Possibilities for the use of biomass for energy purposes Δυνατότητες χρήσης Βιομάζας για ενεργειακούς σκοπούς Vassilios Tsolakidis Dipl.-Ing. Bioarchitekt President of CRES CRES Center for Renewable Energy Sources and Saving Energy transitions in Greece and Germany - Perspectives for 2020 and beyond Hilton Athens 01.07.2016
Mission Centre for Renewable Energy Sources and Saving (CRES) is the Greek national centre for Renewable Energy Sources (RES), Rational Use of Energy (RUE) and Energy Saving (ES) Founded in 1987 and supervised by the Ministry of Reconstruction of Production, Environment and Energy, with administrative and financial independence.
Premises Laboratories Energy Efficient offices The demonstration wind park, 3.01MW installed power & the Park of Energy Awareness in the area of Keratea in Attiki
Contents/Περιεχόμενα Bιοενέργεια Δυναμικό βιομάζας στην Ελλάδα Μειονεκτήματα Εμπόδια Απαιτήσεις για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση έργων Θεσμικό πλαίσιο Συμπεράσματα
Bioenergy as a challenge Βιοενέργεια σαν πρόκληση Η ανάπτυξη της βιομάζας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, θερμότητας, καυσίμων μεταφοράς, προηγμένων βιοκαυσίμων και βιο-υλικών μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Global bioenergy demand in 2030 Παγκόσμια ζήτηση βιοενέργειας το 2030 Source: ΙΡΕΝΑ Remap 2016
Energy consumption in Greece Κατανάλωση ενέργειας στην Ελλάδα Biomass Η μείωση της συνολικής κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας συνεχίζεται και εφέτος στην χώρα μας ακολουθώντας την πτωτική πορεία της που ξεκίνησε από το 2009 και μετά. Από 27 Mtoe το 2012 μειώνεται σε 23 Mtoe το 2015 (Πρόβλεψη). Η αιχμή πριν από την κρίση (το 2005), ανέρχονταν σε 30.6 Mtoe. Το κόστος της καταναλωμένης ενέργειας ανέρχεται σε 20-25 δισεκατομμύρια που αντιστοιχεί σε 2.400 /κάτοικο (εκτιμήσεις για το 2015, για πετρέλαιο, ρεύμα στερεά καύσιμα κλπ) και τα συνολικά φορολογικά έσοδα από την παραγωγή και διάθεση της ενέργειας ανέρχονται σε 9-11 δισεκατομμύρια (περίπου 45% του ενεργειακού κόστους) Μέση τιμή ΗΕ για νοικοκυριά: 0,175 Ε/ΚWh
Energy targets 2020 & 2030 Ενεργειακοί στόχοι Για το 2020 αναμένεται ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ 15 TWh που αποτελεί διπλασιασμό της παραγωγής του 2014 και θα είναι της ίδιας τάξης μεγέθους με την παραγωγή από λιγνίτη. Για το 2030 είναι εφικτή ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ της τάξεως των 30 TWh δηλαδή διπλάσια της παραγωγής από ΑΠΕ του 2020. Στο πλαίσιο της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση θεσπίστηκε ως ενδεικτικός εθνικός στόχος ενεργειακής απόδοσης η επίτευξη τελικής κατανάλωσης ενέργειας στα επίπεδα των 18,4 Mtoe το 2020.
Evolution of RES installed capacity Εξέλιξη εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ 2011 2012 2013 2014 2015 MW Διασυνδεδεμένο Νησιωτικό Διασυνδεδεμένο Νησιωτικό Διασυνδεδεμένο Νησιωτικό Διασυνδεδεμένο Νησιωτικό Διασυνδεδεμένο Νησιωτικό Αιολικά 1363 277 1466 287 1520 290 1662 316 1775 317 Υδροηλεκτρικά 205 0 213 0 220 0 220 0 224 0 Βιομάζα-Βιοαέριο 45 45 46 47 52 Φωτοβολταικά 439 83 1126 112 2070 136 2085 136 2093 136 Φωτοβολταικά-Στέγες 278 20 349 24 350 24 351 24
Ο τομέας του βιοενέργειας προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες που μπορεί να ενισχύσει την επιχειρηματικότητα και να συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη. Οι ευκαιρίες που βρίσκονται στο αχρησιμοποίητο και το τεράστιο δυναμικό των οργανικών αποβλήτων: 17.000.000 τόνοι ζωικών αποβλήτων από 30.000 μονάδες εκτροφής βοοειδών -χοίρων-πουλερικών Biomass. as an opportunity in Greece σαν ευκαιρία στην Ελλάδα Το δυναμικό είναι αρκετά μεγαλύτερο αν αναλογιστεί κανείς ότι συνολικά υπάρχουν 240.000 ΜΜΕ του πρωτογενούς τομέα στην Ελλάδα που παράγουν απόβλητα (δυνητικοί παραγωγοί βιοενέργειας). Η χωρική κατανομή των εν λόγω μονάδων ευνοεί την αποκεντρωμένη παραγωγή βιοαερίου, με το σχεδιασμό χιλιάδων μικρών οικονομικά βιώσιμων έργων ισχύος 100-300 kwe, σύμφωνα με τη γερμανικό πρότυπο.
Η συλλογή των οργανικών απόβλητων στην Ελληνική Επικράτεια χαρακτηρίζεται από τις ακόλουθες ειδικές συνθήκες, όπως: μικρή ονομαστική δυναμικότητα μονάδων, οικογενειακή μορφή εκμετάλλευσης, πολυκερματισμός, μικρό μέγεθος κλήρου, ποικιλομορφία γεωργικών καλλιεργειών, δυσμενής μορφολογία εδάφους για την μεταφορά αποβλήτων, και έντονος γεωγραφικός διασκορπισμός των εκμεταλλεύσεων/μονάδων.
Installed capacity (MW) of biogas units in Greece Εγκατεστημένη ισχύς έργων βιοαερίου στην Ελλάδα Biomass Πηγή: ΛΑΓΗΕ
Biogas units in Greece Μονάδες βιοαερίου στην Ελλάδα S/ N Τύπος ενέργειας Τύπος αυσίμου Περιοχή Θερμική Ισχύ (MW th ) Ηλεκτρική Ισχύ (MW e ) Annual Biogas Production (m3/yr) 1 Ηλεκτρ. SWL Θεσσαλονίκη 5.04 22,000,000 2 CHP ΧΥΤΑ Λάρισα 1.83 0.60 897,120 3 CHP ΧΥΤΑ Πάτρα 0.70 0.02 577,012 4 Θερμ. ΧΥΤΑ Χαλκίδα 2.21 240,000 5 Θερμ. ΧΥΤΑ Αλεξ/πολη 0.33 328,000 6 Θερμ. ΧΥΤΑ Ρόδος 0.58 90,000 7 CHP ΧΥΤΑ Ηράκλειο 0.53 0.19 672,000 8 CHP ΧΥΤΑ Χανιά 0.29 0.16 200,000 9 CHP ΧΥΤΑ Αθήνα 17.20 11.4 25,774,000 10 CHP SWL Αθήνα 4.00 23.4 107,000,000 11 CHP ΧΥΤΑ Βόλος 1.11 0.33 0 12 Ηλεκτρ. SWL Βόλος 0.00 1.25 3,783,632 Σύνολο 28.77 42.401 161,561,764
New agro-biogas units in Greece Νέες αγροτο-κτηνοτροφικές μονάδες βιοαερίου Biomass S/ N Τύπος ενέργειας Τύπος καυσίμου Περιοχή Θερμική Ισχύ (MW th ) Ηλεκτρική Ισχύ (MW e ) 1 Θερμ. Βιομηχανίες Θεσσαλονίκη 0.64 2 Θερμ. τροφίμων Αθήνα 0.40 3 CHP Πρέβεζα 0.15 0.98 4 Ηλεκτρ. Βέροια 0.25 5 CHP Κομοτινή 0.49 6 CHP Γεωργικά Ημαθεία 0.25 7 CHP υπολείμματα Λάρισα 0.49 8 CHP Αττική 0.50 9 CHP Θεσσαλονίκη 0.99 10 CHP Πέλλα 0.99 Σύνολο 1.19 4.94
Biogas in Ano Liossia 23.5 Mw e / Βιοαέριο στα Α. Λιόσια Πηγή: HELECTOR
Biogas in Psyttalia 11.4 Mw e / Bιοαέριο στην Ψυττάλεια Πηγή: ΕΥΔΑΠ
Biogas in agricultural units Βιοαέριο σε αγροτικές μονάδες CHITAS FARMA S.A 1MW Gasnakis Antonios S.A 0.25MW Biomass Karanikas Antonios S.A 0.25ΜW Bioaerio Komotinis S.A 0.50MW Πηγή: ΤΕΤΩΡΟΣ
Bioenergy in Greece Βιοενέργεια στην Ελλάδα Μέχρι σήμερα,η RΑΕ έχει εκδώσει 83 άδειες για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (άνω του 1ΜW) συνολικής ισχύος 441.4 ΜW. 146.5 MW (46 μονάδες) για παραγωγή βιοαέριου 7 άδειες για ΧΥΤΑ (41.33 MW) 7 άδειές για Βιολογικούς καθαρισμούς (17.06 MW) 26 άδειες για αγροκτηνοτροφικές (72.0 MW) 3 άδειες για κτηνοτροφικά υποπροιόντα (12.0 MW) 3 άδειες για κτηνοτροφικά απόβλητα (4.12 MW) 294.9 MW (37 μονάδες ) καύση Βιομάζας
License applications according to L.4152/2013 Αιτήσεις σύνδεσης σταθμών βιοαερίου αρμοδιότητας ΔΕΔΔΗΕ σύμφωνα με τον Ν. 4152/2013 Biomass Περιοχές Άδειες/ προτεραιότη τα Ισχύς (MW) Άδειες με σύμβαση Ισχύς (MW) Αττική 46 66.67 4 24.3 Mακεδονία - Θράκη 125 112 21 25 Δ. Ελλάδα 110 64.24 5 6.32 Κ. Ελλάδα 119 103.4 7 11.9 Σύνολο 400 346.31 37 67.52
Biomass potential from agro-animal wastes Δυναμικό βιομάζας από αγρο-κτηνοτροφικά απόβλητα Κύριες κατηγορίες Μονάδες Βουστάσια 25,530 Χοιροτροφεία (>30 Χοιρομητέρες ) 2,560 Συστηματικά πτηνοτροφεία 1,972 Μονάδες επεξεργασίας γάλακτος 696 Δυναμικότητα Οργανικά υπολείμματα (τόνοι/έτος) Ισχύς καυσίμου (MW) 726,013 βοοειδή 13,601,970 233 147,920 χοιρομητέρες 2,277,072 36 33,875,054 πουλερικά 813,001 86 1,175,319 τόνοι γάλακτος 822,723 14 Σύνολο 30,758 17,514,766 369
Animal wastes / Κτηνοτροφικά απόβλητα 17 Mt κτηνοτροφικά απόβλητα Βουστάσια υπάρχουν κυρίως στην Βόρεια Ελλάδα Χοιροτροφεία υπάρχουν κυρίως στην Κεντρική Ελλάδα Πτηνοτροφεία υπάρχουν κυρίως στην Αττική, Εύβοια και Ιωάννινα Biomass
Spatial planning of sow-breeding farms Χωροταξική κατανομή χοιροτροφείων Στοιχεία της Ένωσης Χοιροτρόφων Ελλάδας 1000 sows 100 sows
Agricultural residues / Αγροτικά υπολείμματα Θεωρητικό Δυναμικό: ~8.7 εκ. τόνους ξηρής ουσίας/ έτος Θεωρητικά Διαθέσιμο: ~5.5 εκ. τόνους ξ.ο/έτος Ενεργειακό δυναμικό: ~99 PJ/year (~ 27.7 TWh)
Straw potential Δυναμικό άχυρου Θεωρητικό Δυναμικό: ~1.15 t/y dm (460MW ισχύς καυσίμου, 1.5 TWh) Περιοχές: Λάρισα, Θεσσαλονίκη, Έβρος, Φθιώτιδα, Σέρρες, Κοζάνη, Κιλκίς
Corn residues Δυναμικό υπολειμμάτων αραβοσίτου Θεωρητικό Δυναμικό: ~0.6 t/y dm (73ΜW ισχύς καυσίμου, 0,24TWh) Περιοχές: Σέρρες, Καβάλα, Ξάνθη, Δράμα, Ηλία, Λάρισα
Biodegradable municipal wastes (BMW) Δυναμικό από βιοαποικοδομήσιμα αστικά απόβλητα Περιφέρεια Αστικά απόβλητα (τόνοι/έτος) BMW (τόνοι/έτος) Biomass Ισχύς καυσίμου ΜW Αν. Μακεδονία και Θράκη 278500 123376 12 Κ. Μακεδονία 933900 413718 39 Δ. Μακεδονία 153100 67823 6 Θεσσαλία 411400 182250 17 Ήπειρος 96700 42838 4 Ιόνια 147700 65431 6 Δ. Ελλάδα 308500 136666 13 Κ. Ελλάδα 307100 136045 13 Πελοπόννησος 137900 61090 6 Αττική 2492400 1104133 105 Β. Αιγαίο 81400 36060 3 Ν. Αιγαίο 227500 100783 10 Κρήτη 428500 189826 18 Σύνολο 6004600 2660038 254
Drawbacks / Μειονεκτήματα Η καλλιέργεια των ενεργειακών φυτών σε γεωργικές εκτάσεις βρίσκεται σε άμεσο ανταγωνισμό με την παραγωγή τροφίμων και την ανάγκη προστασίας των φυσικών οικοσυστημάτων: η παραγωγή βιοκαυσίμων μεταφορών (πρώτης γενιάς) από τροφικά φυτά (καλαμπόκι, σιτάρι,κλπ) σύμφωνα με τις παραδοσιακές κι ενεργοβόρες γεωργικές πρακτικές οδηγεί σε υψηλότερες συνολικές εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου ακόμη και σε σύγκριση με τα ορυκτά καύσιμα. Στις ΗΠΑ π.χ χρησιμοποιείται το 1/5 της καλλιεργήσιμης γης για την παραγωγή βιοκαυσίμων από καλαμπόκι και το σιτάρι, ενώ στη Γερμανία το 12% για την καλλιέργεια ελαιοκράμβης. Όταν καταστρέφονται δάση για την καλλιέργεια ενεργειακών φυτών, η ενέργεια από βιομάζα καθίσταται συνολικά επιβλαβής για το κλίμα. Μέχρι στιγμής, τα βιοκαύσιμα μεταφορών δεν είναι ανταγωνιστικά, χωρίς ισχυρές επιδοτήσεις.
Bioenergy barriers in Greece Εμπόδια βιοενέργειας στην Ελλάδα Διαθεσιμότητα και προμήθεια των πρώτων υλών Έλλειψη ευαισθητοποίησης του κοινού Έλλειψη κοινωνικής αποδοχής Εκσυγχρονισμός πλαισίου αδειοδότησης Ατελές θεσμικό πλαίσιο (έλλειψη gate fee) Έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού για τις μονάδες βιομάζας Έλλειψη χρηματοοικονομικής στήριξης επενδύσεων.
Requirements for the design and implementation of biogas projects Απαιτήσεις για τον σχεδιασμό και υλοποίηση έργων βιοαερίου Θεσμικά μέτρα με εφαρμογή της έννοιας του gate fee με τιμή 1-10 /t στην είσοδο της μονάδας Απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης, θέτοντας σε λειτουργία ένα κεντρικό σημείο για την αδειοδότηση one stop shop. Θέσπιση κινήτρων για έργα μέχρι 250kWe, σύμφωνα με το Γερμανικό πρότυπο Καθιέρωση τιμής για την παραγωγή θερμικής ενέργειας, και για το στερεό (50-100 /tn) και υγρό (0-10 /tn) λίπασμα που παράγεται από την αναερόβια χώνευση
Legislation framework Θεσμικό Πλαίσιο Ν. 3851/2010 Υπουργική Απόφαση Σχετικά με την αναερόβια χώνευση βιομάζας (554 03/08/2013). Νέο καθεστώς στήριξης των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής απόδοσης
Feed-in tarrifs Biomass
Conclusions / Συμπεράσματα Ο τομέας της βιοενέργειας προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες που μπορεί να ενισχύσει την επιχειρηματικότητα και να συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη. Υπάρχει τεράστιο δυναμικό των οργανικών αποβλήτων 17 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων από αγροκτήματα εκτροφής βοοειδών 30.000-χοίρων-πουλερικών από τις 240.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις του πρωτογενούς τομέα, με ισχύ καυσίμου 320 MW και 1,1 TWh 2 εκατομμύρια τόνους γεωργικών υπολειμμάτων από άχυρο και αραβόσιτο, με ισχύ καυσίμου 460 MW και 1,5 TWh για το άχυρο και 73 MW και 0,24 TWh για τον αραβόσιτο 2.5 εκατομμύρια τόνους βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα με ισχύ καυσίμου 254 MW και 0,94 TWh
Συμπεράσματα Η χωρική κατανομή των ΜΜΕ του πρωτογενή τομέα που παράγουν απόβλητα ευνοεί τον προγραμματισμό των μικρών οικονομικά βιώσιμα έργα 100-300 kwe ικανότητας, σύμφωνα με τη γερμανική ιδέα. Ανεκμετάλλευτη ελληνική αγορά βιοαερίου. Ο Νόμος 3851/2010 προσφέρει όλα τα απαραίτητα οικονομικά στοιχεία και ένα θετικό νομικό πλαίσιο. Υψηλή feed-in tariff: 225 / MWh.
Thank you for your attention! Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας! Biomass