ΠΕΡΙΟ ΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 35 ο ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2003 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Το Ξηροκάµπι Η ΦΑΡΙΣ Περίοδος Α 1966-1977 Περίοδος Β 1979-1981 Περίοδος Γ 1992-2001 Περίοδος 2002- Τριµηνιαία έκδοση του Συλλόγου Αποφοίτων Σχολείων Φάριδος Έδρα: Ξηροκάµπι Φάριδος, Λακωνία Συντακτική επιτροπή: Γεώργ. Θεοφ. Καλκάνης, Θεοδ. Στ. Κατσουλάκος, Παναγ. Ηλ. Κοµνηνός Επιµελητής έκδοσης: Σταύρ. Θεοδ. Κατσουλάκος, Συρακουσών 101, Λαµπρινή, Αθήνα, τηλ. 210 2515864 Ταµίας: Ιωάννης Παν. Κονίδης, Ξηροκάµπι, τηλ.: 27310 35029 Ηλεκτρονική επεξεργασία: ευγενική προσφορά των µεταπτυχιακών φοιτητών του Εργαστηρίου Φυσικών Επιστηµών, Τεχνολογίας και Περιβάλλοντος του Παιδαγωγικού Τµήµατος.Ε. του Πανεπιστηµίου Αθηνών Η ΦΑΡΙΣ της περιόδου (2002- )ευρίσκεται (και) σε ηλεκτρονική µορφή στο δικτυακό τόπο: micro-kosmos.uoa.gr/faris Ετήσια συνδροµή έντυπης µορφής: εσωτερικού 5, εξωτερικού 25 $ Η.Π.Α. Περιεχόµενα: Σελ. Στράτη Α.Σολωµού, Τα "ακραία καιρικά φαινόµενα" και η αµνησία της σύγχρονης κοινωνίας...3 Νίκου Χ. Καπετανάκου, Ο εκ Πολοβίτσας πρίγκηπας Χριστόφορος........4 Παναγιώτη Η. Κοµνηνού, Ο υδροηλεκτρικός σταθµός Ρασίνας (Ξηροκαµπίου)...6 Παναγιώτη Γ. Στεργιανόπουλου, Η πρόταση της Υ ΡΟΒΑΤ δια την κατασκευή Υδροηλεκτρικού εργοστασίου...9 Σωκράτη Π.Βαφάκου, Οι ταξιτζήδες του Ξηροκαµπίου...10 Σταυρούλας. Ορφανάκου, Τα παλαιά φορτηγά : Ξηροκάµπι Αθήνα...11 Γιάννη Π. Κονίδη, Του κυνηγού και του ψαρά.....12 Ευγενίας Ιω. Κονίδη, Κόµµωση και καλλωπισµός των γιαγιάδων µας......13 Τάσου. Βολτή, Φθινοπωρινά φύλλα...14 Θ. Κ., Η Παναΐτσα της Κουµουστάς...14 Βούλας Πέτρου Κονίδη, Στην παλιά Κουµουστά... 15 Ντιάνας Θ. Τάρταρη, Παζάρι...15 Νίκου Καπετανάκου (Μύτικα), Ελάτε, άνθρωποι....16 Η.. Π.+ Η. Γ. Μ., Της αγοράς... 16 Επιτυχόντες στα Ανώτατα Ιδρύµατα... 16 Συνδροµές...17 Παναγιώτη Παναγιωτουνάκου, Πένθη: Ιωάννης Π. Κανακάκης (1944-2003) 17 Τα νέα µας...18 Σωκράτη Π. Βαφάκου, Ευρετήριο ηµοσιευµάτων....19 Εξώφυλλο: Ξηροκαµπίτικη πόρτα http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Στράτη Α.Σολωµού Τα "ακραία καιρικά φαινόµενα" και η αµνησία της σύγχρονης κοινωνίας "Μπάζωνε, µπάζωνε το ποτάµι όσο θέλεις! Αυτά θα τα πάρει πίσω χωρίς προσωρινά µέτρα". Αυτά έλεγε πριν µερικά χρόνια ένας σοφός γέρος απ τον Αϊ Γιάννη, όταν είδε έναν ευφυή νεολακεδαίµονα να µεγαλώνει το χωράφι του ρίχνοντας µπάζα στον Σκατιά. υστυχώς αυτή η πατροπαράδοτη λαϊκή σοφία, που πέρναγε από παππού σ εγγόνια και από µάστορα σε παραγιούς, τείνει να χαθεί. Σήµερα η τεχνολογική εµπειρία είναι απείρως µεγαλύτερη, αλλά περιορίζεται στους κύκλους των ειδικών. Το ευρύ κοινό είτε "µορφώνεται" από ανεύθυνους που περιφέρονται στα τηλεκαναλοπαράθυρα, είτε δέχεται τόση πληθώρα πληροφοριών που δεν του επιτρέπει να διακρίνει τα σηµαντικά από τα ασήµαντα. Τέτοια περίπτωση είναι και η προσφάτως πολυσυζητηµένη "αλλαγή του κλίµατος" Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται σηµαντικές µεταβολές του καιρού. Οι µεταβολές αυτές όµως δεν είναι πρωτοφανείς. εν χρειάζεται να είναι κανείς πολύ ηλικιωµένος για θυµηθεί τους µεγάλους τίτλους των εφηµερίδων της δεκαετίας του 60 που έγραφαν: "Πάλι πνίγηκε το Μπουρνάζι". Πιο κοντά στα χωριά µας, δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τις διαβόητες κατεβασιές της Κωλοπάνας, του Ξεριά, του Σκατιά και της Μαγουλίτσας. Τα Καλύβια της Σοχάς έχουν πληµµυρίσει δύο φορές (την πρώτη φορά µάλιστα µε ανθρώπινα θύµατα). Ακόµα και η Ρασίνα, που προστατεύεται κάπως από την βαθιά φυσική της κοίτη, µια φορά κινδύνεψε να ξεχειλίσει όταν ένας µεγάλος κορµός ξεριζωµένου δέντρου παραλίγο να µετατρέψει το γεφύρι σε φράγµα. Τα χιόνια την άνοιξη δεν είναι συχνά. εν είναι όµως µακριά ο Μάρτιος του 1987 που έκαψε όλες τις πορτοκαλιές. Οι πιο παλιοί θυµούνται επίσης ότι µία χρονιά (ίσως προπολεµικά) στις αρχές Μαΐου η ζέστη ήταν τέτοια που έκαψε σχεδόν όλα τα άνθη των ελιών. Λίγο πιο µακριά από την Ελλάδα. Πόσοι θυµούνται ακόµα την πληµµύρα της Φλωρεντίας το 1966 που συγκίνησε όλη την υφήλιο, διότι κατέστρεψε ανεκτίµητους καλλιτεχνικούς και ιστορικούς θησαυρούς; Λίγοι γνωρίζουν ότι το 1910 "φούσκωσε" ο Σηκουάνας κι έπνιξε ένα µεγάλο µέρος του Παρισιού, συµπεριλαµβανοµένων των σηράγγων του Μετρό (σήµερα όλες οι προσβάσεις και τα ανοίγµατα αερισµού µπορούν να κλειστούν υδατοστεγώς µέσα σε λίγες ώρες, διότι η πιθανότητα να ξαναεµφανιστεί αυτό το φαινόµενο σε λίγα χρόνια είναι αρκετά µεγάλη). Παρ' όλα ακούµε συνεχώς το ίδιο ρεφρέν: "ο καιρός έχει αλλάξει". Πού οφείλεται αυτή η οµαδική αµνησία της σύγχρονης κοινωνίας; Μάλλον στην σχεδόν εξαφάνιση της πατροπαράδοτης ιστορικής και τεχνικής γνώσης, σε συνδυασµό µε την µέση περίοδο των ακραίων καιρικών φαινοµένων, που συχνά ξεπερνά την µία ή δύο γενεές. Όσοι σπουδάζουν πολιτικοί µηχανικοί µαθαίνουν ότι για τον σχεδιασµό ευαίσθητων έργων που µπορούν να επηρεαστούν από το κλίµα, χρειάζεται να ανατρέξουν σε αρχεία πολλών αιώνων (το γιατί δεν το κάνουν είναι άλλο θέµα). Χωρίς να συζητάµε για τις µακροχρόνιες αλλαγές κλίµατος ή την τοπική επίδραση του ανθρώπου στο περιβάλλον (πυρκαγιές, µπαζώµατα, κ.λ.π.), τα έντονα καιρικά φαινόµενα που συµβαίνουν κάθε 100 ή 200 χρόνια εξηγούνται πολύ εύκολα. Ας πάρουµε για παράδειγµα ένα ποτάµι που τροφοδοτείται από χείµαρρους τριών ορεινών κοιλάδων. Ας υποθέσοµε ότι η µέση συχνότητα έντονης καταιγίδας σε κάθε κοιλάδα είναι µια φορά στα 5 χρόνια. Επειδή οι δυνατές θερµικές καταιγίδες είναι πολύ τοπικές και σχεδόν τυχαίες, η πιθανότητα να συµβούν ταυτόχρονα και στις τρεις κοιλάδες είναι µια φορά στα 125 χρόνια (δηλαδή 5 x 5 x 5). Αυτό ακριβώς συνέβη πριν µερικά χρόνια στο Grand Bornand της Γαλλίας, όπου ένα ποταµάκι φούσκωσε απότοµα, πληµµύρισε ένα κάµπινγκ και έπνιξε περί τα 15 άτοµα. Όταν η Κοινότητα έδωσε την άδεια για το κάµπινγκ, κάποιοι παλιοί αντέδρασαν γιατί είχαν ακούσει από τους παππούδες τους ότι το µέρος αυτό είχε κάποτε πληµµυρίσει. Κανείς όµως από το δηµοτικό συµβούλιο και τους άλλους κατοίκους δεν τους πίστεψε. Ας έλθουµε τώρα στις µακροχρόνιες κλιµατικές αλλαγές. Ανεξάρτητα από το πολυσυζητηµένο "φαινόµενο του θερµοκηπίου", το κλίµα σίγουρα θα αλλάξει, όπως άλλαξε πολλές φορές και στο παρελθόν. Η τελευταία περίοδος παγετώνων έληξε µόλις πριν από περίπου10.000 χρόνια. Από 3 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
τότε υπήρξαν σύντοµες ψυχρές και θερµές περίοδοι που διήρκεσαν για πολλές δεκαετίες. π.χ., υπάρχουν ιστορικές αναφορές, ότι περί το 1000 µ.χ. η έλλειψη χιονιού στην Ευρώπη ήταν τόση που τα υψηλά περάσµατα των Άλπεων ήταν βατά στο µέσο του χειµώνα. Μήπως ζούµε σήµερα µια τέτοια κλιµατική αλλαγή; Μήπως το πιθανολογούµενο "φαινόµενο του θερµοκηπίου" έχει ήδη αρχίσει να γίνεται αισθητό; υστυχώς, η σύγχρονη επιστήµη αδυνατεί να το επιβεβαιώσει ή να το διαψεύσει. Αυτά που ακούγονται και διαβάζονται κατά καιρούς στα ΜΜΕ συχνά στερούνται σοβαρότητας. Το χειρότερο είναι ότι επαναλαµβάνονται από ειλικρινείς ανθρώπους που έχουν αγαθές οικολογικές προθέσεις και πιστεύουν ότι έτσι θα φρενάρουν κάπως την αλόγιστη καταστροφή του πλανήτη µας από το άνθρωπο. Μήπως, εάν φωνάζουµε "βοήθεια ο λύκος" µόνο και µόνο για να ευαισθητοποιήσουµε την κοινή γνώµη, δεν θα µας πιστεύει κανείς όταν ο λύκος θα είναι πράγµατι εδώ; Αυτό συνέβη στην κεντρική Ευρώπη προ δεκαπενταετίας, όταν τα δάση καταστρέφονταν µε ταχύ ρυθµό. Η ατµοσφαιρική µόλυνση (όξινες βροχές) ήταν µία από τις αιτίες αλλά όχι η µοναδική. Το φαινόµενο οφειλόταν κυρίως σ ένα παράσιτο. Εστιάζοντας όµως µόνο στην ατµοσφαιρική µόλυνση, οι διάφορες οικολογικές οργανώσεις έχασαν την αξιοπιστία τους και σήµερα που η µόλυνση εξακολουθεί να καταστρέφει τα δάση, µε αργότερο ρυθµό, κανείς δεν τις ακούει. Τι να κάνουµε λοιπόν; Να µην αντιδράσουµε στην πιθανή αλλαγή του κλίµατος του πλανήτη µας; Βεβαίως πρέπει ν αντιδράσουµε πιέζοντας του πολιτικούς που κυβερνούν αυτή την χώρα. Αλλά πρώτα απ όλα ας µην ξεχνάµε την τοπική καθηµερινή καταστροφή του περιβάλλοντας. Οι πυρκαγιές, το συνεχές τσιµέντωµα γης, η εντατική βοσκή, η σπατάλη νερού και η µόλυνση των υπογείων υδάτων, ίσως φέρουν τεράστια προβλήµατα πολύ νωρίτερα από το «θερµοκήπιο». Υ.Γ. Παρακαλούνται όσοι θυµούνται ή έχουν ακούσει από τους πιο παλιούς ή κατέχουν ιστορικές αναφορές για ασυνήθιστα καιρικά και γεωλογικά φαινόµενα στην περιοχή µας, να τα στείλουν στην σύνταξη της Φάριδος ή κατ' ευθείαν στον υπογράφοντα (e-mail: stratis.solomos@bluewin.ch). Γενεύη, Ελβετία Νίκου Χ. Καπετανάκου Ο εκ Πολοβίτσας πρίγκηπας Χριστόφορος Πέρασαν περίπου πέντε χρόνια από τότε που έφυγε από κοντά µας, έρηµος και µόνος ο «πρίγκηπας της Πολοβίτσας Χριστόφορος ή Φόρης και κατά τις δηµοτικές γραφές Χριστόδουλος». Του έγιναν τιµές «τοπικού άρχοντα». Στην κηδεία του πολύς κόσµος, προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Σπάρτης, του ηµάρχου και άλλων επισήµων. Ήταν γιος της Αθηνάς, κόρης της γρηα-μηλιδόναινας. Πριν εβδοµήντα ένα χρόνια, τότε που η Αθηνά έµενε µε τη µάνα της σε µια χαµωκέλλα στην Πολοβίτσα, νέα κι αφράτη κοπελίτσα, µε λευκό προσωπάκι και γεµάτο χυµούς κορµάκι κοινώς ελαφρούλα δεν άντεξε και υπέκυψε στα ερωτικά τεχνάσµατα κάποιου απ τ αψηλά της Πολοβίτσας νέου, άγνωστου τότε και σήµερα, όπως λένε Και ξάφνου ένα ανοιξιάτικο πρωινό ακούστηκε «κλάµα µωρού» στη χαµωκέλλα της γρηα- Μηλιδόναινας. Γεννήθηκε ο Χριστόφορος, άλλως Χριστόδουλος, χωρίς καµιά βοήθεια παρά µόνο της µάνας του και της γιαγιάς του. εν είχε στήριξη πατέρα γιατί ήταν άγνωστος εδώ ή στα ξένα. Ούτε η Αθηνά ήξερε ούτε η γιαγιά. Παιδάκι γύριζε µόνο του στα δροµάκια του χωριού, παίζοντας µε τις γιδούλες, τις κοτούλες, τρώγοντας ό,τι του έδιναν. Ήταν κι αυτός γραφικός και ελαφρός νοητικά. εν πήγε ποτέ σχολείο. Έκανε θελήµατα. Επέζησε σ όλα τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, του αντάρτικου και όλων των κοινωνικών κρίσεων. Ο καιρός περνούσε Η γρηά Μηλιδόναινα πέθανε κι έµεινε η Αθηνά µόνη της µε τον Φόρη στην χαµωκέλλα, χωρίς κανένα στήριγµα παρά µ ένα καντηλάκι αναφτό σε µια χάρτινη εικόνα της Παναγιάς της Ελεούσας. Αργότερα πέθανε κι η Αθηνά άκλαυτη, χωρίς τάφο, χωρίς κανένας να την θυµάται ή να την µνηµονεύει. 4 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Μόνο ο Θεός και η Παναγία η Ελεούσα πρέπει να την έχουν κοντά τους και να την ζεσταίνουν στη θεία αγκαλιά τους. Ο Φόρης έµεινε µόνος και εγύριζε πέρα δώθε, µε ένα ξεροκόµµατο, σαν δαρµένο πουλί αδέσποτο. Έµενε µόνος του στη χαµωκέλλα του, κοιµόταν χάµω σε µια κουρελού δίπλα σε µια σπασµένη καρέκλα. Ήταν στο έλεος παντός καιρού. Τη νύχτα του την πέρναγε τρέµοντας από το κρύο, κάτω από ένα λυχνάρι που έκαιγε όσο είχε λάδι. Πέρναγες νύχτα απ έξω κι άκουγες το κλάµα της µοναξιάς του. Παναγιά µου φώναζε Σ έπιαναν τα δάκρυα στο άκουσµα των λυγµών του. Κι όµως κάθε Κυριακή ερχόταν στην εκκλησία του Αϊ-Γιώργη µε καθαρό πουκάµισο και παντελόνι πλυµένο και ξυρισµένος. Καληµέριζε όλους, άκουγε προσεκτικά τη λειτουργία, κοινωνούσε πρώτος, έπαιρνε αντίδωρο και φιλούσε ευλαβικά το χέρι του παπά. Καθόταν για λίγο στον αυλόγυρο της εκκλησίας, αγνάντευε κατά τον κάµπο µε βλέµµα όλο ελπίδα. Ροβολούσε µετά κατά του Παντελή το µαγαζί κι εκεί τον κερνούσαν κανένα κρασάκι µε µεζέ. Το µοναδικό κρέας που έτρωγε κάθε εβδοµάδα. Το αδύνατο πρόσωπο του έλαµπε. Ίσως ήταν η µόνη ευτυχισµένη του στιγµή. Η στιγµή της κάθε Κυριακής. Με τα χρόνια η Πολοβίτσα άδειαζε σιγά σιγά. Άλλοι πέθαναν, άλλοι έφυγαν στις πόλεις και στα ξένα. Οι άνθρωποι της Κυριακής λιγόστευαν στην εκκλησία και στου Παντελή. Τελικά έµειναν τρεις κι ο κούκος, όπως λέει ο λαός. Οι ευτυχισµένες Κυριακές του Φόρη σταµάτησαν. Η µοναξιά του στην Πολοβίτσα έγινε δυσβάστακτη και η επιβίωσή του προβληµατική. Το ένστικτο του για φυγή µεγάλωνε. Ήθελε να φύγει κάπου αλλού σε άλλο µέρος. Κοιτούσε τον κάµπο. Εκεί έβλεπε το µέλλον του. Μα δίσταζε να κατέβει στο άγνωστο Μόνο τα βουνά του και τα ρουµάνια του τον ήξεραν και τα ήξερε Προτού φύγει για τον κάµπο τριάντα χρόνια πριν ανέβαινα από του «ιαβολογένη» κτήµα µου στον κάµπο τον παληό δρόµο της Πολοβίτσας κάτω από τον Πύργο του γιατρού του Ξανθάκου. Ήταν καλοκαίρι. Ιούλιος µήνας. Μία το µεσηµέρι. Ντάλα η ζέστη. Ο ιδρώτας έτρεχε ποτάµι. Πίσω από µια στροφή ακούστηκε µία απόκοσµη φωνή µέσα στη µεσηµεριανή κάψα. Αχ µάνα µου Γιατί µε γένναγες!!! Ήταν τόσο βαθύ το παράπονο που ανατρίχιασα και σταυροκοπήθηκα φτάνοντας στη στροφή. Είδα τον Χριστόφορο λουσµένο στον ιδρώτα, το πρόσωπό του κατακόκκινο να κάθεται σε µια καφτή πέτρα να κοιτάει µε βλέµµα απλανές τ άσπρο του ουρανού και µε βαθύ λυγµό να ξαναλέει. Αχ, µάνα µου, γιατί µ έκαµες;;; Τον πήρα από το χέρι, τον σήκωσα, του έδωσα ένα αχλάδι και συνήλθε. Τον έφερα στο χωριό, στη χαµωκέλλα του Μετά δεν τον ξαναείδα στην Πολοβίτσα. Μου είπαν ότι κατέβηκε στον κάµπο στο Ξηροκάµπι. Το ένστικτο της επιβίωσης και της αλλαγής ενίκησε. Τον έσπρωξε κατά κει. Έµενε σ ένα δωµάτιο που του έδωσε ένας σπλαχνικός Ξηροκαµπίτης, κάνοντας θελήµατα επιβίωσης. Ήταν ο µετανάστης του κάµπου. Η Θεία Πρόνοια δεν τον εγκατέλειψε. Ακούστηκε ότι παντρεύτηκε, µέσα σε µια παραζάλη κωµικής ή κοροϊδευτικής συνοδείας Τι έγινε ο γάµος; εν ακούστηκε τίποτε. Η ζωή του κυλούσε πάλι στον ίδιο ρυθµό. Μοναξιά χωρίς µιας γυναικείας ζεστασιάς, οικο γενειακής ή έστω µητρικής. Τα θελήµατά του όµως εξυπηρετούσαν την τοπική κοινωνία. Ασκούσε κοινωνικόν έργον. Η προσφορά του ήταν µεγάλη. Γι αυτό έχαιρε εκτιµήσεως από την τοπική κοινωνία. Στα εβδοµήντα ένα του χρόνια, ένα πρωινό η πόρτα του δεν άνοιξε. εν βγήκε έξω. Είχε πεθάνει από ανακοπή καρδιάς. Έτσι είπαν οι γιατροί. Υπήρξε στη ζωή του ΕΣΧΑΤΟΣ. Στο τέλος έγινε ΠΡΩΤΟΣ. Έγινε λαϊκός ΠΡΙΓΚΗΠΑΣ. Επαληθεύθηκαν οι ευαγγελικές ρήσεις: «Οι πρώτοι έσονται έσχατοι και οι έσχατοι πρώτοι» και «µακάριοι οι πτωχοί τω πνεύµατι, διότι αυτοίς έσεται η βασιλεία των ουρανών». Ο Χριστόφορος ή κατά τις επίσηµες γραφές Χριστόδουλος, επήγε εις τον ηµιουργόν του και θα είναι όπως πιστεύω ο µόνος που θα µπορεί να κοιτάξει κατάµατα ΤΟΥΤΟΝ καθήµενος εκ δεξιών ΤΟΥ. Αυτή η τιµή είναι η καταξίωση του Χριστόφορου στη γη. Πολοβίτσα, 1-9-2003 5 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Ο υδροηλεκτρικός σταθµός Ρασίνας (Ξηροκαµπίου) Λόγω του ενδιαφέροντος του θέµατος, το περιοδικό µας δηµοσιεύει άρθρο του δικηγόρου Παναγιώτη Κοµνηνού και έγγραφη απάντηση προς το ήµο Φάριδος του δηµοτικού συµβούλου Παναγιώτη Στεργιανόπουλου, που αναφέρονται στον υδροηλεκτρικό σταθµό Ρασίνας Ξηροκαµπίου. Άρθρο : Παναγιώτη Η. Κοµνηνού Ξηροκάµπι, 20/9/03 «Η κατασκευή κάθε µεγάλου έργου ή και µικρού ακόµη, ιδιωτικού ή δηµοσίου, παρουσιάζει πολλές φορές πέρα από τις θετικές και αρνητικές παραµέτρους. Ο ΜΥΗ (µικρός υδροηλεκτρικός) σταθµός Ξηροκαµπίου δε θα µπορούσε, από την πλευρά αυτή, να αποτελέσει την εξαίρεση του πιο πάνω κανόνα και γι αυτό πολύς λόγος γίνεται αν πρέπει ή όχι να κατασκευαστεί. Ο ΤΟΕΒ Ξηροκαµπίου, στον οποίο ανήκει κατά το νόµο η διαχείριση των νερών του ποταµού ΡΑΣΙΝΑ, όσων αποµένουν µετά την κάλυψη των αναγκών ύδρευσης του οικισµού Ξηροκαµπίου, έχει πάρει ξεκάθαρη θέση και οµόφωνα τόσο το.σ., όσο και η 20µελής διοικούσα επιτροπή έχουν ταχθεί υπέρ του έργου. Μαζί τους ενεργά πορεύεται και µεγάλος αριθµός κατοίκων του Ξηροκαµπίου. Αντίθετα, το δηµοτικό συµβούλιο του ήµου Φάριδος παλινδροµεί, αρνούµενο µε διάφορες προφάσεις να πάρει θέση υπέρ του έργου. Οµοίως, αντίθετοι στο έργο ή στον τρόπο που προτείνεται η κατασκευή του είναι και αρκετοί κάτοικοι του Ξηροκαµπίου, οι οποίοι, από διαφορετικές αφετηρίες εκκινούντες, στο τέλος συµπορεύονται. Πριν ασχοληθούµε µε τις εκατέρωθεν απόψεις, για τις οποίες η αναµενόµενη αντιπαράθεση διεξάγεται κόσµια, µε εξαίρεση κάποιους θορυβοποιούς που επεχείρησαν να αµαυρώσουν την έννοια του διαλόγου (και όχι µόνο) µε ποινικά διωκόµενες πράξεις, θα πρέπει να επισηµανθούν οι δύο όψεις του έργου, από τις οποίες η µια έχει να κάνει µε την προστασία του περιβάλλοντος και η άλλη µε τα οφέλη, που θα προκύψουν από την εκτέλεση του έργου. Με δεδοµένο και αποδεκτό τον κανόνα πως από την εκτέλεση ενός έργου προκύπτουν όχι µόνο θετικά αλλά και αρνητικά, θα πρέπει και στην περίπτωση του ΜΥΗ σταθµού Ξηροκαµπίου, αν πραγµατικά θέλουµε να καταλήξουµε σε ασφαλή κατά το δυνατόν συµπεράσµατα, να επισηµάνουµε τα αρνητικά και να τα σταθµίσουµε µε τα αναµενόµενα θετικά. Να δούµε τι όφελος θα έχουµε και τι ζηµία θα υποστούµε και αν, πάντα στην περίπτωσή µας, είναι η ζηµία δυσβάσταχτη µε επιπτώσεις σοβαρές, τότε ναι, να µη γίνει ο ΥΗ σταθµός, και όλοι οι υπέρ του έργου τασσόµενοι να προσχωρήσουµε στην αντίθετη άποψη και όλοι µαζί να σταθούµε ανθρώπινο εµπόδιο στην κατασκευή του. Τελικά η ζυγαριά υπέρ τίνων απόψεων κλίνει; Οι υποστηρίζοντες την εκτέλεση του έργου βάζουν στη ζυγαριά επιχειρήµατα, που έχουν να κάνουν τόσο µε την περιβαλλοντική όσο και µε την οικονοµική πλευρά του θέµατος. Έτσι: 1) αρχικά λαµβάνουν υπόψη τη Κοινοτική Οδηγία 2001/77/EC, σύµφωνα µε την οποία η Ελλάδα θα πρέπει ως το 2010 να πετύχει το στόχο του 20,1% για τη συµµετοχή των ΑΠΕ (Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας) στην ηλεκτροπαραγωγή της χώρας, µε αυτονόητο στόχο τη µείωση της µόλυνσης της ατµόσφαιρας που αφορά όλους µας, διαφορετικά από το 2010 και µετά ή θα πρέπει τα δικαιώµατα των επιπλέον εκποµπών C02 (διοξειδίου του άνθρακος) να τα αγοράσει από άλλες χώρες ή θα υποστεί κυρώσεις (38 δις δρχ. το χρόνο). Ας σηµειωθεί Το άρθρο δηµοσιεύτηκε πρωτοσέλιδο αρχικά στην ηµερήσια εφηµερίδα της Σπάρτης «ΛΑΚΩΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ» στο φύλλο της 20.9.03 και ακολούθως στην εφηµερίδα «ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ ΤΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ» στο φύλλο της 2.10.03. Στις ίδιες εφηµερίδες έχουν δηµοσιευτεί άρθρα του Π. Κοµνηνού σε σχέση µε τη µόλυνση της ατµόσφαιρας και τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας. Ειδικότερα στην εφηµερίδα «ΛΑΚΩΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ» και στο φύλλο της 4.5.2001 δηµοσιεύτηκε πρωτοσέλιδο άρθρο του µε τίτλο «ΧΑΘΗΚΑΝ ΟΙ ΕΛΠΙ ΕΣ ΤΟΥ ΚΙΟΤΟ;» µε αναφορά στη παγκόσµια διάσκεψη για την προστασία του περιβάλλοντος, που έγινε στην πόλη ΚΙΟΤΟ της Ιαπωνίας και στην άρνηση των ΗΠΑ για επικύρωση της σχετικής συµφωνίας για µείωση των ρύπων της ατµόσφαιρας (συµφωνία που πρόσφατα αθετήθηκε και από τη Ρωσία). Οµοίως στην εφηµερίδα «ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ» και στο φύλλο της 20.9.2001 δηµοσιεύτηκε πρωτοσέλιδο άρθρο του µε τίτλο «ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ» µε αναφορές στις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και στην αδικαιολόγητη, κατά την άποψή του, πολεµική κατά της εγκατάστασης αιολικών πάρκων στη Λακωνία. Το άρθρο του Π. Κοµνηνού αναδηµοσιεύεται από την ηµερήσια εφηµερίδα της Σπάρτης «ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ», στο οποίο περιέχεται και εισαγωγικό σχόλιο του δ/ντή της εφηµερίδας περί επικοινωνίας του µετά του ηµάρχου Φάριδος, κ. Π. Παναγιωτουνάκου, του Προέδρου του ΤΟΕΒ Ξηρ/µπίου κ. Π. Παυλούνη και των προηγούµενων προέδρων της πρώην Κοινότητας Ξηρ/µπίου κ. Κων. Αραχωβίτη και κ. ηµ. Ξηροπόδη και δηλώσεις τούτων για την αναγκαιότητα εκτέλεσης του Υ/Η σταθµού της Ρασίνας. 6 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
πως στη χώρα µας οι εκποµπές αερίου του θερµοκηπίου το 2000 έφτασαν 133,8 εκατ. ισοδύναµους τόνους από 104,4 εκατ. τόνους του 1990 και µέχρι το 2010 προβλέπεται αύξηση των εκποµπών C02 περίπου κατά 35%. Οι εκποµπές C02 στην ατµόσφαιρα προέρχονται κύρια από την καύση ορυκτών καυσίµων για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύµατος (βλ. π.χ. σταθµός της γειτονικής µας Μεγαλόπολης από τον οποίο οι ρύποι κατακλύζουν καθηµερινά και τη Λακωνία), και αν δεν ληφθούν µέτρα µε τις ΑΠΕ, τότε σε λίγα χρόνια και µεις εδώ στη Λακωνία θα έχουµε σοβαρό πρόβληµα και ακόµη σοβαρότατο τα παιδιά µας. Και θα λύσει το πρόβληµα το ΥΗ έργο Ξηροκαµπίου; Λένε ειρωνικά οι αντιτιθέµενοι στην κατασκευή του. Ασφαλώς όχι, λέµε εµείς, αλλά θα συµβάλει κι αυτό στην αντιµετώπιση του προβλήµατος, όπως το ίδιο θα µπορούσε να συµβεί και µε τα αιολικά πάρκα της Λακωνίας, την κατασκευή των οποίων άκριτα κάποιοι εµποδίζουν και οι οποίοι ασφαλώς µελλοντικά θα λογοδοτήσουν στην τοπική ιστορία. (Συγκριτικά αναφέρουµε πως στη χώρα µας στο διάστηµα 2000-2001 εγκαταστάθηκαν 167 MW αιολικά πάρκα, ενώ το 2002 µηδέν. Αντίθετα στη Γερµανία µέχρι και το 2002 εγκαταστάθηκαν πάνω από 10.000, ενώ στην Ιταλία και Ισπανία µόνο το έτος 2002 εγκαταστάθηκαν 308 και 933 αντίστοιχα). Το πιο πάνω επιχείρηµα ότι µε την κατασκευή του ΥΗ σταθµού Ξηροκαµπίου εκτός των άλλων θα υπάρξει και συµβολή στη µείωση των ρύπων της ατµόσφαιρας, για µας είναι λόγος ελκυστικός, που συνάδει µε τη φιλοσοφία του µέσου κοινωνικού ανθρώπου και µε τις αγωνίες του για το µέλλον όχι µόνο του τόπου του αλλά ολόκληρου του πλανήτη. Η άλλη πλευρά τι λέει; Στις κατασκευές κτιρίων να γίνονται σωστές µονώσεις, ώστε να γίνεται εξοικονόµηση ενέργειας µε συνακόλουθο τη µείωση των ρύπων! 2) Λένε οι υπέρ του έργου: το νερό είναι αγαθό κοινωνικό και εφ όσον στο ελάχιστο δεν θα βλάψει το τοπικό συµφέρον, ας το χρησιµοποιήσουµε και υπέρ της κοινωνίας. Όχι λέει η άλλη πλευρά. Το νερό είναι αγαθό τοπικό και ανήκει αποκλειστικά στην τοπική κοινωνία. Είναι αγαθό του Ταϋγέτου και ανήκει σ αυτόν. ( ίληµµα λαϊκίστικο που τεχνηέντως ανάγεται σε επικίνδυνη τοπικίστικη ιδεολογία προς εντυπωσιασµό και µόνο). 3) Με την κατασκευή του έργου λένε οι πολέµιοί του: θα προσβληθεί το τοπικό οικοσύστηµα και θα νεκρωθεί το ποτάµι. Απαντούν οι υπέρµαχοι: καµία ζηµία δε θα προκληθεί, αλλ αντίθετα θα υπάρξει όφελος και τούτο διότι: κάθε χρόνο από τον Ιούνιο και µέχρι περίπου τον Οκτώβριο ο ΤΟΕΒ Ξηροκαµπίου θέτει σε λειτουργία τη δέση της Κουµουστάς και όλο το νερό του ποταµού µε επιφανειακό (αποσαθρωµένο σήµερα) τσιµέντινο αγωγό µεταφέρεται στην υδατοδεξαµενή, που βρίσκεται σε απόσταση 2,5-3 χιλιόµετρα στη θέση «Μπαρµπανίτσα», για τροφοδοσία του υπογείου αρδευτικού έργου Ξηροκαµπίου, το οποίο συντηρεί και αναδεικνύει στον κάµπο του Ξηροκαµπίου ένα νέο και δυναµικό οικοσύστηµα χιλιάδων στρεµµάτων. Από τη δέση της «Κουµουστάς» και κάτω, δεκαετίες τώρα, το ποτάµι παραµένει κυριολεκτικά νεκρό. Τους ίδιους µήνες και µάλιστα µετά την κατασκευή της νέας υδατοδεξαµενής το ποτάµι, που διέρχεται από το τµήµα του περίφηµου φαραγγιού του ΑΝΑΚΩΛΟΥ, είναι κι αυτό νεκρό. Οι περίφηµες «λούµπες» (µικρές ποταµίσιες λίµνες) που όλοι οι Ξηροκαµπίτες µάθαιναν κολύµπι από τα παιδικά τους χρόνια η Μεγάλη και η Μικρή ΚΟΜΗΝΗ, το ΠΟΛΗΜΙ κ.ά., εκεί που παλιά γινόταν πανηγύρι όλες τις ηµέρες του καλοκαιριού, τώρα δεν έχουν νερό και στο γύρο χώρο «ούτε πουλί πετούµενο». Η προβλεπόµενη θέση της δέσης του ΥΗ σταθµού θα γίνει στη θέση «ΠΑΝΑΪΤΣΑ», 2,5 χιλιοµ. περίπου δυτικότερα της δέσης «ΚΟΥΜΟΥΣΤΑΣ». Από εκεί η αναγκαία για τη λειτουργία του ΥΗ σταθµού ποσότητα νερού, που από το νόµο δεν µπορεί να είναι ανώτερη των 2/3 της συνολικής ποσότητας του υπάρχοντος νερού, θα µεταφέρεται µε υπόγειο αγωγό, στο χώρο όπου θα κατασκευαστεί το µικρό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος ακριβώς δίπλα στην υδατοδεξαµενή της «ΜΠΑΡΜΠΑΝΙΤΣΑΣ» και ακολούθως το νερό τον µεν χειµώνα θα πέφτει στο ποτάµι, ενώ το καλοκαίρι στην υδατοδεξαµενή του ΤΟΕΒ. Το υπόλοιπο 1/3 της καλοκαιρινής ποσότητας του νερού θα συνεχίζει την πορεία του στο ποτάµι, όχι µειούµενο αλλά διαρκώς αυξανόµενο, από το προστιθέµενο σ αυτό νερό άλλων πηγών, που υπάρχουν κάτω από τη δέση της «ΠΑΝΑΪΤΣΑΣ» και µέχρι τη δέση της «ΚΟΥΜΟΥΣΤΑΣ», οπότε και επειδή η τελευταία εκ των πραγµάτων θα τεθεί εκτός λειτουργίας, το νερό θα κατέρχεται ελεύθερο και το προαναφερθέν άνυδρο κατά τους καλοκαιρινούς µήνες τµήµα του ποταµιού, θα έχει νερό, χωρίς να ισχυριζόµαστε πως θα είναι τεράστια η ποσότητά του. Πάντως, το ποτάµι σε µεγάλο τµήµα του και µάλιστα κατά µήκος του δρόµου προς Κουµουστά, θα έχει νερό προς όφελος του περιβάλλοντος, των ζώων και των ανθρώπων. 4)Λένε υποθετικά οι πολέµιοι της κατασκευής του έργου: θα διαταραχθεί ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής Ξηροκαµπίου. Απαντούν οι υπέρµαχοι, µα πώς είναι δυνατόν να συµβεί αυτό, αφού το ποτάµι χειµώνα καλοκαίρι θα έχει νερό και µάλιστα σε µεγαλύτερο µήκος από πριν, καθ όσον ακόµη και αυτή η µείωση τούτου αρχικά κατά τα 2/3 στη δέση της «ΠΑΝΑΪΤΣΑΣ» κατά την καλοκαιρινή περίοδο θα αναπληρούται από το προαναφερθέν προστιθέµενο νερό, λαµβανοµένων υπόψη και των µεγάλων ποσοτήτων νερού των χειµερινών περιόδων; 5) Λένε οι αντιτιθέµενοι: θα προκληθούν ζηµιές στον περιβάλλοντα χώρο. Ο αντίθετος ισχυρισµός είναι πως καµία σοβαρή ζηµιά δε θα γίνει. Ούτε δένδρα θα κοπούν, ούτε βράχοι θα αποκολληθούν. Ο σιδερένιος 7 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
αγωγός διαµέτρου 0,80 µ. θα είναι υπόγειος και όπου τούτο είναι αδύνατο, όπως λ.χ. δρόµοι σε βραχώδη τµήµατα, θα σκαφτεί ο βράχος και, µετά την τοποθέτηση του αγωγού, θα κλειστεί το άνοιγµα µε πέτρινο κτιστό τοίχο. Και ακόµη οι ηλεκτροφόροι αγωγοί δε θα διέλθουν από το φαράγγι του ΑΝΑΚΩΛΟΥ. Έτσι τουλάχιστον προβλέπει η εγκριθείσα από το ΥΠΕΧΩ Ε περιβαλλοντική µελέτη. 6) Λένε οι τασσόµενοι υπέρ του έργου (το οποίο ας αναφερθεί θα στοιχίσει 800-900 εκατ. δρχ. εκ των οποίων το ποσοστό επιδότησης από Ε.Ε. ανέρχεται σε 40% θα χρησιµοποιηθούν τοπικά συνεργεία κατά το πλείστον για την κατασκευή του και ο µόνιµος ηλεκτρολόγος, ίσως και ένας εργάτης, θα είναι εκ της περιοχής Ξηροκαµπίου) πως εκτός από το προβλεπόµενο από το νόµο ποσοστό 5%, που η εταιρεία εκµετάλλευσης του έργου θα καταβάλλει κάθε χρόνο µέσω της ΕΗ προς το ήµο Φάριδος εκ των εσόδων της, η ίδια εταιρεία δέχεται να δεσµευτεί νοµικά για την εκτέλεση έργων ή χρηµατοδότηση τοπικών δραστηριοτήτων, αξίας άνω των 300.000.000 δρχ., πλέον της ωφέλειας του ΤΟΕΒ εκ της χρήσεως του κλειστού αγωγού για τη µεταφορά του νερού στην υδατοδεξαµενή ΜΠΑΡΜΠΑΝΙΤΣΑΣ, σε αντικατάσταση του υπάρχοντος ανοικτού, από σαθρωµένου και επικίνδυνου τσιµέντινου αγωγού, καθ όσον η εκ των πραγµάτων επιβαλλόµενη κατασκευή νέου αγωγού µέσα στα επόµενα 2-3 χρόνια έχει προϋπολογιστεί πως θα υπερβεί τα 150.000.000 δρχ. Τι λένε οι περισσότεροι αντιτιθέµενοι; Λένε αβασάνιστα: δε µας ενδιαφέρουν τα ωφελήµατα (λες και πως 10-20 άνθρωποι, που ισχυρίζονται πως «κέκτηνται το αλάθητον», µπορούν να γίνουν µόνοι διαχειριστές του πλούτου µίας τοπικής κοινωνίας). 7) Λένε κάποιοι άλλοι εκ των αντιτιθεµένων: να γίνει το έργο, αλλά όχι από ιδιωτική εταιρεία, αλλά από το ήµο Φάριδος ως δηµοτική επιχείρηση. Καλή η ιδέα, κατά την άλλη πλευρά. Αλλά ο ήµος Φάριδος µέχρι τώρα καµία θέση δεν έχει πάρει υπέρ του θέµατος. Ίσως διότι αυτού του είδους τα έργα απαιτούν τεχνολογία, τεχνογνωσία, κατάλληλο προσωπικό και υψηλό οικονοµικό κόστος κατασκευής, λόγοι που µάλλον δικαιολογούν τη µη συµµετοχή και άλλων και µάλιστα µεγάλων ήµων της χώρας σε ανάλογα «ρίσκα». 8) Ισχυρίζονται πάλι κάποιοι λίγοι εκ των αντιτιθεµένων στο έργο: να ερευνήσουµε αν υπάρχουν άλλοι ενδιαφερόµενοι επιχειρηµατίες και να αξιώσουµε πλείονα οικονοµικά ωφελήµατα. Απαντά η άλλη πλευρά. Μα πέρασαν κατά καιρούς κάποιοι και δεν έδειξαν ενδιαφέρον, άλλωστε η υποψήφια ανάδοχος του έργου εταιρεία, ενδιαφέρθηκε από µία τριετία πριν (κατά τις δηλώσεις εκπροσώπων της) και ήδη από πληροφορίες µας έχει πετύχει έγκριση του έργου από την αρµόδια Αρχή, που είναι η Ρ.Α.Ε. (Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας). Αυτά είναι τα εκατέρωθεν επιχειρήµατα ή εν πάση περιπτώσει τα επιχειρήµατα της πλευράς που κλίνει υπέρ της εκτέλεσης του έργου και κάθε καλόπιστος πολίτης ας τα βάλει στη ζυγαριά και ας βγάλει τα συµπεράσµατά του. Ανεξάρτητα όµως αν η επιχειρηµατολογία όσων τασσόµεθα υπέρ της εκτέλεσης του ΥΗ Σταθµού Ξηροκαµπίου είναι η σωστή και ανεξάρτητα αν η ζυγαριά κλίνει υπέρ µας ή όχι, ειλικρινά αδυνατώ να εννοήσω την τακτική και τη συµπεριφορά κάποιων, λίγων ευτυχώς συγχωριανών µας, οι οποίοι στις συναντήσεις µας για διάλογο υπέρ του έργου ή µη (η άλλη πλευρά έφτασε να δραστηριοποιήσει και «ανησυχούντες» πολίτες ακόµη και από τις περιοχές Ζάρακα Πελλάνας Καρυών κ.ά.) προσέβαλαν σκαιώς και τον υπογράφοντα το παρόν, χυδαιολογώντας και σε βάρος του και απαξιώνοντας κάθε έννοια διαλόγου, οσάκις ως απλός πολίτης, αλλά και ως νοµικός σύµβουλος του ΤΟΕΒ Ξηροκαµπίου και του κ. ηµάρχου Φάριδος, από τους οποίους ουδέποτε αξίωσε την ελαχίστη αµοιβή, προσπαθούσε διακοπτόµενος µε αποδοκιµασίες να αναφερθεί στα πιο πάνω υπέρ του έργου επιχειρήµατα. Ο εκχυδαϊσµός υπερέβη κάθε όριο, όταν σε επήκοο δεκάδων συµπολιτών µας αυτοί οι λίγοι οικολογούντες και µη, αρνητές των πάντων, οι οποίοι ουδεµία στην πραγµατικότητα σχέση έχουν µε την οικολογία και µε την καλώς εννοούµενη πρόοδο του τόπου µας αναφέροντο, άλλοτε µε υπονοούµενα και άλλοτε απερίφραστα, σε «διαπλεκόµενα (οικονοµικά σίγουρα) συµφέροντα», σε «χέρια κάτω από το τραπέζι», «σε αναξιόπιστο δικηγόρο», σε «βιαστι κούς να κλείσουν τη σύµβαση», σε «πουληµένους» κ.ά. Επειδή, και όσο αφορά σε µένα, η µέχρι τώρα οικογενειακή, επαγγελµατική και κοινωνική µου πορεία έχει υπάρξει άψογη, τιµώντας την οικογένειά µου, τιµώντας την ιδιότητα και το λειτούργηµα του δικηγόρου Σπάρτης, τιµώντας τους κόπους µου και την προσφορά µου ως αντιπροέδρου της τότε Κοινότητας Ξηροκαµπίου, ως κοινοτικού συµβούλου για 18 χρόνια, ως άµισθου προέδρου του.σ. του Νοσοκοµείου Σπάρτης για έξι (6) χρόνια και ως γραµµατέα της Νοµαρχιακής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ Λακωνίας για 13 χρόνια, δηλώνω προς αυτούς που, λόγω ανυπαρξίας σοβαρών επιχειρηµάτων και ανικανότητάς τους για κόσµια αντιπαράθεση, επέλεξαν για αντίλογο την «γκαιµπελίστικη» µέθοδο της κατασυκοφάντησης, ταπεινώνοντας έτσι βάναυσα τον τοπικό πολιτισµό µας, πως µπορεί να µην κατέφυγα εναντίον τους στα ποινικά δικαστήρια, για λόγους που έκρινα πως έτσι έπρεπε να πράξω, πλην όµως τους καθιστώ γνωστό πως τούτο δεν αναιρεί το δικαίωµά µου να τους θεωρώ κοινούς συκοφάντες και συνακόλουθα υπόλογους απέναντί µου. 8 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Απάντηση: Παναγιώτη Γ. Στεργιανόπουλου ΠΡΟΣ: ηµοτικό Συµβούλιο ήµου ΦΑΡΙ ΟΣ, Ξηροκάµπι Λακωνίας Κοινοποίηση: Υπουργείο Γεωργίας /ση Εγγείων Βελτιώσεων ΥΠΕΧΩ Ε Ε.Ε. Βρυξέλλες, ΒΕΛΓΙΟΝ, Υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων. ΑΠΟ: Π. Γ. Στεργιανόπουλο, Οικονοµολόγο, Καθηγητή Πανεπιστηµίου ΗΠΑ (Ret),. Σύµβουλο. ΘΕΜΑ: Η πρόταση της Υ ΡΟΒΑΤ δια την κατασκευή Υδροηλεκτρικού εργοστασίου Ξηροκάµπι τη 16 η Ιουλίου 2002 Κύριοι, Η προς συζήτηση πρότασή µας, και µετέπειτα αποσυρθείσα, σχετικά µε την δηµιουργία υδροηλεκτρικού έργου χρησιµοποιώντας ύδατα εκ πηγών του Ταϋγέτου, είναι άξια πάσης προσοχής. Η ιδέα αυτή καθ εαυτή είναι άριστη και τα υποπαράγωγά της ακόµα πιο αρεστά. Εκείνο για το οποίο πρέπει να είµεθα άκρως προσεκτικοί είναι το πώς, δια τίνων µέσων και από ποίους θα πραγµατοποιηθεί το έργο αυτό. Πρέπει να είµεθα προσεκτικοί να µην επαναληφθεί το φιάσκο της υδροδεξαµενής, η οποία κατασπατάλησε, επίσηµα, τετρακόσια εκατοµµύρια δραχµές, εκ των οποίων τα διακόσια είκοσι ήταν ιδρώτας και κόποι δικοί σας, χωρίς και σήµερα ακόµη να έχουµε την επάρκεια του νερού δια να ποτίζουµε. Προς τούτο νοµίζω ότι είναι πρέπον όπως το έργο αυτό συνοδεύεται µε όλες τις απαιτούµενες ασφαλιστικές δικλείδες, ούτως ώστε η κατασκευή του και η µετέπειτα ύπαρξη και λειτουργία του να µην αποβεί άλλη µια οικονοµική θηλιά στο λαιµό του Έλληνα φορολογούµενου και µάλιστα του ηµότη του ήµου Φάριδος. ια την εξασφάλιση της ακεραιότητας της κατασκευής και λειτουργίας του έργου θα πρέπει όλοι οι αρµόδιοι να µας παρουσιάσουν µελέτη λεπτοµερέστατη αναφερόµενη στην τεχνική κατασκευή, µε όλες τις προδιαγραφές, καθώς και µια λεπτοµερή ανάλυση του χρηµατοδοτικού µέρους και των υποχρεώσεων του ήµου, που θα προκύψουν από µια δέσµευση τέτοια. Είναι δε απαραίτητο και αναγκαίο όπως έχουµε στα χέρια µας και µια µελέτη δι όλας τας παρούσας ή µελλοντικάς επιπτώσεις επί του περιβάλλοντος, που τυχόν θα υπάρξουν ως αποτέλεσµα της δηµιουργίας ενός έργου του είδους αυτού. Η έλλειψις των ανωτέρω καθιστά την ενέργεια αυτή βεβιασµένη και ελλιπή και οι ενεχόµενοι θα πρέπει να έχουν σοβαρούς λόγους δια την παράλειψίν των. Άνευ των ελεγµένων και εγκεκριµένων από ειδικούς µελετών η προώθηση της κατασκευής του έργου καταντά ύποπτη και πιθανόν παράνοµη. Προς τούτο εγώ προσωπικά θα ζητήσω κατάλογο όλων όσων είναι αναµεµιγµένοι στην δηµιουργία του έργου, διότι θα πρέπει να έχουµε εµπιστοσύνη σε όσους είναι αναµεµιγµένοι. ηλαδή, θα πρέπει να είµεθα βέβαιοι ότι όλοι οι πρωταγωνιστές στην προσπάθεια αυτή δεν έχουν βεβαρηµένο παρελθόν σε τοιούτου είδους έργα, τα οποία έχουν χρεοκοπήσει ή αποδεδειγµένα βαρύνονται µε οικονοµικές ανωµαλίες. εν θα επιτρέψω στον εαυτόν µου να γίνω θύµα απάτης και σπατάλης δηµοσίου χρήµατος, όπως στην προηγούµενη και ακόµη εκκρεµούσα υπόθεση του αρδευτικού έργου Ξηροκαµπίου. Θα πρέπει και οι αποδοχές και αµοιβές όλων όσων έχουν συµφέροντα, να δικαιολογούνται µε γνώµονα την συµβολή ενός εκάστου εξ αυτών στην ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ της κατασκευής του έργου. Εάν εσείς ως ηµοτικό Συµβούλιο προτίθεσθε να προχωρήσετε σε ένα έργο τέτοιου είδους, σας ειδοποιώ ότι εγώ τουλάχιστον δεν θα επιτρέψω την προώθησή του, χωρίς πρωτίστως να ιδώ µελέτες εµπεριστατωµένες σχετικά µε όλες τις λεπτοµέρειες και τις επιπτώσεις τόσον επί της οικονοµίας του τόπου όσον και επί του περιβάλλοντος. Σας καθιστώ γνωστό δια της παρούσης µου ότι προτίθεµαι να ζητήσω έρευνα της δραστηριότητος, εις το παρελθόν, όλων όσων αµέσως ή εµµέσως έχουν οιανδήποτε σχέση, έστω και την ελαχίστην, εις υπόθεση σαν αυτή. Περιττόν να σας τονίσω ότι εις περίπτωση έστω και της ελάχιστης ανωµαλίας στο έργο αυτό θα ζητήσω την αστική και την ποινική δίωξη οιουδήποτε ενεχόµενου εις αυτήν. Το δηµοσιευόµενο έγγραφο αποτελεί έγγραφη απάντηση πάνω στο σχετικό θέµα, που επιδόθηκε στο προεδρείο κατά τη συνεδρίαση του ηµοτικού Συµβουλίου. 9 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Σωκράτη Π. Βαφάκου Οι ταξιτζήδες του Ξηροκαµπίου (δεκ. 30-70) Την παλιά εποχή, στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, τα ταξίδια από έναν τόπο σ έναν άλλο διαρκούσαν πολύν καιρό, ώρες ακόµα και µέρες. Η κατάσταση των δρόµων δεν ήταν όπως η σηµερινή. εν υπήρχαν τότε οι εθνικές οδοί µε τις πέντε λωρίδες ταχείας κυκλοφορίας, µε τις οποίες οι αποστάσεις πλέον έχουν ελαχιστοποιηθεί στο χρόνο κάλυψής τους. Ενδεικτικά ένας ταξιτζής του Ξηροκαµπίου εκείνη την εποχή κάλυπτε την απόσταση Ξηροκάµπι-Αθήνα σε περίπου 6 ώρες, τη στιγµή µάλιστα που στη σηµερινή εποχή η απόσταση αυτή καλύπτεται σε 2,5-3 ώρες. Τα ΤΑΧΙ εκείνη την εποχή ήταν αγοραία. εν είχαν ταξίµετρο και οι όροι «µονή διπλή ταρίφα» ήταν άγνωστοι. Η αξία της διαδροµής προκαθοριζόταν κατόπιν συµφωνίας µεταξύ οδηγού και πελάτη, συναρτήσει των χιλιοµέτρων και άλλων παραγόντων, όπως αν θα υπήρχε επιπλέον αναµονή του κανονικού, οπότε καθοριζόταν επιπλέον κόµιστρο. Για να βγάλει κάποιος άδεια για ταξί, θα έπρεπε είτε να πάει στη νοµαρχία είτε να αγοράσει την άδεια από παλαιότερο οδηγό ταξί. Η νοµαρχία έδινε προτεραιότητα για την έκδοση άδειας σε ανάπηρους πολέµου, σε όσους έπαιρναν µετάλλιο ανδρείας και τιµής στον πόλεµο, καθώς και σε όσους είχαν πολεµήσει στην 1η γραµµή. Ένας ταξιτζής έπαιρνε σύνταξη συνήθως, όταν συµπλήρωνε 35ετία στο βολάν. Ο Γιώργης Καργάκος µε το ταξί του Ενδεικτικά να αναφέρουµε τους ταξιτζήδες του Ξηροκαµπίου: Οι προπολεµικοί (προ του Β Παγκοσµίου Πολέµου) ηµήτριος Σταρόγιαννης, γνωστός ως «Γάτος», ο οποίος είχε αυτοκίνητο ένα NASH, ο Παναγιώτης Κουντούρης του Γεωργίου από τους Αρκασάδες που οδηγούσε DEUTZ, καθώς και τ αδέλφια Βασίλης και Αναστάσιος Κουντούρης του ηµητρίου, οι οποίοι οδηγούσαν FIAT και DEUTZ αντίστοιχα. Τέλος, ο «Μιµίκος» Γάββαρης οδηγούσε PLYMOUTH. Ο Γιώργης ο Καργάκος, που πήρε άδεια ΤΑΧΙ το 1946 και «σήκωσε χειρόφρενο» το 1975, είχε οδηγήσει ένα NASH, ένα VOLGA και µετά ένα PONTIAC. Άλλοι οδηγοί ήταν ο Γιώργης ο Παρηγόρης, που πήρε άδεια το 1945 και οδηγούσε AUSTIN, καθώς και ο Γιώργης ο Χρυσικός. Έχουµε τους µεταγενέστερους οδηγούς που πήραν άδεια στα τέλη της δεκαετίας του 60 µε αρχές 70. Αυτοί ήταν οι εξής: Γιώργης Κυριακάκος του Παναγιώτη, Κώστας Χρυσικός, Γιώργης Χριστόπουλος, Ξενοφών Κωτσιοτόπουλος, Ευστάθιος Χρυσικός, Χαρίλαος Φεγγαράς, την άδεια του οποίου πλέον έχει αγοράσει ο Λεωνίδας Φεγγαράς. Πολύ συχνά οι ταξιτζήδες εκτελούσαν το δροµολόγιο Ξηροκάµπι-Αθήνα. Εκείνη την εποχή το ταξίδι αυτό απ την πλατεία του χωριού µας ως την Αθήνα διαρκούσε περίπου 6 ώρες. Γι αυτό πραγµατοποιούσαν κάποια στάση σε συγκεκριµένα σηµεία για κανα καφεδάκι και ξεµούδιασµα. Τέτοια Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερµά τον µπάρµπα-γιώργη τον Καργάκο για τη φωτογραφία και τις πληροφορίες που πρόθυµα προσέφερε για τη σύνταξη του άρθρου αυτού. 10 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
σηµεία κοινά για όλους τους ταξιτζήδες του Ξηροκαµπίου ήταν : στης «Χρήσταινας» στο Αλεποχώρι Αρκαδίας, στου «Παπαντώνη», στου «µπάρµπα-θόδωρου» στον Αχλαδόκαµπο, στου «Αρδάµη» στις αρχές του Κωλοσούρτη, στους Μύλους, στα ερβενάκια κ.α. Όταν έφταναν στην Αθήνα, σταµατούσαν στο καφενείο «Κοσµικόν» στην οδό Πειραιώς, γνωστό στέκι για τους Λάκωνες που κατοικούσαν στην Αθήνα. Λέγεται µάλιστα ότι όποιος πολιτευτής Λακωνίας, που κατέβαινε ως υποψήφιος βουλευτής, κατάφερνε να κερδίσει την εκτίµηση και την ψήφο των θαµώνων αυτών εκλεγόταν άνετα βουλευτής. Επρόκειτο για ένα καφενείο µε έντονη πολιτική επιρροή στα κοινά της Λακωνίας. Παρεµπιπτόντως, κοντά στο «Κοσµικόν» βρίσκονταν τότε και τα πρακτορεία του ΚΤΕΛ νοµού Λακωνίας, στην Αγ. Κωνσταντίνου. Άλλο στέκι των ταξιτζήδων του Ξηροκαµπίου ήταν το Ξενοδοχείο «Ζήνων» στην οδό Κεραµεικού. Εκεί διανυκτέρευαν. Οι ταξιτζήδες της εποχής εκείνης κάνανε δροµολόγια σ όλη την Ελλάδα και µε δεδοµένη την πληµµελή ύπαρξη υποδοµής στους δρόµους ταξίδια που απαιτούσαν φερ ειπείν 5 ώρες σήµερα, τότε ήθελε πολύ µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα για την κάλυψη της ίδιας απόστασης. Ήταν ήρωες, µε δεδοµένα τα αυτοκίνητα που διέθεταν και την όλη κατάσταση των δρόµων. Τότε υπήρχαν ελάχιστοι ασφαλτοστρωµένοι δρόµοι τις δεκαετίες 30-50 και αρκετοί χωµατόδροµοι, µε πέτρες και βράχια. Σταυρούλας. Ορφανάκου Τα παλαιά φορτηγά : Ξηροκάµπι Αθήνα Τα παλιά χρόνια και µάλιστα κατά τη διάρκεια αλλά κυρίως µετά τον πόλεµο, η µεταφορά προϊόντων και η µετάβαση ανθρώπων στην Αθήνα γινόταν µε τα φορτηγά. Το πρώτο φορτηγό στο Ξηροκάµπι το είχε ο µπαρµπα-μήτσος Κοκκορός. Το πήρε το 1944 µετά την απελευθέρωση. Ήταν ένα βενζινοκίνητο FORD, 3,5 τόνων µε αριθµό κυκλοφορίας 39975. Στο φορτηγό αυτό βοηθός-συνοδηγός ήταν ο Γιώργος Καργάκος. Σαν βοηθός στο φόρτωµα και ξεφόρτωµα ήταν ο Γιώργος Χρυσικός (Γεωργιλής), ο οποίος τότε ήταν µικρός. Φορτηγό τότε στο Ξηροκάµπι είχε και ο Ιωάννης Κακαγιάννης µε βοηθό στο φόρτωµα και ξεφόρτωµα τον Κώστα Ξηροπόδη (Φλιώρος). Την εποχή εκείνη τα δροµολόγια ήταν πολύ δύσκολα. Το ταξίδι για την Αθήνα διαρκούσε 2-3 µέρες. Μετέφεραν κυρίως λάδι, πορτοκάλια αλλά και ανθρώπους. Για να ξεκουραστούν οι οδηγοί, έκαναν στάση στο χάνι της Χρίσταινας στο Αλεποχώρι. Το χάνι είχε χώµα για πάτωµα και ένα τζάκι για τις δύσκολες µέρες του χειµώνα. Εκεί µαζεύονταν πολλοί οδηγοί και η θεια-χρήσταινα τους έβγαζε ψωµοτύρι, παστό και καγιανά. Το ταξίδι µε το φορτηγό ήταν κουραστικό. Όταν το φορτηγό χάλαγε, το έφτιαχναν µόνοι τους, κάτι που χρειαζόταν ακόµα και µέρες. Στην οδό Μενάνδρου, στο κέντρο της Αθήνας, υπήρχε αποθήκη λαδιού, όπου µετέφεραν το λάδι που κουβαλούσαν. Εκεί στη Μενάνδρου µαζεύονταν Ξηροκαµπίτες που ζούσαν στην Αθήνα, για να πάρουν το φορτηγό του µπάρµπα-μήτσου να πάνε για µπάνιο στη Βάρκιζα. Ο µπάρµπα-μήτσος, θυµάται πως, όποτε πήγαιναν για µπάνιο, οι κοπέλες άλλαζαν στο κασόνι του φορτηγού. Το κασόνι είχε µια τρύπα και από κει ο Γ. Καργάκος και ο Π. Αποστολάκος κοιτούσαν τις κοπέλες που άλλαζαν. Επίσης, θυµάται τη µητέρα του Ζώη Πήλια, που περίµενε πότε θα πάει το φορτηγό στην Αθήνα για να στείλει πράγµατα στο γιο της που σπούδαζε. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής τα πράγµατα ήταν πολύ αυστηρά. Οι οδηγοί µετακινούνταν σε φάλαγγες και τους συνόδευε και η αστυνοµία. Κατά τη διάρκεια του πολέµου, οι Γερµανοί και οι Ιταλοί έκαναν αυστηρό έλεγχο. Ιδιαίτερα οι Ιταλοί, οι οποίοι πάντα έπαιρναν τα πράγµατα που µετέφερε το φορτηγό. Στα αντάρτικα, τον σταµατούσαν και τον έλεγχαν. Του έλεγαν υπό την απειλή όπλου να κατεβάσει τα πράγµατα που µετέφερε. Όταν έφτανε στη Σπάρτη όµως, είχε πολλά προβλήµατα. Κάποια φορά για το λόγο αυτό τον έκλεισαν στη φυλακή για τρεις µέρες. Τέλος, φορτηγό υπήρχε και στους Γοράνους. Ήταν ένα ηµιφορτηγό επιβατηγό. Το είχε ο Νικόλας Μαρινάκος. Οι Γορανίτες ονόµαζαν το φορτηγό «Καρνάβαλο». Αυτό πήγαινε σπάνια στην Αθήνα. Επί καθηµερινής βάσεως, εκτός Κυριακής, πήγαινε στη Σπάρτη. Κυρίως µετέφερε κόσµο και σακκούλια µε φαγητό στους µαθητές που πήγαιναν σχολείο στη Σπάρτη. Για την εποχή εκείνη το φορτηγό στους Γοράνους επιτελούσε κοινωνικό λειτούργηµα, γιατί ήταν το µοναδικό µέσο µεταφοράς για το χωριό. Υπήρχε µέχρι και το 1955 µέχρι που άρχισε να πηγαίνει λεωφορείο. Έτσι, σιγά σιγά τα φορτηγά άρχισαν να τα αντικαθιστούν τα λεωφορεία και αργότερα τα µικρότερα αυτοκίνητα. 11 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Γιάννη Π. Κονίδη Του κυνηγού και του ψαρά Αρχές της δεκαετίας του 60. Είχαν τελειώσει τα σχολεία κι εγώ, όπως κάθε καλοκαίρι, ζούσα στο Πυρί κοντά στους γονείς µου. Μόνιµη απασχόλησή µου ήταν τα λιγοστά πρόβατά µας. Την ηµέρα τα έβοσκα στις όχθες του Ευρώτα. Το µεσηµέρι σταλίζανε στα βαθύσκιωτα πλατάνια του και το βράδυ έπαιρναν τον ανήφορο για τον πύργο του Μαυροµιχάλη. Εκεί σµίγαµε πολλά τσοπανάκια και περνούσαµε πολύ όµορφα. Κοιµόµαστε µε τους ήχους της φλογέρας και των κουδουνιών των προβάτων, µας νανούριζαν τα νυχτοπούλια που είχαν τις φωλιές τους στις τρύπες του πύργου και ξυπνούσαµε µε το λάληµα της πέρδικας και του σφυριχτρή. Είχαµε γίνει ένα µε τη φύση. Το σκοτάδι δεν µας φόβιζε. Γνωρίζαµε κάθε φωνή, κάθε θόρυβο. Ξέραµε πού φωλιάζουν τα τσακάλια, πού έχουν τις τρύπες τους οι αλεπούδες και τα γιατάκια τους οι λαγοί, πού ποτίζουν οι πέρδικες και τα τρυγόνια. Έτσι είχαν τα πράγµατα, όταν αρχές Αυγούστου έλαβα το µήνυµα: «Εντόπισέ τους κι ερχόµαστε να µας περιµένεις δίχως άλλο στις 19, την Παρασκευή». Οι ηµέρες κύλησαν γρήγορα και την Παρασκευή το απόγευµα ξεπέζευαν στη λότζα, που είναι καµµιά 500 µέτρα Β.Α. των Κονιδαίικων σπιτιών, τρεις γνωστοί συγχωριανοί µας, εξηντάρηδες πάνω-κάτω, από τους καλύτερους λαγοκυνηγούς. Τους περίµενα και τους βοήθησα να τακτοποιήσουν τα πράγµατά τους στη µικρή καλύβα που ξεχειµώνιαζαν οι τσοπάνηδες που κατέβαιναν από τον Πάρνωνα. έσαµε τους σκύλους µακριά τον έναν από τον άλλον για να µη διπλωθούν, κρεµάσαµε τα σακκούλια µε τα τρόφιµα ψηλά στην αστράχα της καλύβας, ξεσαµαρώσαµε τα ζώα και τα δέσαµε να βοσκήσουν. Ο ήλιος είχε καθήσει στην κορυφή του Ταϋγέτου και τα πρόβατα βγήκαν από την ακροποταµιά, όπως συνήθιζαν, βόσκοντας αργά-αργά µε κατεύθυνση τους γειτονικούς λόφους. Μπάρµπα Πότη, είπα, εδώ που είδατε τα πρόβατα βγαίνει µε το ηλιοπέσιµο ένας µεγάλος λαγός και βόσκει µαζί τους. Τον έχω δει πολλές φορές. Αύριο θ αρχίσουµε απ αυτόν. Θα πάµε τώρα, είπε ο µπάρµπα Στέλιος. Συµφώνησαν και οι τρεις. Λύσαµε τους σκύλους και προχωρήσαµε καµµιά διακοσαριά µέτρα. Πιάσανε τα καρτέρια κι εγώ οδήγησα τους σκύλους στο µέρος της βοσκής. Πριν καλά καλά φτάσω, τα σκυλιά αγρίεψαν, µε τραβούσαν επίµονα κι άρχισαν τα λακτίσµατα. Τα ελευθέρωσα και κινήθηκα αργά πίσω τους, όταν µια ξερή ντουφεκιά ακούστηκε από τη µεριά του µπάρµπα Προκόπη. Τα σκυλιά σταµάτησαν να λακτίζουν. Καλός οιωνός, σκέφτηκα. Πλησιάσαµε όλοι προς το µέρος του και τον είδαµε να κρατάει απ τ αυτιά έναν τεράστιο λαγό. Χαρήκαµε όλοι κι άρχισαν τα πανηγύρια. Αύριο θα τους πεθάνουµε, είπε ο µπάρµπα Προκόπης. Συµφώνησαν και οι άλλοι. Προχωρήσαµε στην καλύβα. Ο µπάρµπα Πότης έγδαρε το λαγό κι άρχισε να τον κόβει µερίδες. Απόρησα. Αυτόν θα τον φάµε εδώ, είπε. Μαζέψαµε ξύλα, ανάψαµε φωτιά. Φεγγοβόλησε η καλύβα. Καθήσαµε ολόγυρα. Ο µπάρµπα Πότης άρχισε το µαγείρεµα. Όλα ήταν προµελετηµένα. Ένα µεγάλο πήλινο τσουκάλι µπήκε στη φωτιά. Το λάδι, ξίδι, τα κρεµµύδια, τα µπαχαρικά εν έλειπε τίποτα. Μοσχοβόλησε ο τόπος. Η παρέα κουτσόπινε και όλοι τους είχαν κάτι να θυµηθούν από παλιά κυνήγια. Μιλούσαν για πετυχηµένες και άστοχες ντουφεκιές, για θαυµάσιους σκύλους που πήγαν άδοξα, για λαγούς και πέρδικες, κατάστρωναν σχέδια για την άλλη µέρα, πείραζε ο ένας τον άλλον, γελούσαν και περίµεναν «Ο λαγός δε θέλει βιάση», έλεγε και ξανάλεγε ο µπάρµπα Πότης. «Άλλωστε αυτός είναι µεγαλύτερος από µένα, δε βράζει γρήγορα». Κάποια στιγµή το τσουκάλι κατέβηκε απ τη φωτιά και όλοι µαζευτήκαµε κοντά. Θα φάµε από λίγο ο λαγός είναι βαρύ φαγητό, θα µας πειράξει. Το υπόλοιπο αύριο το µεσηµέρι µε όρεξη, είπε ο µπάρµπα Στέλιος. Φάγαµε από λίγο, τσουγκρίσαµε τα ποτήρια µας, ευχηθήκαµε καλά κυνήγια, ήπιαµε, ξαναήπιαµε. Γύραµε στις χλαίνες µας και κοιµηθήκαµε κοιµηθήκαµε βαριά. Μας ξύπνησε ένα κοπάδι κάργες, που πέρασε πάνω απ την καλύβα σαν κυνηγηµένο, µε δυνατές φωνές. Βγήκαµε βιαστικά έξω. Ήταν µια διαφορετική µέρα. Συννεφιά, υγρασία και ζέστη. Κινηθήκαµε γρήγορα σύµφωνα µε το σχέδιο. Οι τρεις κυνηγοί θα έπιαναν τα περάσµατα, τα διάσελα. Εγώ θα καθοδηγούσα τους σκύλους. Ο µπάρµπα Πότης βγήκε τελευταίος µασουλώντας ένα κοµµάτι κρέας κι έδειχνε να το απολαµβάνει. Ελευθέρωσα τους σκύλους και σε λίγο άρχισε το πανηγύρι. Λακτίσµατα, Ορθογώνιο, πέτρινο µαντρί, ανοιχτό από τη µία µεγάλη πλευρά. 12 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
ντουφεκιές µονές και διπλές, φωνές και πάλι λακτίσµατα και πάλι ντουφεκιές. Κινιόµουν στους πρόποδες των λόφων και δεν ήξερα τι γίνεται στα περάσµατα. Έβλεπα µόνο που και που κάποιες ακίνητες φιγούρες και κάποια όπλα που γυάλιζαν στον ήλιο. Οι δυνατές φωνές όµως της παρέας, το συχνό κάλεσµα των σκύλων στα καρτέρια, οι διπλοντουφεκιές µ έκαναν ν ανησυχώ. Ο ήλιος ανέβηκε ψηλά, τα σύννεφα πύκνωσαν, η ζέστη έγινε ανυπόφορη και οι σκύλοι µας, κάποια στιγµή, δήλωσαν παύση εργασίας. Ένας-ένας άρχισαν και οι φίλοι µου να κατεβαίνουν. Ήταν αµίλητοι. Τα σακκίδια τους άδεια. Μουρµούριζαν, έβριζαν, βλαστηµούσαν. Άλλου του έφταιγαν τα φυσίγγια, άλλου οι κοντινές ντουφεκιές και άλλου το άτιµο το ζούµπερο που έφυγε µακριά. Έξι λαγούς είχαν τουφεκίσει. Κανέναν δεν πήραν. Έτσι κουρασµένοι, στενοχωρηµένοι, αφάνταστα πεινασµένοι, φτάσαµε στην καλύβα. Ο µπάρµπα Στέλιος προχώρησε µπροστά, κατευθείαν στο τσουκάλι, όταν ένα δυνατό βουητό, σαν ελικόπτερο σ απογείωση, µας ξάφνιασε κι ένα σµάρι σκουληκόµυγες σηκώθηκαν από µέσα θυµωµένες που τους είχαµε χαλάσει το φαγοπότι, πέταξαν ανήσυχες προς τα κεραµίδια κι από τις τρύπες χάθηκαν έξω. Κοιτάξαµε στο τσουκάλι. εν πιστεύαµε στα µάτια µας. Μέσα είχαν µένει µόνο τα κόκκαλα. «Οστέα γεγυµνωµένα» ψιθύρισε ο µπάρµπα Πότης και κατέβασε το κεφάλι αισθανόµενος το λάθος του να το ξεχάσει το πρωί ανοιχτό. Χωρίς πολλές κουβέντες πήραµε τα πράγµατά µας και κινηθήκαµε προς τον Ευρώτα. Στον άµπουλα φάγαµε παξιµάδια, τυρί, ντοµάτες, ήπιαµε κρύο νερό και ξεκουραστήκαµε. Αύριο ξηµερώνει µια καινούρια µέρα, είπα. Ίσως φανούµε πιο τυχεροί. Πάµε να φύγουµε, είπε ο µπάρµπα Στέλιος. Εδώ χάσαµε το λαγό µέσα απ το τσουκάλι. Άλλωστε ο καιρός Συµφώνησαν και οι άλλοι. Φόρτωσαν τα πράγµατά τους κι έφυγαν βιαστικά, γιατί τα σύννεφα στέκονταν απειλητικά πάνω µας. Ένα κυνήγι, που είχε αρχίσει µε τους καλύτερους οιωνούς, είχε τελειώσει τόσο άδοξα. Αλήθεια, πόσο λίγο απέχει η επιτυχία από την αποτυχία, ο θρίαµβος από την καταστροφή, σκεφτόµουν, καθώς τους έβλεπα ν αποµακρύνονται πέρα στ ανηφορικό µονοπάτι. Ευγενίας Ιω. Κονίδη Κόµµωση και καλλωπισµός των γιαγιάδων µας Οι γυναίκες, ανεξαρτήτως ηλικίας, φορούσαν στο κεφάλι τσεµπέρια. Οι ηλικιωµένες και οι µεσόκοπες φορούσαν τσεµπέρια καφέ χρώµατος, οι κοπέλες άσπρες ή µε λουλούδια µαντήλες και όσες πενθούσαν µαύρες. Στην εκκλησία ή άλλες επίσηµες περιστάσεις δεν φορούσαν συνήθως τσεµπέρια, αλλά χτένιζαν τα µαλλιά τους, τα οποία κατά κύριο λόγο ήταν µακριά. Τα έπλεκαν πλεξίδες ή κότσο. Το τσεµπέρι το έδεναν µπροστά κάτω από το σαγόνι ή πίσω ή το έκαναν ντουβαλί, δηλαδή σταύρωναν πίσω τις δύο άκρες, το έφερναν µπροστά και το έδεναν λίγο στο πλάι. Υπήρχαν και τα ψαλίδια, τα οποία έβαζαν στη φωτιά και τα έκαιγαν. Αυτά τα περνούσαν στα µαλλιά και τα κατσάρωναν, τα έκαναν σκαλωτά. Σε περίπτωση που µια κοπέλα ξέπεφτε ηθικά και γινόταν αντιληπτή, της έκοβαν τα µαλλιά. Επίσης, όταν δύο κοπέλες είχαν µίσος µεταξύ τους, η µια κρυβόταν και ξαφνικά µε ένα ψαλίδι της έκοβε τις πλεξίδες για εκδίκηση. Αυτό ήταν έγκληµα και, αν γινόταν δικαστήριο, η ποινή ήταν αυστηρή. Οι άνδρες φορούσαν διαφόρων ειδών καπέλα. Οι µαθητές είχαν τα πηλίκια. Ήταν από µαύρο ή µπλε ύφασµα και µπροστά έβαζαν ένα σηµάδι µε χρυσοκλωστή, που παρίστανε µια κουκουβάγια. Οι µεγαλύτεροι άντρες φορούσαν ένα είδος καπέλου, τον κούκο, τον οποίο χρησιµοποιούσαν το χειµώνα. Το καλοκαίρι φορούσαν τα ψαθάκια για τις γιορτινές ηµέρες και καπελαδούρες για τις δουλειές στον ήλιο. Σχετικά µε τον καλλωπισµό των γυναικών οι δυνατότητες ήταν περιορισµένες και αφορούσαν συνήθως τις πιο πλούσιες γυναίκες. Τα καλλυντικά που χρησιµοποιούνταν ήταν η πούδρα και το ρουζ. Για τα φρύδια χρησιµοποιούσαν κάρβουνο, για να τα τονίζουν. Υπήρχαν κολώνιες και χρυσά κοσµήµατα, όπως καρφίτσες, σκουλαρίκια, κολιέ και δακτυλίδια. Συνήθως, όµως, οι φτωχές δεν είχαν τίποτα περισσότερο από τη βέρα τους. 13 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Τάσου. Βολτή Φθινοπωρινά φύλλα Πόσα χρόνια πέρασαν από τότε να τα µετρήσουµε; Θα ήταν άσκοπο. Κοιτάζοντας ο ένας τον άλλον στα µάτια, ξαναθυµάται ο καθένας µας την εποχή της νιότης µε µια βουβή θλίψη, καταχωρισµένη στο σήµερα! ιεισδύοντας ερευνητικά στα χαρακτηριστικά του συµµαθητή, του φίλου από τα παλιά, βλέπεις εµπρός σου νοερά, να ξεδιπλώνεται η ανάµνηση, σαν σε άλµπουµ από φωτογραφίες, τραβηγµένες σε κάθε βήµα της ζωής. Τι κι αν διάβηκαν τα χρόνια σαν όνειρο; Κάτι απόµεινε. Άφησαν πίσω τους τις θύµησες, που όσο κι αν µοιάζουν τώρα θαµπές, όµως κλείνουν τόσα πολλά! Και νιώθεις ακόµη το φτερούγισµα της ψυχής, καθώς αισθάνεσαι και πάλι κοντά σου τον καθένα από τους φίλους, τον παλιό συµµαθητή, τον ταραξία της τάξης, σαν να µην έχουν φύγει από το σχολείο στα τόσα χρόνια της απουσίας. Είναι πάρα πολλά, πάρα πολλά τα όσα αφήσαµε πίσω, εκείνα που έφυγαν χωρίς επιστροφή. Ο τότε έφηβος µεγάλωσε τόσο έγινε σοβαρός κύριος, έκανε οικογένεια, καταξιώθηκε κοινωνικά. Μα δεν ξέχασε ποτέ το γυµνασιακό πηλήκιο µε την κουκουβάγια της «σοφίας» που το τσάκιζε στα δυο σπάζοντας το «κεραµίδι», για να το καταχωνιάσει στην πίσω τσέπη µετά το σχόλασµα. Και το παιχνίδι της σκέψης εξακολουθεί και τώρα ακόµη τα παιχνιδίσµατα του νου και κάποτε σε ξαναφέρνει πίσω και πάλι για να αισθανθείς παιδί. Και σκέπτεσαι: εγώ ήµουν εκείνος ο νιος, εγώ ήµουν η εφηβική ψυχή που τότε ήταν δεµένη µε όλους και µε όλα, που αγαπούσε το συµµαθητή, τους φίλους, τους καθηγητές που ερωτευόταν τη συµµαθήτριά του και ζούσε έτσι απλά το όνειρο του έρωτα που ήταν κρυφός. Αλίµονο τώρα κάποιος άλλος µε µελαγχολικό βλέµµα, έχει πάρει τη θέση εκείνου του ανέµελου νεαρού. Όµως βαθιά στην ψυχή του, κρατάει φυλαγµένη τη νεανική και απροσποίητη αγάπη για τον διπλανό του στο θρανίο, την αίσθηση της γαλήνης στη ζεστή εκείνη σχολική αίθουσα, στην τάξη της παράγκας, που έχει λείψει για πάντα. Υπάρχουν στον κόσµο µας αλήθεια, µερικά ίσως µικρά και ασήµαντα, που όµως παραµένουν αλησµόνητα, χαραγµένα µε ανεξίτηλα σηµάδια στη µνήµη. Γιατί στην πραγµατικότητα είναι µεγάλα και σηµαντικά, όσο κι αν δεν φαίνονται τέτοια, αφού παραµένουν για µια ζωή νοσταλγική ανάµνηση. Ποιος το είπε πως είναι ουτοπία να ξαναγυρνάς στα περασµένα! Όχι! Είναι εσωτερική ανάγκη που τη χρειαζόµαστε, που µας είναι απαραίτητη για να µη σβήσει η σπίθα των αναµνήσεων, όταν ξαναζωντανεύουν το χαµένο όνειρο. εν ξέρω γιατί τα βλέπω τώρα όλα αυτά τόσο σηµαντικά. Κι όµως µου λένε κάτι. Κι όσο κι αν προσπαθώ, µένει απόµακρο χωρίς να νιώθω καθαρά αυτό το µήνυµα. εν έχει τη ζωντάνια εκείνη του τότε και µένει µακρινό όνειρο, τυλιγµένο στην αλισάχνη ενός θαµπού οράµατος. Όµως εκείνο που µπορώ να ξεδιαλύνω είναι µια πικρή διαπίστωση, καθώς οι µνήµες του τότε γίνονται τώρα απέραντη θλίψη που συνυπάρχει και συµβιώνει µε τη σκληρή πραγµατικότητα του σήµερα. Και αναθυµάµαι όσο κι αν µελαγχολώ τον πόνο που εκφράζει ο σηµαδιακός στίχος του ποιητή: «Απέραντη, άµετρη η θλίψη, παλαίει βαριά, σπαρακτικά, στο σύντροφο που πάει να λείψει!» (Με αφορµή τη συνάντηση των συµµαθητών της ογδόης τάξης του Γυµνασίου, που τελείωσαν τη χρονιά του «53», αφορµή για τις σκέψεις ετούτες) Η Παναΐτσα της Κουµουστάς Επειδή την ηµέρα της µνήµης της Παναγίας γιορτάζουν πολλές εκκλησίες στην περιοχή, η Παναΐτσα της Κουµουστάς γιόρτασε το Σάββατο της 30 Αυγούστου. Όσοι είχαν την τύχη να παρευρεθούν παρακολούθησαν τη θεία λειτουργία και ευφράνθηκαν ψυχικά. Ο χτύπος της καµπάνας που ξανακούστηκε ήχησε σαν µήνυµα µιας µακρόχρονης παρουσίας. Μετά το πέρας της θείας λειτουργίας µοιράστηκε ο άρτος και προσφέρθηκαν γλυκά. Ακολούθως ολόκληρο το εκκλησίασµα φιλοξενήθηκε στο ξηροποδαίικο σπίτι, όπου προσφέρθηκε φαγητό συνοδευόµενο από άφθονο κρασί, συνήθεια που κρατάει χρόνια τώρα ο οικοδεσπότης ηµήτρης Ξηροπόδης. Θ. Κ. 14 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Βούλας Πέτρου Κονίδη Στην παλιά Κουµουστά Να χαµπηλώναν τα βουνά, να γέρναν τα ελάτια και νά βλεπα την Κουµουστά µε τα δικά µου µάτια. Κορίτσια όταν ήµαστε όλες µαζί παρέα στη βρύση κατεβαίναµε να πάρουµε το κρύο νερό µε ξύλινα βαρέλια. Οι µαραγγοί τα φτιάνανε το ξύλο από ελάτι και φτιάνανε και ελάτινο κανάτι και πίναµε νερό και µύριζε ελάτι. Όταν τα γεµίζαµε, τα βάναµε στον ώµο και παίρναµε τον ανήφορο και το στενόνε δρόµο. Άµα κουραζούµαστε, ακουµπάγαµε στις πέτρες για να ξεκουραστούµε και όλες µαζί σκεφτούµαστε τι τραγουδάκι να πούµε, και όλες µαζί αρχίζαµε: - Ωραία που είσαι, Κουµουστά, µε την ανηφοριά σου, τις µαρµαρένιες βρύσες σου, τα κρύα τα νερά σου, - Της βρύσης ο ανήφορος, του κερατά η κοπέλλα. - Να το ήξερα, ρε πούστικο, ότι το λες για µένα, ν αφήσω το βαρέλι µου να σε πετροβολήσω. - Θέλεις µε πέτρα βάρα µε, θέλεις µ ένα λιθάρι, θέλεις µε τις πλεξίδες σου σπάσε µου το κεφάλι. Όταν τελειώναµε το τραγούδι, βάναµε τα βαρέλια στον ώµο και συνεχίζαµε το δρόµο. Στα σπίτια που φτάναµε µας περιµένανε όλοι να πιούνε νερό, να δροσιστούν στο ξύλινο κανάτι, να πάρουνε τη µυρουδιά από το ελάτι του βουνού. Και όλοι µας ευχούντανε να καλοπαντρευτούµε. Ήρθε καιρός που παντρευτήκαµε και σαν τα πουλιά σκορπίσαµε και δεν ξαναειδωθήκαµε. Τορόντο Καναδά, 17 Ιουλίου 2003, της Αγια Μαρίνας ανήµερα. Ντιάνας Θ. Τάρταρη Παζάρι Στην πλατεία σαν βγω φίλους χίλιους µετρώ µια φορά τη βδοµάδα. Ευωδιάζει ο καφές, το χταπόδι, ο µεζές, ούζο και πορτοκαλάδα. Μοιάζει νά ναι γιορτή κάθε Παρασκευή του χωριού το παζάρι! Τόσος κόσµος εκεί τ αγαθά διαλαλεί η φωνή του µανάβη. Μακρυά σαν βρεθώ πόσο το νοσταλγώ το παζάρι, χωριό µου! Πάλι πίσω να ρθώ στην πλατεία να βγω «το όνειρο µου». 15 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Ελάτε, άνθρωποι, Ελάτε, λαοί Τα χέρια όλοι δώστε κι ειρήνη απλώστε σε όλη τη γη. Αφήστε τον ήλιο να λάµπει παντού, γλυτώστε την πλάση το βιος και το νου. Με πίστη, µε σφρίγος δουλέψτε µαζί και δίκαια µοιράστε δουλειά και ψωµί. Νίκου Καπετανάκου (Μύτικα) Ελάτε, άνθρωποι Τα χέρια δώστε κι αγάπη απλώστε σ όλη τη γη. Υψώστε τα χέρια, φωνάξτε, φωνάξτε, δονήστε τη γη και πέστε πως ανήκει σε µας η ζωή. Φυλάξτε τον άνθρωπο, κοιτάξτε ψηλά, δικάστε τους φονιάδες που µας στερούν τη χαρά. Καµίνια Της αγοράς Τη δεκαετία του 40, όταν δεν υπήρχαν τηλέφωνα και τα ήθη ήταν πολύ πιο αυστηρά, οι νέοι της εποχής ήταν υποχρεωµένοι να γυροφέρνουν τις γειτονιές, προκειµένου να δουν τα κορίτσια και να µιλήσουν µαζί τους. Τα µέτρα προφύλαξης που έπαιρναν µάλιστα ήταν πολλά, για να µη γίνουν αντιληπτοί από γείτονες και συγγενείς, χωρίς αυτό να γίνεται πάντοτε κατορθωτό. Μια πεθερά λοιπόν στο Ξηροκάµπι που είδε ύποπτες κινήσεις συµβούλευε τη νύφη της: «Μωρ νύφη, µάσε, µωρή, τα κορίτσια, γιατί ένας µαλλιαρόγατος του Μαϊντάνη κι ένας καµπανοβαρεµένος του Χαντούµου φέρνουν γύρα τη γειτονιά». Η.. Π. Ένθερµος οπαδός της καθαρεύουσας συµβούλευε ως εξής τη γυναίκα του κατά την πρώτη βραδιά του γάµου τους: «Μιµού τας κινήσεις ίνα έλθωµεν είς επαφήν, κινήσου σπασµωδικώς ίνα ηδονηθώµεν αµφότεροι». Η. Γ. Μ. Επιτυχόντες στα Ανώτατα Ιδρύµατα 1. Παναγιώτα Αποστολάκου του Ιωάννη, Μαιευτική ΤΕΙ Αθήνας. 2. Χρίστος Βαρβιτσιώτης του Πέτρου, Σχολή Ευελπίδων. 3. Ευθυµία Γιάννακα του Παντελή, Ραδιολογίας-Ακτινολογίας ΤΕΙ Αθήνας. 4. Αντωνία Κολλινιάτη του Ιωάννη, Κοινωνικής Εργασίας, ΤΕΙ Πάτρας. 5. Αικατερίνη Μίχου του Ανδρέα, Παιδαγωγικό ηµοτικής Εκπαίδευσης Αθήνας. 6. Μάριος Μπαϊµάς του Θεοδώρου, Γεωγραφίας Αιγαίου (Μυτιλήνη). 7. Ελένη Νικολακάκου του Νικολάου, Παιδαγωγικό ηµοτικής Εκπαίδευσης Κρήτης (Ρέθυµνο). 8. Γεώργιος Παναγιωταράκος, Μεσογειακών Σπουδών Αιγαίου (Ρόδος). 9. Γεωργία Πολίτη του Νικολάου, Τουριστικών Επιχειρήσεων ΤΕΙ Αθήνας. 10. Αριστοτέλης Φωτόπουλος του ηµητρίου, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος ΤΕΙ Κρήτης (Χανιά) και 11. Μαρία Κατσουλάκου του Σταύρου, Φιλοσοφική Σχολή Αθήνας. 16 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Συνδροµές Για τη συνέχιση της Φάριδος: Πηγή Κουτσουµπού 10, Κων/νος Μοίρας 5, Ευάγγε-λος Λάσκαρης 5, Χρήστος Καπετανάκος 10, Ιωάννης Καπετανάκος 20 δολ. Καναδά, Φρειδερίκη Τσολάκου 15, Προκόπης Βαφάκος 20, Παναγ. Καλότυχος 10, Λούλα ούκα 5, Σταύρος Μυλωνάκος 10, ηµήτριος Χριστάκος 5, Κυριά-κος Κουντούρης 10, Ηλίας Μανιάτης 5, Γεωργία Σπαθανά 20 δολ. Καναδά, Αγγελική Βρατσίδα 10, Στέλλα Φλωράκη 10, ηµητρ. Κολλινιάτης 5, Λούλα Σολωµού 10, Παναγιώτης Χριστακάκος 5, Γεώργιος Μπιταξής 10 δολ. Αυστραλί-ας, ηµήτριος Αµοιρίδης 10 δολ. Αυστραλίας, Γεώργιος ικαιάκος 10 δολ. Αυστρα-λίας, Γεώργιος Ηλιόπουλος 10, Μαρία Καλκάνη 10, Αλίκη Κουµουστιώτη-Κωστάρα 5, Αγγελική Παπανικολοπούλου 5, Άλκης Ξανθάκης 15, Νίκος. Καπετανάκος 10, Λεωνίδας Ζαραµπούκας 5, Αθανάσιος Ν. Μιχαλάκος 5 και ο Σύλλογος των εν Αττική Λακεδαιµονίων 20. Πένθη Ιωάννης Π. Κανακάκης (1944-2003) Για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να σε πάρει, φίλτατε Γιάννη, τώρα π όλα για σένα ήταν άνοιξη. Τώρα που η ελπίδα σου για το τι ονειρευόσουν χρόνια είχε γίνει πραγµατικότητα. Τώρα, που γεµάτος δύναµη και στοργή για τους αγαπηµένους σου, σχεδίαζες γεµάτος αυτοπεποίθηση για το αύριο. υστυχώς έτσι είναι η ζωή, γεµάτη εκπλήξεις, κόπους, αγώνα, στενοχώριες και λιγοστές χαρές. Και πάνω στη χαρά σου ήλθε ο Χάροντας και δεν σ άφησε να χορτάσεις, πάνω στις πιο γλυκές και όµορφες ηµέρες της ζωής σου σε ξάφνιασε και σε πήρε από τους δικούς σου, σε πήρε από εµάς τους φίλους σου, τους συγχωριανούς σου. Φίλε Γιάννη, όταν σε πρωτογνώρισα κι εγώ και οι άλλοι φίλοι µας, γίναµε τόσο φίλοι και αγαπηµένοι, λες και γνωριζόµαστε από µικρά παιδιά. Ξέρεις γιατί έγινε αυτό; Γιατί αγάπησες τόσο πολύ τούτο δω τον τόπο όσο δεν τον αγαπούν κι αυτοί που εδώ γεννιούνται. Γιάννη, ποτέ µου δεν ήθελα να σε παινέψω νεκρό και άψυχο, είναι για µένα τούτο ένα πικρό ποτήρι της ζωής. Λεβέντη µας, µέχρι χθες γιε της Μάνης, πώς καρτεράς έτσι ακίνητος, εσύ που πάντα ήσουν της ζωής το παλικάρι, εσύ που πάλευες κι όλο νικούσες και τό θελες να σουν πάντα νικητής. Και ήσουν παλικάρι της Κύπρου και µας διηγόσουν τόσες ιστορίες, άριστος πατέρας και καλός οικογενειάρχης, πρώτος υπάλληλος στην εργασία σου, ασυναγώνιστος µαχητής της ιδέας της ελευθερίας, πρωταγωνιστής στα κοινωνικά δρώµενα, µπροστάρης γενικά µες στη ζωή δεν δίστασες ποτέ να µάχεσαι για την αλήθεια και τη δικαιοσύνη. Ευσεβής χριστιανός τόσα προσέφερες για τούτο δω το χώρο που σε λίγο θα δεχθεί να σκεπάσει το άψυχο κορµί σου. Μας έφυγες, φίλε Γιάννη, και πονούµε. Όταν µάθαµε για το πρόβληµά σου, όλοι ταραχθήκαµε και αναρωτηθήκαµε, πώς ο Γιάννης, ο λεβέντης του χωριού µας είναι δυνατό να αρρωστήσει; Στην αρχή δεν το πιστέψαµε κι όµως ήταν αλήθεια! Και να που σήµερα αντί να προχωράµε για το αύριο, εσύ µας έφυγες, ξεστράτισες και τώρα δω µαζί µε την αγαπηµένη σου σύζυγο Γεωργία, τις τρεις κορούλες που υπεραγαπούσες και που εσύ ήξερες να τις κάνεις ευτυχισµένες και µε το λεβέντη σου το γιο, κλαίµε γιατί χάσαµε το Γιάννη τον Κανακάκη τον υπέροχο άνδρα, τον λεβέντη του χωριού µας, τον µαχητή της ζωής. Φίλε Γιάννη, σ αποχαιρετώ µε πόνο, όµως για µένα ζεις µες στην καρδιά µου, σε βλέπω νά σαι εδώ, αόρατος, να παρακολουθείς όλους εµάς, να χαίρεσαι µαζί µας και να κλαις µ εµάς. Φίλε Γιάννη. Η γη που αγάπησες τόσο πολύ σε λίγο θα σε δεχθεί κοντά της. Ας είναι ελαφρύ το χώµα που θα σκεπάσει το κορµί σου. Αιωνία η µνήµη σου. Παναγιώτη Παναγιωτουνάκου 17 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Θάνατοι: Απεβίωσαν οι: Παναγιώτης Κόνιαρης του Ιωάννη ετών 73, Αγλαΐα Σαχλά του Χρήστου ετών 85, Κων/νος Λαµπράκος του Γεωργίου ετών 82. Τα νέα µας Ξηροκάµπι Γεννήσεις: Το ζεύγος Γεώργιος Κονίδης και Παναγιώτα Σταµατάκου απέκτησε κορίτσι. Το ζεύγος Παναγιώτης Ρηγάκος και Ευγενία Λιντζέρη απέκτησε κορίτσι. Θάνατοι: Απεβίωσαν οι: Μαριγούλα Στεργιαννοπούλου του ηµητρίου ετών 100, Νικόλαος Σολωµός του ηµητρίου ετών 87, Ανδριανή Παπανικολοπούλου του Γεωργίου ετών 94, Αναστασία Σωµή του ήµου ετών 87, Παντελής Σκληρός του Πέτρου ετών 86, Ιωάννης Κανακάκης του Πέτρου ετών 59, Αρετή Φρέντζου του Κων/νου ετών 63. Παλαιοπαναγιά Γεννήσεις: Το ζεύγος Παναγιώτης Χαντζάκος και Γεωργία Κωστούλια απέκτησε κορίτσι. Το ζεύγος Κων/νος Ταµπάκης και Πολυτίµη Καλαµαρά απέκτησε κορίτσι. Γάµοι: Η Αθηνά Ρέντζη του Βασιλείου παντρεύτηκε τον Ηλία Πλαϊνό του Κων/νου. Η Ιωάννα ούκα του Παναγιώτη παντρεύτηκε τον Γεώργιο Μωυσάκο του Παναγιώτου. Θάνατοι: Απεβίωσαν οι: Γεώργιος Πλαϊνός του Παναγιώτη ετών 38, Κανέλλα Πυρνοκόκη του Γεωργίου ετών 61, Παναγιώτης Γιαννόπουλος του Κων/νου ετών 92, Παναγιώτα Καπάκου του Βασιλείου ετών 99, Ιωάννης Σαχλάς του Αριστείδη ετών 89. Ανώγεια Γεννήσεις: Το ζεύγος Γεώργιος Σµυρνιός και Ελένη Σταθάκου απέκτησε αγόρι. Γάµοι: Η Εµµανουέλα Τρουποσκιάδη του Εµµανουήλ παντρεύτηκε τον Νικόλαο Λιάσκο του Ιωάννη. Γοράνοι Γεννήσεις: Το ζεύγος Γεώργιος Ζερβούλιας και Σουσάνα Θεοδωρίδου απέκτησε αγόρι. Το ζεύγος Ευστράτιος Κοκκορός και Σταυρούλα Χαντζάκου απέκτησε αγόρι. Γάµοι: Η Μαρία Σωτηράκου του ηµητρίου παντρεύτηκε τον Προκόπη Εξαρχάκο του ηµητρίου. Η Παναγιώτα Κοκκορού του Ηλία παντρεύτηκε τον Χρήστο Μπένο του Γεωργίου. Η Μαρία Κοκκορού του Άγιδος παντρεύτηκε τον ηµήτριο Μπέλλα του Γεωργίου. Η Παναγιώτα ρογκάρη του Κων/νου παντρεύτηκε τον Νικόλαο Κα τούνα του Ευαγγέλου. Ποταµιά Θάνατοι: Απεβίωσαν οι: Παναγιώτης Καµίτσης του Γεωργίου ετών 77, Ευστράτιος Ασφής του Ιωάννη ετών 83, Αντωνία Μπαϊ- µά του Πέτρου ετών 80. Άρνα Γεννήσεις: Το ζεύγος Ηλίας Μελάς και Μαρία Κωσταντή απέκτησε αγόρι. Γάµοι: Η Χριστίνα Τροχάτου του Παναγιώτη παντρεύτηκε τον Βασίλειο Χαντζή του Γεωργίου. Τραπεζοντή Γεννήσεις: Το ζεύγος Κων/νος Βαλκανάς και Κλεοπάτρα Πλεσίτη απέκτησε αγόρι. Βασιλική (Κουρτσούνα) Θάνατοι: Απεβίωσε ο Πέτρος Αλικάκος του Αλεξάνδρου ετών 63. Λευκόχωµα Κυδωνιά Θάνατοι: Απεβίωσε η Αντωνία Ταµπάκη σύζ. Βασιλείου ετών 73. Σπαρτιά (Κοτσαντίνα) Γάµοι:Η Κατερίνα Bothwell του Fredvik παντρεύτηκε τον Παναγιώτη Κουµπαράκο του Κων/νου. Θάνατοι:Απεβίωσε ο Εµµανουήλ Μητράκος του Πέτρου ετών 89. 18 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
Σωκράτη Π. Βαφάκου Ευρετήριο ηµοσιευµάτων Η ΦΑΡΙΣ, καθώς όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον των ανθρώπων στρέφεται προς τις ρίζες, προβαίνει σήµερα στην έκδοση πλήρους ευρετηρίου των κατά καιρούς δηµοσιευµάτων. Πιστεύει ότι µε αυτόν τον τρόπο θα εξυπηρετήσει όσους κατάγονται από την περιοχή να ανεύρουν εύκολα ό,τι τους ενδιαφέρει, αλλά και τους ερευνητές να καλύψουν κάποια από τα ενδιαφέροντά τους. Α ΠΕΡΙΟ ΟΣ (1966 1977) Αθανασάκου Αναστασίας, Ματιές στη ζωή του χωριού µας: «ΚΑΜΙΝΙΑ», τ.23, Ιαν.1977,σ.21-22 Ανδρεάκου Αντωνίας., Αιχµάλωτος των Τούρκων, τευχ.22, εκ. 1975,σελ 13. Ανωνύµου, Αδελφότης Γορανιτών, τευχ.23, Ιαν. 1977,σελ 25 Ανωνύµου, Αι ανάγκαι της κοινότητος, τευχ.1, Απρ.1966, σελ 1&2. Ανωνύµου, Αι εισαγωγικαί εις το πανεπιστήµιον, τευχ.14,αυγ.-οκτ. 1972,σελ 7 Ανωνύµου, Αναίµακτος Γενοκτονία «Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΙΣ», τευχ.2, Μάιος 1966, σελ 6,8 Ανωνύµου, Αξιέπαινος Πράξις, τευχ.11,οκτ.-νοεµβ. 1971, σελ 3 Ανωνύµου, Απ τα λαϊκά µας κειµήλια: «Ο ΣΚΛΑΒΟΣ», τευχ.18, Ιαν.-Μαρτ. 1974,σελ 9 Ανωνύµου, Γραµµές Κατευθυντήριες, τευχ.1, Απρ.1966, σελ 1. Ανωνύµου, ωρεά Ευεργέτου, τευχ.15,νοεµ.-αυγ. 1973,σελ 6 Ανωνύµου, ωρεά, τευχ.14,αυγ.-οκτ. 1972,σελ 7 Ανωνύµου, ωρεαί, τευχ.10,απρ.-μάιος 1971, σελ 5 Ανωνύµου, ωρεαί, τευχ.15,νοεµ.-αυγ. 1973,σελ 12 Ανωνύµου, ωρεαί, τευχ.9, Ιαν.-Φεβ.1971, σελ 6 Ανωνύµου, Εκδηλώσεις της κοιν. Αναπτύξεως Καµινίων,τευχ.12,Ιαν.-Μαρτ. 1972,σελ 8 Ανωνύµου, ωρεαί, τευχ.12,ιαν.-μαρτ. 1972,σελ 9 Ανωνύµου, Επιτροπή κοινοτικής αναπτύξεως Ξηροκαµπίου, τευχ.23, Ιαν. 1977,σελ 13-14 Ανωνύµου, Λαϊκή Μούσα, τευχ.19, Μάιος-Ιούν. 1974,σελ 11 Ανωνύµου, Λακωνικαί σπουδαί-συγχαρητήρια, τευχ.23, Ιαν. 1977,σελ 19 Ανωνύµου, Νέα από τα χωριά µας: «ΑΝΩΓΕΙΑ», τευχ.14,αυγ.-οκτ. 1972,σελ 10 Ανωνύµου, Νέα από τα χωριά µας: «ΠΑΛΑΙΟΠΑΝΑΓΙΑ», τευχ.14,αυγ.-οκτ. 1972,σελ 10 Ανωνύµου, Ξηροκαµπίτικα Νέα, τευχ.2,μάιος 1966, σελ 8. Ανωνύµου, Ξηροκαµπίτικα νέα, τευχ.3, Ιουν.1966, σελ 8. Ανωνύµου, Ξηροκαµπίτικα νέα, τευχ.5,σεπτ.1966, σελ 7 Ανωνύµου, Ο σύλλογος «Αγία Τριάς», τευχ.15,νοεµ.-αυγ. 1973,σελ 5 Ανωνύµου, Ο Σύλλογος Απόφοιτων και η δράσις, τευχ.11,οκτ.-νοεµβ. 1971, σελ 1-2. Ανωνύµου, Παράδειγµα προς µίµηση, τευχ.3, Ιουν.1966, σελ 1&4. Ανωνύµου, Πίναξ παιδεύσεως κατοίκων, τευχ.21,ιαν.-μαρτ. 1975,σελ 6. Ανωνύµου, Ποδοσφαιρική συνάντησις, τευχ.12,ιαν.-μαρτ. 1972,σελ 2 Ανωνύµου, Στιγµιότυπα, τευχ.15,νοεµ.-αυγ. 1973,σελ 7 Ανωνύµου, Τα δηµοτικά µας τραγούδια: «Ο ΓΙΑΝΝΟΣ», τευχ.20,ιουλ.-νοεµ 1974, σελ 11 Ανωνύµου, Τα τραγούδια µας, τευχ.13,απρ.-ιουν. 1972,σελ 7 Ανωνύµου, Τα χωριά µας το 1830, τευχ.19, Μάιος-Ιούν. 1974,σελ 2. Ανωνύµου, Παροιµίαι, (Από µαθητική συλλογή του Γυµνασίου Ξηροκαµπίου) τ.15,ν.-α. 1973,σ 12 Ανωνύµου, Απ τα τραγούδια µας, τευχ.4,ιουλ.- Αυγ.1966, σελ 2. Ανωνύµου, Ματιές στη ζωή του χωριού µας: «ΚΑΤΣΟΥΛΑΙΙΚΑ», τευχ.21,ιαν.-μαρτ.1975,σελ 16 Αργειτάκου Η. Στ., Ένα γράµµα, τευχ.23, Ιαν. 1977,σελ 14-15 Βαγιακάκου. Β., Φάρις-Ξηροκάµπι, τευχ.20,ιουλ.-νοεµ 1974, σελ 1-8 Βαγιακάκου ικ., Οι Πόντιοι εις τα χωριά µας,1 τευχ.14,αυγ.-οκτ. 1972,σελ 5&6 Βορβή Γ. Σ., Νέα από τα χωριά µας «ΚΑΜΙΝΙΑ», τευχ.8,ιουλ.-αυγ. 1970, σελ 7 Βορβή Γ. Σ., Νέα από τα χωριά µας: «ΚΑΜΙΝΙΑ», τευχ.7, Ιουν.1970, σελ 2 Γιαννακοπούλου Παναγ. Ε., Φάρις (Παλιόπυργος): «ΣΧΕΣΙΣ ΑΥΤΗΣ ΜΕ ΤΟ ΒΑΦΕΙΟ», τευχ.21,ιαν.-μαρτ. 1975,σελ 1-4 αρβίρη Η., Νέα από τα χωριά µας: «ΑΝΩΓΕΙΑ», τευχ.10,απρ.-μάιος 1971,σελ 7 αρβίρη Η., Νέα από τα χωριά µας: «ΑΝΩΓΕΙΑ», τευχ.12,ιαν.-μαρτ. 1972,σελ 10 19 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)
αρβίρη Ηλ. Ι., Ματιές στη ζωή του χωριού µας: «ΑΝΩΓΕΙΑ», τευχ.19, Μάιος-Ιούν. 1974,σελ 12 αρβίρη Ηλ. Ι., Ματιές στη ζωή του χωριού µας: «ΑΝΩΓΕΙΑ», τευχ.21,ιαν.-μαρτ.1975,σελ 16 αρβίρη Ηλ. Ι., Ματιές στη ζωή του χωριού µας: «ΑΝΩΓΕΙΑ», τευχ.22, εκ. 1975,σελ 14 αρβίρη Ηλ. Ι., Τα χωριά µας: «ΑΝΩΓΕΙΑ», τευχ.16,μαρτ.-ιουλ.1973, σελ 8 ιαβάτη, Λουλούδια και σύννεφα, τευχ.4,ιουλ.- Αυγ.1966, σελ 5 ιαβάτη, Τραγούδια της µοναξιάς: «ΤΗΣ ΘΛΙΨΗΣ ΘΥΓΑΤΕΡΑ», τευχ.6,μάιος 1970,σελ 4 Κοµνηνού Τ. Η., Χτες και σήµερα: «ΤΑ ΜΥΛΟΒΑΓΕΝΑ», τευχ.6,μάιος 1970,σελ 5-6 ικαιάκου., Ελπιδοφόρα προσµονή, τευχ.7, Ιουν.1970, σελ 4 ικαιάκου., Λησµονηµένο χρέος:«αντωνιοσ ΚΟΥΜΟΥΣΤΙΩΤΗΣ», τ.12,ιαν-μαρτ1972,σελ 3-4 ικαιάκου ηµ.,στην κάψα του καλοκαιριού «ΑΓΝΑΝΤΕΥΟΝΤΑΣ»,τ8,Ιουλ.-Αυγ.1970,σ.4 ογαντζή Βασιλικής Γ., Η κοινωνική ζωή: «ΠΑΛΑΙΟΠΑΝΑΓΙΑ», τευχ.17, εκ 1973, σελ 10 ογαντζή Βασιλικής Γ., Η κοινωνική ζωή: «ΠΑΛΑΙΟΠΑΝΑΓΙΑ», τ.18, Ιαν.-Μαρτ.1974,σελ 10 ογαντζή Βασιλικής Γ., Ματιές στη ζωή του χωριού µας:«παλαιοπαναγια», τ.19, Μ-Ι1974,σ.12 ογαντζή Βασιλικής Γ., Ματιές στη ζωή του χωριού µας:«παλαιοπαναγια», τ.20, Ι.-Ν1974,σ.12 ογαντζή Βασιλικής Γ., Ματιές στη ζωή του χωριού µας:«παλαιοπαναγια», τ.21, Ι.-Μ1975,σ16 ογαντζή Βασιλικής Γ., Ματιές στη ζωή του χωριού µας:«παλαιοπαναγια», τ.22,. 1975,σ 14 ογατζή Βασιλικής, Νέα από τα χωριά µας: «ΠΑΛΑΙΟΠΑΝΑΓΙΑ», τ.10,απρ.-μάιος 1971,σελ 7 ογατζή Βασιλικής, Νέα από τα χωριά µας: «ΠΑΛΑΙΟΠΑΝΑΓΙΑ», τ.12,ιαν.-μαρτ. 1972,σελ 10 ογατζή Βασιλικής, Τα χωριά µας: «ΠΑΛΑΙΟΠΑΝΑΓΙΑ», τευχ.13,απρ.-ιουν. 1972,σελ 8 ογατζή Βασιλικής Γ., Τα χωριά µας: «ΠΑΛΑΙΟΠΑΝΑΓΙΑ», τευχ.15,νοεµ.-αυγ. 1973,σελ 6 ογατζή Βασιλικής Γ., Τα χωριά µας: «ΠΑΛΑΙΟΠΑΝΑΓΙΑ», τευχ.16, Μαρτ.-Ιουλ.1973, σελ 8 Θαλασσινού Α., Ξηροκαµπίτικο αντίφωνο: «ΣΟΥΡΟΥΠΟ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ», τ.4,ι.-α.1966, σελ 5 Θεοφιλόπουλου Ανδ., Από τα περασµένα: «Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΡΑ ΟΣΗ ΤΩΝ ΚΑΜΙΝΙΩΝ», τ.5,σ.1966, σ3 Θεοφιλόπουλου Ανδ., Στα ίχνη του παρελθόντος: «ΓΙΟΡΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΟΥΜΟΥΣΤΑ»,.4,Ι- Α 1966,σ 6 Θεοφιλόπουλου Λ., Ενώ διαβαίνει ο καιρός «Η ΓΟΛΑ ΑΛΛΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ», τ.8,ι.-α.1970, σελ 6 Καλκάνη Γ. Θ., Χτες και σήµερα «Η ΑΓΟΡΑ ΜΑΣ», τευχ.1, Απρ.1966, σελ 4,5 Καλκάνη Γ. Θ., Χτες και σήµερα «Η ΑΓΟΡΑ ΜΑΣ», τευχ.2, Μάιος 1966, σελ 5 Καλκάνη Γ. Θ., Χτες και σήµερα «Η ΑΓΟΡΑ ΜΑΣ», τευχ.4,ιουλ.- Αυγ.1966, σελ 2 Καλκάνη Γ. Θ., Χτες και σήµερα «Η ΑΓΟΡΑ ΜΑΣ», τευχ.5,σεπτ.1966, σελ 6 Καλκάνη Γ. Θ., Επιστηµονικαί φυσιογνωµίαι της Φελλίας που εξέλιπον: «ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΟΥΚΑΣ(Γυµνασιάρχης)», τευχ.7, Ιουν.1970, σελ 7 Καλκάνη Γ. Θ., Σκέψεις (για το Ανάκωλο), τευχ.10,απρ.-μάιος 1971, σελ 1-3 Καλκάνη Γ. Θ., Στ Ανάκωλο, τευχ.11,οκτ.-νοεµβ. 1971, σελ 3 Καλκάνη Γ. Θ., Η Σύστασι, τευχ.17, εκ 1973, σελ 4 Καλκάνη Γ. Θ., Η κατοικία στα χωριά µας, τευχ.21,ιαν.-μαρτ. 1975,σελ 9-10 Καλκάνη Γ. Θ., Η κατοικία στα χωριά µας, τευχ.22, εκ.1975,σελ 7-9 Καλκάνη Γ. Θ., Ελληνισµός καιχριστιανισµός: «ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΟΝΗΝ ΓΟΛΑΣ», τευχ.23, Ιαν. 1977,σελ 23-25 Καλκάνη Γ. Θ. Χριστούγεννα, τευχ.23, Ιαν. 1977,σελ 27-28 Καλκάνη Ευσταθίας, Νέα από τα χωριά µας: «ΓΟΡΑΝΟΙ», τευχ.10,απρ.-μάιος 1971,σελ 7,8 Καλκάνη Ευσταθίας, Νέα από τα χωριά µας: «ΓΟΡΑΝΟΙ», τευχ.12,ιαν.-μαρτ. 1972,σελ 10 Καλκάνη Ευσταθίας Γ., Τα χωριά µας: «ΓΟΡΑΝΟΙ», τευχ.13,απρ.-ιουν. 1972,σελ 8 Καλκάνη Ευσταθίας Γ., Νέα από τα χωριά µας: «ΓΟΡΑΝΟΙ», τευχ.14,αυγ.-οκτ. 1972,σελ 10 Καλκάνη Ευσταθίας Γ., Νέα από τα χωριά µας: «ΓΟΡΑΝΟΙ», τευχ.15,νοεµ.-αυγ. 1973,σελ 6 Καλκάνη Ευσταθίας Γ., Τα χωριά µας: «ΓΟΡΑΝΟΙ», τευχ.16, Μαρτ.- Ιουλ.1973,σελ 8 Καλκάνη Ευσταθίας Γ., Η κοινωνική ζωή: «ΓΟΡΑΝΟΙ», τευχ.17, εκ 1973, σελ 10 Καλκάνη Ευσταθίας Γ., Ματιές στη ζωή του χωριού µας: «ΓΟΡΑΝΟΙ», τ.19, Μ-Ι. 1974,σελ 12 Καλκάνη Ευσταθίας Γ., Ματιές στη ζωή του χωριού µας: «ΓΟΡΑΝΟΙ», τ.20,ι.-ν 1974,σελ 12 Καλκάνη Ευσταθίας Γ., Ματιές στη ζωή του χωριού µας: «ΓΟΡΑΝΟΙ», τ.21,ι.-μ. 1975,σελ 16 Καλκάνη Ευσταθίας Γ., Ματιές στη ζωή του χωριού µας: «ΓΟΡΑΝΟΙ», τ.22, 1975,σελ 14 Καλκάνη Μαρίας Θ., Σύλλογος Αποφοίτων, τευχ.10,απρ.-μάιος 1971, σελ 6 Καλκάνη Μαρίας, Ματιές στη ζωή του χωριού µας: «ΓΟΡΑΝΟΙ», τευχ.23, Ιαν. 1977,σελ 21 Καλκάνη Μαρίας Θ., Χριστούγεννα, τευχ.23, Ιαν. 1977,σελ 27-28 Καλκάνη Στ. Θ., Φελλιάτικαι επιστηµονικαί µορφαί που εξέλιπον: ΚΑΛΚΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ (Γιατρός), τευχ.8,ιουλ.-αυγ.1970, σελ 8 Καλκάνη Στ. Θ., Φελλιάτικαι επιστηµονικαί µορφαί που εξέλιπον: ΒΟΥΡΑΖΕΛΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ, τευχ.9, Ιαν.-Φεβ.1971, σελ 2 20 http://micro-kosmos.uoa.gr (=> η Φάρις)