ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2011
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΙΙ 1. Τα εργαστήρια είναι υποχρεωτικά. Το μάθημα της ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΙΙ περιλαμβάνει και μια υποχρεωτική εργαστηριακή άσκηση, που αναφέρεται στα ΜΕΣΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΧΑΜΗΛΗΣ ΤΑΣΗΣ και διεξάγεται στο Εργαστήριο Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας στο υπόγειο του κτιρίου Δ. Οι φοιτητές εντάσσονται σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων με δική τους δήλωση και προσέρχονται στο εργαστήριο σύμφωνα με το πρόγραμμα που ανακοινώνεται. Η προσέλευση γίνεται ακριβώς στις προβλεπόμενες ώρες και δεν γίνονται δεκτοί φοιτητές που καθυστέρησαν περισσότερο από 15min από την προβλεπόμενη ώρα έναρξης της άσκησης. Η παρακολούθηση της εργαστηριακής άσκησης βεβαιώνεται με την υπογραφή του φοιτητή στο παρουσιολόγιο. Οι φοιτητές για να προσέλθουν στις εξετάσεις του μαθήματος πρέπει να έχουν παρακολουθήσει την εργαστηριακή άσκηση, να παραδώσουν την προβλεπόμενη εργασία και να βαθμολογηθούν με βαθμό τουλάχιστον πέντε (5). 2. Σε περίπτωση απουσίας. Εάν κάποιος φοιτητής δεν μπορέσει να παρακολουθήσει την εργαστηριακή άσκηση σύμφωνα με το προβλεπόμενο πρόγραμμα, έχει δικαίωμα να την επαναλάβει κατά τη διάρκεια ειδικών επαναληπτικών εργαστηριακών ασκήσεων που θα γίνουν μετά την ολοκλήρωση του κανονικού προγράμματος. Στην περίπτωση αυτή θα παραδώσει εργασία με την ομάδα που παρακολούθησε την άσκηση και όχι με την αρχική του. Δεν προβλέπονται επαναληπτικά εργαστήρια πριν τις εξετάσεις της β περιόδου.
3. Βαθμολογία εργαστηριακής άσκησης. Για κάθε άσκηση η ομάδα παραδίδει μια εργασία. Οι εργασίες παραδίδονται σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο προς το τέλος του εξαμήνου που ανακοινώνεται έγκαιρα. Θα γίνει μια προσπάθεια να υπάρχει δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής της εργασίας. Οι λεπτομέρειες θα ανακοινωθούν αργότερα. Οι εργασίες που παραδίδονται σε εκτυπωμένο ή χειρόγραφο αντίγραφο, παραδίδονται στο 4 ο όροφο του κτιρίου Δ σε συνάδελφο και σε ωράριο που θα ανακοινωθεί. Δεν γίνονται δεκτές εργασίες φωτοαντιγραφημένες. Η παραδιδόμενη εργασία πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει τα παρακάτω στοιχεία: α) Την εργαστηριακή άσκηση στην οποία αναφέρεται β) Τον αριθμό της ομάδας γ) Τα άτομα που εκπόνησαν την εργασία, σαν ονοματεπώνυμο και ΑΕΜ. Επίσης θα πρέπει να περιλαμβάνει: τις μετρήσεις του εργαστηρίου τις απαντήσεις αναλυτικά των ερωτημάτων Οι εργασίες αυτές επιστρέφονται στους φοιτητές μετά την έκδοση των αποτελεσμάτων των εργαστηρίων. Ο βαθμός των εργαστηρίων συμμετέχει στον τελικό βαθμό του μαθήματος σε ποσοστό 10%. Δηλαδή ο τελικός βαθμός διαμορφώνεται σαν 0.1* Βαθμός εργαστηρίων + 0.9* βαθμός εξετάσεων Για να περάσει κανείς το μάθημα πρέπει οι 2 επιμέρους βαθμοί να είναι τουλάχιστον πέντε (5). Οι βαθμοί των εργαστηρίων μπορούν να κατοχυρωθούν. Ετσι εάν κάποιος παρακολούθησε το εργαστήριο και έχει προβιβάσιμο βαθμό δε χρειάζεται να το επαναλάβει ανεξάρτητα από το πότε θα εξεταστεί στο αντίστοιχο μάθημα. Δεν ισχύει το αντίστροφο, δηλ. να κατοχυρώνεται ο βαθμός του μαθήματος για άτομα που δεν έκαναν τα αντίστοιχα εργαστήρια. Τονίζεται ότι σε περίπτωση που οι παραδοθείσες εργασίες δημιουργούν βάσιμες υποψίες αντιγραφής, τότε οι εμπλεκόμενες εργασίες θα μηδενίζονται και οι φοιτητές που συμμετέχουν σε αυτές θα αποκλείονται από την εξέταση του μαθήματος για την χρονιά αυτή. Υπενθυμίζεται ότι η συγκεκριμένη εργαστηριακή άσκηση προϋποθέτει ότι έχουν γίνει οι αριθμητικοί υπολογισμοί των παραδειγμάτων πριν από τη διεξαγωγή της. Σε περίπτωση που κάποια ομάδα δεν έχει κάνει αυτούς τους υπολογισμούς, αυτή δεν θα γίνεται δεκτή στο εργαστήριο. Συνιστάται η προσοχή των φοιτητών στην αυστηρή τήρηση των κανόνων ασφαλείας των εργαζομένων σε εργαστήρια υπό τάση όπως αυτοί αναφέρονται στο αντίστοιχο φυλλάδιο. Επιπλέον παρακαλούνται όλοι να σέβονται την καθαριότητα των χώρων των εργαστηρίων.
ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑΣ 1. ΑΝΟΙΞΕ ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΑΚΟΠΤΗ. 2. AΠΟΜΑΚΡΥΝΕ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΤΟΝ ΠΑΘΟΝΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΡΕΥΜΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΚΑΠΟΙΟ ΜΟΝΩΤΙΚΟ ΜΕΣΟ (ΞΥΛΟ, ΠΛΑΣΤΙΚΟ ΚΛΠ). 3. KΑΝΕ ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ ΚΑΙ ΜΑΣΑΖ ΚΑΡΔΙΑΣ. 4. TΗΛΕΦΩΝΗΣΕ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΣΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ (166 ή 150) ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ (100). 5. ΣΥΝΕΧΙΣΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΔΙΑΣΩΣΕΩΣ (ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ) ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΑΝΑΛΑΒΕΙ Ο ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΔΗΛ. ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΤΕΙ Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΑΣΘΕΝΟΦΟΡΟ. ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΑΘΕ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ. ΜΑΘΕ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΤΟ ΚΟΝΤΙΝΟΤΕΡΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΖΕ ΑΠΟ ΜΝΗΜΗΣ ΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΠΡΩΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ. ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ; 150, 166 ΑΜΕΣΗ ΔΡΑΣΗ; 100 ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ; 199 ΜΑΘΕ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΚΑΙ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΑΣ. ΜΗΝ ΚΑΝΕΙΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥΣ ΠΡΙΝ ΕΝΤΟΠΙΣΕΙΣ ΠΟΙΟΙ ΑΓΩΓΟΙ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟ ΤΑΣΗ.
ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 1. Γενικά Οι κανόνες ασφάλειας είναι ένα ζωτικό θέμα σε κάθε δραστηριότητα. Ειδικότερα σε ότι αφορά μετρήσεις στα εργαστήρια του Τομέα Ηλεκτρικής Ενέργειας και παρά το γεγονός ότι έχουν προβλεφθεί οι αυστηρότεροι κανονισμοί ασφάλειας εγκαταστάσεων για την προστασία όσων χειρίζονται τα διάφορα μέσα, υπάρχει μία σειρά κανόνων ασφαλείας που πρέπει να γίνουν βίωμα του καθένα που πρόκειται να έρθει σε επαφή με τα διάφορα μέσα και όργανα του εργαστηρίου. Εκείνο που πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό είναι ότι στις μετρήσεις χρησιμοποιούνται τάσεις που σε περίπτωση ατυχήματος μπορεί να αποδειχτούν ΘΑΝΑΣΙΜΕΣ. Για το λόγο αυτό οι κανόνες ασφάλειας που δίνονται παρακάτω πρέπει να γίνουν απόλυτα κατανοητοί και να εφαρμόζονται πιστά σε κάθε περίπτωση για την προστασία της ζωής του καθένα ξεχωριστά αλλά και των συναδέλφων του που δουλεύουν μαζί του. 2. Οι κίνδυνοι του ηλεκτρικού ρεύματος Τι σημαίνει ηλεκτροπληξία; Είναι γενικά θανάσιμο ατύχημα; Σε όλους είναι λίγο πολύ γνωστές οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Γνωρίζουμε ότι κάθε χρόνο άτομα χάνουν τη ζωή τους από ατυχήματα ηλεκτροπληξίας, όχι μόνο σε σπίτια αλλά και σε μεγάλες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Βαριά ηλεκτροπληξία οδηγεί σε σταμάτημα παροδικό ή μόνιμο της καρδιακής λειτουργίας, με συχνά αποτελέσματα παράλυση ή θάνατο. Σε ηλεκτροπληξία από υψηλές τάσεις προκαλούνται επίσης θανατηφόρα εγκαύματα. Σε περιπτώσεις βαριάς ηλεκτροπληξίας πρέπει χωρίς καθυστέρηση να εφαρμοστούν κατάλληλες πρώτες βοήθειες.
Σχήμα 1: Επίδραση εναλλασσομένου ρεύματος 15-100 Hz σε ανθρώπους ανεξάρτητα από ηλικία και βάρος. Το ρεύμα ρέει από το αριστερό χέρι προς τα πόδια. Ζώνη 1: Συνήθως κανένα αίσθημα. Ζώνη 2: Συνήθως κανένας φυσιοπαθολογικός κίνδυνος. Ζώνη 3: Συνήθως κανένας κίνδυνος μαρμαρυγής. Ζώνη 4: Πιθανότητα μαρμαρυγής. C1=0%, C2=5%, C3=50%. Tο σχήμα 1 δίνει μία εικόνα των συνεπειών του ρεύματος στον ανθρώπινο οργανισμό. Στο σχήμα αυτό φαίνεται ότι ρεύματα της τάξης των 100 ma μπορεί να είναι θανάσιμα. Τι συμβαίνει όμως με τις τάσεις;. Ισχύει ο γνωστός νόμος του Οhm ότι I V / R, όπου R η αντίσταση του σώματος. Η αντίσταση αυτή έχει τιμή που εξαρτάται από τη φυσιολογική κατάσταση του ατόμου, την υγρασία, την ποιότητα επαφής κλπ. Αναφέρεται ότι η αντίσταση του δέρματος μπορεί να είναι από 250 Ω για υγρό δέρμα και μεγάλη επιφάνεια επαφής ως 500 kω για ξερό δέρμα. Φαίνεται λοιπόν ότι η τάση των 220 V του δικτύου μπορεί να αποδειχτεί ΘΑΝΑΣΙΜΗ. Στους ελληνικούς και διεθνείς (ΙΕC) κανονισμούς, ορίζονται, σαν ακίνδυνες τάσεις αφής, τάσεις κάτω από τα 50 V. 3. Κανόνες ασφάλειας για την αποφυγή ηλεκτροπληξίας Παρακάτω δίνονται ορισμένοι βασικοί κανόνες ασφάλειας για την προστασία από ηλεκτροπληξία. Τονίζεται ότι οι απλοί κανόνες πρέπει να εφαρμόζονται πιστά για την προστασία της δικής σας ζωής. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που έμπειροι τεχνίτες έχασαν τη ζωή τους από ηλεκτροπληξία γιατί αγνόησαν κάποιο βασικό κανόνα.
3.1. Ο κυριότερος κανόνας προσωπικής ασφάλειας είναι να σκέφτεστε πρώτα πριν κάνετε κάτι. Συνηθίστε να μελετάτε το πρόβλημα προσεκτικά, τις ενέργειες που θα κάνετε, τη χρήση εργαλείων, οργάνων, μηχανών που απαιτούνται πριν ενεργήσετε. Μην αφήνετε τον εαυτό σας να αφαιρείται από την εργασία που κάνετε και μην ενοχλείτε άσκοπα τους συναδέλφους που δουλεύουν δίπλα σας. Χώροι όπου υπάρχει ηλεκτρισμός και κινούμενα μέρη μηχανών δεν είναι κατάλληλοι για αστεία. 3.2. Βεβαιωθείτε για την κατάσταση των συσκευών που χρησιμοποιείτε και τους κινδύνους που μπορεί να εμφανιστούν ΠΡΙΝ ΕΡΓΑΣΤΕΙΤΕ ΜΕ ΑΥΤΕΣ. Πολλά άτομα έχασαν τη ζωή τους από όπλα που υποτίθεται ότι ήταν άδεια ή από ηλεκτρικά κυκλώματα που υποτίθεται ότι ήταν χωρίς τάση. 3.3. ΠΟΤΕ μην εμπιστεύεστε τη ζωή σας αποκλειστικά σε συσκευές όπως αυτόματοι, ασφάλειες, ρελέ θερμικά κλπ. Συσκευές σαν αυτές είναι μηχανικά συστήματα και υπάρχει πάντα κάποια πιθανότητα να μην ενεργοποιηθούν. 3.4. ΠΟΤΕ μη διακόπτετε τη γείωση μιας συσκευής. Η συσκευή θα γίνει επικίνδυνη για τη ζωή σας. 3.5. Να εργάζεστε πάντοτε με τάξη. Μια μάζα καλωδίων με πολλές συνδέσεις, εργαλεία πεταμένα δεξιά και αριστερά οδηγούν σε επιπόλαια σκέψη, ενέργειες χωρίς προηγούμενη μελέτη τους και γενικά σε ατυχήματα. Κάντε τις συνδέσεις σας χρησιμοποιώντας κατάλληλα, από άποψη μήκους, καλώδια και αποφύγετε να έχετε γυμνούς συνδέσμους, υπό τάση. 3.6. ΠΟΤΕ μη δουλεύετε σε υγρά πατώματα, όταν έρχεστε σε επαφή με ηλεκτρικά κυκλώματα. 3.7. ΠΟΤΕ μη δουλεύετε μόνοι σας. Πάντα να υπάρχει κάποιο άλλο άτομο δίπλα σας να διακόψει την παροχή, αν χρειαστεί. 3.8. Αποφεύγετε να πιάνετε κυκλώματα με τα δύο σας χέρια. Το ρεύμα όταν διέρχεται από το ένα χέρι στο άλλο, διασχίζει την καρδιά σας, γεγονός που κάνει πιο επικίνδυνο ένα σοκ. 3.9. ΜΗ ΜΙΛΑΤΕ όταν δουλεύετε σε κύκλωμα υπό τάση ή μην απευθύνετε το λόγο σε συνάδελφο σας που εργάζεται υπό τάση. Για το λίγο χρόνο που τα κυκλώματα σας είναι υπό τάση και κάνετε μετρήσεις, απαιτείται η μέγιστη συγκέντρωση και προσοχή. 3.10. Αποφύγετε τις απότομες κινήσεις, σπρωξίματα κλπ. στους χώρους του εργαστηρίου. Κάποιος μπορεί από σπρώξιμο να αγγίξει κάποια σύνδεση και να δεχτεί σοκ. 3.11. Αναφέρετε ΑΜΕΣΩΣ στον υπεύθυνο του εργαστηρίου οποιοδήποτε ατύχημα, όσο αστείο και αν σας φαίνεται. Αυτός ξέρει πως θα ενεργήσει σε κάθε περίπτωση για παροχή α βοηθειών αλλά και είναι σε θέση να κατανοήσει τις συνθήκες που οδήγησαν στο ατύχημα και να τις αναλύσει σε σας, ώστε να αποφευχθεί κάθε παρόμοιο στο μέλλον.
4. Κίνδυνοι εγκαυμάτων Ενας άλλος κίνδυνος είναι τα εγκαύματα, τα οποία μπορεί να μην είναι θανάσιμα αλλά είναι ιδιαίτερα οδυνηρά. Προσοχή χρειάζεστε στα εξής σημεία: 4.1. Οι αντιστάσεις, ιδιαίτερα εκείνες που φέρουν υψηλά ρεύματα, ζεσταίνονται πολύ. Προσέξτε τις βαττικές αντιστάσεις και μην τις αγγίζετε πριν κρυώσουν. 4.2. ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟΥΣ ΠΥΚΝΩΤΕΣ που μπορεί να είναι φορτισμένοι. Αν δε για οποιοδήποτε λόγο διασπαστούν ηλεκτρικά, τότε αυτό οδηγεί σε έκρηξη. Εκτός από το γεγονός ότι μπορεί να δεχτείτε σοκ από την εκφόρτιση, μπορεί επίσης να υποστείτε έγκαυμα. Προσοχή στην πολικότητα των ηλεκτρολυτικών πυκνωτών. Αντίστροφη πόλωση μπορεί να οδηγήσει σε έκρηξη. 4.3. Αν χρησιμοποιείτε κολλητήρι, προσέξτε την τοποθέτησή του. Αν το αφήνετε εκτεθειμένο στον πάγκο, μπορεί κάποιος απρόσεκτα να ακουμπήσει πάνω του. Μην το μαζεύετε πριν κρυώσει τελείως. Μην αγγίζετε τις κολλήσεις πριν κρυώσουν. Ακολουθώντας τους παραπάνω απλούς κανόνες, μπορείτε να δουλεύετε σε ηλεκτρικά κυκλώματα χωρίς κίνδυνο για τη ζωή τη δική σας και των συναδέλφων σας. Φροντίστε να γίνουν τρόπος δουλειάς, για σας, για όλη σας τη ζωή, η οποία τότε σίγουρα δε θα κινδυνεύει, τουλάχιστον από ηλεκτρικό ρεύμα.