ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΕ ΕΛΛΑ Α ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ

ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΕ ΕΛΛΑ Α ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ Επιβλέπων Καθηγητής: Αναστασόπουλος Γεώργιος Επιμέλεια: Χασικίδη Ειρήνη - Φωτεινή ΠΑΤΡΑ 2010 1

Πανεπιστήμιο Πατρών Σχολή ιοίκησης & Οικονομίας Τμήμα ιοίκησης Επιχειρήσεων Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Νέες Αρχές στη ιοίκηση Επιχειρήσεων ΜΒΑ University Of Patras School of administration & Economics Department of Economic Administration Master in Business Administration MBA ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ MBA MBA THESIS Αιολική Ενέργεια σε Ελλάδα και Ευρώπη Wind Energy in Greece and Europe Επιβλέπων Καθηγητής: Αναστασόπουλος Γεώργιος Επιμέλεια: Χασικίδη Ειρήνη - Φωτεινή 2

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Σε αυτό το σημείο νιώθω τη χαρά να ευχαριστήσω όλους τους καθηγητές μου, οι οποίοι με βοήθησαν κατα τη διάρκεια και των προπτυχιακών και των μεταπτυχιακών μου σπουδών, προσφεροντάς μου απλόχερα πολυτιμές γνώσεις, οι οποίες συνέβαλαν στην επιστημονική μου κατάρτιση, την επαγγελματική μου σταδιοδρομία και στη βελτιωσή μου ως άνθρωπο. Ιδιαίτερα, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον καθηγητή μου κύριο Αναστασόπουλο, χωρίς τη συμβολή και τη στήριξη, του οποίου δεν θα είχε πραγματοποιηθεί αυτή η διπλωματική εργασία. Επίσης, δε θα πρέπει να παραλείψω, να ευχαριστήσω όλους τους συμφοιτητές μου, με τους οποίους μοιραστήκαμε τις απόψεις μας, ανταλλάξαμε γνώσεις και περάσαμε δημιουργικό χρόνο μαζί. Τέλος, θέλω να ευχαριστήσω την οικογενειά μου, η οποία με στήριξε σε όλο το ταξίδι των σπουδών μου. 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ...7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ...10 Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΩΣ ΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΑΣ, Η ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΥΤΕΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣ ΑΠΕ...12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ...13 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΕ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ...13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ...23 ΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ...23 ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ...24 ΜΟΡΦΕΣ ΑΠΕ...25 Α)ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ...25 Β)ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ...27 Γ)ΒΙΟΜΑΖΑ...27 Δ)ΝΕΡΟ...28 Ε)ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ...30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ...34 ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ...36 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ...36 4

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ...36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ...39 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΕ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΤΗΣ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ...39 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ...39 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ...53 Α)ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ...53 Β)ΤΕΧΝΙΚΑ...62 ΑΙΟΛΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ...64 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΙΣ ΑΙΟΛΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ...64 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ...66 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΥΠΙΚΗΣ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΥ ΤΥΠΟΥ...67 ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ...69 ΑΙΟΛΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ...75 ΑΙΟΛΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...78 ΑΙΟΛΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΕ...83 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ...89 ΓΕΝΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΑΠΕ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΑΠΟ ΕΕ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ...90 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΠΕ ΚΑΙ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...94 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΑΠΕ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΙΣ ΕΕ...116 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ ΟΜΟ...138 ΣΥΓΚΡΙΣΗ...138 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ...146 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ...148 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ...154 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...156 6

ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ Ο σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η παροχή πληροφόρησης :α) για τις ΑΠΕ και την αιολική ενέργεια, β) για την ορθή χρήση τους με απώτερο σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος, την οικονομική ανάπτυξη της χώρας και την απρόσκοπτη παροχή ενεργείας. Επίσης, επιδιώκει να παράσχει πληροφορίες για τις πολιτικές, τις οποίες χρησιμοποιούν άλλες χώρες της ΕΕ, για την προώθηση των ΑΠΕ και της αιολικής ενέργειας και να συγκρίνει αυτές τις πολιτικές με αυτές που χρησιμοποιεί η χώρα μας, με σκοπό να αντιληφθούμε τους λόγους, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την υστέρηση της ανάπτυξης της αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα. Επιπλέον, αυτή η εργασία έχει ως σκοπό να προταθούν εναλλακτικοί τρόποι ώστε να προωθηθούν οι ΑΠΕ και κυρίως η αιολική ενέργεια μιας και το ανάγλυφο και οι καιρικές συνθήκες στη χώρα μας το επιτρέπουν. ABSTRACT The aim of this thesis is to provide information about: a) renewable energy sources and wind power energy and b) their right use with the ultimate purpose to protect the environment, develop the economy and provide free energy. Also, this thesis aims at providing information on the policies governing the promotion of RES and wind power energy used by other countries of the European Union, and comparing these policies with the policies used by our country, in order to identify the reasons responsible for the delay of the development of wind energy in our country. Furthermore, this thesis aims to provide alternative solutions to the promotion of RES and mainly the promotion of wind energy, because soil formation and weather conditions allow their development. 7

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εργασία αποτελεί συγκριτική μελέτη μεταξύ της Ελλάδος και χωρών της ΕΕ σχετικά με την ανάπτυξη των ΑΠΕ και κυρίως της αιολικής ενέργειες και παρέχει προτάσεις σχετικά με την περαιτέρω ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα. Ειδικότερα, σκοπός της εργασίας είναι να αναδείξει τους λόγους, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τη χαμηλή διείσδυση στη χώρα μας της αιολικής ενέργειας και των ΑΠΕ γενικότερα σε σχέση με ότι συμβαίνει σε άλλες χώρες της ΕΕ- αν και όπως θα γίνει αντιληπτό η αιολική ενέργεια έχει πάρα πολλά πλεονεκτήματα για τον σύγχρονο άνθρωπο- και σε συνδυασμό με την κατάσταση που επικρατεί σε άλλες χώρες της ΕΕ να προτείνει τρόπους ώστε να είναι εφικτή η επίτευξη των εθνικών και ευρωπαικών στόχων για συμμετοχή της ενέργειας από ΑΠΕ στο 20% μέχρι το 2020. Για να επιτευχθεί ο σκοπός της εργασίας αυτής συλλέχθηκαν πληροφορίες, που αφορούσαν γενικότερα τις ΑΠΕ και ειδικότερα την αιολική ενέργεια τόσο για άλλες χώρες της ΕΕ όσο και για την Ελλάδα και μέσω αντιπαραβολής με τα επιτεύγματα των άλλων χωρών στην πράσινη επιχειρηματικότητα βρίκαμε τις αδυναμίες της πολιτικής της χώρας μας στον τομέα αυτό και εξάγαμε κάποια συμπεράσματα και προτάσεις, τα οποία ευελπιστούμε να είναι γόνιμα για περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα. Αυτά τα συμπεράσματα και οι ποτάσεις απευθύνονται τόσο στους φορείς άσκησης πολιτικής εξουσίας, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι από την πλευρά τους και μέσω των νομοθετικών πράξεων που εκδίδουν να προωθήσουν τις ΑΠΕ, στην επιχειρηματική κοινότητα, η οποία πρέπει να επενδύσει στον πολλά υποσχόμενο τομέα των ΑΠΕ,όσο και στους ίδιους τους πολιτές, οι οποίοι θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν για θέματα σχετικά με το περιβάλλον και να γνωρίσουν τις ΑΠΕ, οι οποίες είναι οι πλέον φιλικές προς το περιβάλλον και να τις χρησιμοποιήσουν προς ιδίον όφελος και να κατανοήσουν ότι τα μειονεκτήματα που θεωρητικά παρουσιάζουν είναι ανύπαρκτα ή σχεδόν ανύπαρκτα ύστερα από έγκυρη ενημέρωση. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά για την ενέργεια ως βάση του πολιτισμού μας, για τη χρήση των συμβατικών μορφών 8

ενέργειας και για τα προβλήματα, που αυτές προκαλούν και επιτάσσουν τη στροφή της ανθρωπότητας στις ΑΠΕ. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται μια αναφορά γενικά για τη συμβολή της τεχνολογίας των ΑΠΕ για την ανάπτυξη της οικονομίας. Στο τρίτο κεφάλαιο δίνεται περιγραφή των συμβατικών και των ανανεωσίμων πηγών ενέργειας και γίνεται ειδική μνεία για την αιολική ενέργεια. Στο τέταρτο κεφάλαιο ακολουθεί περιγραφή του αιολικού πάρκου και της συντηρησής του καθώς και τα είδη των αιολικών μηχανών. Ακόμη, γίνεται αναφορά στο αιολικό δυναμικό που υφίσταται τόσο στην Ελλάδα όσο και σε χώρες της ΕΕ. Στο πέμπτο κεφάλαιο αναφέρονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της αιολικής ενέργειας. Στο έκτο κεφάλαιο γίνεται περιγραφή της νομοθεσίας, η οποία υπάρχει στην Ελλάδα για την ανάπτυξη των ΑΠΕ και των αιολικών πάρκων καθώς και η νομοθεσία και τα κίνητρα, τα οποία παρέχονται σε άλλες χώρες της ΕΕ. Τέλος στο έβδομο κεφάλαιο γίνεται μια σύγκριση της ανάπτυξης των αιολικών πάρκων μεταξύ των χωρών της ΕΕ και της Ελλάδας, και παρέχονται προτάσεις για την εκτίναξη της αιολικής ισχύος, η οποία θα εγκατασταθεί στη χώρα μας. 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Στο πρώτο κεφάλαιο, γίνεται μια αναφορά στην έννοια της ενέργειας, η οποία αποτελεί τη βάση του σύγχρονου πολιτισμού, με αποτέλεσμα την αυξανομένη χρήση των συμβατικών μορφών ενέργειας, οι οποίες προκαλούν μείζονα προβλήματα με περαιτέρω αναγκαιότητα την στροφή στις ΑΠΕ. Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΩΣ ΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΑΣ, Η ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, ΠΟΥ ΑΥΤΕΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣ ΑΠΕ Ο σημερινός πολιτισμός βασίζεται στην ενέργεια, την οποία η ανθρωπότητα προσπαθεί να αντλήσει από όλες τις διαθέσιμες πηγές. Βασίζεται στην ενέργεια γιατί όλες οι δραστηριότητες- από την παραγωγή βασικών προιόντων μέχρι και το μεταφορικό τομέαχρειάζονται τη χορήγηση ενέργειας ώστε να πραγματοποιηθούν. Η ενέργεια υπάρχει στη φύση υπό διάφορες μορφές(θερμική, χημική, κινητική, ηλεκτρική ενέργεια), που διέπονται από την Αρχή της Αφθαρσίας της ενέργειας. Σύμφωνα με την αρχή αυτή, η ενέργεια ούτε δημιουργείται, ούτε καταστρέφεται, μπορεί όμως να μετατρέπεται από μια μορφή σε άλλη. Με την καύση π.χ. η χημική ενέργεια των καυσίμων μετατρέπεται σε θερμική και η θερμική με μία θερμική μηχανή σε κινητική κ.ο.κ. Μπορεί συνεπώς κάποιος να πει ότι ο κόσμος είναι προικισμένος με μια ορισμένη ποσότητα ενέργειας, η οποία παραμένει σταθερή ανά τους αιώνες και που μπορεί να αλλάζει μόνο μορφή κατά τις διάφορες διεργασίες. Οι διεργασίες αυτές συντελούνται είτε μόνες τους(φύση), είτε με τη βοήθεια των μηχανών, τις οποίες ο άνθρωπος έχει επινοήσει. Με αυτή όμως την αλλαγή έχουμε υποβάθμιση της ενέργειας, δηλαδή ενέργεια υψηλής στάθμης μετατρέπεται σε ενέργεια χαμηλής στάθμης. Ακόμη, νεότερες θεωρίες συνδυάζουν την αρχή της αφθαρσίας της ενέργειας με την αρχή της αφθαρσίας της ύλης και αναφέρουν ότι: το άθροισμα της ύλης και της ενέργειας, που αποτελεί την ουσία του κόσμου είναι σταθερό. 10

Όλες οι μορφές ενέργειας, που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος, είτε τις βρίσκει στη φύση(ηλιακή, αιολική κοκ) είτε μετατρεποντάς τες με τη βοήθεια μηχανών (θερμική ενέργεια, ηλεκτρική ενέργεια) χρησιμοποιούνται με σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών του, οι οποίες συνεχώς αυξάνονται. Οι αναπτυγμένες αλλά και οι χώρες οι οποίες αναπτύσσονται και ανήκουν στην ομάδα κυρίως των BRIC χρησιμοποιούσαν και χρησιμοποιούν κατά κόρον ενέργεια για όλες τις δραστηριοτητές τους (κίνηση μεταφορικών μέσων, ηλεκτρικό ρεύμα για τη λειτουργία βιομηχανιών, ηλεκτροδότηση κατοικιών κτλ), η οποία παράγεται από ορυκτά καύσιμα και κυρίως από το πετρέλαιο και τον άνθρακα, με αποτέλεσμα τα αποθεματά αυτών των ενεργειακών πόρων να μειώνονται και η αναπληρωσή τους γίνεται με βραδύτερο ρυθμό οδηγώντας την ανθρωπότητα σε ενεργειακές κρίσεις και την εξάρτηση των κρατών καταναλωτών από τα κράτη παραγωγούς. Έτσι, λόγω της εκτεταμένης χρήσης των ορυκτών καυσίμων και τη συνεχή αναζήτηση νέων κοιτασμάτων η ανθρωπότητα οδηγείται σε περιβαλλοντικά εγκλήματα. Τα αποτελέσματα από τα περιβαλλοντικά εγκλήματα έχουν αρχίσει να γίνονται ορατά στις μέρες μας, καθώς είναι σαφής η κλιματική αλλαγή λόγω της αύξησης του φαινομένου του θερμοκηπίου, της μόλυνσης της στεριάς και της θάλασσας καθώς και της χλωρίδας και πανίδας, που αναπτύσσεται εκεί και τη διατάραξη εν γένει του οικοσυστήματος. Γι αυτούς τους λόγους οι περισσότερες χώρες ανά τον κόσμο και ιδιαίτερα οι αναπτυγμένες χώρες του υτικού κόσμου προσπαθούν να προωθήσουν ενεργειακές τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον. Έτσι, παρατηρείται ότι η προώθηση των ΑΠΕ παίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από τις εισαγωγές ενέργειας και τη μείωση της κλιματικής αλλαγής. Από το 1997, η χώρες της Ευρωπαικής Ένωσης στράφηκαν προς την κατεύθυνση του φιλοδόξου στόχου για μερίδιο 12% των ΑΠΕ στη μικτή κατανάλωση ενέργειας εντός της ΕΕ. Το 11

1997 το μερίδιο των ΑΠΕ ήταν 5,4% και έως το 2001 είχε αγγίξει το 6%. Με την είσοδο νέων μελών στην ΕΕ, τα νέα μέλη ήταν υποχρεωμένα να υιοθετήσουν την οδηγία για τις ΑΠΕ μέχρι την 1 η Μαϊου του 2004. Με την συνθήκη προσχώρησης των νέων μελών της ΕΕ ο στόχος για την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ έφθασε το 21% ως το 2010 για τη διευρημένη ΕΕ. 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ Στο δεύτερο κεφάλαιο θα εξετάσουμε τους τρόπους με τους οποίους η τεχνολογία των ΑΠΕ συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας. ΠΩΣ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΠΕ ΣΥΜΒΑΛΛΕΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η χρήση της τεχνολογίας των ΑΠΕ δημιουργεί ένα νέο κλάδο της οικονομίας, την πράσινη οικονομία ή green economy. Η πρασινη οικονομία αφορά κάθε οικονομική δραστηριότητα, η οποία σχετίζεται με τη μείωση της χρήσεως των ορυκτών καυσίμων, τη μείωση της μόλυνσης και των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου και της αύξησης της αποτελεσματικότητας της χρησιμοποιουμένης ενέργειας, την ανακύκλωση υλικών και την ανάπτυξη και υιοθέτηση των ανανεωσίμων πηγών ενέργειας. Η δημιουργία της πράσινης οικονομίας και τα τεχνολογικά επιτεύγματα στο χώρο των ΑΠΕ πηγάζουν από τέσσερις κινητήριους παράγοντες: α) την προστασία και τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος, β) την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, γ) την εθνική ασφάλεια και δ) την ηθική υποχρέωση του ανθρώπου απένατι στις επόμενες γενιές, οι οποίες θα κατοικήσουν τον πλανήτη. Όπως γνωρίζουμε η εκτεταμένη χρήση των ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή της ενέργειας, η οποία αποτελεί τη βάση του δυτικού πολιτισμού επεξετείνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο μέχρι ένα σημείο είναι φυσικό για την ύπαρξη της ζωής πάνω στη γη αλλά λόγω του διοξειδίου του άνθρακα και άλλων ρύπων, οι οποίοι εκπέμπονται από την καύση των ορυκτών καυσίμων το φαινόμενο του θερμοκηπίου παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις, οι οποίες ξεπερνούν τα όρια του φυσιολογικού. Τα προβλήματα που δημιουργούνται είναι πολλά και ένα από αυτά είναι η άνοδος της στάθμης των θαλασσών. Οι λόγοι που οδηγούν στο φαινόμενο αυτό είναι η διαστολή των υδάτων που επιφέρει η αύξηση της θερμοκρασίας και η τήξη των πάγων. Μία άνοδος της στάθμης κατά 50 έως 150 εκατοστά θα έχει όμως βαρύτατες συνέπειες, καθώς θα πλημμυρίσουν πολλές περιοχές που 13

βρίσκονται κοντά στο επίπεδο της θάλασσας, οι περισσότερες από τις οποίες είναι εύφορες και πυκνοκατοικημένες. Ακόμη, η αύξηση του φαινομένου του θερμοκηπίου συμβάλλει στην εμφάνιση του φαινομένου του Ελ Νίνιο. Το φαινόμενο Ελ Νίνιο, δηλαδή η περιοδική αύξηση της θερμοκρασίας των επιφανειακών υδάτων στον κεντρικό και ανατολικό Ειρηνικό ωκεανό, συσχετίζεται από πολλούς επιστήμονες με την αύξηση της θερμοκρασίας. Επιπτώσεις του φαινομένου είναι ασυνήθιστοι άνεμοι, πλημμύρες, ξηρασίες, ενώ αναφέρεται ότι επηρεάζει και τις καιρικές συνθήκες της Μεσογείου, και συγκεκριμένα συνδέεται με τις χαμηλές βροχοπτώσεις στην περιοχή. Όλη αυτή η εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων έχει ως αποτέλεσμα μεγάλα ποσά, τα οποία ανέρχονται σε δισεκατομμύρια δολλάρια το χρόνο να δαπανώνται είτε για την αποζημίωση των πληγέντων από πλημμύρες (η αποζημίωση παρέχεται είτε από τα ίδια τα κράτη είτε από ασφαλιστικές εταιρείες), είτε για την αποζημίωση των παραγωγών αγροτικών προιόντων, των οποίων πλήττονται οι καλλιέργειες. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2004 από 4 τυφώνες στη Φλόριντα των ΗΠΑ οι ασφαλιστικές αποζημιώσεις στα θύματα ανέρχονταν στα 22 δισεκατομμύρια δολλάρια. Επιπλέον, με την αύξηση της ξηρασίας και τη μείωση των βροχοπτώσεων θα παρατηρηθεί μείωση των διαθεσίμων αγροτικών προιόντων με αποτέλεσμα εμφανίσεως επισιτιστικού προβλήματος μιας και οι διαθέσιμες ποσότητες θα είναι περιορισμένες αλλά και θα αυξηθουν οι τιμές λόγω της ζήτησης. Στον παρακάτω διάγραμμα φαίνεται ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης. 14

ΠΗΓΗ: THE IMPACT OF TECHNOLOGY ON THE ECONOMY J. D. ROGERS Επομένως, η χρήση των νέων τεχνολογιών των ΑΠΕ, συμβάλλει στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση της χρήσεως των ορυκτών καυσίμων με αποτέλεσμα την όσο το δυνατόν βραδύτερη επέκταση πέρα από τα όρια του φυσιολογικού του φαινομένου του θερμοκηπίου. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ο περιορισμός εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων, τα οποία θα είχαν ως δυσμενή συνέπεια τη δαπάνη δισεκατομμυρίων δολλαρίων ετησίως για αποζημιώσεις και για αναζήτηση βασικών ειδών τροφής, ενώ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα χρήματα για προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι των χωρών της Αφρικής. Πέρα από την προστασία του περιβάλλοντος, η οποία είναι μία θεμελίώδης αποστολή για τον σύγχρονο άνθρωπο η χρήση των νέων τεχνολογιών των ΑΠΕ συμβάλλει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Οι νέες αυτές θέσεις εργασίας, οι οποίες αποκαλούνται και green jobs ή πράσινες θέσεις εργασίας είναι οι θέσεις αυτές οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα για παροχή προιόντων και υπηρεσιών, χρησιμοποιώντας ΑΠΕ, μειώνοντας την μόλυνση και διαφυλλάσοντας την ενέργεια, τους φυσικούς πόρους και επαναχρησιμοποιούν τα αστικά απόβλητα, παράγοντας βιοαέριο. Το περιβαλλόντικό πρόγραμμα του ΟΗΕ επεκτείνει τον παραπάνω ορισμό συμπεριλαμβάνοντας ότι είναι και οι θέσεις εργασίας οι οποίες προστατεύουν το οικοσύστημα και την βιοποικιλότητα, μειώνουν την κατανάλωση ενέργειας, πρώτων υλών και νερού μέσα από υψηλής αποτελεσματικότητας στρατηγικές. Επίσης, μειώνουν την έκθεση της οικονομίας στη χρήση των ορυκτών καυσίμων και ελαχιστοποιούν τους κινητήριους παράγοντες της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Ακόμη, πρέπει να αναφέρουμε ότι οι πράσινες θέσεις εργασίας είναι θέσεις εργασίας οι οποίες παρέχουν ένα βιώσιμο μισθό και παρέχεται έτσι από την πράσινη οικονομία η δυνατότητα αντιμετώπισης όχι μόνο της κλιματικής κρίσης αλλά και της μείωσης της ανεργίας με αποτέλεσμα την αντιμετώπιση της φτώχειας και των ανισοτήτων. Πιο συγκεκριμένα μόνο στον τομέα της αιολικής ενέργειας απασχολούνται στην Ευρώπη 192000 άτομα. Μεταξύ των ετών 2002 έως και το 2007 αυξήθηκε η άμεση απασχόληση στον τομέα 15

της αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη κατά 125% και κατά μέσο όρο δημιουργήθηκαν 33 νέες θέσεις εργασίας κάθε ημέρα, για 7 ημέρες την εβδομάδα. Σύμφωνα με την Ευρωπαική Επιτροπή στην πράσινη οικονομία θα δημιουργηθούν 2,8 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας σε όλη την Ευρώπη έως το 2020. Στον παρακάτω πίνακα της EWEA φαίνεται η εξέλιξη της απασχόλησης στην αιολική ενέργεια για τις χώρες της ΕΕ. 16

Πρόβλεψη εξέλιξης της απασχόλησης στην πράσινη οικονομία στη Γερμανία κατά τα έτη: 2010 2020 2030 2010 20300) ΠΗΓΗ:Renewable Energy: Employment Effects, Impact of the Expansion of Renewable Energy on the German Labour Market, Federal Ministry for the Environment, Nature Conservation and Nuclear Safety June 2006 17

Αλλά και στις ΗΠΑ από τον παραπάνω πίνακα παρατηρούμε ότι προβλέπεται αύξηση της απασχόλησης στον πράσινο ενεργειακό τομέα. ΠΗΓΗ:Maine's Green Economy: An overview of renewable Energy and Energy Efficiency Sectors, A publication of: Center for Workforce Research and Information Maine Department of Labor, Prepared by: John Davulis, Economist Έτσι, συμπεραίνουμε ότι η χρήση των τεχνολογιών των ΑΠΕ συμβάλλουν και στη μείωση της ανεργίας, με αποτέλεσμα τη μείωση της φτώχειας, των κοινωνικών ανισοτήτων και όλων των άλλων παρενεργειών(όπως εγκληματικότητα) οι οποίες εφορμούν εξαιτίας της ανεργίας. Αναφέραμε παραπάνω ότι η χρήση των τεχνολογιών των ΑΠΕ βοηθούν στη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα λόγω της υποκατάστασης της χρήσεως των ορυκτών καυσίμων. Για να γίνει αυτή η υποκατάσταση, πράξη, υπογράφηκε από 18

σχεδόν όλα τα κράτη το πρωτόκολο του Κυότο σύμφωνα με το οποίο τα κράτη δεσμεύονται να προχωρήσουν είτε στη μείωση των εκπεμπομένων ρύπων είτε στην ελεγχόμενη αύξησή τους. Σε περίπτωση που υπάρχει υπερβάλλουσα εκπομπή των ρύπων πάνω από τα συγκεκριμένα όρια η κάθε βιομηχανία της χώρας, που εκπέμπει περισσοτέρους ρύπους θα πληρώνει πρόστιμο ή θα πρέπει να καταφύγει στο χρηματιστήριο ρύπων για να αγοράσει δικαιώματα ρύπων. Η χώρα μας έχει πιέσει και έχει πετύχει να της επιτραπεί αύξηση των ρύπων κατά 25% σε σχέση με το 1990, με βάση το πρωτόκολλο του Κιότο. Όμως αν η Ελλάδα εκ πρώτης όψεως έχει μεγάλα περιθώρια, οι ρυθμοί κάλυψής τους τα έχουν ήδη υπερβεί. Υπολογίζεται μάλιστα ότι αν συνεχίσει έτσι μέχρι το 2010, η αύξηση των ρύπων θα είναι της τάξης του 38% σε σύγκριση με το 1990. Σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, έχουμε ήδη ξεπεράσει τα όριά μας και σε περίπτωση που δεν ληφθούν άμεσα μέτρα η αύξηση των εκπομπών αναμένεται να φτάσει το 2010 το 39,2%. Αυτό μεταφράζεται σε μια υπέρβαση περίπου 15.000.000 τόνων διοξειδίου του άνθρακα CΟ2. Για την εξέλιξη αυτή το ελληνικό γραφείο της Greenpeace εκτιμά ότι το βαλάντιο μιας τριμελούς οικογένειας θα επιβαρυνθεί ετησίως σε πέντε χρόνια με 450 ευρώ (ακριβό σενάριο, 1.500.000.000 ευρώ) και με 140 ευρώ (φθηνό σενάριο) αντιστοίχως, από την μετακύληση του κόστους της αγοράς των εκπεμπομένων ρύπων από τις ενεργοβόρες βιομηχανίες. Επομένως, η χρήση των τεχνολογιών των ΑΠΕ βοηθά στη μείωση των εκπεμπομένων ρύπων με αποτέλεσμα και οι ελληνικές επιχειρήσεις να μην κληθούν να αγοράσουν περισσότερα δικαιώματα ρύπων τη στιγμή που ο ρύπος είναι χρηματιστηριακό προιόν και ενέχονται κίνδυνοι κερδοσκοπίας αλλά και οι Έλληνες καταναλωτές δεν θα κληθούν να πληρώσουν ακριβότερα προιόντα. Βέβαια, σε περίπτωση που αυξηθεί το κόστος παραγωγής των προιόντων λόγω της αγοράς δικαιωμάτων ρύπων τα προιόντα αυτά δε θα είναι ανταγωνιστικά για εξαγωγές και θα 19

κινδυνεύουν ίσως να υποκατασταθούν από εισαγωγές προιόντων άλλων χωρών. Επιπλέον, η χρήση των τεχνολογιών είναι η μηχανή για την ανάπτυξη κάθε οικονομίας. Έτσι, η χρήση των τεχνολογιών των ΑΠΕ αποτελεί για τις χώρες οι οποίες και παράγουν τα συστατικά μέρη ενός αιολικού πάρκου και τα εγκαθιστούν στη χώρα τους πηγή οικονομικής ανάπτυξης γιατί αποκτούν και διαθέτουν την τεχνογνωσία ανάπτυξης καταλλήλων και αποτελεσματικών α/γ, τις οποίες μπορούν να εξάγουν σε άλλες χώρες οι οποίες δεν έχουν την απαραίτητη τεχνογνωσία και τα εργοστάσια για την παραγωγή τους. Έτσι, η χρήση των ΑΠΕ συμμετέχει σημαντικά στο ΑΕΠ αυτό των χωρών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι αυτά της Αυστρίας, της Γερμανίας, της Ισπανίας και της ανίας. Ειδικότερα, οι αυστριακοί προμηθευτές ειδικεύονται στα συστήματα ελέγχου των ανεμογεννητριών, στα υλικά των πτερυγίων και στο σχεδιασμό των ανεμογεννητριών. Το έτος 2008 ο συνολικός τζίρος αυτών των βιομηχανιών αυξήθηκε κατά 25% στα 300*10^6 ευρώ. Ο Αυστριακός σύνδεσμος αιολικής ενέργειας υπολογίζει ότι περίπου 2500 θέσεις έχουν δημιουργηθεί σε ολόκληρο τον τομέα των αιολικών πάρκων. Οι προμηθευτές αντικειμένων Α/π είναι η σημαντικότερη οικονομική δραστηριότητα στην Αυστρία που σχετίζεται με τη αιολική ενέργεια. Η Αυστριακή εταιρεία Bachmann electronics GmbH είναι μία από τους ηγέτες κατασκευής συστημάτων ελέγχου για τις τουρμπίνες. Γύρω στα 35.000MW έχουν εξοπλιστεί με συστήματα ελέγχου της Bachmann. H επίσης Αυστριακή εταιρεία Hexcel Composites GmbΗ ειδικεύεται στην ανάπτυξη και παραγωγή υλικών για λεπίδες Α/Γ. Στην Ιταλία η συνεισφορά των αιολικών πάρκων στο ΑΕΠ για τη διετία 2006-2008 ανήλθε σε περισσότερα από 1*10^9 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου των Α/Γ και των παραρτημάτων τα οποία παραδόθηκαν σε ξένες χώρες. 20

Επίσης, πρέπει να αναφερθεί ότι περίπου το 50% του εξοπλισμού για αιολικά πάρκα, ο οποίος παράγεται στην Ισπανία εξάγεται. Σημαντική είναι η εξαγωγική δραστηριότητα της εταιρείας κατασκευής α/γ GAMESA. Ακόμη, και η ανία με τη Γερμανία έχουν σημαντικά εργοστάσια κατασκευής α/γ με εξαγωγική δραστηριότητα όπως η VESTAS στη ανία και η SIEMENS στη Γερμανία. Επιπλέον, η χρήση των τεχνολογιών των ΑΠΕ από χώρες στις οποίες το ενεργειακό μείγμα εξαρτάται από την εισαγωγή των ορυκτών καυσίμων επιδρά θετικά στην απεξάρτηση, από χώρες που παρέχουν τα ορυκτά καύσιμα αλλά στις οποίες υπάρχει πολιτικοοικονομικός κίνδυνος, και στην ενεργειακή ασφάλεια για την απρόσκοπτη και φθηνή παροχή ενέργειας σε περιπτώσεις πολεμικών συρράξεων στις οποίες θα συμμετέχουν και κράτη παραγωγοί των ορυκτών καυσίμων, μιας και η οικονομική ανάπτυξη της χώρας θα συνεχιστεί γιατί δε θα σταματήσουν οι παραγωγικές μονάδες λόγω έλλειψης ενέργειας αλλά και η ενέργεια θα είναι πιο φθηνή αφού η εξάρτηση από μία πηγή ορυκτών καυσίμων σε περίπτωση συρράξεων θα οδηγήσει την τιμή του ορυκτού καυσίμου σε δυσθεώρητα ύψη. Από τα παραπάνω παρατηρούμε ότι η τεχνολογία των ΑΠΕ συμβάλλει ποικιλοτρόπως στην οικονομία και την οικονομική ανάπτυξη. Συγκεκριμένα, η χρήση της τεχνολογίας των ΑΠΕ είναι αρωγός στην προστασία του περιβάλλοντος και στην μείωση της ρυπανσής του, με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση της εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων, τα οποία προκαλούν ανυπολόγιστες ζημιές στις οικονομίες των κρατών. Επίσης, συμβάλλει στη μείωση της ανεργίας, στην αποτροπή της αύξησης των τιμών των προιόντων σε περίπτωση που δεν ξεπεραστούν τα όρια των εκπεμπομένων ρύπων που επιβάλλονται από το πρωτόκολλο του Κύοτο και επιδρά θετικά στην οικονομική ανάπτυξη των χωρών οι οποίες έχουν την τεχνογνωσία και το απαραίτητο δυναμικό για την παραγωγή των α/γ, διότι θα έχουν διαμορφώσει τις προυποθέσεις έτσι ώστε να έχουν τη δυνατότητα 21

να εξάγουν σε άλλα κράτη με αποτέλεσμα την εισροή συναλλάγματος. Τέλος, η χρήση των τεχνολογιών των ΑΠΕ συμβάλλει στην ενεργειακή απεξάρτηση από κράτη τα οποία ενέχονται σε πολιτικοικονομικούς κινδύνους. 22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Οι πηγές ενέργειας, που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος διακρίνονται στις συμβατικές ή μη ανανεώσιμες και στις ανανεώσιμες. Σε αυτό το κεφάλαιο δίδεται η έννοια των συμβατικών μορφών ενέργειας και γίνεται κατηγοριοποίηση των ΑΠΕ και αναφορά λεπτομερειών σε ηλιακή, σε γεωθερμική, αιολική, υδροηλεκτρική, κυματική, παλιρροική και ενέργεια από τη βιομαζά. ΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Οι συμβατικές ή μη Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, είναι πηγές, στις οποίες ανήκουν τα ορυκτά καύσιμα, τα οποία αφενός αναπληρώνονται από την ηλιακή ενέργεια(φωτοσύνθεση-φυτικός κύκλος- ζωικός κύκλος), αφετέρου η αναπλήρωση αυτή γίνεται με βραδύ ρυθμό, με αποτέλεσμα να κατατάσσονται στις μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Από αυτές παράγονται: στερεά καύσιμα γαιανθράκων, υγρά καύσιμα από κατεργασία (βενζίνη, diesel, fuel oil, κηροζίνη), αέρια καύσιμα (φυσικό αέριο), καθώς και πυρηνική ενέργεια από τη σχάση ραδιενεργών υλικών. Η εκτεταμένη χρήση συμβατικών πηγών ενέργειας οδήγησε σε μια σειρά από προβλήματα των οποίων η ένταση κλιμακώνεται. Αφενός εντείνεται η ενεργειακή κρίση, λόγω της συνεχούς μείωσης των ενεργειακών αποθεμάτων, και αφετέρου προκαλείται έντονη περιβαλλοντική επιβάρυνση, της οποίας μερικά από τα σοβαρότερα επακόλουθα είναι: η υπερθέρμανση του πλανήτη λόγω της αύξησης της συγκέντρωσης στην ατμόσφαιρα της γης των αερίων του θερμοκηπίου και ιδιαίτερα του διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό προκαλεί λιώσιμο των πάγων στους πόλους και ακραία καιρικά φαινόμενα. Ακόμη, από τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας δημιουργείται το πρόβλημα της αποθήκευσης των καταλοίπων των πυρηνικών αντιδραστήρων, τα οποία παραμένουν ενεργά ακόμη και μετά από εκατοντάδες χρόνια. Έτσι, οι χώρες, οι οποίες χρησιμοποιούν πυρηνικά εργοστάσια είναι αναγκασμένες να βρίσκουν περιοχές, 23

στις οποίες αφού πρώτα παρθούν τα αναγκαία μέτρα ασφαλείας θα θάβουν τα πυρηνικά κατάλοιπα. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις αυθαιρεσίας όπως πρόσφατα, όπου ανακοινώθηκε ότι η ιταλική μαφία ξεφόρτωσε από πλοίο πυρηνικά απόβλητα στις μεσογειακές θάλασσες κοντά στην Ιταλία. Η αύξηση του φαινομένου του θερμοκηπίου με την αλόγιστη χρήση ορυκτών καυσίμων και την κατ επέκταση αύξηση επιβλαβών αερίων ρύπων δημιούργησε την ανάγκη για περιορισμό των εκπομπών αερίων ρύπων και οδήγησε το 1991 σε Παγκόσμια Συνδιάσκεψη, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Ρίο της Βραζιλίας, όπου ηγέτες 106 χωρών δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2000 στα επίπεδα του 1990. Μετά τη συνδιάσκεψη αυτή, η προστασία του περιβάλλοντος αναδείχθηκε σε σημαντικό παγκόσμιο στόχο.το εκέμβριο του 1997 πραγματοποιήθηκε ιακυβερνητική διάσκεψη στο Κιότο της Ιαπωνίας, όπου υπογράφηκε η συνθήκη του Κιότο για τις κλιματικές αλλαγές. Οι χώρες, οι οποίες την υπέγραψαν δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου κατά 5% την περίοδο 2008-2012. Η δέσμευση αυτή περιλαμβάνει ουσιαστικά μεταξύ άλλων την προώθηση των ανανεωσίμων πηγών ενέργειας. Αυτό το γεγονός εντείνει το ενδιαφέρον για την αξιοποίηση τους και την ανάπτυξη αξιοπίστων και οικονομικά αποδοτικών τεχνολογιών, οι οποίες μετατρέπουν το δυναμικό τους σε αξιοποιήσιμες μορφές ενέργειας. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Σε αντίθεση με τις συμβατικές πηγές ενέργειας, οι ΑΠΕ ανανεώνονται μέσω του κύκλου της φύσης και θεωρούνται ανεξάντλητες. Είναι πηγές όπως ο ήλιος, ο αέρας, τα ποτάμια και η εσωτερική θερμότητα του φλοιού της γης, των οποίων η προσφορά δεν εξαντλείται και υπάρχουν σε αφθονία στο φυσικό περιβάλλον. Είναι οι πρώτες πηγές ενέργειας, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν από τον άνθρωπο προτού στραφεί στην εντατική καύση παραγώγων του άνθρακα. Παράλληλα μειώνουν την εξάρτηση από το εισαγώμενο για τις περισσότερες χώρες πετρέλαιο και ωφελούν το περιβάλλον, αφού η χρήση τους δεν συνεπάγεται εκπομπή ρύπων. 24

Σύμφωνα με τον ορισμό του άρθρου 2 του Ν. 2773/1999 όπως τροποποιήθηκε από τον Ν. 3468/2000 και το άρθρο 17 του Ν. 3489/2006 η παραγωγή ηλεκτρικής από Α.Π.Ε είναι η ηλεκτρική ενέργεια, η οποία προέρχεται από: Α) την εκμετάλλευση αιολικής Β) την εκμετάλλευση ηλιακής ενέργειας Γ) την εκμετάλλευση βιομάζας ) την εκμετάλλευση βιοαερίου Ε) την εκμετάλλευση της γεωθερμίας Στ) την εκμετάλλευση ενέργειας από τη θάλασσα Ζ) την εκμετάλλευση υδάτινου δυναμικού με χρήση υδροηλεκτρικής ενέργειας Η) συνδυασμό των ανωτέρο με χρήση υβριδικών ηλεκτροπαραγωγών σταθμών ΜΟΡΦΕΣ ΑΠΕ Α) Ηλιακή ενέργεια Η ηλιακή ενέργεια αποτελεί μια ήπια μορφή ενέργειας με αυξημένες προσδοκίες, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, η οποία διαθέτει αρκετά υψηλά ποσοστά ηλιοφάνειας. Με την ηλιακή ενέργεια εκμεταλλευόμαστε την ηλιακή ακτινοβολία, η οποία εκτιμάται σε 1,1*10^29 mj ετησίως, από τα οποία όμως μόνο 5,4*10^18mj φθάνουν στη γη και από τα οποία βέβαια πολύ λιγότερη ενέργεια αξιοποιείται. Αξιοποιείται μέσω τεχνολογιών, οι οποίες εκμεταλλεύονται τη θερμότητα και τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα του ήλιου για τη θέρμανση και ψύξη της κτηριακής υποδομής αλλά και για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η ηλιακή ακτινοβολία αξιοποιείται σήμερα με τους εξής τρόπους: Α1)Παθητικά ηλιακά συστήματα Α2)Ενεργητικά ηλιακά συστήματα Α3)Φωτοβολταϊκά συστήματα Α1) Τα παθητικά ηλιακά συστήματα εστιάζουν στην κατάλληλη διαχείριση των δομικών στοιχείων του κτιρίου και αξιοποιώντας τους νόμους μεταφοράς θερμότητας, συλλέγουν την ηλιακή ενέργεια, την οποία αποθηκεύουν σε μορφή θερμότητας και τη διανέμουν στο χώρο. 25

Η συλλογή της ηλιακής ενέργειας βασίζεται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και ειδικότερα, στην είσοδο της ηλιακής ακτινοβολίας μέσω του γυαλιού ή άλλου διαφανούς υλικού και τον εγκλωβισμό της θερμότητας στο εσωτερικό του χώρου. Α2) Τα ενεργητικά (ή θερμικά) ηλιακά συστήματα συλλέγουν την ηλιακή ενέργεια, τη μετατρέπουν σε θερμότητα, την αποθηκεύουν και τη διανέμουν, χρησιμοποιώντας είτε κάποιο ρευστό είτε αέρα ως μέσο μεταφοράς της θερμότητας. Χρησιμοποιούνται για τη θέρμανση οικιακής χρήσης, για τη θέρμανση και ψύξη χώρων, για βιομηχανικές διεργασίες, για αφαλάτωση, για διάφορες αγροτικές εφαρμογές, για θέρμανση του νερού σε πισίνες κ.λ.π. Η πιο απλή και διαδεδομένη μορφή των θερμικών ηλιακών συστημάτων είναι οι ηλιακοί θερμοσίφωνες. Α3)Φωτοβολταϊκά συστήματα Από παλιά είχε παρατηρηθεί ότι η ηλιακή ακτινοβολία αλλάζει τις ιδιότητες ορισμένων υλικών, των ημιαγωγών, τα οποία, όταν φωτίζονται, παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα μέσω του φωτοβολταικού φαινομένου. Με αυτόν τον τρόπο τα ηλιακά κύτταρα, τα οποία αποτελούνται από ημιαγωγούς, μπορούν να μετατρέπουν την ενέργεια της ηλιακής ακτινοβολίας άμεσα σε ηλεκτρισμό. Καθώς ο ήλιος προσπίπτει στα κύτταρα, δημιουργείται σε αυτά μια χαμηλή τάση και ρεύμα. Όταν όλα αυτά μαζί προστεθούν, μπορεί να συλληφθεί αρκετή ηλεκτρική ενέργεια, που διοχετεύεται είτε στο ηλεκτρικό σύστημα ή χρησιμοποιείται για ιδία κατανάλωση από τον παραγωγό. Η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας στην Ελλάδα εντοπίζεται κυρίως σε θερμικές εφαρμογές (ηλιακοί θερμοσίφωνες και φούρνοι), ενώ η χρήση της για την παραγωγή ηλεκτρισμού έχει αρχίσει να κερδίζει έδαφος, με την πολιτική προώθησης των ΑΠΕ από το Ελληνικό κράτος και την Ευρωπαϊκή ένωση να βοηθά προς την κατεύθυνση αυτή. 26

Β) Γεωθερμική ενέργεια Η γεωθερμία είναι η θερμότητα, η οποία εμπεριέχεται στα πετρώματα της γης, τους υπόγειους υδροφορείς και στα αέρια, τα οποία βρίσκονται εγκλωβισμένα σε κοιλότητες στο εσωτερικό της γης. Γνωστές πηγές, από τις οποίες παράγεται γεωθερμική ενέργεια, είναι οι πηγές geysers, οι οποίες αφθονούν στην Ισλανδία αλλά και σε άλλες περιοχές της γης. Θεωρείται ότι παράγεται από τη διάσπαση ραδιενεργών ισοτόπων, όπως είναι το ουράνιο, το θόριο και το κάλιο και εγκλωβίζεται στο εσωτερικό της γης εξαιτίας του συνδυασμού της μεγάλης μάζας της γης με τη χαμηλή θερμική αγωγιμότητα των πετρωμάτων. Η συσσωρευμένη θερμότητα εξέρχεται στην επιφάνεια της γης μέσω γεωλογικών φαινομένων, όπως οι ηφαιστιακές εκροές και οι γεωλογικές ασυνέχειες και εμφανίζεται με τη μορφή θερμού νερού ή ατμού. Είναι μια ήπια και ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, η οποία μπορεί με βάση τις σημερινές τεχνολογιές, να καλύψει ενεργειακές ανάγκες. Οι εκμεταλλεύσιμες μορφές γεωθερμικής ενέργειας είναι τρεις: 1)η μορφή θερμού νερού, που αναβλύζει από τις θερμές πηγές και χρησιμοποιείται για οικιακές κυρίως εφαρμογές, 2)Η μορφή ατμού, που χρησιμοποιείται σε στροβιλογεννήτριες για την παραγωγή ηλ. Ρεύματος. 3)Στέλνοντας νερό με πίεση στα θερμά στρώματα του υπεδάφους, που μετατρέπεται σε ατμό εκμεταλλεύσιμο για την παραγωγή ηλ. Ενέργειας. Γ)Η βιομάζα Η βιομάζα περιλαμβάνει το σύνολο των υλικών, που έχουν ζωϊκή ή φυτική προέλευση, όπως φυτικές ύλες από φυσικά οικοσυστήματα(π.χ. δάση) ή από ενεργειακές καλλιέργειες, οι οποίες προορίζονται για παραγωγή ενέργειας, τα υποπροϊόντα και κατάλοιπα της δασικής, αγροτικής (γεωργία, κτηνοτροφία) και αλιευτικής παραγωγής, αλλά και το βιολογικής προέλευσης μέρος των αστικών λυμάτων και σκουπιδιών. 27

Η ενέργεια της βιομάζας είναι αποτέλεσμα της φωτοσύνθεσης των φυτών, κατά την οποία δεσμεύεται η ηλιακή ακτινοβολία, μετατρέπεται σε χημική ενέργεια και στη συνέχεια αποταμιεύεται στις νεογέννητες οργανικές ουσίες και μέσα στους ιστούς των φυτών. Η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα, η οποία απελευθερώνεται κατά την καύση της βιομάζας, έχει ήδη δεσμευτεί από την ατμόσφαιρα για τη δημιουργία της, οπότε, η καύση της βιομάζας έχει μηδενική συνεισφορά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Από την καύση της βιομάζας παράγονται: α)καύσιμα για παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας, β)πρώτες ύλες για παραγωγή βιοαερίου ή φυσικού αερίου, το οποίο αποτελεί άριστη καύσιμη ύλη για την παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας και γ)πρώτες ύλες για παραγωγή αιθανόλης και βιοντήζελ για μηχανές εσωτερικής καύσης. )Νερό Το νερό εκτός από σημαντικό στοιχείο για τη ζωή του ανθρώπου μπορεί να αποτελέσει και πηγή για την παραγωγή ενέργειας φιλικής προς το περιβάλλον. Αυτό μπορεί να γίνει: α)με τη χρήση υδροηλεκτρικών μονάδων ή β)με την ενέργεια που παίρνουμε από τη θάλασσα. α)μικρές υδροηλεκτρικές μονάδες Η υδροηλεκτρική ενέργεια παράγεται με μετατροπή της ενέργειας, η οποία δημιουργείται από υδατοπτώσεις, με χρήση υδραυλικών τουρμπινών. Η μικρής κλίμακας υδροηλεκτρική ενέργεια έχει μικρή επίπτωση στο περιβάλλον. Αντίθετα τα μεγάλης ισχύος υδροηλεκτρικά εργοστάσια απαιτούν τη δημιοργία φραγμάτων και τεραστίων δεξαμενών με σημαντικές και άμεσες επιπτώσεις για το περιβάλλον. Επομένως, τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα, ισχύος μικρότερης των 30 mw, χαρακτηρίζονται ως μικρής κλίμακας και θεωρούνται ανανεώσιμες πηγές. Τοποθετούνται κυρίως σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές δίπλα σε ποτάμια και κανάλια με στόχο την εξασφάλιση σημαντικής υψομετρικής διαφοράς. Το νερό κινείται με μεγάλη ταχύτητα και περνώντας μέσα από τούνελ περιστρέφει 28

τουρμπίνες δημιουργώντας μηχανική ενέργεια. Η ενέργεια αυτή μετατρέπεται μέσω ηλεκτρογεννήτριας σε ηλεκτρική. β)ενέργεια από τη θάλασσα Η θάλασσα περιέχει τεράστια αποθέματα ενέργειας, των οποίων η εκμετάλλευση μπορεί να γίνει με διαφορετικούς τρόπους. Από αυτούς οι σημαντικότεροι είναι τρεις: ι)η εκμετάλλευση των παλιρροιών, ιι)η ενέργεια των κυμάτων και ιιι) ενέργεια των ωκεανών. Ι)Ενέργεια των παλιρροιών Η αξιοποίηση της παλιρροικής ενέργειας δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Εκατοντάδες χρόνια πριν νερά από παλίρροια δεσμεύονταν στις εκβολές των ποταμών ώστε η αποθηκευμένη ενέργεια να κινεί νερομύλους. Κατασκευάσθηκαν φράγματα σε ποτάμια. Τα εισερχόμενα νερά της παλίρροιας διέρχονταν μέσω θυρών στο φράγμα και γέμιζαν τη (φυσική) αποθήκη. Κατά την πλημμυρίδα έκλειναν της θύρες.κατά την άμπωτη, που ακολουθούσε μετά από ώρες, το αποθηκευμένο νερό ελευθερωνόταν και κινούσε τους νερόμυλους. Μεταξύ του 1581 και του 1822 σε μία από τις καμάρες της γέφυρας του Λονδίνου είχε κατασκευασθεί ένας τέτοιος νερόμυλος. Χρησιμοποιόταν αντλώντας νερό από τον ποταμό Τάμεση. Η εκμετάλλευση της παλιρροικής κινήσεως της θάλασσας μπορεί να πραγματοποιηθεί με υδροστροβίλους. Ο τρόπος λειτουργίας τους είναι ανάλογος με τη λειτουργία των υδροηλεκτρικών σταθμών σε τεχνητά φράγματα ή σε φυσικές υδατοπτώσεις. Οι σημαντικότεροι από τους σταθμούς παραγωγής ηλ. Ενέργειας από κινητική ενέργεια των παλιρροιών, που είναι γνωστοί είναι: Στην La Rance της Γαλλίας με εγκατεστημένη ισχύ 240mw και στην Kislaya Cryba της Ρωσίας με ισχύ 2mw. Το σύνολο της ισχύος που μπορεί να προκύψει από τα παλιρροικά κύματα υπολογίζεται σήμερα στα 3*10^6mw, από τα οποία μόνο το 1/3 είναι εκμεταλλεύσιμα, κυρίως λόγου του υψηλού κόστους εγκατάστασης. 29

ΙΙ)Ενέργεια κυμάτων Τα αποθέματα ενέργειας των κυμάτων μπορούν να θεωρηθούν ανεξάντλητα. Ένας τρόπος αξιοποιησής τους είναι ο εξής: Ο πλωτήρας καθώς δέχεται πλευρικά τη δύναμη των κυμάτων τίθεται σε περιστροφική κίνηση, την οποία μπορεί με κατάλληλη διάταξη να μετατρέψει σε ηλεκτρική ενέργεια. Παρόμοιοι πλωτήρες είναι ανοικτοί στο κάτω μέρος, το οποίο βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του νερού και περιέχουν αέρα. Με τις κινήσεις αυτές των πλωτήρων που προκαλούνται από τις πλευρικές κρούσεις των κυμάτων, η πίεση του παγιδευμένου αέρα αυξομειώνεται ρυθμικά με τη βοήθεια κατάλληλης βαλβίδας και με τον πεπιεσμένο αέρα λειτουργεί ο στρόβιλος που μπορεί να παράγει ηλεκτρική ενέργεια. Το κόστος όμως τέτοιων εγκαταστάσεων είναι υψηλό για τη λειτουργία σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Σήμερα χρησιμοποιούνται για την ηλεκτροδότηση σημαντήρων. ΙΙΙ)Ενέργεια των ωκεανών Αυτή στηρίζεται στη διαφορά θερμοκρασίας των στρωμάτων της θάλασσας. Ε)ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Αιολική ενέργεια είναι μια μορφή ενέργειας,η οποία δημιουργείται από τη διαρκή κίνηση του ατμοσφαιρικού αέρα, ο οποίος περιβάλλει τη γη, εξαιτίας μιας σειράς παραμέτρων οι οποίες είναι: Η ηλιακή ακτινοβολία Η ανομοιογένεια του ανάγλυφου του εδάφους Η περιστροφική κίνηση της γης γύρω από τον άξονά της. Η ανομοιόμορφη θέρμανση της επιφάνειας της γης από τον ήλιο προκαλεί τη μετακίνηση μεγάλων μαζών αέρα από τη μία περιοχή στην άλλη, δημιουργεί δηλαδή τους ανέμους. Ο άνεμος είναι δυνατό να περιστρέφει ανεμοτροχούς, να προωθεί ιστιοφόρα πλοία ή να κινεί αντικείμενα, μπορεί δηλαδή η ενέργεια 30

του να καταστεί εκμεταλλεύσιμη. Η πηγή αυτής της ενέργειας είναι πρακτικά ανεξάντλητη, ανανεούμενη συνεχώς, γι αυτό και ονομάζεται ανανεώσιμη. Εάν υπήρχε η δυνατότητα, με τη σημερινή τεχνολογία, να καταστεί εκμεταλλεύσιμο το συνολικό αιολικό δυναμικό της γης εκτιμάται ότι η παραγόμενη σε ένα χρόνο ενέργεια από τον άνεμο θα ήταν υπερδιπλάσια από τις ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια της ανθρωπότητας στο ίδιο διάστημα. υστυχώς, εκτιμάται πως μόνο ένα ποσοστό μεταξύ 1,5% έως 2,5% της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας, μετατρέπεται: σε κινητική ενέργεια αερίων μαζών στην ατμόσφαιρα. Από θερμοδυναμικής απόψεως, η ενέργεια αυτή είναι υψηλής ποιότητας και γι αυτόν τον λόγο προσφέρεται ιδιαίτερα για μετατροπή σε ηλεκτρική ή χρήσιμη μηχανική ενέργεια. Αυτό δεν αποκλείει βέβαια τη δυνατότητα να αξιοποιηθεί και για άλλες χρήσεις, όπως η προστασία θερμοκηπίων από τον παγετό κ.λ.π. Ακόμη, υπολογίζεται ότι το 25% της επιφάνειας της γης επικρατούν άνεμοι μέσης ταχύτητας πάνω από 5,1 μέτρα το δευτερόλεπτο, σε ύψος 10 μέτρων πάνω από το έδαφος. Όταν σε μία περιοχή οι άνεμοι πνέουν με ταχύτητα μεγαλύτερη από αυτήν την τιμή, τότε το αιολικό δυναμικό του τόπου θεωρείται εκμεταλλεύσιμο και οι απαιτούμενες εγκαταστάσεις μπορούν να καταστούν οικονομικά βιώσιμες, σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα. Η ενέργεια του ανέμου χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο ήδη από την αρχαιότητα. Μάλιστα, τόσο είχε εκτιμηθεί η σπουδαιότητα και η χρησιμότητα των ανέμων, ώστε ο ίδιος ο ίας, κατά την ελληνική μυθολογία, είχε ορίσει ειδικό «διαχειριστή» των ανέμων τον Αίολο, ο οποίος τους κατηύθυνε από τη μυθική νήσο του, την Αιολία. Εξάλλου, ο εγκλωβισμός των ανέμων στον ασκό του Αιόλου, κατά τον Όμηρο, δείχνει ακριβώς την ανάγκη των ανθρώπων να διαθέτουν τους ανέμους στον τόπο και το χρόνο που ήθελαν. Για πολλές εκατοντάδες χρόνια, η κίνηση των πλοίων στηριζόταν στην δύναμη του ανέμου, ενώ γινόταν εκτεταμένη χρήση του ανεμόμυλου, ως κινητήριας μηχανής, κυρίως στον αγροτικό τομέα. 31

Η χρήση της όμως άρχισε να ατονεί περίπου στις αρχές του αιώνα, λόγω της εμφάνισης άφθονων και φθηνών ορυκτών καυσίμων. Αργότερα, το ενδιαφέρον για την εκμετάλλευση της ενέργειας του ανέμου, κυρίως για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, εκδηλώθηκε έντονα περί τα μέσα της δεκαετίας του 70 και ήταν αποτέλεσμα της πετρελαϊκής κρίσης, που είχε εν τω μεταξύ ξεσπάσει. Από τότε, μέχρι σήμερα υπάρχει μία συνεχώς αυξανόμενη τάση για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος μέσω της εκμετάλλευσης της ενέργειας του ανέμου. Στη σημερινή εποχή η αιολική ενέργεια μπορεί να αξιοποιηθεί χρησιμοποιώντας κατάλληλους μηχανισμούς και διατάξεις, τις ανεμογεννήτριες. Η κινητική ενέργεια του ανέμου μετατρέπεται αρχικά σε μηχανική και ακολούθως σε ηλεκτρική, μέσω των ανεμογεννητριών. Έτσι, η τεχνολογία των ανεμογεννητριών παρουσίασε μεγάλη εξέλιξη τα τελευταία χρόνια με αντίστοιχη μείωση του κόστους παραγωγής της παραγόμενης ενέργειας. Σήμερα το εμπορικό μέγεθος των ανεμογεννητριών, δηλαδή το μεγέθος, το οποίο παρουσιάζει την βέλτιστη σχέση κόστους ωφέλους, κυμαίνεται μεταξύ 0,6 και 1,5mw. Όμως σε στάδιο δοκιμών λειτουργούν ανεμογεννήτριες μέχρι 3 mw και σχεδιάζονται και μέχρι 5mw. Μείωση του κόστους επιτυγχάνεται με την εγκατάσταση περισσοτέρων ανεμογεννητριών στην ίδια θέση, οπότε σχηματίζονται αιολικά πάρκα, συνήθως συνολικής ισχύος μέχρι 40mw. Το κύριο μειονέκτημα των ανεμογεννητριών είναι η οπτική αλλαγή, την οποία επιφέρουν στο περιβάλλον, ενώ τα υπόλοιπα όπως ο θόρυβος αντιμετωπίζονται εύκολα με την εύρεση της καταλληλότερης θέσεως για εγκαταστασή τους. Τέλος θα πρέπει να επισημανθεί ότι η παραγόμενη ισχύς από μια ανεμογεννήτρια αυξάνει με τον κύβο σχεδόν της ταχύτητας του ανέμου και συνεπώς η κατάλληλη επιλογή της θέσεως εγκαταστάσεως είναι βασικής σημασίας για την αποδοτικότητα της επένδυσης. Βασικής σημασίας για την αποδοτικότητα της 32

επένδυσης όσο και για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, είναι η κατάλληλη επιλογή της θέσεως και η όλη σχεδίαση του έργου. Από τα παραπάνω παρατηρούμε ότι η ενέργεια αποτελεί βάση του πολιτισμού μας για κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα και γι αυτό το λόγο γίνεται εκτεταμένη χρήση συμβατικών καυσίμων, η οποία έχει άμεσο αντίκτυπο στο περιβάλλον. Όμως λόγω της παρούσας διεθνούς περιβαλλοντικοπολιτικοοικονομικής κατάστασης και με αρωγό την σύγχρονη τεχνολογία, η οποία μπορεί να εκμεταλλευθεί ενέργεια από τον ήλιο, τη θάλασσα, το νερό και τα ζωικά και φυτικά απόβλητα, είναι επιτακτική η στροφή στη χρήση των ΑΠΕ. 33

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Στο τέταρτο κεφάλαιο, γίνεται μία προσέγγιση στην έννοια του αιολικού πάρκου. Στη συνέχεια πραγματοποιείται μία διάκριση του αιολικού πάρκου σε χερσαίο και υπεράκτιο, με κριτήριο την περιοχή εγκατάστασης. Τέλος, υπάρχει μία αναφορά στη λειτουργία και στη συντήρηση του αιολικού πάρκου. ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ Ένα αιολικό πάρκο είναι μία συστοιχία πολλών ανεμογεννητριών, οι οποίες εγκαθίστανται και λειτουργούν σε μία περιοχή με υψηλό αιολικό δυναμικό και διοχετεύουν το σύνολο της παραγωγής του στο ηλεκτρικό σύστημα. Υπάρχει βέβαια και η δυνατότητα οι ανεμογεννήτριες να λειτουργούν αυτόνομα, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε περιοχές που δεν ηλεκτροδοτούνται ή για την παραγωγή μηχανικής ενέργειας για χρήση σε αντλισιοστάσια. Ανάλογα με τον τόπο, όπου εγκαθίστανται οι συστοιχίες των ανεμογεννητριών, τα αιολικά πάρκα διακρίνονται σε χερσαία και υπεράκτια. Χερσαία είναι αυτά, τα οποία εγκαθίστανται στη στεριά ενώ υπεράκτια αυτά τα οποία εγκαθίστανται στις θάλασσες. Σε σχέση με τα χερσαία έργα αιολικής ενέργειας, η κατασκευή υπεράκτιων ανεμογεννητριών απαιτεί σημαντική εφαρμοσμένη μηχανική όσον αφορά την υποδομή, τοποθέτηση, ηλεκτρική σύνδεση και την χρήση υλικών, τα οποία αντέχουν στο διαβρωτικό θαλάσσιο περιβάλλον. Μολονότι η ταχύτητα των υπεράκτιων ανέμων είναι γενικά μεγαλύτερη αυτής των ανέμων της στεριάς, οι προαναφερθέντες παράγοντες δεν επέτρεψαν την υπεράκτια χρήση των ανεμογεννητριών κατά το παρελθόν. Πάντως, στις μέρες μας είναι πιο εφικτή η χρήση ανεμογεννητριών μεγάλης κλίμακας υπεράκτια και, με την αύξηση του μεγέθους και της αποδοτικότητας των ανεμογεννητριών καθώς και της πείρας 34

στον τομέα αυτό, η υπεράκτια αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας αποκτά μεγάλο δυναμικό. Γενικά, τόσο το δυναμικό όσο και η εφικτότητα από την άποψη του κόστους της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας καθίστανται πιο ελκυστικά σήμερα λόγω της προόδου της τεχνολογίας και όσο περισσότεροι κατασκευαστές ανεμογεννητριών αρχίζουν να παράγουν ανεμογεννήτριες για υπεράκτια χρήση. Η αύξηση του μεγέθους των ανεμογεννητριών και της απόστασης από την ακτή (για τη μείωση του θορύβου) συνεπάγονται την εγκατάσταση ολοένα και αποδοτικότερων ανεμογεννητριών, πράγμα που σημαίνει και τη μείωση του κόστους παραγωγής της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας. Μπορεί βέβαια να ενσκήψουν κάποια κοινωνικά ζητήματα, ανάλογα με την κουλτούρα και την οικονομική κατάσταση του τόπου. Με προσεκτικό όμως προγραμματισμό και μελέτη, μπορούν να αποφευχθούν τόσο η διατάραξη του περιβάλλοντος όσο και οι αισθητικές επιπτώσεις, αλλά και οι όποιες αντιπαραθέσεις με άλλους τομείς δραστηριότητας.γι αυτό, πρέπει να εξετάζονται και να αξιολογούνται οι μετεωρολογικές συνθήκες και οι προβλέψεις για τις προτεινόμενες τοποθεσίες. Ουσιαστικά, η κατανόηση των αιολικών χαρακτηριστικών είναι υψίστης σημασίας. Η ταχύτητα των ανέμων στη θάλασσα είναι συνήθως μεγαλύτερη και ομαλότερη απ ό,τι στην ξηρά. Το βάθος και η φύση του βυθού της θάλασσας είναι παράγοντες που πρέπει να εξετάζονται, σε ορισμένες τοποθεσίες. Οι επιλογές που υπάρχουν όσον αφορά τις κατασκευές έδρασης είναι περιορισμένες και αυτό έχει σημαντική επίπτωση στο συνολικό κόστος τοποθέτησης των γεννητριών. Επίσης, θα πρέπει να εξετάζεται η απόσταση από την ακτή και τους σταθμούς εξυπηρέτησης. Αυτό μπορεί να επηρεάσει τόσο το χρόνο όσο και το κόστος ανέγερσης του αιολικού πάρκου, καθώς και τις εργασίες συντήρησης. Επιπλέον, μπορεί να οδηγήσει στην ανάγκη κατασκευής επιτόπιων εγκαταστάσεων συντήρησης, ιδίως για τα μεγάλα αιολικά πάρκα. Ακόμη, είναι επιτακτική ανάγκη να λαμβάνονται υπόψη η ναυσιπλοΐα, η αλιεία και οι διάδρομοι του θαλάσσιου εμπορίου. Ανάλογα με το μέγεθος του αιολικού πάρκου, είναι πιθανόν να επηρεάζονται τα δρομολόγια των εμπορικών πλοίων. 35

Το υπεράκτιο αιολικό πάρκο ενδέχεται να έχει επιπτώσεις στο οικοσύστημα. Συνεπώς, θα πρέπει να εξετάζεται η κατάσταση όσον αφορά τα ψάρια, τα θαλάσσια θηλαστικά και πτηνά στην περιοχή. Λειτουργία του αιολικού πάρκου Η καθημερινή λειτουργία ενός αιολικού πάρκου παρακολουθείται και ελέγχεται με τη χρήση ενός συστήματος εποπτικού ελέγχου και συλλογής δεδομένων (SCADA). Το σύστημα αυτό διασυνδέει όλα τα συστατικά μέρη (δηλ. ανεμογεννήτριες, μετεωρολογικούς σταθμούς και υποσταθμούς) του αιολικού πάρκου σε έναν κεντρικό Η/Υ, που παρέχει τη δυνατότητα στο χειριστή να παρακολουθεί και να ελέγχει τη λειτουργία του αιολικού πάρκου. Το σύστημα παρέχει και αποθηκεύει πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία του αιολικού πάρκου και έτσι μπορούν να εντοπιστούν αστοχίες ή προβλήματα λειτουργίας συγκεκριμένων ανεμογεννητριών. Συντήρηση Η διαδικασία συντήρησης τόσο των υπεράκτιων ανεμογεννητριών όσο και των χερσαίων ανεμογεννητριών απαιτεί τεχνογνωσία παρόμοια λόγω του ότι χρησιμοποιούν παρόμοιες συνιστώσες. Ωστόσο, οι συνιστώσες είναι συνήθως μεγαλύτερου μεγέθους στην περίπτωση των υπεράκτιων ανεμογεννητριών. Το παρακάτω σχήμα επιδεικνύει το πόσο σημαντική είναι η ύπαρξη αξιόπιστων ανεμογεννητριών, ιδίως για τις απομακρυσμένες υπεράκτιες τοποθεσίες, που μερικές φορές απέχουν 14-20 χλμ. από την ακτή, όπως στην περίπτωση του αιολικού πάρκου Horns Rev, το οποίο είναι εγκατεστημένο στη ανία. Συγκεκριμένα παρατηρούμε: Η διαθεσιμότητα και η αξιοπιστία των α/γ χερσαίας σχεδίασης (φαίνεται στο διάγραμμα με κόκκινο χρώμα) μειώνεται καθώς απομακρυνόμαστε από τη στεριά και πέφτει στο 50% όταν εγκαθίστανται σε πολύ απομακρυσμένα από την ακτή αιολικά πάρκα. Αντίθετα, οι βελτιωμένης τεχνολογίας α/γ( φαίνονται με κίτρινο χρώμα) και οι ακόμη περισσότερο βελτιωμένες τεχνολογικώς α/γ (φαίνονται στο διάγραμμα με πράσινο χρώμα) είναι πιο αξιόπιστες 36

και έχουν αυξημένα ποσοστά λειτουργικής διαθεσιμότητας και επομένως το υπεράκτιο αιολικό πάρκο αν και έχει μεγαλύτερο κόστος από ένα χερσαίο, εφόσον λειτουργεί συνεχώς θα αντισταθμίζει το αρχικό κεφαλαιακό κόστος από τα αυξημένα έσοδα λόγω της μεγαλύτερης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Οι ανεμογεννήτριες σχεδιάζονται έτσι ώστε να απαιτούνται περιοδικοί έλεγχοι μία έως τρεις φορές κατ έτος. Στην περίπτωση του αιολικού πάρκου Horns Rev, στη ανία, οι ανεμογεννήτριες σχεδιάστηκαν για δύο ετήσιες επισκέψεις συντήρησης. Οι περιοδικοί έλεγχοι συντήρησης διαφέρουν ασφαλώς ανάλογα με τις οδηγίες του κατασκευαστή και την τεχνολογία που χρησιμοποιεί η συγκεκριμένη ανεμογεννήτρια. Η μη προγραμματισμένη συντήρηση μπορεί να αυξήσει σημαντικά το κόστος συντήρησης (δηλ. τις δαπάνες λειτουργίας και διαχείρησης, συνεπώς το κόστος ανα κιλοβατοώρα). Το πρώτο υπεράκτιο αιολικό έργο, ένα αιολικό πάρκο από έντεκα ανεμογεννήτριες των 450kW, εγκαταστάθηκε στη ανία το 1991. 37

Συμπαιρένουμε από τα παραπάνω ότι τα υπεράκτια αιολικά πάρκα κοστίζουν παραπάνω σε σχέση με τα χερσαία τόσο στο αρχικό κεφαλαιουχικό κόστος εγκατάστασης όσο και στη συντήρηση τους. Όμως, λόγω του μεγαλύτερου αιολικού δυναμικού που υπάρχει στις υπεράκτιες περιοχές το αυξημένο κεφαλαιουχικό κόστος και το κόστος συντήρησης αντισταθμίζεται, εκτός και αν δεν υπάρχουν αξιόπιστες α/γ, οι οποίες θα απαιτούν παραπάνω ώρες συντήρησης με αποτέλεσμα να εξαλείφεται το πλεονέκτηματα του υψηλού αιολικού δυναμικού, το οποίο εμφανίζεται στις υπεράκτιες περιοχές. 38

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Σε αυτό το κεφάλαιο, γίνεται μία αναλυτική αναφορά στα πλεονεκτήματα και στα μειονεκτήματα, τα οποία εμφιλοχωρούν από τη χρήση της αιολικής ενέργειας και εν γένει των ΑΠΕ. Τα πλεονεκτήματα εστιάζονται στην αφθονία τους στη φύση, στην οικονομική γενικότερα ανάπτυξη που μπορούν να δώσουν σε εθνικό και τοπικό επίπεδο καθώς και στο θετικό αντίκτυπο, που έχουν απέναντι στο περιβάλλον. Τα μειονεκτήματα εστιάζονται κυρίως σε τεχνικής αλλά και περιβαλλοντικής φύσεως ζητήματα, τα οποία όμως όπως θα παρατηρηθεί με την κατάλληλη μελέτη και προεργασία για την εγκατάσταση των αιολικών πάρκων είτε εξαφανίζονται πλήρως είτε περιορίζονται στο ελάχιστο. Στη συνέχεια γίνεται λόγος για τον βασικό κορμό μιας αιολικής εγκατάστασης, την αιολική μηχανή, τις κατηγοριές στις οποίες αυτή διακρίνεται και στον τρόπο λειτουργίας της. Τέλος, γίνεται αναφορά στην βασική, για την εγκατάσταση ενός αιολικού πάρκου, έννοια του αιολικού δυναμικού και παρατίθενται αναλυτικά στοιχεία για το αιολικό δυναμικό, που υφίσταται στην Ελλάδα καθώς και σε άλλες χώρες της ΕΕ. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΕ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΤΗΣ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Πλεονεκτήματα Είναι άφθονες στη φύση και διάσπαρτες γεωγραφικά και οδηγούν στην αποκέντρωση του ενεργειακού συστήματος, δίνοντας τη δυνατότητα κάλυψης των ενεργειακών αναγκών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ανακουφίζοντας έτσι τα συστήματα υποδομής και μειώνοντας τις απώλειες από τη μεταφορά ενέργειας. Είναι ανεξάντλητες, σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα. Επίσης, είναι εγχώριες πηγές ενέργειας και συνεισφέρουν στην ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού σε εθνικό επίπεδο. 39