ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ STATISTICS & INFORMATION SYSTEMS Κοινοτική Έρευνα για την Καινοτοµία 2006 Τελική Έκθεση Community Innovation Survey 2006 (CIS 2006) Final Report Μελέτη για τη Μέτρηση της Καινοτοµίας των Εϖιχειρήσεων στην Ελλάδα (2005 2006) ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Νοέµβριος 2008
Μελέτη για τη Μέτρηση της Καινοτοµίας των Εϖιχειρήσεων στην Ελλάδα (2005 2006) Τελική έκθεση Περίληψη: Σκοϖό της ϖαρούσας έκθεσης αϖοτελεί η ϖαρουσίαση των βασικών αϖοτελεσµάτων της έρευνας µε τίτλο «Μελέτη για τη Μέτρηση της Καινοτοµίας των Εϖιχειρήσεων στην Ελλάδα (2005 2006)» ϖου ϖραγµατοϖοιήθηκε στα ϖλαίσια και τα ϖρότυϖα της 5 ης Κοινοτικής Έρευνας για την Καινοτοµία (CIS 2006). Έκτος αϖό τα αϖοτελέσµατα της έρευνας ϖου ϖεριλαµβάνουν συγκεντρωτικά αλλά και αναλυτικά στοιχεία σε εϖίϖεδο κλάδων και ϖεριφερειών, ϖαρουσιάζεται αναλυτικά η µεθοδολογία ϖου ακολουθήθηκε και εϖιχειρείται η ϖοιοτική αξιολόγηση της έρευνας και των αϖοτελεσµάτων της. Το ϖεριεχόµενο αυτής της έκθεσης µέσα αϖό την µελέτη και αξιολόγηση του θα συµβάλει στη διατύϖωση ϖροτάσεων και ϖολιτικών για ϖαραγωγή στατιστικών υψηλότερης ϖοιότητας σε µελλοντικές έρευνες. - 1 -
Περιεχόµενα 1. Εισαγωγή... - 10-2. Συνοϖτικά Αϖοτελέσµατα... - 13-2.1 Καινοτοµική δραστηριότητα Τεχνολογική καινοτοµία... - 13-2.2 ραστηριότητες και δαϖάνες σχετικές µε την καινοτοµία... - 16-2.3 Χαρακτηριστικά της καινοτοµικής δραστηριότητας... - 19-2.4 Μη τεχνολογική καινοτοµία... - 22-2.5 Περιφερειακή διάσταση... - 26-3. Χρησιµοϖοιούµενη Μεθοδολογία... - 28-3.1 Περιγραφή του Μητρώου Εϖιχειρήσεων της ICAP... - 28-3.2 Σχεδιασµός της δειγµατοληψίας... - 29-3.3 Συλλογή των στοιχείων... - 32-3.3.1 Μεθοδολογία συλλογής και καταχώρησης των στοιχείων... - 33-3.3.2 Αξιολόγηση των συλλεχθέντων στοιχειών... - 34-3.3.3 Ανάλυση µη - αϖόκρισης... - 36-3.4 Εϖεξεργασία των στοιχείων... - 36-3.4.1 Λογικοί Έλεγχοι... - 37-3.4.2 Εκτίµηση των κενών τιµών... - 38-3.5 Υϖολογισµός των συντελεστών αναγωγής... - 39-3.5.1 Υϖολογισµός των αρχικών βαρών... - 40-3.5.2 Αναϖροσαρµογή των αρχικών βαρών... - 40-3.6 Αξιολόγηση των αϖοτελεσµάτων της εφαρµογής της Ανάλυσης µη - αϖόκρισης- 42-3.7 Ακρίβεια των αϖοτελεσµάτων... - 44-4. Μέτρηση της Καινοτοµικής ραστηριότητας των Ελληνικών Εϖιχειρήσεων... - 46-4.1 Το εϖίϖεδο Καινοτοµικής ραστηριότητας και Τεχνολογικής Καινοτοµίας των Ελληνικών Εϖιχειρήσεων... - 46-4.2 Καινοτοµική ραστηριότητα και Καινοτοµία ανά κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 47-4.3 ιαχρονική Εξέλιξη της Καινοτοµικής ραστηριότητας... - 49-4.4 Είδη Τεχνολογικής Καινοτοµίας... - 52-4.4.1 Καινοτοµία Προϊόντων... - 54-4.4.2 Καινοτοµία ιαδικασιών... - 58-4.4.3 Σύνθεση των διαστάσεων της Τεχνολογικής Καινοτοµίας... - 59-4.5 Έσοδα αϖό Πωλήσεις Καινοτόµων Προϊόντων... - 62-5. ραστηριότητες και δαϖάνες σχετικές µε την Καινοτοµία... - 67-5.1 ραστηριότητες ϖου σχετίζονται µε την Καινοτοµία... - 67-5.2 Σύνθεση των δαϖανών Καινοτοµίας... - 72-5.2.1 αϖάνες καινοτοµίας ανά είδος δραστηριότητας... - 72-5.2.2 αϖάνες καινοτοµίας και Έσοδα αϖό ϖωλήσεις καινοτόµων ϖροϊόντων... - 77-5.3 ηµόσια χρηµατοδότηση της Καινοτοµίας... - 81-6. Χαρακτηριστικά της Καινοτοµικής ραστηριότητας... - 84-6.1 Πηγές Πληροφοριών για δραστηριότητες καινοτοµίας... - 84-6.2 Συνεργασίες για δραστηριότητες καινοτοµίας... - 89-6.2.1 Συνεργασίες καινοτοµίας ανά Εταίρο... - 89-6.2.2 Γεωγραφική θέση των εταίρων συνεργασίας... - 93 - - 2 -
6.2.3 Αξιολόγηση των εταίρων συνεργασίας... - 95-6.3 Αϖοτελέσµατα της καινοτοµίας... - 98-6.4 Εµϖόδια στις δραστηριότητες καινοτοµίας... - 102-6.4.1 Συνεχιζόµενες και εγκαταλειφθήσες δραστηριότητες και σχέδια καινοτοµίας.. - 102-6.4.2. Παράγοντες ϖου ϖαρεµϖοδίζουν τις δραστηριότητες καινοτοµίας... - 105-6.5 Μέθοδοι ϖροστασίας της ϖνευµατικής ιδιοκτησίας... - 111-7. Η Μη τεχνολογική καινοτοµία των Ελληνικών Εϖιχειρήσεων... - 115-7.1 Οι διαστάσεις της µη τεχνολογικής καινοτοµίας... - 115-7.1.1 Καινοτοµία Οργάνωσης... - 118-7.1.2 Καινοτοµία Εµϖορίας... - 121-7.2 Σηµαντικά αϖοτελέσµατα της Καινοτοµίας Οργάνωσης... - 124-7.3 Σηµαντικά αϖοτελέσµατα της Καινοτοµίας Εµϖορίας... - 128-7.4 Τεχνολογική και µη τεχνολογική καινοτοµία... - 131-8. Η ϖεριφερειακή διάσταση της Καινοτοµίας... - 133-8.1 Το εϖίϖεδο Καινοτοµικής ραστηριότητας και Τεχνολογικής Καινοτοµίας ανά ϖεριφέρεια... - 134-8.2 Έσοδα αϖό ϖωλήσεις καινοτόµων ϖροϊόντων και δαϖάνες καινοτοµίας... - 139-8.3 Βασικά αϖοτελέσµατα καινοτοµίας... - 141-8.4 Μη τεχνολογική καινοτοµία... - 147 - Αναφορές... - 149 - Παράρτηµα Ι: Κατανοµή του αρχικού δείγµατος... - 150 - Παράρτηµα II: Ποσοστό Αϖόκρισης ανά στρώµα... - 153 - Παράρτηµα IIΙ: Κατανοµή του δείγµατος της Ανάλυσης µη αϖόκρισης... - 156 - Παράρτηµα IV: Αξιολόγηση της ανάλυσης µη αϖόκρισης και της αναϖροσαρµογής των βαρών... - 157 - Παράρτηµα V: Εϖίϖεδο καινοτοµικής δραστηριότητας ανά γεωγραφική αγορά ϖου ϖούλησαν αγαθά ή υϖηρεσίες οι εϖιχειρήσεις... - 158 - Παράρτηµα VI: Εϖίϖεδο καινοτοµικής δραστηριότητας ανά γεωγραφική θέση της έδρας του Οµίλου στον οϖοίο ανήκουν οι εϖιχειρήσεις... - 159 - Παράρτηµα VII: Κύκλος εργασιών, Αϖασχόληση και Αϖασχολούµενοι µε ϖτυχίο ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας (για τα έτη 2004-2006)... - 160 - Παράρτηµα VIII: ραστηριότητες καινοτοµίας στο σύνολο του υϖό µελέτη ϖληθυσµού.. - 161 - - 3 -
Πίνακες αϖοτελεσµάτων Πίνακας 1: Καινοτοµική δραστηριότητα και τεχνολογική καινοτοµία κατά την ϖερίοδο 2004-2006... - 13 - Πίνακας 2: Έκταση της καινοτοµίας ϖροϊόντων κατά την ϖερίοδο 2004-2006... - 15 - Πίνακας 3: ραστηριότητες σχετικές µε την καινοτοµία ϖοσοστό καινοτοµικά ενεργών εϖιχειρήσεων ϖου ϖαρουσίασαν τις ακόλουθες δραστηριότητες καινοτοµίας κατά την ϖερίοδο 2004-2006... - 16 - Πίνακας 4: ηµόσια χρηµατοδότηση της καινοτοµίας κατά την ϖερίοδο 2004-2006 - 18 - Πίνακας 5: Χαρακτηριστικά της καινοτοµικής δραστηριότητας κατά την ϖερίοδο 2004 2006... - 20 - Πίνακας 6: Σηµαντικές ϖηγές ϖληροφοριών για δραστηριότητες καινοτοµίας κατά την ϖερίοδο 2004-2006 6... - 21 - Πίνακας 7: Συνεργασίες καινοτοµίας κατά την ϖερίοδο 2004-2006... - 21 - Πίνακας 8: Σηµαντικά αϖοτελέσµατα τεχνολογικής καινοτοµίας κατά την ϖερίοδο 2004-2006 6... - 21 - Πίνακας 9: Σηµαντικά εµϖόδια στην καινοτοµική δραστηριότητα των εϖιχειρήσεων του υϖό µελέτη ϖληθυσµού κατά την ϖερίοδο 2004-2006 6... - 21 - Πίνακας 10: Μη τεχνολογική καινοτοµία κατά την ϖερίοδο 2004 2006... - 23 - Πίνακας 11: Σηµαντικά αϖοτελέσµατα οργανωτικής καινοτοµίας κατά την ϖερίοδο 2004 2006... - 24 - Πίνακας 12: Σηµαντικά αϖοτελέσµατα εµϖορικής καινοτοµίας κατά την ϖερίοδο 2004 2006 10... - 24 - Πίνακας 13: Στατιστικά καινοτοµίας ανά ϖεριφέρεια κατά την ϖερίοδο 2004 2006-27 - Πίνακας 14: Στρωµατοϖοίηση των Εϖιχειρήσεων ανά NACE rev 1.1... - 30 - Πίνακας 15: Στρωµατοϖοίηση των Εϖιχειρήσεων ανά Μέγεθος εϖιχείρησης... - 30 - Πίνακας 16: Στρωµατοϖοίηση των Εϖιχειρήσεων ανά NUTS 1 και NUTS 2... - 31 - Πίνακας 17: Κατανοµή δείγµατος της έρευνας για την ανάλυση µη αϖόκρισης... - 36 - Πίνακας 18: Αξιολόγηση των αϖοτελεσµάτων της εφαρµογής της Ανάλυσης µη αϖόκρισης στο SAS... - 43 - Πίνακας 19: Συντελεστές µεταβλητότητας και διαστήµατα εµϖιστοσύνης των βασικών δεικτών της CIS 2006... - 44 - Πίνακας 20: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων µε Καινοτοµική ραστηριότητα και Καινοτόµων Εϖιχειρήσεων ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 47 - Πίνακας 21:Ποσοστό Εϖιχειρήσεων µε Καινοτοµική ραστηριότητα και Καινοτόµων Εϖιχειρήσεων ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 48 - Πίνακας 22: Μεταβολή του ϖοσοστού των εϖιχειρήσεων µε Καινοτοµική ραστηριότητα αϖό την ϖερίοδο 2002-2004 (CIS4) µέχρι την ϖερίοδο 2004-2006 (CIS 2006) ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 50 - Πίνακας 23: Μεταβολή του ϖοσοστού των εϖιχειρήσεων µε Καινοτοµική ραστηριότητα αϖό την ϖερίοδο 2002-2004 (CIS4) µέχρι την ϖερίοδο 2004-2006 (CIS 2006) ανά κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 51 - Πίνακας 24: Ποσοστά Εϖιχειρήσεων µε Καινοτοµία Προϊόντων και Καινοτοµία ιαδικασιών ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 53 - - 4 -
Πίνακας 25: Ποσοστό εϖιχειρήσεων ϖου ανέϖτυξαν καινοτοµίες Προϊόντων και ιαδικασιών κυρίως οι ίδιες ή ο όµιλος τους, ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 53 - Πίνακας 26: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων µε Καινοτοµία Προϊόντων ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας - ιαχωρισµός σε Αγαθά και Υϖηρεσίες... - 54 - Πίνακας 27: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων µε Καινοτοµία Προϊόντων ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας - ιαχωρισµός σε Αγαθά και Υϖηρεσίες... - 55 - Πίνακας 28: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων µε Καινοτοµία Προϊόντων ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας - ιαχωρισµός σε Προϊόντα νέα για την αγορά και Προϊόντα νέα για την εϖιχείρηση... - 56 - Πίνακας 29: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων µε Καινοτοµία Προϊόντων ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας - ιαχωρισµός σε Προϊόντα νέα για την αγορά και Προϊόντα νέα για την εϖιχείρηση... - 57 - Πίνακας 30: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων µε Καινοτοµία ιαδικασιών ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας - ιαχωρισµός σε κατηγορίες καινοτοµίας διαδικασιών... - 58 - Πίνακας 31: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων µε Καινοτοµία ιαδικασιών ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας - ιαχωρισµός σε κατηγορίες καινοτοµίας διαδικασιών... - 60 - Πίνακας 32: Σύνθεση των διαστάσεων της Τεχνολογικής Καινοτοµίας - Συνεισφορά της Καινοτοµίας Προϊόντων και της Καινοτοµίας ιαδικασιών στην Τεχνολογική Καινοτοµία... - 61 - Πίνακας 33: Ποσοστό του τζίρου των Εϖιχειρήσεων αϖό ϖωλήσεις Καινοτόµων Προϊόντων ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας - ιαχωρισµός σε Προϊόντα νέα για την αγορά και Προϊόντα νέα για την εϖιχείρηση... - 63 - Πίνακας 34: Τζίρος των Εϖιχειρήσεων αϖό ϖωλήσεις Καινοτόµων Προϊόντων ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας - ιαχωρισµός σε Προϊόντα νέα για την αγορά και Προϊόντα νέα για την εϖιχείρηση... - 63 - Πίνακας 35: Ποσοστό του τζίρου των Εϖιχειρήσεων αϖό ϖωλήσεις Καινοτόµων Προϊόντων ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας - ιαχωρισµός σε Προϊόντα νέα για την αγορά και Προϊόντα νέα για την εϖιχείρηση... - 64 - Πίνακας 36: Τζίρος των Εϖιχειρήσεων αϖό ϖωλήσεις Καινοτόµων Προϊόντων ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας - ιαχωρισµός σε Προϊόντα νέα για την αγορά και Προϊόντα νέα για την εϖιχείρηση... - 65 - Πίνακας 37: Μερίδιο του συνολικού τζίρου των Εϖιχειρήσεων αϖό ϖωλήσεις Καινοτόµων Προϊόντων ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας - ιαχωρισµός σε Προϊόντα νέα για την αγορά και Προϊόντα νέα για την εϖιχείρηση... - 66 - Πίνακας 38: ραστηριότητες σχετικές µε την καινοτοµία - Ποσοστό εϖιχειρήσεων στον ϖληθυσµό των καινοτοµικά ενεργών ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης, Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας και ανά δραστηριότητα ϖου εϖέδειξαν... - 68 - Πίνακας 39: ραστηριότητες σχετικές µε την καινοτοµία - Ποσοστό εϖιχειρήσεων στον ϖληθυσµό των καινοτοµικά ενεργών ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας και δραστηριότητα ϖου εϖέδειξαν... - 71 - - 5 -
Πίνακας 40: αϖάνες καινοτοµίας Κατανοµή των συνολικών δαϖανών καινοτοµίας των εϖιχειρήσεων ανά είδος δαϖάνης και ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας (σε εκατοµ. ευρώ)... - 73 - Πίνακας 41: αϖάνες καινοτοµίας Ποσοστό των δαϖανών ανά είδος στις συνολικές δαϖάνες ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας - 73 - Πίνακας 42: αϖάνες καινοτοµίας Κατανοµή των συνολικών δαϖανών καινοτοµίας των εϖιχειρήσεων ανά είδος δαϖάνης και Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας (σε εκατοµ. ευρώ)... - 74 - Πίνακας 43: αϖάνες καινοτοµίας Ποσοστό των δαϖανών ανά είδος στις συνολικές δαϖάνες ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 75 - Πίνακας 44: Λόγος εσόδων αϖό ϖωλήσεις καινοτόµων ϖροϊόντων ϖρος δαϖάνες καινοτοµίας ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας (ϖοσά σε εκατοµ. ευρώ)... - 78 - Πίνακας 45: Έσοδα και αϖάνες καινοτοµίας ανά είδος δαϖάνης και Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας αϖόλυτα µεγέθη και ϖοσοστά στον τζίρο (σε εκατοµ. ευρώ)... - 79 - Πίνακας 46: Ποσοστό εϖιχειρήσεων ϖου έλαβαν δηµόσια χρηµατοδότηση για τις δραστηριότητες καινοτοµίας τους ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 81 - Πίνακας 47: Ποσοστό εϖιχειρήσεων ϖου έλαβαν δηµόσια χρηµατοδότηση για τις δραστηριότητες καινοτοµίας τους ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 83 - Πίνακας 48: Ποσοστό Καινοτοµικά Ενεργών Εϖιχειρήσεων ϖου χρησιµοϖοίησαν τις ϖαρακάτω ϖηγές ϖληροφόρησης για δραστηριότητες καινοτοµίας σε σηµαντικό βαθµό κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 86 - Πίνακας 49: Ποσοστό Καινοτοµικά Ενεργών Εϖιχειρήσεων ϖου χρησιµοϖοίησαν τις ϖαρακάτω ϖηγές ϖληροφόρησης για δραστηριότητες καινοτοµίας σε σηµαντικό βαθµό κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 88 - Πίνακας 50: Ποσοστό Καινοτοµικά Ενεργών Εϖιχειρήσεων µε συνεργασίες καινοτοµίας για κάθε φορέα κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 90 - Πίνακας 51: Ποσοστό Καινοτοµικά Ενεργών Εϖιχειρήσεων µε συνεργασίες καινοτοµίας για κάθε φορέα κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας- 92 - Πίνακας 52: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων µε συνεργασίες καινοτοµίας κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά γεωγραφική θέση του εταίρου συνεργασίας, Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 93 - Πίνακας 53: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων µε συνεργασίες καινοτοµίας κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά γεωγραφική θέση του εταίρου συνεργασίας και Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 94 - Πίνακας 54: Φορείς ϖου δηλώθηκαν αϖό τις εϖιχειρήσεις µε συνεργασίες καινοτοµίας κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ως ϖολυτιµότεροι εταίροι για τις δραστηριότητες καινοτοµίας ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 95 - - 6 -
Πίνακας 55: Φορείς ϖου δηλώθηκαν αϖό τις εϖιχειρήσεις µε συνεργασίες καινοτοµίας κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ως ϖολυτιµότεροι εταίροι για τις δραστηριότητες καινοτοµίας ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 97 - Πίνακας 56: Ποσοστό Καινοτοµικά Ενεργών Εϖιχειρήσεων ϖου σηµείωσαν τα ακόλουθα αϖοτελέσµατα καινοτοµίας σε σηµαντικό βαθµό κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 99 - Πίνακας 57: Ποσοστό Καινοτοµικά Ενεργών Εϖιχειρήσεων ϖου σηµείωσαν τα ακόλουθα αϖοτελέσµατα καινοτοµίας σε σηµαντικό βαθµό κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 101 - Πίνακας 58: Ποσοστό Καινοτοµικά Ενεργών Εϖιχειρήσεων ϖου είχαν συνεχιζόµενες ή/και εγκαταλειφθήσες δραστηριότητες ή σχέδια καινοτοµίας την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 103 - Πίνακας 59: Ποσοστό Καινοτοµικά Ενεργών Εϖιχειρήσεων ϖου είχαν συνεχιζόµενες ή/και εγκαταλειφθήσες δραστηριότητες ή σχέδια καινοτοµίας την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 104 - Πίνακας 60: Ποσοστό Καινοτοµικά Ενεργών Εϖιχειρήσεων ϖου συνάντησαν σε σηµαντικό βαθµό τα ακόλουθα εµϖόδια για την ανάϖτυξη καινοτοµικής δραστηριότητας την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 107 - Πίνακας 61: Ποσοστό Μη Ενεργών Καινοτοµικά Εϖιχειρήσεων ϖου συνάντησαν σε σηµαντικό βαθµό τα ακόλουθα εµϖόδια για την ανάϖτυξη καινοτοµικής δραστηριότητας την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 108 - Πίνακας 62: Ποσοστό Καινοτοµικά Ενεργών Εϖιχειρήσεων ϖου συνάντησαν σε σηµαντικό βαθµό τα ακόλουθα εµϖόδια για την ανάϖτυξη καινοτοµικής δραστηριότητας την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας- 109 - Πίνακας 63: Ποσοστό Μη Ενεργών Καινοτοµικά Εϖιχειρήσεων ϖου συνάντησαν σε σηµαντικό βαθµό τα ακόλουθα εµϖόδια για την ανάϖτυξη καινοτοµικής δραστηριότητας την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας- 110 - Πίνακας 64: Ποσοστό Καινοτοµικά Ενεργών Εϖιχειρήσεων ϖου χρησιµοϖοίησαν τις ακόλουθες µεθόδους ϖροστασίας κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 111 - Πίνακας 65: Ποσοστό Καινοτοµικά Ενεργών Εϖιχειρήσεων ϖου χρησιµοϖοίησαν τις ακόλουθες µεθόδους ϖροστασίας κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 114 - Πίνακας 66: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων ϖου ϖραγµατοϖοίησαν µη τεχνολογική καινοτοµία κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 116 - Πίνακας 67:Ποσοστό Εϖιχειρήσεων ϖου ϖραγµατοϖοίησαν µη τεχνολογική καινοτοµία κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας- 117 - Πίνακας 68: Ποσοστό εϖιχειρήσεων ϖου ϖραγµατοϖοίησαν Καινοτοµία Οργάνωσης κατά την ϖερίοδο 2004-2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 119 - Πίνακας 69:Ποσοστό εϖιχειρήσεων ϖου ϖραγµατοϖοίησαν Καινοτοµία Οργάνωσης κατά την ϖερίοδο 2004-2006 ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 119 - - 7 -
Πίνακας 70: Ποσοστό εϖιχειρήσεων ϖου ϖραγµατοϖοίησαν καινοτοµία Εµϖορίας κατά την ϖερίοδο 2004-2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 121 - Πίνακας 71:Ποσοστό εϖιχειρήσεων ϖου ϖραγµατοϖοίησαν καινοτοµία Εµϖορίας κατά την ϖερίοδο 2004-2006 ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 122 - Πίνακας 72: Ποσοστό εϖιχειρήσεων ϖου ϖαρουσίασαν σηµαντικά αϖοτελέσµατα καινοτοµίας Οργάνωσης κατά την ϖερίοδο 2004-2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 124 - Πίνακας 73: Ποσοστό εϖιχειρήσεων ϖου ϖαρουσίασαν σηµαντικά αϖοτελέσµατα καινοτοµίας Οργάνωσης κατά την ϖερίοδο 2004-2006 ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 127 - Πίνακας 74: Ποσοστό εϖιχειρήσεων ϖου ϖαρουσίασαν σηµαντικά αϖοτελέσµατα καινοτοµίας Εµϖορίας κατά την ϖερίοδο 2004-2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 128 - Πίνακας 75: Ποσοστό εϖιχειρήσεων ϖου ϖαρουσίασαν σηµαντικά αϖοτελέσµατα καινοτοµίας Εµϖορίας κατά την ϖερίοδο 2004-2006 ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 130 - Πίνακας 76: Ποσοστό καινοτοµικά ενεργών και µη καινοτοµικά ενεργών εϖιχειρήσεων ϖου ϖραγµατοϖοίησαν µη τεχνολογική καινοτοµία κατά την ϖερίοδο 2004-2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 131 - Πίνακας 77: Ποσοστό καινοτοµικά ενεργών και µη καινοτοµικά ενεργών εϖιχειρήσεων ϖου ϖραγµατοϖοίησαν µη τεχνολογική καινοτοµία κατά την ϖερίοδο 2004-2006 ανά Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 132 - Πίνακας 78: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων µε Καινοτοµική ραστηριότητα και Καινοτόµων Εϖιχειρήσεων ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης, Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας και Γεωγραφική ϖεριφέρεια... - 135 - Πίνακας 79: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων ϖου εισήγαγαν µια καινοτοµία ϖροϊόντος νέα για την αγορά και ϖοσοστό του τζίρου των εϖιχειρήσεων αϖό ϖωλήσεις τέτοιων ϖροϊόντων ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης, Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας και Γεωγραφική ϖεριφέρεια... - 137 - Πίνακας 80: Μερίδιο του συνολικού τζίρου των Εϖιχειρήσεων αϖό ϖωλήσεις Καινοτόµων Προϊόντων και ϖοσοστό των δαϖανών καινοτοµίας εϖί του συνολικού τζίρου ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης, Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας και Γεωγραφική ϖεριφέρεια... - 139 - Πίνακας 81: Βασικά αϖοτελέσµατα καινοτοµίας για το σύνολο των εϖιχειρήσεων ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και γεωγραφική ϖεριφέρεια... - 141 - Πίνακας 82: Βασικά αϖοτελέσµατα καινοτοµίας για τις εϖιχειρήσεις της Βιοµηχανίας ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και γεωγραφική ϖεριφέρεια... - 143 - Πίνακας 83: Βασικά αϖοτελέσµατα καινοτοµίας για τις εϖιχειρήσεις των Υϖηρεσιών ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης και γεωγραφική ϖεριφέρεια... - 145 - Πίνακας 84: Ποσοστό Εϖιχειρήσεων ϖου ϖραγµατοϖοίησαν µη τεχνολογική καινοτοµία κατά την ϖερίοδο 2004 2006 ανά Μέγεθος Εϖιχείρησης, Ευρύτερο Κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας και γεωγραφική ϖεριφέρεια... - 147 - - 8 -
ιαγράµµατα ιάγραµµα 1: Εϖίϖεδο καινοτοµικής δραστηριότητας ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας κατά την ϖερίοδο 2004-2006... - 14 - ιάγραµµα 2: Έσοδα αϖό ϖωλήσεις καινοτόµων ϖροϊόντων ως ϖοσοστό του κύκλου εργασιών - ανάλυση ανά µέγεθος εϖιχείρησης και έκταση καινοτοµίας... - 15 - ιάγραµµα 3: Έσοδα αϖό ϖωλήσεις καινοτόµων ϖροϊόντων ως ϖοσοστό του κύκλου εργασιών - ανάλυση ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας και έκταση καινοτοµίας.. - 15 - ιάγραµµα 4: Έσοδα αϖό ϖωλήσεις καινοτόµων ϖροϊόντων κατανοµή των εσόδων ανά µέγεθος εϖιχείρησης και έκταση καινοτοµίας... - 17 - ιάγραµµα 5: Κατανοµή των δαϖανών καινοτοµίας κατά την ϖερίοδο 2004-2006 ανά είδος δαϖάνης... - 18 - ιάγραµµα 6: Εϖίϖεδο µη τεχνολογικής καινοτοµίας ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας κατά την ϖερίοδο 2004 2006... - 25 - ιάγραµµα 7: Έσοδα αϖό ϖωλήσεις καινοτόµων ϖροϊόντων και δαϖάνες καινοτοµίας ανά κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας... - 80 - Σχεδιαγράµµατα Σχεδιάγραµµα 1: Ορισµός της καινοτοµίας και της καινοτοµικής δραστηριότητας στα ϖλαίσια της CIS 2006 και αναθεωρηµένοι ορισµοί... - 11 - Σχεδιάγραµµα 2: Έννοιες σχετικές µε την καινοτοµία ϖου εξετάζονται στα ϖλαίσια της CIS 2006... - 12 - Σχεδιάγραµµα 3: ιαδικασία εϖεξεργασίας των συλλεχθέντων στοιχείων... - 38 - Σχεδιάγραµµα 4: ιαδικασία αναϖροσαρµογής των συντελεστών στάθµισης... - 42 - - 9 -
Μελέτη για τη Μέτρηση της Καινοτοµίας των Εϖιχειρήσεων στην Ελλάδα (2004 2006) 1. Εισαγωγή Σκοπός της παρούσας έκθεσης αποτελεί η αναλυτική παρουσίαση της µεθοδολογίας που ακολουθήθηκε στα πλαίσια του έργου Μέτρηση της Καινοτοµίας των Επιχειρήσεων στην Ελλάδα (2005 2006), στο πλαίσιο της 5 ης Κοινοτικής Απογραφής για την Καινοτοµία (CIS 2006), καθώς και η παρουσίαση των βασικών αποτελεσµάτων της έρευνας. Στα αποτελέσµατα αυτά περιλαµβάνονται: τα αποτελέσµατα που στάλθηκαν για δηµοσίευση στη Eurostat πρόσθετα αποτελέσµατα σε επίπεδο Επικράτειας αποτελέσµατα ανά περιφέρεια αξιολόγηση της εξέλιξης της Καινοτοµικής δραστηριότητας των Ελληνικών Επιχειρήσεων σε σχέση µε την (CIS4) Όσο αφορά τη µεθοδολογία, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο πλαίσιο που χρησιµοποιήθηκε, στο σχεδιασµό της δειγµατοληψίας και στη µεθοδολογία συλλογής και ανάλυσης των στοιχείων. Παράλληλα αξιολογούνται ποιοτικά τα αποτελέσµατα της έρευνας, ενώ παρέχονται και τα βασικά µεταδεδοµένα της έρευνας (ποσοστό απόκρισης, ακρίβεια των εκτιµήσεων, ποσοστό κάλυψης του υπό µελέτη πληθυσµού κ.τ.λ.). Οι ορισµοί για τα διάφορα είδη καινοτοµίας, αλλά και των σχετικών εννοιών περιέχονται στο εγχειρίδιο του OSLO (έκδοση 1997) και κάποιοι από αυτούς δίνονται στη συνέχεια. Ωστόσο κρίνεται απαραίτητο να δοθούν σ αυτό το σηµείο οι ορισµοί της Καινοτοµικής ραστηριότητας και της (Τεχνολογικής) Καινοτοµίας. Ως Τεχνολογική Καινοτοµία θεωρείται η εισαγωγή στην αγορά τεχνολογικά νέων ή σηµαντικά βελτιωµένων προϊόντων και υπηρεσιών (καινοτοµία προϊόντων) ή η υιοθέτηση νέων ή σηµαντικά βελτιωµένων διαδικασιών (καινοτοµία διαδικασιών) από µια επιχείρηση, η οποία µε τη σειρά της καλείται Καινοτόµος Επιχείρηση. Η Καινοτοµική ραστηριότητα περιλαµβάνει τις Τεχνολογικές Καινοτοµίες µιας επιχείρησης, καθώς και τυχόν δραστηριότητες σχετικές µε την τεχνολογική καινοτοµία (δραστηριότητες καινοτοµίας) που εγκαταλείφθηκαν ή δεν είχαν ολοκληρωθεί κατά την περίοδο που εξετάζεται. Οι Καινοτόµες επιχειρήσεις και οι επιχειρήσεις µε εγκαταλειφθήσες ή συνεχιζόµενες δραστηριότητες καινοτοµίας καλούνται Καινοτοµικά Ενεργές Επιχειρήσεις. Στο σχεδιάγραµµα 1 παρουσιάζεται αναλυτικά ο ορισµός της καινοτοµικής δραστηριότητας και της καινοτοµίας στα πλαίσια της CIS 2006. Επίσης δίνονται οι ορισµοί των εννοιών µε βάση τις αναθεωρήσεις που προβλέπονται από την νέα έκδοση του manual του OSLO (έκδοση 2005), και οι οποίες θα εφαρµοστούν σε µελλοντικές έρευνες. Στα πλαίσια της CIS 2006 ο όρος «Καινοτοµία» αναφέρεται αποκλειστικά στην «Τεχνολογική Καινοτοµία». Ξεχωριστή µνεία στη Μη Τεχνολογική Καινοτοµία γίνεται στο 7 ο κεφάλαιο. Στο σχεδιάγραµµα 2 αποτυπώνεται η σχέση ανάµεσα στις έννοιες που σχετίζονται µε την καινοτοµία και που µελετώνται στα πλαίσια της παρούσας έκθεσης. - 10 -
Μελέτη για τη Μέτρηση της Καινοτοµίας των Εϖιχειρήσεων στην Ελλάδα (2004 2006) Σχεδιάγραµµα 1: Ορισµός της καινοτοµίας και της καινοτοµικής δραστηριότητας στα πλαίσια της CIS 2006 και αναθεωρηµένοι ορισµοί - 11 -
Μελέτη για τη Μέτρηση της Καινοτοµίας των Εϖιχειρήσεων στην Ελλάδα (2004 2006) Σχεδιάγραµµα 2: Έννοιες σχετικές µε την καινοτοµία που εξετάζονται στα πλαίσια της CIS 2006-12 -
2. Συνοϖτικά Αϖοτελέσµατα Στο 2 ο κεφάλαιο της παρούσας έκθεσης παρουσιάζονται τα συνοπτικά αποτελέσµατα της ελληνικής CIS 2006 για καθένα από τα επιµέρους πεδία µελέτης που εξετάζονται αναλυτικότερα στη συνέχεια. 2.1 Καινοτοµική δραστηριότητα Τεχνολογική καινοτοµία Η τεχνολογική καινοτοµία αφορά την εισαγωγή στην αγορά ενός νέου ή σηµαντικά βελτιωµένου προϊόντος (καινοτοµία προϊόντος) ή την υιοθέτηση µιας νέας ή σηµαντικά βελτιωµένης διαδικασίας από µια επιχείρηση (καινοτοµία διαδικασίας). Η καινοτοµική δραστηριότητα των επιχειρήσεων, εκτός από τις παραπάνω ολοκληρωµένες τεχνολογικές καινοτοµίες περιλαµβάνει και τις συνεχιζόµενες και εγκαταλειφθήσες δραστηριότητες καινοτοµίας. Τα αποτελέσµατα της ελληνικής CIS 2006 έδειξαν ότι το ποσοστό των επιχειρήσεων που επέδειξε καινοτοµική δραστηριότητα, ή αλλιώς το επίπεδο καινοτοµικής δραστηριότητας των ελληνικών επιχειρήσεων, κατά την περίοδο 2004 2006 ήταν της τάξης του 40.9%. Η καινοτοµική δραστηριότητα των ελληνικών επιχειρήσεων σηµείωσε αύξηση κατά 5.1% σε σχέση µε την περίοδο µελέτης της CIS 4 (13.2% για τις µεσαίες επιχειρήσεις), ενώ η αύξηση της καινοτοµικής δραστηριότητας ήταν µεγαλύτερη για τις Υπηρεσίες έναντι του Βιοµηχανικού κλάδου (7.8% έναντι 2.7%). Επιπλέον, το ποσοστό των επιχειρήσεων µε καινοτοµία διαδικασιών ήταν µεγαλύτερο από το ποσοστό των επιχειρήσεων µε καινοτοµία προϊόντων (πίνακας 1). Πίνακας 1: Καινοτοµική δραστηριότητα και τεχνολογική καινοτοµία κατά την περίοδο 2004-2006 Μεταβολή σε Καινοτοµική Τεχνολογική Καινοτοµία σχέση µε τη δραστηριότητα Καινοτοµία Προϊόντων CIS4 Καινοτοµία ιαδικασιών Σύνολο 40.9% 5.1% 38.1% 26.1% 33.0% Μικρές [10-49 αϖασχολούµενοι] 37.2% 3.3% 34.2% 23.1% 28.5% Μεσαίες [50 249 αϖασχολούµενοι] 56.3% 13.2% 55.3% 37.4% 54.0% Μεγάλες [250 + αϖασχολούµενοι] 73.5% 6.9% 70.1% 60.5% 60.9% Βιοµηχανία 37.8% 2.7% 35.4% 25.6% 32.0% Υϖηρεσίες 44.5% 7.8% 41.4% 26.7% 34.3% Η µελέτη του επιπέδου καινοτοµικής δραστηριότητας ανά κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας, διευκολύνεται µε τη µελέτη του διαγράµµατος που ακολουθεί. Οι περισσότερο καινοτόµοι κλάδοι κατά την περίοδο 2004 2006 ήταν η Βιοµηχανία Παροχής ηλεκτρικού ρεύµατος, φυσικού αερίου και νερού (89.5%), οι Ενδιάµεσοι Χρηµατοπιστωτικοί Οργανισµοί (67.8%), η Πληροφορική (65.7%) και ο κλάδος των Αποθηκεύσεων (63.6%). - 13 -
ιάγραµµα 1: Επίπεδο καινοτοµικής δραστηριότητας ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας κατά την περίοδο 2004-2006 - 14 -
Η έκταση της καινοτοµίας προϊόντος αναφέρεται στο εύρος της γεωγραφικής περιφέρειας που αντιστοιχεί στην αγορά για την οποία ένα προϊόν είναι καινοτόµο βάση του ορισµού του εγχειριδίου του OSLO. Στα πλαίσια της CIS 2006 εξετάζεται αν ένα προϊόν είναι καινοτόµο µόνο για την επιχείρηση ή για την (εθνική) αγορά, όχι όµως και για τοπικές ή διεθνείς αγορές. ιάγραµµα 2: Έσοδα από πωλήσεις καινοτόµων προϊόντων ως ποσοστό του κύκλου εργασιών - ανάλυση ανά µέγεθος επιχείρησης και έκταση καινοτοµίας Όπως φαίνεται στον πίνακα 2, η καινοτοµία προϊόντος αφορά συχνότερα προϊόντα νέα για την αγορά παρά προϊόντα νέα για την επιχείρηση (20.2% έναντι 18.5%), σε αντίθεση µε την περίοδο 2002 2004 οπότε η εικόνα ήταν αντίστροφη µε τις περισσότερες καινοτοµίες προϊόντος να αφορούν προϊόντα νέα για τις επιχειρήσεις (20.8%)παρά για την αγορά (15.9%). Πίνακας 2: Έκταση της καινοτοµίας προϊόντων κατά την περίοδο 2004-2006 Νέα για την αγορά Νέα για την εϖιχείρηση Σύνολο 20.2% 18.5% Μικρές [10-49 αϖασχολούµενοι] 18.0% 17.0% Μεσαίες [50-249 αϖασχολούµενοι] 27.6% 22.5% Μεγάλες [250 + αϖασχολούµενοι] 52.0% 45.8% Βιοµηχανία 19.8% 18.2% Υϖηρεσίες 20.8% 18.8% ιάγραµµα 3: Έσοδα από πωλήσεις καινοτόµων προϊόντων ως ποσοστό του κύκλου εργασιών - ανάλυση ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας και έκταση καινοτοµίας Ένα χρήσιµο µέτρο αξιολόγησης της έκτασης της καινοτοµίας προϊόντος είναι τα έσοδα από πωλήσεις καινοτόµων προϊόντων ως ποσοστό του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων του υπό µελέτη πληθυσµού. Τα συνολικά έσοδα από πωλήσεις καινοτόµων προϊόντων ήταν της τάξης των 34,28 δις ευρώ. Ο συγκεκριµένος δείκτης εξετάζεται στη συνέχεια ως προς το µέγεθος της επιχείρησης και την Οικονοµική ραστηριότητα των επιχειρήσεων (διαγράµµατα 2 και 3 αντίστοιχα). - 15 -
2.2 ραστηριότητες και δαϖάνες σχετικές µε την καινοτοµία Η καινοτοµική δραστηριότητα των επιχειρήσεων σχετίζεται µε ένα σύνολο δραστηριοτήτων που αναλαµβάνουν οι επιχειρήσεις και οι οποίες είναι κρίσιµης σηµασίας για την επιτυχή εισαγωγή καινοτοµιών στην αγορά. Το σηµαντικότερο παράδειγµα δραστηριοτήτων σχετικών µε την καινοτοµία είναι οι δραστηριότητες ΕΤΑ 1, και ειδικότερα οι δραστηριότητες εσωτερικής ΕΤΑ. Οι ορισµοί της ΕΤΑ και της καινοτοµίας φανερώνουν ότι οι δύο έννοιες σχετίζονται, ενώ η σχέση τους επιβεβαιώνεται από τα αποτελέσµατα της ελληνικής CIS 2006, αφού το 48.8% των επιχειρήσεων µε καινοτοµική δραστηριότητα ανέπτυξαν κατά το ίδιο διάστηµα δραστηριότητες εσωτερικής ΕΤΑ (πίνακας 3). Οι δραστηριότητες που παρατηρήθηκαν συχνότερα µεταξύ των καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων κατά την περίοδο 2004 2006 ήταν η αγορά µηχανηµάτων, εξοπλισµού και λογισµικού (83.7%) και η κατάρτιση των απασχολούµενων (72.4%), κάτι που ίσχυε και κατά την περίοδο µελέτης της CIS 4. Πίνακας 3: ραστηριότητες σχετικές µε την καινοτοµία ποσοστό καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων που παρουσίασαν τις ακόλουθες δραστηριότητες καινοτοµίας κατά την περίοδο 2004-2006 [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] Σύνολο 48.8% 27.8% 24.4% 83.7% 21.7% 72.4% 43.5% 39.8% Μικρές [10-49 αϖασχολούµενοι] 49.0% 26.5% 22.0% 80.9% 19.1% 67.5% 40.3% 38.2% Μεσαίες [50-249 αϖασχολούµενοι] 47.0% 28.7% 29.6% 92.1% 29.3% 85.0% 51.0% 41.1% Μεγάλες [250 + αϖασχολούµενοι] 53.8% 47.4% 43.2% 93.9% 32.1% 98.5% 60.0% 61.7% Βιοµηχανία 48.6% 26.6% 20.7% 83.9% 24.8% 68.2% 43.4% 45.4% Υϖηρεσίες 48.9% 29.0% 28.1% 83.4% 18.7% 76.4% 43.6% 34.2% [1]: Εσωτερική ΕΤΑ [2]: Συνεχής Εσωτερική ΕΤΑ [3]: Εξωτερική ΕΤΑ [4]: Αγορά µηχανηµάτων, εξοϖλισµού και λογισµικού [5]: Αγορά άλλων εξωτερικών γνώσεων [6]: Κατάρτιση των αϖασχολούµενων [7]: Εισαγωγή καινοτοµιών στην αγορά [8]: Άλλες ϖροετοιµασίες Οι δραστηριότητες που σχετίζονται µε την καινοτοµία και οι δαπάνες στις οποίες προβαίνουν οι επιχειρήσεις στα πλαίσια αυτών (δαπάνες καινοτοµίας), είναι από τα σηµαντικότερα αποτελέσµατα της CIS 2006. Στο διάγραµµα που ακολουθεί αποτυπώνεται ο συνολικός όγκος δαπανών για δραστηριότητες καινοτοµίας ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας. 1 Συντοµογραφία που χρησιµοποιείται συχνά για αναφορές στην έννοια της Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης. Ο ορισµός της ΕΤΑ παρέχεται από το εγχειρίδιο Frascati. - 16 -
ιάγραµµα 4: Έσοδα από πωλήσεις καινοτόµων προϊόντων κατανοµή των εσόδων ανά µέγεθος επιχείρησης και έκταση καινοτοµίας - 17 -
Το σύνολο των δαπανών για δραστηριότητες καινοτοµίας για την περίοδο 2004 2006 ανήλθε σε 1,75 δις ευρώ. Σε σχέση µε την περίοδο µελέτης της CIS 4 (2002 2004) για την οποία οι δαπάνες καινοτοµίας ήταν της τάξης των 2.78 δις ευρώ παρουσιάστηκε ραγδαία µείωση των δαπανών για Αγορά µηχανηµάτων, εξοπλισµού και λογισµικού από 1,82 δις ευρώ σε 961 εκατ. Ευρώ (µείωση κατά 866 εκ. ευρώ). Το παραπάνω γεγονός είναι καθοριστικό για την ερµηνεία της σηµαντικής µείωσης των συνολικών δαπανών καινοτοµίας. Οι κλάδοι µε το µεγαλύτερο όγκο δαπανών καινοτοµίας κατά την περίοδο 2004 2006 ήταν το Χονδρικό Εµπόριο, οι Τηλεπικοινωνίες και οι Ενδιάµεσοι χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί, κλάδοι στους οποίους αντιστοιχεί το 50% περίπου των συνολικών δαπανών καινοτοµίας του υπό µελέτη πληθυσµού. Το 54.9% των συνολικών δαπανών καινοτοµίας κατά την περίοδο 2004-2006 αντιστοιχεί σε δαπάνες για αγορά µηχανηµάτων, εξοπλισµού και λογισµικού, ενώ το ποσοστό που αντιστοιχεί σε δραστηριότητες εσωτερικής ΕΤΑ είναι 35.4% και σε δραστηριότητες εξωτερικής ΕΤΑ 8.4% (διάγραµµα 5). Στη µελέτη των δαπανών καινοτοµίας περιλαµβάνεται και η µελέτη της δηµόσιας χρηµατοδότησης της καινοτοµίας. Η δηµόσια χρηµατοδότηση της καινοτοµίας έχει σαν µακροπρόθεσµο σκοπό την επίτευξη των στόχων που έχει θέση η Ευρωπαϊκή Ένωση για τα κράτη µέλη της αναφορικά µε την καινοτοµία 2, µέσα από την παροχή οικονοµικών κινήτρων στις επιχειρήσεις. Η αξιολόγηση της δηµόσιας χρηµατοδότησης και των αποτελεσµάτων που έχει στις επιδόσεις καινοτοµίας των επιχειρήσεων αποτελεί βάση για την ανάληψη πρόσθετων ή εναλλακτικών πρωτοβουλιών για την επίτευξη των τελικών στόχων. Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι οι σηµαντικότερες πηγές δηµόσιας χρηµατοδότησης της καινοτοµίας κατά την περίοδο µελέτης ήταν η Ευρωπαϊκή Κυβέρνηση και η Κεντρική Κυβέρνηση (πίνακας 4). ιάγραµµα 5: Κατανοµή των δαπανών καινοτοµίας κατά την περίοδο 2004-2006 ανά είδος δαπάνης Πίνακας 4: ηµόσια χρηµατοδότηση της καινοτοµίας κατά την περίοδο 2004-2006 Τοϖικές ή ϖεριφερειακές αρχές Κεντρική Κυβέρνηση Ευρωϖαϊκή Ένωση Σύνολο 7.1% 18.2% 19.4% Μικρές [10-49 αϖασχολούµενοι] Μεσαίες [50-249 αϖασχολούµενοι] Μεγάλες [250 + αϖασχολούµενοι] 8.6% 16.2% 18.9% 2.0% 23.8% 20.7% 4.2% 27.6% 22.7% Βιοµηχανία 11.8% 24.7% 25.5% Υϖηρεσίες 2.4% 11.7% 13.4% 2 Lisbon Strategy - 18 -
2.3 Χαρακτηριστικά της καινοτοµικής δραστηριότητας Τα χαρακτηριστικά της καινοτοµικής δραστηριότητας που εξετάζονται στα πλαίσια της CIS 2006 περιλαµβάνουν τις πηγές πληροφοριών που αξιοποίησαν οι επιχειρήσεις για τις δραστηριότητες καινοτοµίας τους, τις συνεργασίες που σύναψαν για δραστηριότητες καινοτοµίας (συνεργασίες καινοτοµίας), τα αποτελέσµατα που είχε η τεχνολογική καινοτοµία (αποτελέσµατα καινοτοµίας) και τα εµπόδια που συνάντησαν κατά το σχεδιασµό ή την υλοποίηση δραστηριοτήτων καινοτοµίας (εµπόδια στην καινοτοµική δραστηριότητα ή παράγοντες που παρεµποδίζουν τις δραστηριότητες καινοτοµίας). Τα αποτελέσµατα που σχετίζονται µε τα παραπάνω χαρακτηριστικά αποτελούν µερικά από τα βασικά στατιστικά καινοτοµίας 3. Στον πίνακα 5 δίνονται τα συγκεντρωτικά αποτελέσµατα της ελληνικής CIS 2006 που αφορούν τα ποσοστά των επιχειρήσεων που: Αξιοποίησαν µια τουλάχιστον πηγή πληροφοριών σε σηµαντικό βαθµό Σύναψαν τουλάχιστον µια συνεργασία καινοτοµίας Παρατήρησαν τουλάχιστον ένα σηµαντικό αποτέλεσµα της τεχνολογικής καινοτοµίας Συνάντησαν τουλάχιστον ένα εµπόδιο στην καινοτοµική τους δραστηριότητα σε σηµαντικό βαθµό Τα τρία πρώτα αποτελέσµατα αναφέρονται στον πληθυσµό των καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων, ενώ το 4 ο εξετάζεται τόσο για τις καινοτοµικά ενεργές επιχειρήσεις όσο και για τις επιχειρήσεις που δεν επέδειξαν καινοτοµική δραστηριότητα κατά την περίοδο µελέτης. Κατά την περίοδο 2004-2006 το 69.6% των καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων αξιοποίησαν σε σηµαντικό βαθµό τουλάχιστον µια πηγή πληροφοριών για τις δραστηριότητες καινοτοµίας τους, ενώ το ποσοστό εκείνων που σύναψαν µία τουλάχιστον συνεργασία καινοτοµίας ήταν της τάξης του 35.0%. Σε σύγκριση µε την περίοδο µελέτης της CIS 4 παρατηρούµε σηµαντική αύξηση των συνεργασιών καινοτοµίας (23.5% το αντίστοιχο ποσοστό) και σηµαντική µείωση των επιχειρήσεων που χρησιµοποίησαν σε σηµαντικό βαθµό κάποια από τις Πηγές πληροφοριών (82.5% το αντίστοιχο ποσοστό). Η τεχνολογική καινοτοµία είχε σηµαντικά αποτελέσµατα για το 56.0% των καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων. Το 73.1% των ίδιων επιχειρήσεων συνάντησε εµπόδια στην υλοποίηση της καινοτοµικής τους δραστηριότητας, ενώ και το 60.3% των µη ενεργών καινοτοµικά επιχειρήσεων συνάντησε εµπόδια που δεν τους επέτρεψαν να αναπτύξουν κάποια καινοτοµική δραστηριότητα κατά την περίοδο µελέτης. 3 Commission Regulation (EC) No 1450/2004-19 -
Πίνακας 5: Χαρακτηριστικά της καινοτοµικής δραστηριότητας κατά την περίοδο 2004 2006 Πηγές ϖληροφοριών Συνεργασίες καινοτοµίας Αϖοτελέσµατα καινοτοµίας Εµϖόδια στην καινοτοµική δραστηριότητα [1] [1] [1] [1] [2] Σύνολο 69.6% 35.0% 56.0% 73.1% 60.3% Μικρές [10-49 αϖασχολούµενοι] Μεσαίες [50-249 αϖασχολούµενοι] Μεγάλες [250 + αϖασχολούµενοι] 68.0% 28.3% 55.3% 72.3% 60.8% 72.4% 52.9% 55.7% 71.3% 55.5% 84.7% 67.9% 69.2% 93.7% 70.7% Βιοµηχανία 76.1% 35.0% 52.4% 76.0% 57.4% Υϖηρεσίες 63.0% 35.0% 59.8% 70.1% 64.3% [1]: Ποσοστό (%) στις εϖιχειρήσεις µε καινοτοµική δραστηριότητα [2]: Ποσοστό (%) στις εϖιχειρήσεις χωρίς καινοτοµική δραστηριότητα Οι πηγές πληροφοριών για δραστηριότητες καινοτοµίας που αξιοποιήθηκαν σε µεγαλύτερο ποσοστό κατά την περίοδο 2004-2006 ήταν οι Ανταγωνιστές και άλλες επιχειρήσεις του τοµέα, τα Επιστηµονικά περιοδικά και επαγγελµατικές/τεχνικές εκδόσεις και οι Επαγγελµατικές και βιοµηχανικές εκδόσεις. Όλες αυτές οι πηγές χρησιµοποιήθηκαν από το 20% τουλάχιστον των καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων. Επιπλέον, σηµαντικό ποσοστό (>20%) µεσαίων και µεγάλων επιχειρήσεων αξιοποίησε Κρατικά ή δηµόσια ερευνητικά ιδρύµατα καθώς και Πανεπιστήµια ή άλλα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και Σύµβουλους, Εµπορικά Εργαστήρια ή ιδιωτικά ιδρύµατα Ε&Α ως πηγές πληροφόρησης (πίνακας 6). Οι εταίροι συνεργασίας στους οποίους αντιστοιχούν τα µεγαλύτερα ποσοστά συνεργασιών καινοτοµίας ήταν οι Προµηθευτές εξοπλισµού, υλικών, εξαρτηµάτων ή λογισµικού (25.6%) και οι Πελάτες (15.3%). Ειδικά οι µεγάλες επιχειρήσεις σύναψαν σε σηµαντικό ποσοστό συνεργασίες καινοτοµίας µε άλλες επιχειρήσεις του ίδιου οµίλου (35.3%), µε πανεπιστήµια ή άλλα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης (48.5%) και µε Σύµβουλους, Εµπορικά Εργαστήρια ή ιδιωτικά ιδρύµατα Ε&Α (42.4%) (πίνακας 7). Τα πιο συχνά παρατηρηθέντα αποτελέσµατα της τεχνολογικής καινοτοµίας κατά την περίοδο µελέτης (πίνακας 8) αφορούσαν κυρίως τη Μείωση του κόστους εργασίας ανά παραγόµενη µονάδα (28.6% των καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων) και τη Μείωση των υλικών και της ενέργειας ανά παραγόµενη µονάδα (22.5% το αντίστοιχο ποσοστό). Οι παράγοντες που παρεµπόδισαν τις δραστηριότητες καινοτοµίας των επιχειρήσεων κατά την περίοδο 2004-2006 στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν η Έλλειψη πληροφόρησης για τις αγορές (28.9%) και την τεχνολογία (28.2%). Χαρακτηριστικό είναι ακόµα ότι οι µεγάλες επιχειρήσεις αντιµετώπισαν εµπόδια στην καινοτοµική τους δραστηριότητα µε αρκετά µεγαλύτερη συχνότητα από τις µικρές και τις µεσαίες επιχειρήσεις (πίνακας 9). - 20 -
Πίνακας 6: Σηµαντικές πηγές πληροφοριών για δραστηριότητες καινοτοµίας κατά την περίοδο 2004-2006 6 Εσωτερικό της εϖιχείρησης ή του οµίλου εϖιχειρήσεων Προµηθευτές εξοϖλισµού, υλικών, εξαρτηµάτων ή λογισµικού [1] [2] [3] [4] [5] [6] 7.4% 7.7% 6.4% 5.9% 9.1% 5.7% 12.9% 15.3% 4.8% 8.5% 13.2% 12.6% Πελάτες 16.4% 18.8% 7.9% 13.5% 17.6% 15.1% Ανταγωνιστές ή άλλες εϖιχειρήσεις του τοµέα σας Σύµβουλοι, Εµϖορικά Εργαστήρια ή ιδιωτικά ιδρύµατα Ε&Α Πανεϖιστήµια ή άλλα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκϖαίδευσης Κρατικά ή δηµόσια ερευνητικά ιδρύµατα Συνέδρια, εµϖορικές εκθέσεις, άλλες εκθέσεις Εϖιστηµονικά ϖεριοδικά και εϖαγγελµατικές/τεχνικές εκδόσεις Εϖαγγελµατικές και βιοµηχανικές εκδόσεις 26.2% 26.5% 26.8% 18.8% 23.7% 28.9% 15.3% 13.1% 23.9% 11.8% 20.0% 10.4% 9.4% 5.4% 20.1% 27.8% 13.8% 4.9% 8.7% 4.1% 20.8% 32.0% 12.2% 5.2% 12.8% 10.1% 22.0% 16.9% 10.8% 15.0% 20.9% 20.1% 21.3% 32.1% 21.7% 20.1% 21.8% 18.9% 30.1% 34.5% 27.1% 16.4% Πίνακας 7: Συνεργασίες καινοτοµίας κατά την περίοδο 2004-2006 4 [1] [2] [3] [4] [5] [6] Άλλες εϖιχειρήσεις του οµίλου 5.3% 2.6% 8.7% 35.3% 6.0% 4.6% Προµηθευτές εξοϖλισµού, υλικών, εξαρτηµάτων ή λογισµικού 25.6% 19.8% 40.4% 56.4% 25.6% 25.6% Πελάτες 15.3% 12.8% 20.6% 33.0% 16.0% 14.5% Ανταγωνιστές ή άλλες εϖιχειρήσεις του τοµέα Σύµβουλοι, Εµϖορικά Εργαστήρια ή ιδιωτικά ιδρύµατα Ε&Α Πανεϖιστήµια ή άλλα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκϖαίδευσης Κρατικά ή δηµόσια ερευνητικά ιδρύµατα 4 Τα στατιστικά δίνονται για τις παρακάτω κατηγορίες: 11.4% 8.4% 19.2% 26.4% 11.4% 11.4% 12.3% 9.0% 18.0% 42.4% 13.8% 10.7% 12.6% 9.9% 15.0% 48.5% 14.3% 10.9% 9.4% 9.0% 7.5% 26.3% 8.4% 10.5% Πίνακας 8: Σηµαντικά αποτελέσµατα τεχνολογικής καινοτοµίας κατά την περίοδο 2004-2006 6 Αύξηση του φάσµατος αγαθών ή υϖηρεσιών Είσοδος σε νέες αγορές ή αύξηση του µεριδίου της αγοράς Βελτίωση της ϖοιότητας των αγαθών ή των υϖηρεσιών Βελτίωση της ευελιξίας της ϖαραγωγής ή της ϖαροχής υϖηρεσιών Αύξηση της ικανότητας ϖαραγωγής ή ϖαροχής υϖηρεσιών Μείωση του κόστους εργασίας ανά ϖαραγόµενη µονάδα Μείωση των υλικών και της ενέργειας ανά ϖαραγόµενη µονάδα Μείωση του ϖεριβαλλοντικού αντίκτυϖου ή βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας [1] [2] [3] [4] [5] [6] 9.9% 10.2% 7.5% 16.6% 9.7% 10.1% 12.6% 13.5% 9.8% 11.4% 11.3% 14.0% 6.3% 7.8% 1.9% 2.6% 2.9% 9.8% 9.0% 11.1% 2.7% 4.5% 7.7% 10.4% 10.0% 11.5% 5.0% 8.8% 8.6% 11.4% 28.6% 28.5% 31.8% 15.0% 26.7% 30.6% 22.5% 22.2% 22.9% 27.0% 24.0% 21.1% 14.0% 11.7% 22.3% 12.4% 9.2% 19.0% Κάλυψη κανονιστικών αϖαιτήσεων 12.3% 13.5% 6.8% 19.6% 15.7% 8.9% Πίνακας 9: Σηµαντικά εµπόδια στην καινοτοµική δραστηριότητα των επιχειρήσεων του υπό µελέτη πληθυσµού κατά την περίοδο 2004-2006 6 Έλλειψη χρηµατοδότησης στο εσωτερικό της εϖιχείρησης ή του οµίλου σας Έλλειψη χρηµατοδότησης αϖό ϖηγές εξωτερικές της εϖιχείρησης [1] [2] [3] [4] [5] [6] 15.7% 15.9% 12.2% 29.1% 13.1% 18.7% 15.3% 15.1% 15.7% 19.6% 14.7% 16.1% Πολύ υψηλό κόστος καινοτοµίας 8.6% 6.9% 14.8% 27.5% 6.1% 11.5% Έλλειψη εξειδικευµένου ϖροσωϖικού 23.5% 22.9% 25.2% 35.0% 23.0% 24.1% Έλλειψη ϖληροφόρησης για την τεχνολογία Έλλειψη ϖληροφόρησης για τις αγορές υσκολία εξεύρεσης εταίρων συνεργασίας για την καινοτοµία Άλλες εϖιχειρήσεις δεσϖόζουν στην αγορά Αβεβαιότητα της ζήτησης για καινοτόµα αγαθά ή υϖηρεσίες 28.2% 27.8% 27.3% 48.0% 25.9% 30.9% 28.9% 28.7% 28.1% 41.8% 26.6% 31.8% 14.3% 12.1% 23.2% 36.5% 18.0% 9.8% 22.3% 21.8% 23.8% 29.6% 21.5% 23.2% 19.3% 18.4% 23.2% 26.1% 19.9% 18.5% [1]: Σύνολο [2]: Μικρές [10-49 αϖασχ.] [3]: Μεσαίες [50 249 αϖασχ.] [4]: Μεγάλες [250 + αϖασχ.] [5]: Βιοµηχανία [6]: Υϖηρεσίες - 21 -
2.4 Μη τεχνολογική καινοτοµία Η µη τεχνολογική καινοτοµία περιλαµβάνει τις οργανωτικής ή εµπορικής φύσεως καινοτοµίες στις οποίες προβαίνουν οι επιχειρήσεις. Οι στρατηγικές αποφάσεις που αφορούν την εφαρµογή νέων οργανωτικών µεθόδων στις επιχειρηµατικές πρακτικές µιας επιχείρησής, την οργάνωση του εργασιακού της χώρου ή των εξωτερικών της σχέσεων συνθέτουν τις καινοτοµίες οργάνωσης, ενώ οι εφαρµογές νέων ιδεών και στρατηγικών εµπορίας που αφορούν σηµαντικές µεταβολές του σχεδίου ή της συσκευασίας των προϊόντων, τη διανοµή, την προώθηση ή τιµολόγηση των προϊόντων αποτελούν παραδείγµατα καινοτοµιών εµπορίας. Η τεχνολογική και η µη τεχνολογική καινοτοµία συσχετίζονται ως έννοιες τόσο από θεωρητική 5, όσο και από πρακτική σκοπιά. Οι καινοτοµίες οργάνωσης που έχουν σηµαντικό αποτέλεσµα στην παραγωγή ή τις πωλήσεις µιας επιχείρησης περιλαµβάνονται στις καινοτοµίες διαδικασιών της, ενώ οι καινοτοµίες εµπορίας συχνά σχετίζονται µε καινοτόµα προϊόντα (καινοτοµίες προϊόντων). Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ορισµού της καινοτοµίας 6, η µη τεχνολογική καινοτοµία αποτελεί την µη τεχνολογική διάσταση της καινοτοµίας. Τα αποτελέσµατα της ελληνικής CIS 2006 έδειξαν ότι το επίπεδο της µη τεχνολογικής καινοτοµίας των επιχειρήσεων του υπό µελέτη πληθυσµού κατά την περίοδο 2004 2006 ήταν της τάξης του 51.8%. Το επίπεδο αυτό διαµορφώνεται σε µεγαλύτερο βαθµό από καινοτοµίες οργάνωσης παρά από καινοτοµίες εµπορίας, ενώ συγκρίσεις µε αποτελέσµατα παλαιότερων ερευνών CIS (CIS 4) θα πρέπει να γίνονται µε προσοχή καθώς ο ορισµός της µη τεχνολογικής καινοτοµίας διαφοροποιείται διαχρονικά 7 (πίνακας 10). Στα πλαίσια των επόµενων ερευνών CIS και µε αφετηρία τη CIS 2008, η Μη τεχνολογική καινοτοµία θα εξετάζεται ισότιµα µε την τεχνολογική καινοτοµία. Προς αυτή την κατεύθυνση στα πλαίσια της CIS 2006 εξετάστηκαν για πρώτη φορά τα αποτελέσµατα της Οργανωτικής και της Εµπορικής Καινοτοµίας. Συγκεντρωτικά στοιχεία για το ποσοστό των επιχειρήσεων του υπό µελέτη πληθυσµού που παρουσίασε σηµαντικά αποτελέσµατα Οργανωτικής ή / και Εµπορικής Καινοτοµίας κατά την περίοδο 2004 2006 δίνονται στον πίνακα 10. Παρατηρούµε ότι το ποσοστό των επιχειρήσεων στο συνολικό πληθυσµό που παρουσίασε τουλάχιστον ένα σηµαντικό αποτέλεσµα οργανωτικής καινοτοµίας ήταν της τάξης του 48.0%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα σηµαντικά αποτελέσµατα καινοτοµίας εµπορίας ήταν κατά αρκετά µικρότερο (25.6%). 5 Εγχειρίδιο του OSLO, έκδοση 1997 6 Εγχειρίδιο του OSLO, έκδοση 2005 7 Ο ορισµός της µη τεχνολογικής καινοτοµίας βρίσκεται υπό οριστικοποίηση ενόψει της CIS 2008. - 22 -
Πίνακας 10: Μη τεχνολογική καινοτοµία κατά την περίοδο 2004 2006 Μη τεχνολογική καινοτοµία Καινοτοµία Οργάνωσης Αϖοτελέσµατα οργανωτικής καινοτοµίας Καινοτοµία Εµϖορίας Αϖοτελέσµατα εµϖορικής καινοτοµίας Σύνολο 51.8% 46.1% 48.0% 33.8% 25.6% Μικρές [10-49 αϖασχολούµενοι] 48.6% 41.9% 51.9% 31.1% 28.5% Μεσαίες [50-249 αϖασχολούµενοι] 66.7% 66.4% 33.2% 46.4% 16.5% Μεγάλες [250 + αϖασχολούµενοι] 71.8% 67.6% 53.3% 52.4% 16.7% Βιοµηχανία 50.3% 44.5% 50.8% 31.5% 22.5% Υϖηρεσίες 53.6% 48.1% 45.0% 36.6% 29.0% Η µελέτη των πινάκων 11 και 12 επιτρέπει πιο αναλυτική αξιολόγηση των αποτελεσµάτων της Μη τεχνολογικής καινοτοµίας που παρουσιάστηκαν κατά την περίοδο µελέτης. Άξιο αναφοράς σε σχέση µε τα αποτελέσµατα της Οργανωτικής Καινοτοµίας είναι ότι το ποσοστό των επιχειρήσεων που παρουσίασε σηµαντική Μείωση του κόστους ανά παραγόµενη µονάδα ήταν της τάξης του 26.7%, ενώ αντίστοιχα υψηλό ποσοστό επιχειρήσεων παρουσίασε Σηµαντική Βελτίωση της ικανοποίησης των µισθωτών ή/και µείωση του ρυθµού εναλλαγής (πίνακας 11). Αντίθετα, κανένα αποτέλεσµα Εµπορικής Καινοτοµίας δεν παρουσιάστηκε µε αντίστοιχη συχνότητα, µε την Εισαγωγή προϊόντων σε νέες αγορές ή οµάδες πελατών να αποτελεί το συχνότερο από αυτά (12.1%) (πίνακας 12). Με τη βοήθεια του διαγράµµατος 6 µπορεί να αξιολογηθεί συγκριτικά το επίπεδο της Μη τεχνολογικής καινοτοµίας σε κάθε κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας. Οι κλάδοι µε το υψηλότερο επίπεδο µη τεχνολογικής καινοτοµίας κατά την περίοδο 2004 2006 ήταν η Βιοµηχανία Παροχής ηλεκτρικού ρεύµατος, φυσικού αερίου και νερού (84.2%), η Πληροφορική (77.1%) και η Βιοµηχανία Τροφίµων, ποτών και καπνού (75.1%). - 23 -
Πίνακας 11: Σηµαντικά αποτελέσµατα οργανωτικής καινοτοµίας κατά την περίοδο 2004 2006 8 [1] [2] [3] [4] [5] [6] Συντοµότερος χρόνος αϖόκρισης στις ανάγκες των ϖελατών ή των ϖροµηθευτών 8.5% 9.9% 4.1% 4.9% 9.7% 7.1% Βελτίωση της ϖοιότητας των αγαθών ή των υϖηρεσιών 3.0% 3.2% 1.9% 4.6% 2.6% 3.4% Μείωση του κόστους ανά ϖαραγόµενη µονάδα 26.7% 27.9% 22.8% 23.7% 25.5% 28.0% Βελτίωση της ικανοϖοίησης των µισθωτών ή/και µείωση του ρυθµού εναλλαγής ϖροσωϖικού Βελτίωση της εϖικοινωνίας ή της ανταλλαγής της ϖληροφορίας 26.6% 26.9% 23.4% 38.7% 28.9% 24.0% 11.8% 14.0% 3.3% 16.7% 9.7% 14.2% Πίνακας 12: Σηµαντικά αποτελέσµατα εµπορικής καινοτοµίας κατά την περίοδο 2004 2006 10 [1] [2] [3] [4] [5] [6] Αύξηση ή διατήρηση του µεριδίου αγοράς 6.5% 7.5% 4.2% 0.0% 7.5% 5.5% Εισαγωγή ϖροϊόντων σε νέες αγορές ή οµάδες ϖελατών Αύξηση της ορατότητας / αναγνωρισιµότητας των ϖροϊόντων ή της εϖιχείρησης Βελτίωση της δυνατότητας αϖόκρισης στις ανάγκες των ϖελατών 12.1% 13.4% 6.9% 12.5% 10.5% 13.7% 9.2% 10.5% 4.6% 7.6% 8.0% 10.3% 8.0% 9.2% 4.2% 3.5% 5.8% 10.2% 8 Τα στατιστικά δίνονται για τις παρακάτω κατηγορίες: [1]: Σύνολο [2]: Μικρές [10-49 αϖασχ.] [3]: Μεσαίες [50 249 αϖασχ.] [4]: Μεγάλες [250 + αϖασχ.] [5]: Βιοµηχανία [6]: Υϖηρεσίες - 24 -
ιάγραµµα 6: Επίπεδο µη τεχνολογικής καινοτοµίας ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας κατά την περίοδο 2004 2006-25 -
2.5 Περιφερειακή διάσταση Η µελέτη της περιφερειακής διάστασης της καινοτοµίας επικεντρώνεται στον εντοπισµό διαφορών στα χαρακτηριστικά της καινοτοµικής δραστηριότητας µεταξύ διαφορετικών γεωγραφικών περιφερειών. Τα συµπεράσµατα που εξάγονται είναι ιδιαίτερα σηµαντικά για τη χάραξη της αναπτυξιακής πολιτικής της κάθε χώρας που συµµετέχει στις έρευνες CIS, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Τα βασικά αποτελέσµατα της ελληνικής CIS 2006 σε επίπεδο γεωγραφικής ανάλυσης κατά NUTS 1 και NUTS 2 δίνονται στον πίνακα 13 και είναι τα ακόλουθα: Καινοτοµική δραστηριότητα Συνολικά Έσοδα από πωλήσεις καινοτόµων προϊόντων ως ποσοστό του κύκλου εργασιών των καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων απάνες καινοτοµίας ως ποσοστό του κύκλου εργασιών Συνεργασίες καινοτοµίας των καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων Πηγές πληροφόρησης για δραστηριότητες καινοτοµίας των καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων Σηµαντικά αποτελέσµατα καινοτοµίας των καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων Σηµαντικά εµπόδια στην καινοτοµική δραστηριότητα (για το σύνολο του πληθυσµού) Μη τεχνολογική καινοτοµία Θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην ερµηνεία των αποτελεσµάτων των Ιονίων Νησιών, της Πελοποννήσου και των Νησιών του Βορείου και Νοτίου Αιγαίου. Το τελευταίο οφείλεται στο γεγονός ότι για τις περιοχές αυτές υπήρχαν στο τελικό δείγµα 10 ή λιγότερες µονάδες (επιχειρήσεις). Τα βασικότερα ευρήµατα που αφορούν την περιφερειακή διάσταση της καινοτοµίας είναι τα ακόλουθα: Το υψηλότερο επίπεδο καινοτοµικής δραστηριότητας συναντάται µεταξύ των επιχειρήσεων της Στερεάς Ελλάδας (57.0%). Στην ίδια περιφέρεια εντοπίζεται και το υψηλότερο ποσοστό συνεργασιών καινοτοµίας µεταξύ των καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων (62.1%). Το υψηλότερο επίπεδο Μη τεχνολογικής καινοτοµίας συναντάται επίσης στη Στερεά Ελλάδα (80.0%). Το υψηλότερο ποσοστό εσόδων από πωλήσεις καινοτόµων προϊόντων ανά µονάδα τζίρου αντιστοιχούν στις επιχειρήσεις της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (38.5%), ενώ οι υψηλότερες δαπάνες ανά µονάδα τζίρου αντιστοιχούν στις επιχειρήσεις της Κεντρικής Μακεδονίας (2.8%) - 26 -
Τα σηµαντικά αποτελέσµατα της τεχνολογικής καινοτοµίας παρουσιάστηκαν µε συγκριτικά µεγαλύτερη συχνότητα στα Νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη (85.8% των επιχειρήσεων). Οι επιχειρήσεις της Στερεάς Ελλάδας και της υτικής Ελλάδας αντιµετώπισαν σε σηµαντικό βαθµό εµπόδια στην καινοτοµική δραστηριότητας σε ποσοστό 83.3% και 77.2% αντίστοιχα. Το σύνολο (100%) των καινοτοµικά ενεργών επιχειρήσεων της υτικής Μακεδονίας αξιοποίησαν τουλάχιστον µια πηγή πληροφόρησης για τις δραστηριότητες καινοτοµίας τους. Εξαιρετικά υψηλό είναι το αντίστοιχο ποσοστό για τις επιχειρήσεις της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Πίνακας 13: Στατιστικά καινοτοµίας ανά περιφέρεια κατά την περίοδο 2004 2006 Στατιστικά Καινοτοµίας Περιοχή [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] Βόρεια Ελλάδα 37.5% 22.4% 1.5% 40.0% 75.8% 56.7% 62.5% 47.1% Ανατολική Μακεδονία-Θράκη 37.0% 38.5% 1.4% 30.1% 97.7% 30.4% 68.3% 44.1% Κεντρική Μακεδονία 40.5% 20.6% 2.8% 42.1% 70.0% 59.6% 61.5% 49.2% υτική Μακεδονία 32.7% 9.5% 0.5% 38.3% 100% 69.2% 53.5% 56.1% Θεσσαλία 27.5% 24.8% 0.3% 38.2% 71.9% 60.0% 67.5% 34.7% υτική Ελλάδα 39.0% 17.9% 1.0% 53.6% 62.3% 45.1% 76.2% 62.0% Ήπειρος 23.4% 8.0% 0.9% 97.1% 24.4% 97.1% 52.8% 50.0% Ιόνια Νησιά 58.9% 100% 1.3% 100% 100% 0.0% 58.9% 100% υτική Ελλάδα 38.0% 7.7% 1.6% 16.7% 67.4% 25.3% 77.2% 41.7% Στερεά Ελλάδα 57.0% 17.0% 0.6% 62.1% 71.4% 42.2% 83.3% 80.0% Πελοπόννησος 20.0% 16.5% 2.3% 27.5% 27.5% 100% 94.5% 67.1% Αττική 42.6% 20.6% 1.2% 29.2% 65.9% 53.7% 66.3% 52.0% Νησιά Αιγαίου - Κρήτη 47.2% 23.9% 2.7% 36.5% 81.5% 85.8% 59.4% 61.7% Βόρειο Αιγαίο 47.3% 20.0% 0.9% 50.0% 50.0% 100% 67.0% 67.0% Νότιο Αιγαίο 53.7% 12.6% 0.7% 0.0% 100% 100% 21.1% 53.7% Βόρεια Ελλάδα 45.4% 29.7% 2.9% 44.3% 85.2% 76.7% 67.8% 62.4% [1]: Καινοτοµική δραστηριότητα [2]: Έσοδα αϖό ϖωλήσεις καινοτόµων ϖροϊόντων (% του κύκλου εργασιών) [3}: αϖάνες καινοτοµίας (% του κύκλου εργασιών) [4]: Συνεργασίες καινοτοµίας (% των καινοτοµικά ενεργών) [5]: Πηγές ϖληροφόρησης για δραστηριότητες καινοτοµίας (% των καινοτοµικά ενεργών) [6]: Σηµαντικά αϖοτελέσµατα καινοτοµίας (% των καινοτοµικά ενεργών) [7]: Σηµαντικά εµϖόδια στην καινοτοµική δραστηριότητα [8]: Μη τεχνολογική καινοτοµία - 27 -