс факторларының нарығы және ондағы бағаның құрылуы ерекшеліктері. Еңбек нарығы және жұмыспен қамту. Жалақының маңызы мен формалары. Жер нарығы. Рента және ренталық қатынастар. Жер бағасы. Капитал нарығы және табыс пайызы. Кәсіпкелік табыс және пайда. ҚР жер кодексі жайында. Макроэкономика түсінігі. Ұлттық экономика және оның негізгі мақсаты. Ұлттық экономиканың қызмет етуінің нәтижелерін ӛлшеу. жүйесі. Ұлттық есеп Макроэкономикалық кӛрсеткіштер. Жалпы ішкі ӛнім(жіӛ). Жалпы ұлттық ӛнім (ЖҰӚ) Номиналды және нақты ЖҰӚ. ЖҰӚ дефляторы. Таза ұлттық ӛнім. (ТҰӚ). Ұлттық табыс(ұт). Жеке табыс (ЖТ). Қолдағы бар табыс. Жұмыссыздық түрлері. Инфляция түрлері. Мемлекеттік реттеу.
Экономикалық саясаттың негізгі бағыттары. Экономикалық ӛсу. 1.Қоғамның қаржы жүйесі: құрылымы мен атқаратын қызметі.. 2Халықтың қаржысы. Кәсіпорындардың жалпы және мемлекеттік қаржысы. 3.Мемлекеттік бюджет. Мемлекеттік бюджеттің кіріс табыстары мен шығындары. 4.Салық салудың теориялары және түрлері. 1.Экономикалық ӛсудің типтері: экстенсивтік және интенсивтік. 2.Экономикалық цикл мен дағдарысқа мемлекеттің әсері. 3.Қазақстан экономикасындағы циклдар мен дағдарыстар мәселесі. Қоғамның қаржы жүйесі: құрылымы мен атқаратын қызметі. Халықтың қаржысы. Кәсіпорындардың жалпы және мемлекеттік қаржысы. Мемлекеттік бюджет. Мемлекеттік бюджеттің кіріс табыстары мен шығындары. Салық салудың теориялары және түрлері. Қаржы, фискалды, бюджеттік саясаттар. Мемлекеттік қарыз түрлері Экономикалық ӛсудің типтері: экстенсивтік және интенсивтік. Экономикалық цикл және экономикалық дағдарыс теориясы. Экономикалық циклдің фазалары. Экономикалық цикл мен дағдарысқа мемлекеттің әсері. Қазақстан экономикасындағы циклдар мен дағдарыстар мәселесі. 8. СОӚЖ жҥргізу графигі Р/н СОӚЖ тапсырмасы Кҥндізгі оқыту 1 Экономикалық категориялар мен экономикалық заңдар, оларды пайдалану. СОӚЖ ӛткізу формасы Ауызша Ғылыми баяндама 2 Экономикалық процесстерді тану әдістері. Ауызша Ғылыми баяндама 3 Экономикадағы таңдау мәселесі. Ӛндірістік мүмкіндіктер қисығы. Ауызша Ғылыми баяндама 4 Меншіктің маңызы мен формалары. Конспект жазу 5 Қоғамдық шаруашылықтың формалары: натуралды, тауарлы Ауызша және әкімшіл- әміршіл. Эссе 6 Ақшаның маңызы мен атқаратын қызметтері.ақша айналысы Конспект жазу заңдары. 7 Нарықтың пайда болу шарттары. Нарықтың атқаратын Аузша қызметтері. Реферат 8 Сұраныс заңы. Сұраныстың ӛзгеруіне әсер ететін факторлар. Жазбаша Ситуациялық есеп шығару 9 Ұсыныс заңы. Ұсыныстың ӛзгеруіне әсер ететін факторлар. Жазбаша Ситуациялық есеп шығару 10 Жетілмеген бәсеке және оның түрлері. Жазбаша Ситуациялық есеп шығару 13
11 Кәсіпкерлік қызметтің маңызы мен түрлері. Жазбаша Бақылау жұмысы 12 Балама шығындар. Айқын және айқын емес шығындар. Конспект жазу 13 Тұрақты және ӛзгермелі шығындар. Жазбаша Ситуациялық есеп шығару 14 Макроэкономика түсінігі. Ұлттық экономика және оның мақсаты. Ғылыми баяндама Ситуациялық есеп шығару 15 Экономикалық ӛсу. Оның экстенсивтік және интенсивтік түрлері. Ауызша Ғылыми баяндама 16 Қаржы жүйесінің маңызы мен құрылымы. Ауызша Ғылыми баяндама 17 Мемлекеттік бюджет. Оның табысы мен шығысы. Конспект жазу 18 Коммерциялық банктер. Банктік пайда. Эссе 19 Жұмыссыздық, кедейшілік және оларды шектеу шаралары. Жазбаша Ситуациялық есеп шығару 20 Адам мүдделерін әлеуметтік қорғау және әлеуметтік кепілдіктер. 21 Әлемдік шаруашылықтың құрылуының объективті негіздері. Әлемдік шаруашылықтың құрылымы. Сыртай оқыту Конспект жазу Ауызша Реферат 9. СӚЖ тапсырмаларын орындау және ӛткізу графигі Р/н СӚЖ тапсырмасы Кҥндізгі оқыту 1 Экономикалық ілімнің пайда болуы мен экономикалық теорияның даму кезеңдері. 14 Бақылау формасы Реферат Ӛткізу мерзімі 1-7 апта 2 Қазіргі экономикалық теорияның даму бағыттары. Конспект 1-7апта 3 Қоғам ӛміріндегі ӛндірістің ролі. Ӛндіріс Эссе 1-7 апата ресурстары мен факторлары. 4 Еңбек құн теориясы. Глоссарии 1-7 апта 5 Шекті пайдалылық теориясы. Баяндама 1-7 апта 6 Нарықтың түрлері. Реферат 1-7 апта 7 Нарықтың инфрақұрылымының негізгі Презентация 1-7 апта элементтері мен олардың сипаты. 8 Сұраныс пен ұсыныс икемділігі. Конспект 1-7 апта 9 Нарықтағы шағын, орташа және ірі фирмалардың Эссе 1-7 апта ролі. 10 Жалпы, орташа және шекті шығындар. Глоссарии 1-7 апта 11 Фирма табысы. Пайданың түсінігі мен түрлері. Баяндама 1-7 апта Бухгалтерлік және экономикалық пайда. 12 Ұлттық есеп жүйесі. Презентация 8-15 апта
13 ЖІӚ және ЖҰӚ, жалпы сипаты мен Реферат 8-15 апта айырмашылығы, ұлттық табыс, жеке табыс және қолда бар табыс. 14 Салық түрлері. Презентация 8-15 апта 15 Қаржы саясаты және оның түрлері. Эссе 8-15 апта 16 Несие жүйесінің құрылымы. Орталық банктің Глоссарии 8-15 апта атқаратын қызметтері. 17 Халықаралық сауда. Баяндама 8-15 апта 18 Қарыз капиталдарының халықаралық нарығы. Конспект 8-15 апта 19 Еңбек ресурстарының халықаралық миграциясы. Реферат 8-15 апта 20 Халықаралық валюта жүйесі Конспект 8-15 апта Сыртай оқыту 10. Курстық жҧмыс тақырыптары 2012-2013 жылға арналған Экономикалық теория пәнінен курстық жҧмыстардың тақырыптары 1. Экономикалық процесстерді зерттеу әдістемесі. 2. Жоспарлы экономика: теориялық негіздері және мәні. 3. Трансакциялық шығындар жоспарлы және нарықтық экономика тиімділігінің кӛрсеткіштері ретінде. 4. Аралас экономика: теориялық-әдістемелік аспектілері. 5. Аралас экономиканың Швед моделі. 6. Аралас экономиканың Жапондық моделі. 7. Аралас экономиканың Батыс Германия моделі. 8. Постиндустриалды экономиканың қазіргі заманғы тенденцияларының дамуы. 9. Постиндустриалды экономикадағы ақпараттық дамудың маңызы. 10. Ӛтпелі экономика: дамудың және жанданудың заңдылықтары. 11. Қазақстанда жекеменшік қатынастардың трансформациясы және жекешелендіру. 12. Жекеменшік құқықтың экономикалық теориясы және россиялық жекешелендіру. 13. Жекеменшіктің формаларының дамуы. 14. Меншік және оның формаларының кӛптүрлілігі. 15. Адам капиталы және оның қазіргі замандағы маңызы. 16. Тұтынушылық сұраныс теориясының дамуы. 17. Техникалық прогресс және ӛндірістік шығындар. 18. Пайда және оны ынталандырушы мәндер. 19. Еңбек тӛлемі және еңбекті ынталандырудың қазіргі заманғы тәжірибесі. 20. Нарықтық экономикада еңбекті ынталандыру. 21. Еңбек нарығы: талдау жасау барысында теориялық қарастыру. 22. Қазақстандағы еңбек нарығының ерекшеліктері. 23. Қазақстан экономикасындағы шағын бизнес: оның маңызы және болашағы. 24. Коммерциялық және шаруашылық тәуекелдерді сақтандыру нарық инфрақұрылымының маңызды буыны ретінде. 25. Меншікті мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру. Әлемдік тәжірибе. 26. Жекеменшік: артықшылықтары мен кемшіліктері, ҚР даму бағыттары мен болашағы. 27. ҚР-ғы рыноктық байланыстардың жаңа кезеңі. 28. Меншіктің мемлекеттік және муниципалды формалары. 29. Меншіктің интеллектуалды формасы. 15
30. Жалға алу мен лизинг капиталды пайдаланудың формалары ретінде. 31. Шаруашылық жүргізудің жаңа үлгісіндегі акциялар мен акционерлік қоғамдар. 32. Қазіргі экономикадағы мүдделердің кӛптүрлілігі мен қайшылықтары. 33. Фирма рыноктық қатынастардың субъектісі ретінде. 34. Нарықтық экономикадағы отбасы: атқаратын қызметтері және жанұялық бюджет. 35. ҚР-сы аграрлық саласының нарықтық трансформациясы. Агробизнес. 36. Ӛндіріс факторларына баға белгілеудің ерекшеліктері. 37. Кәсіпорын шығындары және оның формалары. 38. Кәсіпорын табыстары және оның формалары. 39. Қазақстандағы кәсіпкерлік және бизнес. 40. Экономикалық ӛсу, оның элементтері және даму кезеңдері. Неоклассикалық және кейнсиандық үлгілер. 41. Ақпараттық экономика және экономикалық ӛсудің жаңа типінің қалыптасуы. 42. Ұдайы ӛндірістің циклдері және оның фазалары. 43. Қаржы-несиелік дағдарыстар: мәні және себептері. 44. Қоғамдық ұдайы ӛндіріс жүйесіндегі сұраныстың орны мен ролі. 45. Сұраныстың экономикалық түрлері, оның жіктелуі. 46. Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс туралы классикалық және кейнсиандық кӛзқарастар. 47. Қазіргі дамыған мемлекеттердегі нарықты реттеудің формалары мен әдістері. 48. Ұлттық- есеп экономиканы реттеудің құралы ретінде. 49. Экономикалық ӛсу және салааралық баланс үлгілері. 50. Ұлтық экономика деңгейдегі жалпы тепе-теңдік. 51. Мемлекеттің ақша саясаты. 52. Мемлекеттің банк жүйесі. 53. Еңбек нарығы және еңбек ресурстарының қамтылуы. 54. Нарықтық экономика жағдайындағы жұмыссыздықтың себептері мен түрлері, салдары. 55. Бәсеке: оның түрлері, қазіргі шаруашылық механизміндегі орны мен ролі. 56. Кәсіпкерлік және кәсіпкерлік капитал. 57. Мемлекеттік бюджет және бюджеттің атқаратын қызметтері, тапшылық мәселесі. 58. Салықтық саясаттың ынталандырушы және тежеуші ролі. 59. Салық салу механизмі. 60. ҚР-ның салық жүйесі. 61. Қазақстанда нарықтық экономиканың қалыптасу жағдайында несие жүйесінің қайта құрылуы. 62. Дүниежүзлік шаруашылық: даму болашағы мен бағыттары. 63. Капиталдың шетке шығарылуы және қазіргі кезеңдегі оның ерекшеліктері. 64. Халықаралық экономикалық қатынастардың қайта құрылуы. 65. Қазіргі әлемдік шаруашылықтың валюталық жүйесі. 66. Халықаралық валюталық рыноктар және валюталық реттеу. 67. Еуропалық экономикалық қауымдастықтың (ЕАҚ) валюта-қаржы жүйесіндегі интеграциялық үрдістер. 68. Қазіргі ғаламдық экономикалық мәселелердің мәні мен динамикасы. 69. ҚР халықаралық сауда ұйымына кіру мәселелері. 70. Н.А.Назарбаевтің Ғасырлар тоғысы еңбегіндегі экономикалық-әлеуметтік мәселелер жӛнінде. Ескерту Курстық жұмыстың тақырыптары ғылыми жетекшінің келісімімен өзгертілуі немесе толықтырылуы мүмкін. 16
Ескерту: Курстық жұмыс (жоба) өткізбеген студент сәйкес пән бойынша емтиханға жіберілмейді.. 11. Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі Негізгі әдебиеттер 1. Крымова В.Ж Экономикалық теория. Кестелі оқу құралы 2010 жыл, Алматы. 2. Есполов Т.И. және басқалар Экономикалық теория негіздері, 2009 г. 3. Шеденов У Общая экономическая теория 2004 жыл Алматы 4. Әбішев А Макроэкономика каз 2008 жыл, Алматы 5. Әкімбеков С., Жанайдаров У.А. Экономикалық теория оқу құралы., Астана: 2002ж. 6. Аубакиров Я.А. және т.б. Экономикалық теория курсы. -Қазақ университеті, 1999 7. Мауленова С.С., Құдайбергенов Е.Қ., Бекмодин С.Қ. Экономикалық теория: оқу құралы. Алматы, 2002 8. Теоретическая экономика. Политэкономия. Учебник для вузов. Под ред. Журавлевой Г.П., Мильчаковой Н.Н. М., Банки и биржи, ЮНИТИ, 1998 9. Экономика переходного периода. Учебное пособие./ Под.ред. Бузгалина А.В.-М.: МГУ-1995г. Қосымша әдебиеттер 1. Аяпова А., Арынов Н., Орысша-қазақша экономикалық түсіндірме сӛздік, А., 1995 2. С.Р.Тоқсанбай, Толық экономикалық орысша-қазақша сӛздік, А.,1999 Интернет кӛздері: 1. www.unive.kz 2. www.eup/ru 3. http://www.ek-lit.agava.ru (кітапхана) 4. http://www.unіve.kz (кітапхана) 5. http://www.eup.ru (кітапхана) 6. http://www.eviews.com ( Eviews бағдарламасы, жаттығулар ) 7. http://www.wikipedia.com (cӛздік, тҥсіндірме сӛздік) 17
Алматы экономика және статистика академиясы «Экономика және менеджмент» кафедрасы СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘННІҢ ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ (SYLLABUS) «ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТЕОРИЯ» пәні бойынша 5В050600-экономика, 5В050800-есеп және аудит, 5В050900-қаржы, 5В090800-бағалау мамандығы Оқыту нысаны Күндізгі Сырттай Барлық кредит саны 2 2 Курс 1 1 Семестр 1 1 Емтихан (семестр) 1 1 Барлық сағаттар, 90 Соның ішінде: Дәрістер (сағат) 15 Тәжірибе (семинар) 15 сабақтары (сағатт) СОӚЖ (сағат) 45 СӚЖ (сағат) 45 Алматы, 2012ж. 18
Барлығы Дәрістер Тәж. сабақ. СОӚЖ СӚЖ Барлығы Дәрістер Тәж. сабақ. СОӚЖ СӚЖ 1. Қҧрастырушы: «Экономика және менеджмент» кафедрасының аға оқытушысы Самакова Ж.Ш. 2. Пәннің постреквизиті: Микроэкономика, Макроэкономика 3. Пәннің сипаттамасы: Экономикалық теория бұл іргелі экономикалық ғылым, әлеуметтікгуманитарлық және кәсіби экономикалық білімнің негізі. Осы тұрғыдан, экономикалық теорияны қоғамдық байлықты және экономикалық қатынастар мен экономикалық заңдарды зерттейтін ғылым ретінде анықтауға болады. Экономикалық теория ӛмірлік маңызы зор пән. Практикалық жағынан бизнес үшін ӛте маңызды ғылым.экономикалық жүйенің қызмет етуінің жалпы сипатын түсіну үшін, шаруашылық қызметтің тиімділігін арттыру мәселесін ойдағыдай шешуге мүмкіншілік жасайды. Жұмыссыздықтың тигізетін әсерін тӛмендету үшін, болашақта қандай мамандықты таңдау қажеттілігі, ақшаны қайда салу тиімді және т.б. осы сияқты кӛптеген сұрақтарға жауап табуға болады. Экономикалық теория міндетті ғылымы. Ол адамдардың шектеулі ӛндірістік ресурстарды, ӛнім ӛндіру және оларды қоғам мүшелері арасында бӛлу үшін, пайдалану әдістерін қалай таңдайтындығын зерттейді. Ол тұтыну мен ӛндірісті ұйымдастыруды адамдар қалай және қандай жолмен шешетіндігін зерттейді. Сонымен, экономикалық теория - бұл адамдар мен қоғам ӛз игілігі үшін тапшы ресурстарды пайдаланудың тәсілдерін қалай таңдайтындығын зерттейтін ғылым. 4. Пәнді оқыту мақсаты: Курстының негізгі мақсаты негізгі экономикалық категорияларды және қазіргі экономикалық жүйелердің қызмет ету механизмін танып- білу саласында студенттерді дайындау. 5. Пәнді оқыту міндеттері: Экономикалық теория генезисі Ӛндіріс теориясы Нарықтық қатынас теориясының негіздері Микро-макроэкономиканың негізгі сұрақтары Экономикалық циклдер теориясы Мемлекеттің экономикалық саясаты Әлемдік шаруашылық негіздері 6. Пәннің кҥнтізбелік-тақырыптық жоспары «Экономикалық теория» Р/ н Тақырыптың атауы Сағат саны Күндізгі бӛлім Сырттай бӛлім* 1 Экономикалық теория пәні 7 1 1 3 3 19
және әдістері. 2 Қоғамдық ӛндірістің 7 1 1 3 3 негіздері. 3 Меншік қатынастары және 7 1 1 3 3 олардың экономикадағы орны. 4 Қоғамдық ӛндірістің түрлері. 7 1 1 3 3 5 Сұраныс пен ұсыныс 7 1 1 3 3 теориясының негіздері. 6 Жеке дара ұдайы ӛндіріс 7 1 1 3 3 теориясының негіздері. 7 Кәсіпорын капиталының 7 1 1 3 3 (қорларының) айналымы және толық айналымы. 8 Кәсіпорынның (фирманың) 7 1 1 3 3 шығындары мен табысы. 9 Ӛндіріс факторларының 7 1 1 3 3 нарығы және факторлық табыстардың қалыптасуы. 10 Ұлттық экономика жүйе 11 1 1 3 3 ретінде. 11 Макроэкономикалық тепетеңдік 7 1 1 3 3 12 Макроэкономика заңдылығы ретінде 8 1 1 3 3 экономикалық дамудың ауытқымалы болуы. 13 Ұлттық экономика жүйе 11 1 1 3 3 ретінде. Жұмыссыздық пен инфляция экономиканың тұрақсыздығының белгісі ретінде 14 Экономикалық саясаттың 1 1 3 3 негізгі бағыттары. 15 Экономикалық ӛсу. 1 1 2 2 Барлығы: 15 15 45 45 7. Дәрістер, тәжірибе (семинар), зертханалық сабақтарының жоспары Тақырып Экономикалық теория пәні және әдістері. Дәріс жоспары 1.Экономикалық теорияның пайда болуы. 2.Экономикалық теорияның пәні және оның құрылымы. 3.Экономикалық теорияның атқаратын қызметтері. 20 Тәжірибе сабақтарының жоспары Экономикалық теорияның пайда болуы. Экономикалық теорияның ғылым ретінде қалыптасу кезеңдері. Экономикалық теорияның пәні және оның құрылымы. Экономикалық категориялар және заңдар.
Қоғамдық ӛндірістің негіздері. Меншік қатынастары және олардың экономикадағы орны. Қоғамдық ӛндірістің түрлері. Сұраныс пен ұсыныс теориясының негіздері. Жеке-дара ұдайы ӛндіріс теориясының негіздері. Кәсіпорын капиталынның (қорларының) айналымы және толық айналымы. 1.Ӛндіріс және оның қоғам ӛміріндегі ролі. 2.Экономикалық жүйенің ӛндірістік мүмкіндіктері. Ӛндірістік мүмкіндіктер қисығы. Меншік экономикалық категория. ҚР меншік түрлері. 1.Натуралды шаруашылық: сипаты және ерекшеліктері. 2.Тауар және оның қасиеттері: тұтыну құны және айырбас құн. 3.Ақша: пайда болуы, атқаратын қызметтері. Ақша айналысының заңдары. 1.Сұраныс. Сұраныс заңы және сұраныс қисығы. 2.Ұсыныс. Ұсыныс заңы және ұсыныс қисығы. 3. Бәсекенің типтері: жетілген және жетілмеген. 4.Монополия,дуополия, олигополия және монополистік бәсеке. 1.Кәсіпкерлік және оның түрлері. 2.Акционерлік қоғам және оның формалары. 3.Нарық экономикасындағы шағын, орташа және ірі фирмалардың ролі. ҚР-ғы кәсіпкерліктің дамуы. 1.Ӛндірістік процесстегі шығындар 2.Тұрақты және ӛзгермелі шығындар. Қайтарымдылықтың кему заңы. 3.Фирманың қаржы жағдайы мен табысы. Шекті табыс. 21 Экономикалық теория және экономикалық саясат. Экономикалық құбылыстар мен процестерді тану әдістері Экономикалық теорияның атқаратын қызметтері. Ӛндіріс және оның қоғам ӛміріндегі ролі. Ӛндіріс ресурстары мен факторлары және оның шектелугі. Экономикалық жүйенің ӛндірістік мүмкіндіктері. Ӛндірістік мүмкіндіктер қисығы. Меншік экономикалық категория. Меншіктің субъектілері мен объектілері. Меншіктің формалары. Мемлекеттік және жеке меншік. ҚР меншік түрлері. Натуралды шаруашылық: сипаты және ерекшеліктері. Тауар ӛндірісі: маңызы, пайда болуының себептері мен негізгі сипаттары. Ақша: пайда болуы, атқаратын қызметтері. Ақша айналысының заңдары. Сұраныс. Ұсыныс. Тепе-теңдік бағаның қалыптасуы мен динамикасы. Сұраныс пен ұсыныс икемділігі. Бәсеке нарық механизмінің маңызды элементі ретінде. Бәсекенің типтері: жетілген және жетілмеген. Кәсіпкерлік және оның түрлері. Кәсіпорындардың негізгі ұйымдық - құқықтық формалары. Акционерлік қоғам және оның формалары. Акциялардың түрлері. Нарық экономикасындағы шағын, орташа және ірі фирмалардың ролі. ҚР-ғы кәсіпкерліктің дамуы. Ӛндірістік процесстегі шығындар түсінігі: айқын және айқын емес шығындар. Бухгалтерлік, нақты және экономикалық пайда. Тұрақты және ӛзгермелі шығындар. Қайтарымдылықтың кему заңы.
Ӛндіріс факторларының нарығы және факторлық табыстардың қалыптасуы. Ұлттық экономика жүйе ретінде. Макроэкономик алық тепетеңдік. Макроэкономик а заңдылығы ретінде экономикалық дамудың ауытқымалы болуы. Жұмыссыздық пен инфляция экономиканың тұрақсыздығын ың белгісі ретінде Экономикалық саясаттың негізгі бағыттары. 1. Тауар-ақша қатынастарының эвалюциясы мен нарықтың қалыптасуы. 2.Нарықтың атқаратын қызметтері. 3.Нарық инфрақұрылымының негізгі элементтері 1.Ӛндіріс факторларының нарығы Еңбек нарығы 2. Жалақының маңызы мен формалары. Жер нарығы. 3.Капитал нарығы және табыс пайызы. 1.Макроэкономика түсінігі. 2.Ұлттық экономика және оның негізгі мақсаты. 1. Ұлттық есеп жүйесі. 3. Макроэкономикалық кӛрсеткіштер. Жұмыссыздық түрлері. Инфляция түрлері. Мемлекеттік реттеу. 1.Қоғамның қаржы жүйесі: құрылымы мен атқаратын қызметі.. 2Халықтың қаржысы. Кәсіпорындардың жалпы және мемлекеттік қаржысы. 3.Мемлекеттік бюджет. Мемлекеттік бюджеттің кіріс табыстары мен шығындары. 4.Салық салудың теориялары және түрлері. 22 Фирманың қаржы жағдайы мен табысы. Шекті табыс. Тауар-ақша қатынастарының эвалюциясы мен нарықтың қалыптасуы. Нарықтың маңызы мен құрылымы. Нарықтың атқаратын қызметтері. Нарықтық қатынастардың субъектілері мен объектілері. Нарық инфрақұрылымының негізгі элементтері Ӛндіріс факторларының нарығы және ондағы бағаның құрылуы ерекшеліктері. Еңбек нарығы және жұмыспен қамту. Жалақының маңызы мен формалары. Жер нарығы. Рента және ренталық қатынастар. Жер бағасы. Капитал нарығы және табыс пайызы. Кәсіпкелік табыс және пайда. ҚР жер кодексі жайында. Макроэкономика түсінігі. Ұлттық экономика және оның негізгі мақсаты. Ұлттық экономиканың қызмет етуінің нәтижелерін ӛлшеу. Ұлттық есеп жүйесі. Макроэкономикалық кӛрсеткіштер. Жалпы ішкі ӛнім(жіӛ). Жалпы ұлттық ӛнім (ЖҰӚ) Номиналды және нақты ЖҰӚ. ЖҰӚ дефляторы. Таза ұлттық ӛнім. (ТҰӚ). Ұлттық табыс(ұт). Жеке табыс (ЖТ). Қолдағы бар табыс. Жұмыссыздық түрлері. Инфляция түрлері. Мемлекеттік реттеу. Қоғамның қаржы жүйесі: құрылымы мен атқаратын қызметі. Халықтың қаржысы. Кәсіпорындардың жалпы және мемлекеттік қаржысы. Мемлекеттік бюджет. Мемлекеттік бюджеттің кіріс табыстары мен шығындары. Салық салудың теориялары және түрлері. Қаржы, фискалды, бюджеттік саясаттар. Мемлекеттік қарыз түрлері
8. СОӚЖ жҥргізу графигі Р/н СОӚЖ тапсырмасы Кҥндізгі оқыту 1 Экономикалық категориялар мен экономикалық заңдар, оларды пайдалану. 23 СОӚЖ ӛткізу формасы Ауызша Ғылыми баяндама 2 Экономикалық процесстерді тану әдістері. Ауызша Ғылыми баяндама 3 Экономикадағы таңдау мәселесі. Ӛндірістік мүмкіндіктер қисығы. Ауызша Ғылыми баяндама 4 Меншіктің маңызы мен формалары. Конспект жазу 5 Қоғамдық шаруашылықтың формалары: натуралды, тауарлы және әкімшіл- әміршіл. Ауызша Эссе 6 Ақшаның маңызы мен атқаратын қызметтері.ақша айналысы Конспект жазу заңдары. 7 Нарықтың пайда болу шарттары. Нарықтың атқаратын қызметтері. Аузша Реферат 8 Сұраныс заңы. Сұраныстың ӛзгеруіне әсер ететін факторлар. Жазбаша Ситуациялық есеп шығару 9 Ұсыныс заңы. Ұсыныстың ӛзгеруіне әсер ететін факторлар. Жазбаша Ситуациялық есеп шығару 10 Жетілмеген бәсеке және оның түрлері. Жазбаша Ситуациялық есеп шығару 11 Кәсіпкерлік қызметтің маңызы мен түрлері. Жазбаша Бақылау жұмысы 12 Балама шығындар. Айқын және айқын емес шығындар. Конспект жазу 13 Тұрақты және ӛзгермелі шығындар. Жазбаша Ситуациялық есеп шығару 14 Макроэкономика түсінігі. Ұлттық экономика және оның мақсаты. Ғылыми баяндама Ситуациялық есеп шығару 15 Экономикалық ӛсу. Оның экстенсивтік және интенсивтік түрлері. Ауызша Ғылыми баяндама 16 Қаржы жүйесінің маңызы мен құрылымы. Ауызша Ғылыми баяндама 17 Мемлекеттік бюджет. Оның табысы мен шығысы. Конспект жазу 18 Коммерциялық банктер. Банктік пайда. Эссе 19 Жұмыссыздық, кедейшілік және оларды шектеу шаралары. Жазбаша
20 Адам мүдделерін әлеуметтік қорғау және әлеуметтік кепілдіктер. 21 Әлемдік шаруашылықтың құрылуының объективті негіздері. Әлемдік шаруашылықтың құрылымы. Сыртай оқыту Ситуациялық есеп шығару Конспект жазу Ауызша Реферат 9. СӚЖ тапсырмаларын орындау және ӛткізу графигі Р/н СӚЖ тапсырмасы Кҥндізгі оқыту 1 Экономикалық ілімнің пайда болуы мен экономикалық теорияның даму кезеңдері. Бақылау формасы Реферат Ӛткізу мерзімі 1-7 апта 2 Қазіргі экономикалық теорияның даму бағыттары. Конспект 1-7апта 3 Қоғам ӛміріндегі ӛндірістің ролі. Ӛндіріс Эссе 1-7 апата ресурстары мен факторлары. 4 Еңбек құн теориясы. Глоссарии 1-7 апта 5 Шекті пайдалылық теориясы. Баяндама 1-7 апта 6 Нарықтың түрлері. Реферат 1-7 апта 7 Нарықтың инфрақұрылымының негізгі Презентация 1-7 апта элементтері мен олардың сипаты. 8 Сұраныс пен ұсыныс икемділігі. Конспект 1-7 апта 9 Нарықтағы шағын, орташа және ірі фирмалардың Эссе 1-7 апта ролі. 10 Жалпы, орташа және шекті шығындар. Глоссарии 1-7 апта 11 Фирма табысы. Пайданың түсінігі мен түрлері. Баяндама 1-7 апта Бухгалтерлік және экономикалық пайда. 12 Ұлттық есеп жүйесі. Презентация 8-15 апта 13 ЖІӚ және ЖҰӚ, жалпы сипаты мен Реферат 8-15 апта айырмашылығы, ұлттық табыс, жеке табыс және қолда бар табыс. 14 Салық түрлері. Презентация 8-15 апта 15 Қаржы саясаты және оның түрлері. Эссе 8-15 апта 16 Несие жүйесінің құрылымы. Орталық банктің Глоссарии 8-15 апта атқаратын қызметтері. 17 Халықаралық сауда. Баяндама 8-15 апта 18 Қарыз капиталдарының халықаралық нарығы. Конспект 8-15 апта 19 Еңбек ресурстарының халықаралық миграциясы. Реферат 8-15 апта 20 Халықаралық валюта жүйесі Конспект 8-15 апта Сыртай оқыту 10. Курстық жҧмыс тақырыптары 2012-2013 жылға арналған Экономикалық теория пәнінен курстық жҧмыстардың 24
тақырыптары 1. Экономикалық процесстерді зерттеу әдістемесі. 2. Жоспарлы экономика: теориялық негіздері және мәні. 3. Трансакциялық шығындар жоспарлы және нарықтық экономика тиімділігінің кӛрсеткіштері ретінде. 4. Аралас экономика: теориялық-әдістемелік аспектілері. 5. Аралас экономиканың Швед моделі. 6. Аралас экономиканың Жапондық моделі. 7. Аралас экономиканың Батыс Германия моделі. 8. Постиндустриалды экономиканың қазіргі заманғы тенденцияларының дамуы. 9. Постиндустриалды экономикадағы ақпараттық дамудың маңызы. 10. Ӛтпелі экономика: дамудың және жанданудың заңдылықтары. 11. Қазақстанда жекеменшік қатынастардың трансформациясы және жекешелендіру. 12. Жекеменшік құқықтың экономикалық теориясы және россиялық жекешелендіру. 13. Жекеменшіктің формаларының дамуы. 14. Меншік және оның формаларының кӛптүрлілігі. 15. Адам капиталы және оның қазіргі замандағы маңызы. 16. Тұтынушылық сұраныс теориясының дамуы. 17. Техникалық прогресс және ӛндірістік шығындар. 18. Пайда және оны ынталандырушы мәндер. 19. Еңбек тӛлемі және еңбекті ынталандырудың қазіргі заманғы тәжірибесі. 20. Нарықтық экономикада еңбекті ынталандыру. 21. Еңбек нарығы: талдау жасау барысында теориялық қарастыру. 22. Қазақстандағы еңбек нарығының ерекшеліктері. 23. Қазақстан экономикасындағы шағын бизнес: оның маңызы және болашағы. 24. Коммерциялық және шаруашылық тәуекелдерді сақтандыру нарық инфрақұрылымының маңызды буыны ретінде. 25. Меншікті мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру. Әлемдік тәжірибе. 26. Жекеменшік: артықшылықтары мен кемшіліктері, ҚР даму бағыттары мен болашағы. 27. ҚР-ғы рыноктық байланыстардың жаңа кезеңі. 28. Меншіктің мемлекеттік және муниципалды формалары. 29. Меншіктің интеллектуалды формасы. 30. Жалға алу мен лизинг капиталды пайдаланудың формалары ретінде. 31. Шаруашылық жүргізудің жаңа үлгісіндегі акциялар мен акционерлік қоғамдар. 32. Қазіргі экономикадағы мүдделердің кӛптүрлілігі мен қайшылықтары. 33. Фирма рыноктық қатынастардың субъектісі ретінде. 34. Нарықтық экономикадағы отбасы: атқаратын қызметтері және жанұялық бюджет. 35. ҚР-сы аграрлық саласының нарықтық трансформациясы. Агробизнес. 36. Ӛндіріс факторларына баға белгілеудің ерекшеліктері. 37. Кәсіпорын шығындары және оның формалары. 38. Кәсіпорын табыстары және оның формалары. 39. Қазақстандағы кәсіпкерлік және бизнес. 40. Экономикалық ӛсу, оның элементтері және даму кезеңдері. Неоклассикалық және кейнсиандық үлгілер. 41. Ақпараттық экономика және экономикалық ӛсудің жаңа типінің қалыптасуы. 42. Ұдайы ӛндірістің циклдері және оның фазалары. 43. Қаржы-несиелік дағдарыстар: мәні және себептері. 44. Қоғамдық ұдайы ӛндіріс жүйесіндегі сұраныстың орны мен ролі. 45. Сұраныстың экономикалық түрлері, оның жіктелуі. 25
46. Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс туралы классикалық және кейнсиандық кӛзқарастар. 47. Қазіргі дамыған мемлекеттердегі нарықты реттеудің формалары мен әдістері. 48. Ұлттық- есеп экономиканы реттеудің құралы ретінде. 49. Экономикалық ӛсу және салааралық баланс үлгілері. 50. Ұлтық экономика деңгейдегі жалпы тепе-теңдік. 51. Мемлекеттің ақша саясаты. 52. Мемлекеттің банк жүйесі. 53. Еңбек нарығы және еңбек ресурстарының қамтылуы. 54. Нарықтық экономика жағдайындағы жұмыссыздықтың себептері мен түрлері, салдары. 55. Бәсеке: оның түрлері, қазіргі шаруашылық механизміндегі орны мен ролі. 56. Кәсіпкерлік және кәсіпкерлік капитал. 57. Мемлекеттік бюджет және бюджеттің атқаратын қызметтері, тапшылық мәселесі. 58. Салықтық саясаттың ынталандырушы және тежеуші ролі. 59. Салық салу механизмі. 60. ҚР-ның салық жүйесі. 61. Қазақстанда нарықтық экономиканың қалыптасу жағдайында несие жүйесінің қайта құрылуы. 62. Дүниежүзлік шаруашылық: даму болашағы мен бағыттары. 63. Капиталдың шетке шығарылуы және қазіргі кезеңдегі оның ерекшеліктері. 64. Халықаралық экономикалық қатынастардың қайта құрылуы. 65. Қазіргі әлемдік шаруашылықтың валюталық жүйесі. 66. Халықаралық валюталық рыноктар және валюталық реттеу. 67. Еуропалық экономикалық қауымдастықтың (ЕАҚ) валюта-қаржы жүйесіндегі интеграциялық үрдістер. 68. Қазіргі ғаламдық экономикалық мәселелердің мәні мен динамикасы. 69. ҚР халықаралық сауда ұйымына кіру мәселелері. 70. Н.А.Назарбаевтің Ғасырлар тоғысы еңбегіндегі экономикалық-әлеуметтік мәселелер жӛнінде. Ескерту Курстық жұмыстың тақырыптары ғылыми жетекшінің келісімімен өзгертілуі немесе толықтырылуы мүмкін. Ескерту: Курстық жұмыс (жоба) өткізбеген студент сәйкес пән бойынша емтиханға жіберілмейді.. 11. Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі Негізгі әдебиеттер 1. Крымова В.Ж Экономикалық теория. Кестелі оқу құралы 2010 жыл, Алматы. 2. Есполов Т.И. және басқалар Экономикалық теория негіздері, 2009 г. 3. Шеденов У Общая экономическая теория 2004 жыл Алматы 4. Әбішев А Макроэкономика каз 2008 жыл, Алматы 5. Әкімбеков С., Жанайдаров У.А. Экономикалық теория оқу құралы., Астана: 2002ж. 6. Аубакиров Я.А. және т.б. Экономикалық теория курсы. -Қазақ университеті, 1999 7. Мауленова С.С., Құдайбергенов Е.Қ., Бекмодин С.Қ. Экономикалық теория: оқу құралы. Алматы, 2002 8. Теоретическая экономика. Политэкономия. Учебник для вузов. Под ред. Журавлевой Г.П., Мильчаковой Н.Н. М., Банки и биржи, ЮНИТИ, 1998 26
9. Экономика переходного периода. Учебное пособие./ Под.ред. Бузгалина А.В.-М.: МГУ-1995г. Қосымша әдебиеттер 1. Аяпова А., Арынов Н., Орысша-қазақша экономикалық түсіндірме сӛздік, А., 1995 2. С.Р.Тоқсанбай, Толық экономикалық орысша-қазақша сӛздік, А.,1999 Интернет кӛздері: 1. www.unive.kz 2. www.eup/ru 3. http://www.ek-lit.agava.ru (кітапхана) 4. http://www.unіve.kz (кітапхана) 5. http://www.eup.ru (кітапхана) 6. http://www.eviews.com ( Eviews бағдарламасы, жаттығулар ) 7. http://www.wikipedia.com (cӛздік, тҥсіндірме сӛздік) 12. Студенттің оқу бойынша жетістіктерін бақылау сҧрақтары (ӛзі дайындалу үшін сұрақтар тізімі, қорытынды бақылауға дайындық үшін сұрақтар және т.б.) 12.1 Рубеждік бақылау жҥргізуге арналған сҧрақтар (тесттік тапсырмалар) 1 нұсқа 1. Егер де нақты елдің валютасы шектеусіз кез-келген басқа шетел валюталарына айырбасталса, яғни тӛлем балансының ағымдағы, капиталдың операциялары бойынша валюталық шектеу болмаса,онда бұл білдіреді: A) Сыртқы айналымдылықты. B) Ішкі айналымдылықты. C) Айналымсыздықты. D) Жартылай айналымдылықты. E) Еркін айналымдылықты. 2. Халықаралық экономикалық қатынастардың керекті формасына тӛмендегілердің қайсысы жатпайды? A) Халықаралық сауда. B) Әлеуметтік қатынастар. C) Жұмыс күшінің миграциясы. D) Валюта-несиелік қатынастар. E) Капитал қозғалысы. 3.Әлемдік экономикалық байланыстардың формаларына қайсысы жатпайды? A) Халықаралық сауда. B) Халықаралық инвестиция мен капитал қозғалысы. C). Кәсіпорындағы пайданың кӛлемін анықтау. D) Мемлекеттер арасындағы ӛндірістік кооперациялау. E) Жұмыс күші миграциясы 4.Халықаралық еңбек бӛлінісі неге байланысты дамиды? A) жұмыс күшінің кӛшіп-қонуына; B) елдің абсолютті артықшылығына; C) капиталдың ауып-жылжуына; 27
D) ӛндірушілердің оқшаулануына. E) елдің салыстырмалы артықшылығына; 5.Әлеуметтік саясаттың қандай қызметті экономиканың ӛтпелі кезеңінде басымды болады? A) қорғау және бӛлу; B) экономикалық; C) идеологиялық; D) тәптіптік; E) бақылау. 6.Әлеуметтік экономика қалай сипатталуы мүмкін? A) шаруашылық жүргізудің әлеуметтік ортасы; B) тиімді экономика. C) материалдық-ӛндірістік сапа; D) материалдық игіліктерді ӛндіру, бӛлу, айырбастау және тұтыну қатынастары; E) әлеуметтік бағытталған экономикалық ӛсу мен қатар экономикалық бағытталған әлеуметті дамуды қамтамасыз ететін шаруашылық жүйе; 7. Елдің тӛлем балансындағы жетіспеушілігінің ӛсуі: A) орталық банктің валюталық резервтерінің жоғарылатады; B) елдегі ақша массасының кӛлеміне әсер етпейді. C) орталық банктің валюталық резервтерін тӛмендетеді; D) елдегі ақша массасының кӛлемін тӛмендетеді; E) елдегі ақша массасының кӛлемін жоғарылатады; 8. Еркін сауда экономикасы қалай сипатталады? A) салаға ену кедергілерінің жоғары деңгейі; B) жоспарлы баға белгілеу; C) нарық пен жоспар реттегіштерінің тіркесімі; D) товарлар экспортына және импортына тиымдардың жоқтығы; E) мүлдем еркін бәсеке және рынокта ешкімнің билігі болмауы; 9. Кедеңдік баға-салығы - бұл: A) тыйым салу (эмбарго). B) үстемелік салық; C) тарифтік емес құрал; D) демпинг; E) шекарадан ӛткізілген товарлар, мүліктер және басқа да құндылықтардан мемлекеттің ақшалай жинайтын алымы; 10.Сыртқы экономикалық іс-әрекеттерді шектеудің тарифтік емес кедергілеріне нелер жатады? A) қаржылай кӛмек. B) кедеңдік салымдар, экспортқа тікелей қаржылай кӛмек беру; C) демпинг, экспорттық несиені мемлекет тарапынан сақтандыру; D) максималды, минималды, жеңілдетілген салымдар (тарифтер); E) жеке товарлар экспорты мен импортына қойылған кӛлемдік шектеулер (квоталар), сыртқы экономикалық істердің белгілі бір түрлеріне мемлекеттің монополиясы; 28
11. Халықаралық экономикалық қатынастардың негізгі формаларына не жатпайды? A) Халықаралық сауда. B) Экспорт және импорт. C) Халықаралық қаржы және валюта нарығы. D) Капитал тарту. E) Халықаралық жұмыс күші. 12. «Халықаралық шаруашылық» түсінігіне анықтама беріңіз: A) Ӛз заңдылықтарына бағынышты ӛзіндік құбылыс. B) Тек қана социалистік елдер. C) Тек ӛзіне бағынатын, ӛзара тығыз байланысты және тәуелді ұлттық экономикаларының жиынтығы, үлкен экономикалық жүйе. D) Нарықтық экономиканың объективтік заңдылықтарына бағынышты, ӛзара тығыз байланысты және тәуелді ұлттық экономикаларының жиынтығы, үлкен экономикалық жүйе. E) Бір-бірінен тәуелсіз ұлттық экономикаларының жиынтығы, үлкен экономикалық жүйе. 13. Тӛменгі кӛрсетілгендердің қайсысын ХЭҚ зерттемейді: A) Әлемдік сауда саттық. B) ХЭҚ валютаның айырбасталуы. C) Шетелдерінің экономикалық қатынастарының ерекшеліктері. D) Шетелдерінің экономикасын. E) ХЭҚ іске асыру механизмі. 14. Жұмыс күшінің кӛші-қоны - бұл: A) Еңбекке жарамды халықтың белгілі аймақ шекараларынан орын ауыстыруы және кӛшуі. B) Адамдардың жақсы ӛмір жағдайларын іздестіріп, орын ауыстыруы. C) Тұрғылықты орның ауыстыру. D) Жұмыссыздық элементтерінің пайда болуы. E) Мемлекеттен тыс кӛшкен және осы мемлекетке кӛшіп келген адамдар санының арасындағы айырмашылығы 15. Салыстырмалы артықшылық теориясын ашқан ғалымды атаңыз. A) К.Маркс. B) А.Смит. C) Д. Рикардо. D) Ф.Энгельс. E) У.Петти. 16. Жалпы еңбек бӛлінісі мағынасын қалай түсінесіз. A) Әртүрлі елдердің бӛлек ӛнім жүйесін дайындауда мамандандырылуы. B) Бӛлек ӛнім түрін дайындауға мамандандырылуы. C) Ӛндірістік ӛнімдердің технологиялық кезіндегі мамандану. D) Ірі кәсіпорындар арасындағы еңбек бӛлінісі. E) Ірі материалдық және материалдық емес ӛндіріс сферасындағы еңбек бӛлінісі. 17. Сыртқы сауда саясаты нені білдіреді: A) Аталғандардың барлығы. B) Әлемдегі барлық елдердің арасындағы жүретін тауар айналымы. 29
C). Мемлекеттің басқа елдермен сауда қатынасына арнайы бағытталған іс-әрекеті. D) Әлемдегі барлық елдердің арасындағы жүретін қызмет алмасу. E) Отандық экономиканы қорғауға бағытталған саясат 18. «Тәуелсіз сауда саясаты» не мағына береді? A) Отандық саясатты қорғауға құрылған сыртқы сауда саясаты. B) Басқа елдермен сауда қатынастарында бағытталған сыртқы сауда саясаты. C) Бір елдің басқа елмен импорт пен экспорттан тұратын саудасы. D) Мемлекет отандық экономиканы қорғайтын және нарық негізгі бағыттағыш ролін атқарған кездегі мемелекеттің сыртқы сауда саясаты. E) Мемелекет сыртқы саудаға араласпайды, бұл жағдайда нарық негізгі бағыттауыш ролін атқарады. 19. Әлемдік шаруашылық-бұл: A) Барлық мемлекеттердің бір-бірімен арақатнаста болатын шаруашылық. B) Әлемдік шаруашылықтағы ауыр ӛнеркәсіптердің бірлесуі. C) Бір-бірімен тауарлы ақша қатнастарымен байланысқан, егеменді ұлттық мемлекеттердің жиынтығы. D) Әлемдік масштабта ӛндіріс негізінде бірлескен мемлекеттер. E) Аймақтық шаруашылықтардың байланыстылығы. 20. Қазақстанның ТМД елдерінің ішіндегі негізгі сауда-экономикалық партнері: A) Белоруссия B) Қырғызстан. C) Украйна. D) Ӛзбекстан. E) Россия. 21. Протекционизм - бұл: A) Мемлекет сыртқы нарыққа араласпайды. B) Мемлекеттің басқа елдермен сауда-саттық жӛнінде арнайы бағытталған саясаттармен сыртқы экономикаға араласуы. C) Бір елдің басқа елмен сауда саясатын жүргізуі. D) Ешбір кедергісіз мемлекеттер арасында тауарлар мен қызметтердің еркін жүруі. E) Ұлттық ӛндірісті қорғау үшін шетел ӛнімдерін ішкі нарыққа кіргізуді шектеу. 22. Фритредерлік саясат-бұл: A) Мемелекет сыртқы нарыққа араласпайды. B) Ешбір кедергісіз мемлекеттер арасында тауарлар мен қызметтердің еркін жүруі. C) Бір елдің басқа елмен сауда саясатын жүргізуі. D) Ұлттық ӛндірісті қорғау үшін шетел ӛнімдерін ішкі нарыққа кіргізуді шектеу. E) Мемелекеттің басқа елдермен сауда-саттық жӛнінде арнайы бағытталған саясаттармен сыртқы экономикаға араласуы. 23. Еркін сауда үшін тӛмендегі сауда шектеулерінің қай формасы мәнді кедергі бола алмайды? A) Импорттық квота. B) Экспорт пен импортқа лицензия. C) Импорттық баж. D) Тарифтер. 30
E) Ерікті экспорттық шектеу. 24. Протекционистік саясаттың тарифтік реттеу түріне жатады: A) Сыртқы экономикалық қызметті ырықтандыру. B) Сыртқы сауда жүйесін лицензиялауды енгізу. C) Кеден баждарын белгілеу. D) Ерікті экспортты шектеу. E) Экспортты субсидиялау. 25. Кеден тарифтерінің түрлері қандай? A) Протекционистік. B) Фискальдық. C) Қысқартылған. D) Ынталандырушы. E) Протекционистік және фискальдық. 2 нұсқа 1. Қазіргі әлемдік инфрақұрылым ӛзіне қандай жүйені қосады? A) Әлемдік кӛліктік жүйені. B) Әлемдік ақпараттық жүйені және әлемдік экономикалық жүйені. C) Әлемдік коммуникация және байланыс жүйесін. D) Әлемдік экономикалық жүйені. E) Әлемдік ақпараттық жүйені. 2. А.Смиттің экономикалық ілімінің негізі: A) Капитал құрылуы. B) Үй шаруашылығын жүргізу принциптері. C) Еркін бәсеке. D) Экономиканы реттеу. E) Ӛндіріс. 3. Экономикалық теория нені зерттейді? A) Қоғамдық ӛндірістегі адамдар арасындағы қатынасты. B) Адамның қоғамға қатынасын. C) Ӛндіргіш күштерге қатынасын. D) Адамдардың қарым-қатынасын. E) Адамның табиғатқа, затқа қатынасын. 4. Ӛндірістің шектеулілігі дегеніміз: A) Қоғамдық шығындардың тӛмендеуі. B) Тауарлар кӛлемінің ұлғаюы. C) Ресурстар тек қана тұтыну заттар ӛндірісіне жұмсалады. D) Ресурстар ӛндіріс құрал-жабдықтарын ӛндіруге жетпейді. E) Олардың кӛмегімен барлық қажеттіліктерді бір уақытта және толық қанағаттандыру мүмкін емес. 5. Индукция түсінігі: A) Жалпыдан жеке қорытындыларға келу. B) Фактілерден теорияны шығарy. 31
C) Заңдар мен категорияларды талдау. D) Экономикалық теорияны абстракциялық қарастыру. E) Эксперимент жүргізу. 6. Талдау(анализ) дегеніміз: A) Зерттеу объектісін микродеңгейде қарастыру. B) Әртүрлі элементтерді біріктіру. C) Зерттеу объектісін макродеңгейде қарастыру. D) Нақты әлеуметтік-экономикалық сұрақты шешудің әдістері. E) Зерттейтін объектіні бӛліп қарастыру. 7. Маркстік экономикалық теориядағы негізгі қағидалары қандай? A) Ұсыныс теориясы. B) Шекті пайдалылық теориясы. C) Экономикалық ӛсу теориясы. D) Сұраныс теориясы. E) Қосымша құн теориясы. 8. Құнның еңбек теориясын жақтаушы кім? A) Г.Госсен. B) К.Менгер. C) А. Смит. D) В. Визер. E) Е. Бем-баверк. 9. Экономикалық мүдде деп ненi айтамыз? A) Рухани қажеттiлiктердi қанағаттандыру. B) Әлеуметтiк әдiлдiк C) Экономикалық ӛркендеудiң сападағы кӛрiнiсi D) Тiршiлiк ету үшiн күрес E) Материалдық, рухани қажеттiлiктердi қанағаттандыру 10. Ӛндiрiстiк қатынастар дегенiмiз: A) Адамның табиғатқа қатынасы B) Ӛндiрiстегi әлеуметтiк қатынастарды зерттеу C) Табиғи, материалды, информациялық ресурстарды пайдалану қатынасы D) Құқықтық қатынастарды зерттеу E) Адамдар арасындағы материалдық, рухани игiлiктердi ӛндiру, бӛлу, айырбастау, тұтыну қатынастары 11. Тӛмендегiлердiң қайсысы микроэкономикалық үлгi болмайды? A) Инфляцияның үлгiсi. B) Фирманың моделi. C) Тұтынушылардың үлгiсi. D) Нарықтық тепе-теңдiк үлгiсi. E) Сала үлгiсi. 12. Экономикалық құбылыстардың тұлғалары: A) Құқықтық ұйымдар, коллективтiк ұжымдар Жеке адамдар немесе ұжым, жеке шаруашылықтар, заң тұлғалары 32
B) Жеке адамдар немесе ұжым, жеке шаруашылықтар, заң тұлғалары C) Құқықтық ұйымдар, коллективтiк ұжымдар. D) коллективтiк ұжымдар E) Әлеуметтiк құқықтық тұлғалар 13. Экономикалық құбылыстардың нысандары: A) Қаражат ұйымдары B) Табиғи орта C) Кәсiпорын формалары D) Қаржы ұйымдары E) Ӛндiрiс факторлары және ӛндiрiс нәтижесi 14. Игiлiктер мен қызметтер жасау үшiн басқа барлық ресурстарды реттеу және байланыстыруға бағытталған адам капиталының ерекше түрi: A) Кәсiпкерлiк қабiлетi B) Информациялық ресурстар C) Капитал D) Табиғи ресурстар E) Еңбек ресурстары 15. Ӛндiрiс факторлары деп ненi айтамыз? A) Технологиялық жүйе элементтерi. B) Жер және табиғи ресурстар C) Ӛндiрiс құрал-жабдықтары D) Жер капитал, еңбек, кәсiпкерлiк E) Жұмыс күшi 16. Ӛндiрiс құрал-жабдықтарына нелер жатады? A) Еңбек құралдары B) Еңбек ресурстары және капитал. C) Қолданылатын капиталдық бӛлiгi D) Ӛндiрiсте қолданылатын барлық капитал E) Еңбек құралдары және еңбек заттары 17. Ұлттық байлық - бұл: A) Табиғи ресурстар және мәдени құндылықтар B) Жасалған және жиналған мәдени құндылықтар C) Ӛндiрiс құрал-жабдықтары. D) Табиғи ресурстар мен адам ресурстары E) Ӛндiрiс құрал-жабдықтары, жиналған мүлiктерi, табиғи ресурстар, материалдық және мәдени құндылықтар 18. Ӛндiрiстiк қатынастар жүйесiне кiретiндер: A) Құқықтық қатынастар B) Ӛнiм ӛндiру, бӛлу, айырбастау және тұтыну қатынастары C) Техника-экономикалық қатынастар D) Әлеуметтiк қатынастар E) Ӛндiрiстiк ресурстарды пайдалану 19. Экономикалық теорияның зерттеу нысандары: 33
A) Әлеуметтiк категориялар. B) Ӛндiрiстiк қатынастар C) Әлеуметтiк-құқықтық заңдылықтар D) Ӛндiргiш күштердiң даму заңдары E) Табиғат заңдары 20. Бастапқы капитал жинау заманында саудагерлердің мүддесін қолдайтын экономика теориясы: A) Кейнсиандық теория. B) Физиократтар теориясы. C) Меркантелизм. D) Марксизм. E) Маржинализм. 21. Англиядағы меркантелистік мектептің негізгі ӛкілі кім? A) П.Л. Буабильгер. B) Ф.Кенэ. C) Кольбер. D) Т. Ман. E) Д.Ло. 22. Физиократтар түсінігі нені білдіреді? A) Сауда еркіндігі. B) Индустриализмді. C) Табиғат билігін. D) Экономикалық талдауды. E) Сыртқы сауданы. 23. Физиократтық мектептің жарқын ӛкілі: A) П.Л. Буабильгер. B) Т. Ман. C) Кольбер. D) Д.Ло. E) Ф.Кенэ, А.Тюрго. 24. Маржинализм теориясы-бұл: A) Протекционистік саясат. B) Бастапқы капитал. C) Экономиканы мемлекеттік реттеу саясаты. D) Капитал қозғалысының саясаты. E) Шаруашылық қатынасқа тартылған артықшылықты жеке субъект психологиясы кӛзқарасы жағынан жасалған экономикалық талдау. 25.Микроэкономика экономикалық теорияның бӛлімі ретінде нені, оқып-үйретеді? A) Экономикалық дамудың ғаламдық тенденцияларын; B) Ресурстар иелері, фирмалар мен тұтынушылардың жеке топтардың экономикалық тәртібін; C) Әртүрлі топтардың жеке ӛкілдері арасындағы қатынастарды; D) Экономикадағы мемлекеттің ролін; E) Жеке фирмалардың экономикалық тәртібін; 34
3 нұсқа 1. А.Смиттің Халықтар байлығының шарттары мен табиғаты туралы зерттеу трактаты қай жылы жарық кӛрді? A) 1768 ж. B) 1776 ж. C) 1876 ж. D) 1765 ж. E) 867 ж. 2. Маржиналистік теорияның классиктері болып табылады: A) Ф.Кенэ, А.Тюрго. B) Т.Ман, А.Монкретьен. C) К.Менгер, Ф.Визер, Е. Бем-Баверк. D) А.Смит, Д.Рикардо. E) К.Маркс, Ф.Энгельс. 3. Қандай экономикалық мектепте ауыл шаруашылығындағы табысты бӛлу мен ұдайы ӛндіру талданылады? A) Меркантелизм. B) Маржинализм. C) Ағылшын классикалық буржуазиялық саяси экономия. D) Физиократтар. E) Марксизм. 4. Еңбек-байлықтың атасы, жер-оның анасы деген сӛз кімге тиесілі? A) Ф.Кэне. B) У. Петти. C) А.Смит. D) Д.Рикардо. E) К.Маркс. 5. Тӛмендегі қатынастардың қайсысы ұйымдық-экономикалық қатынастар үлгісіне жатады? A) Табыстарды үлестіру қатынастары. B) Адамды-адам қанау қатынастары. C) Иемдену меншіктеу қатынастары. D) Ӛндіріс факторларын қосу-алу. E) Экономиканы ұйымдастыру және басқару нысандары. 6. Тӛмендегі шарттардың қайсысы экономикалық теория пәнін оқытуға қатысы жоқ? A) Ӛндірістік ресурстардың сарқылмауы. B) Игіліктерге қажеттілік. C) Материалдық және рухани қажеттілік. D) Игіліктердің сиректілігі. E) Ресурстарды тиімді пайдалану. 7. Студенттер үшін университетте оқудың балама құндылығын не кӛрсетеді? A) Шәкіртақы мӛлшері. B) Оқулық сатып алуға жұмсайтын шығындары. 35